آتروفی مغز چیست؟

آتروفی مغز چیست؟ آیا آتروفی مغزی درمان دارد؟ در ادامه به این سوال‌ها و سایر سوالات مرتبط با کاهش سلول‌های مغزی پاسخ داده‌ایم.

با افزایش سن، به طور طبیعی برخی از سلول‌های مغز را از دست می‌دهید، اما روندی آهسته است. آتروفی مغز همراه با بیماری یا آسیب، سریع‌تر اتفاق می‌افتد و آسیب بیشتری می‌زند.

نگاهی کلی بر آتروفی مغز

آتروفی مغز یا آتروفی مغزی از دست دادن سلول‌های مغزی به نام نورون است. آتروفی همچنین ارتباطاتی را که به سلول‌ها کمک می‌کند از بین می‌برد. این می‌تواند نتیجه بسیاری از بیماری‌های مختلف باشد که به مغز آسیب می‌رساند، از جمله سکته مغزی و بیماری آلزایمر.

آتروفی می‌‌تواند قسمت‌های مختلف مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

  • آتروفی کانونی، سلول‌های مناطق خاصی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به از دست دادن عملکرد آن مناطق خاص می‌شود.
  • آتروفی عمومی، سلول‌های سراسر مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

امید به زندگی در بیماران مبتلا به آتروفی مغز می‌تواند تحت تأثیر شرایطی باشد که باعث کوچک شدن مغز می‌شود. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پس از تشخیص، به طور متوسط چهار تا هشت سال زندگی می‌کنند. در صورتی كه بيماری آنها به طور موثری درمان شود، بيماران مبتلا به مولتيپل اسكلروزيس می‌‌توانند تا يک دوره طول عمر طبيعی داشته باشند.

علائم آتروفی مغزی چیست؟

علائم آتروفی مغزی می‌تواند عمومی باشد (کل مغز را تحت تأثیر قرار دهد) یا موضعی باشد (فقط یک قسمت از مغز یا یک عملکرد را تحت تأثیر قرار دهد). علائم عمومی شامل علائم زوال عقل مانند مشکلات حافظه یا تغییر شخصیت است. علائم موضعی شامل تشنج و مشکلات گفتاری، بینایی یا حرکتی است.

علائم عمومی آتروفی مغزی

علائم عمومی آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در سراسر مغز بوجود می‌آید. ممکن است روزانه یا هر چند وقت یک بار علائم آتروفی مغزی را تجربه کنید. در بعضی مواقع هر یک از علائم زیر می‌تواند شدید باشد:

  • تغییر در خلق و خو، شخصیت یا رفتار
  • مشکل در قضاوت یا تفکر انتزاعی
  • مشکل در حافظه، فکر کردن، صحبت کردن، درک مطلب، نوشتن یا خواندن
  • گمراهی
  • اختلالات یادگیری

علائم موضعی آتروفی مغزی

اگر آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در یک منطقه خاص از مغز به وجود آید، ممکن است علائم موضعی داشته باشید از جمله:

  • تاری دید یا دوبینی
  • مشکل در تولید یا درک گفتار (آفازی)
  • اختلال در تعادل و هماهنگی
  • ضعف موضعی، از دست دادن حس یا فلج شدن

علائم جدی که ممکن است بسیار خطرناک باشند

در برخی موارد، آتروفی مغزی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر شما یا شخصی که با او در ارتباط هستید، یکی از علائم زیر را دارید، فوراً برای درمان آن اقدام کنید:

  • خطرناک بودن برای خود یا دیگران، از جمله رفتار تهدیدآمیز، غیر منطقی یا خودکشی
  • تغییر در سطح هوشیاری یا کم‌حواسی، مانند غش کردن یا نداشتن واکنش
  • تغییر در وضعیت ذهنی یا تغییر رفتار ناگهانی، مانند گیجی، هذیان، بی‌حالی، توهم و خیال‌پردازی
  • تشنج
  • تغییر ناگهانی در بینایی، از دست دادن بینایی یا درد چشم

علل ایجاد آتروفی مغزی چیست؟

آسیب‌ها، بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌توانند به سلول‌های مغزی آسیب برسانند و باعث آتروفی شوند.

آسیب‌ها

  • سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون در بخشی از مغز قطع شود. بدون تأمین خون غنی از اکسیژن، سلول‌های عصبی در آن منطقه می‌میرند. عملکردهایی که توسط آن مناطق مغزی کنترل می‌شوند – از جمله حرکت و گفتار – از بین می‌روند.
  • آسیب مغزی آسیبی است که ممکن است در اثر زمین خوردن، تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا ضربه دیگر به سر ایجاد شود.

بیماری‌ها و اختلالات

  • بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل شرایطی است که در آن سلول‌های مغزی به تدریج آسیب می‌بینند و توانایی برقراری ارتباط با یکدیگر را از دست می‌دهند. باعث از بین رفتن حافظه و توانایی تفکر می‌شود که درنهایت باعث تغییر در زندگی می‌شود. بیماری آلزایمرکه به طور معمول پس از 60 سالگی شروع می‌شود، اصلی‌ترین علت زوال عقل است. این بیماری عامل 60 تا 80 درصد کل موارد است.
  • فلج مغزی یک اختلال حرکتی است که در اثر رشد غیرطبیعی مغز در رحم ایجاد می‌شود. باعث عدم هماهنگی عضلات، دشواری در راه رفتن و سایر اختلالات حرکتی می‌شود.
  • بیماری هانتینگتون یک بیماری ارثی است که به تدریج به سلول‌های عصبی آسیب می‌رساند. این معمولا از اواسط زندگی شروع می‌شود. با گذشت زمان، بر توانایی‌های ذهنی و جسمی فرد تأثیر می‌گذارد که شامل افسردگی شدید و کوریا (حرکات غیرارادی، رقص‌مانند در سراسر بدن) است.
  • لکودایستروفی‌ها گروهی از اختلالات نادر و ارثی هستند که به غلاف میلین آسیب می‌رسانند، غلاف میلین یک پوشش محافظ است که سلول‌های عصبی را احاطه کرده است. معمولا از کودکی شروع می‌شود و می تواند باعث ایجاد مشکل در حافظه، حرکت، رفتار، بینایی و شنوایی شود.
  • مولتیپل اسکلروزیس، که معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند، یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اطراف سلول‌های عصبی حمله می‌کند. با گذشت زمان، سلول‌های عصبی آسیب می‌بینند. در نتیجه، مشکلات در احساس، حرکت و هماهنگی ممکن است ایجاد شود. با این حال، مانند سایر بیماری‌های ذکر شده، همچنین می‌تواند منجر به زوال عقل و آتروفی مغز شود.

عفونت‌ها

  • ایدز یک بیماری است که توسط ویروس HIV ایجاد می‌شود و به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند. گرچه ویروس به طور مستقیم به سلول‌های عصبی حمله نمی‌کند، اما از طریق پروتئین‌ها و سایر مواد آزادشده به اتصالات بین آنها آسیب می‌رساند. توکسوپلاسموز همراه با ایدز همچنین می‌تواند به سلول‌های عصبی مغز آسیب برساند.
  • اِنسِفالیت به التهاب مغز اشاره دارد. این بیماری اغلب توسط یک تبخال ساده (HSV) ایجاد می‌شود، اما ویروس‌های دیگر مانند نیل غربی یا زیکا نیز می‌توانند باعث آن شوند. این ویروس‌ها به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند و علائمی مانند گیجی، تشنج و فلجی ایجاد می‌کنند. یک بیماری خودایمنی نیز می‌تواند باعث انسفالیت شود.
  • نوروسیفیلیس یک بیماری است که به مغز و پوشش محافظ آن آسیب می‌رساند. این می تواند در افراد مبتلا به سیفلیس منتقله از راه مقاربتی رخ دهد که به طور کامل درمان نمی‌شوند.

برخی از این شرایط مانند نوروفیلیس، ایدز و آسیب مغزی می‌تواند قابل پیشگیری باشد. رابطه جنسی ایمن با استفاده کاندوم می‌تواند از عفونت‌های سفلیس و اچ‌آی‌وی جلوگیری کند. استفاده از کمربند ایمنی در اتومبیل و قرار دادن کلاه ایمنی هنگام دوچرخه‌سواری یا موتورسواری می‌تواند از آسیب‌های مغزی جلوگیری کند.

سایر شرایط، مانند بیماری هانتینگتون، لکودایستروفی‌ها و مولتیپل اسکلروزیس قابل پیشگیری نیستند.

عوامل خطر آتروفی مغزی چیست؟

تعدادی از عوامل خطر ابتلا به آتروفی مغزی را افزایش می دهند. همه افرادی که دارای عوامل خطر هستند ، دچار آتروفی مغزی نخواهند شد. عوامل خطر آتروفی مغزی عبارتند از:

  • سن بالا
  • آسیب مغزی
  • سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر، بیماری هانتینگتون یا سایر اختلالات عصبی
  • سابقه خانوادگی اختلالات خودایمنی مانند مالتیپل اسکلروزیس
  • آسیب سر

  کاهش خطر آتروفی مغزی

در حالی که آتروفی مغزی لزوما قابل پیشگیری نیست، اما یک سبک زندگی سالم ممکن است به کاهش پیشرفت آتروفی کمک کرده و از شدت علائم بکاهد. فاکتورهای سبک زندگی سالم که ممکن است احتمال آتروفی مغزی شدید را کاهش دهد عبارتند از:

  • کنترل فشار خون
  • داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، از جمله اسیدهای چرب امگا 3 و میوه‌ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدان
  • فعال بودن از نظر ذهنی، جسمی و اجتماعی

تشخیص آتروفی مغزی

روند تشخیص بستگی به این دارد که پزشک شما به چه شرایطی مشکوک است. این معمولاً شامل یک معاینه بدنی و به دنبال آن انجام آزمایشاتی خاص است.

آتروفی مغزی در اسکن‌های تصویربرداری مغز مانند موارد زیر نشان داده می‌شود:

  • توموگرافی کامپیوتری (CT) از تصاویر اشعه ایکس از زوایای مختلف برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز شما استفاده می‌کند.
  • تصویربرداری شدت مغناطیسی (MRI) پس از قرار دادن مغز در یک میدان مغناطیسی کوتاه، تصاویر مغزی را روی فیلم ایجاد می‌کند.

چگونه آتروفی مغزی درمان می‌شود؟

هیچ درمانی برای آتروفی مغزی وجود ندارد. وقتی سلول‌های مغز از بین رفتند، آسیب دائمی است. معالجه آتروفی مغزی معالجه علائم و عوارض آتروفی مغزی است.

درمان زوال عقل و علائم از دست دادن عملکرد آتروفی مغزی

درمان‌های علائم زوال عقل آتروفی مغزی شامل داروها و درمان‌های غیردارویی از جمله موارد زیر هستند:

  • داروهایی که مقدار مواد شیمیایی کنترل‌کننده سیگنالینگ مغزی یا علائم اختلال شناختی را تغییر می‌دهند، که بعضی اوقات در بیماری آلزایمر استفاده می‌شود
  • فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره
  • مشاوره و پشتیبانی روانشناسی

درمان سایر علائم آتروفی مغزی

سایر علائم آتروفی مغزی ممکن است به صورت دارویی یا تراپی تحت درمان قرار گیرند از جمله:

  • داروی ضد تشنج برای جلوگیری از تشنج
  • درمان شناختی یا رفتاری برای بهبود کیفیت زندگی
  • فیزیوتراپی برای کاهش سرعت کنترل عضلات
  • گفتاردرمانی برای کاهش تأثیر آفازی (اختلال گفتار و درک مطلب)
  • درمان عفونت زمینه‌ای یا آسیب منجر به آتروفی مغزی

بهبود آتروفی مغزی و سبک زندگی سالم

بهترین راه برای بهبود علائم آتروفی مغزی یا کند شدن پیشرفت آتروفی مغزی، داشتن یک سبک زندگی فعال و سالم از جمله موارد زیر است:

  • داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدان
  • انجام منظم ورزش
  • افزایش فعالیت ذهنی

درمان‌های مکمل

برخی از درمان‌های مکمل ممکن است به برخی از افراد در تلاش برای مقابله با آتروفی مغزی کمک کند. این روش‌های درمانی که بعضاً به عنوان درمان‌های جایگزین نیز شناخته می‌شوند ، همراه با درمان‌های پزشکی سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان‌های مکمل به معنای جایگزینی مراقبت‌های پزشکی کامل نیستند.

درمان‌های مکمل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • طب سوزنی
  • ماساژدرمانی
  • مکمل‌های غذایی، داروهای گیاهی، نوشیدنی‌هایی مثل چای و محصولات مشابه
  • یوگا

عوارض احتمالی آتروفی مغزی چیست؟

عوارض آتروفی مغزی درمان‌نشده یا ضعیف کنترل‌شده می‌تواند جدی باشد، حتی در بعضی موارد بسیار خطرناک است. شما می‌توانید با پیروی از برنامه درمانی خود و طراحی حرفه‌ای مراقبت‌های بهداشتی که مخصوص شماست، خطر ابتلا به عوارض جدی را به حداقل برسانید. عوارض آتروفی مغزی عبارتند از:

  • ناتوانی در مشارکت عادی در فعالیت‌ها
  • از دست دادن استقلال
  • افسردگی

سخن آخر

آینده بیماری شما بستگی به این دارد که چه شرایطی باعث آتروفی مغز شما شده است. برخی از بیماری‌ها مانند سکته مغزی، انسفالیت، مولتیپل اسکلروزیس یا ایدز با درمان قابل کنترل هستند. آتروفی مغز در برخی شرایط می‌تواند کند و یا متوقف شود. برخی دیگر مانند بیماری آلزایمر و هانتینگتون با گذشت زمان به تدریج هم در علائم و هم در آتروفی مغز بدتر می‌شوند.

با پزشک خود در مورد علت آتروفی مغزی، درمان‌های احتمالی و آینده مورد انتظار خود صحبت کنید.

منابع:

healthline

healthgrades

از کدام خدمات دکتردکتر استفاده کنیم؟

نوبت‌دهی اینترنتی

اگر شما هم در خصوص مشکل خود نیاز به پزشک دارید با استفاده از امکان نوبت‌دهی اینترنتی می‌توانید به راحتی برای مراجعه حضوری، در روز و ساعت دلخواه خود، نوبت دریافت کنید. برای دریافت نوبت اینترنتی از پزشک متخصص مغز و اعصاب روی دکمه زیر کلیک کنید.

ویزیت تلفنی

گاهی اوقات دسترسی به پزشک سخت و هزینه‌بر است. شما با استفاده از امکان ویزیت تلفنی می‌توانید به راحتی برای دریافت مشاوره تلفنی از پزشک مورد نظرتان، نوبت دریافت کنید. برای برقراری تماس تلفنی با پزشک متخصص مغز و اعصاب دلخواهتان روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.

پرسش و پاسخ پزشکی

شما با استفاده از امکان پرسش و پاسخ با پزشک می‌توانید در هر ساعتی از شبانه روز پرسش پزشکی خود را مطرح کنید و پاسخ معتبری از پزشک دریافت کنید. برای ثبت سوال پزشکی خود روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
16 نظرات
  1. زارعی می گوید

    سلام و عرض ادب
    پدرم ۶۲ ساله هستن سال قبل ایست قلبی کردن و با تلاش اورژانس احیای قلبی شدن ولی به علت لوله گذاری نشدن ب
    مدت ۴۰ روز به کما رفتن که پزشکان گقتن هیپوکسی مغزی،هست و به هیچ عنوان امکان بازگشت ندارد اما بعد از تراک گذاری پدرم به هوش امد همپول سیتی،کولین هم تزریق شده ولی الان به مدت یک سال هست که نه میتونه راه بره و یا خیلی مسائل رو به یاد بیاره امروز بعد از یکسال پزشکشون از بهبودشون قطع امید کرده ایا راهی هست که سلولهای مغزی پدرم دوباره به کار بیان؟

  2. حسن جوانشیر می گوید

    دکترت فقط و فقط خداست.
    یا من اسمهُ دوا و ذکرهُ شفا

  3. فرین می گوید

    سلام داداش من الان حدود یکسال هست تکلمشو از دست دادن و انروفی متوسط در لوب فرونتال دارن خیلی انواع و اقسام ازمایش و گرافی رو انجام دادیم ولی هنوز متوجه نشدن چیه،داداشم ۴۲ سالش
    لطفا راهنمایی کنید یا دکتری معرفی کنید ممنونم

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      دکتر محمدحسین حریرچیان
      دکتر مژده قبایی

  4. مهشید کریمی می گوید

    سلام خسته نباشید . بیمار پسر 19 ساله و از بدو تولد مبتلا به اوتیسم بدون کلام بوده است.
    از آبان ماه 1400 بدلیل ابتلا به کرونا دچار تشنج شد- لازم بذکر است قبل از ابتلا به کرونا هیچ گونه سابقه ی تشنج نداشته است- بعداز آن حدود ماهی یکبار مجداا دچار تشنج اما خفیف ، با دارو تحت درمان بود اما در 14 اردیبهشت 1401 درطی یک روز 4 بار دچار تشنج زنرالیزه شد، ودر بیمارستان بستری وتحت درمان و بررسی قرار گرفت.آزمایشات خون حین تشنج نرمال- نوار مغزی نرمال- سی تی اسکن نرمال اما در MRI آتروفی خفیف زنرالیزه از قسمت شیار مغز گزارش شد که باعث انبساط هردو بطن مغز شده است. آیا ابتلا به کرونا باعث اینگونه تشنج ها دراین فرد و آتروفی مغز شده است ؟ یا برعکس تشنج باعث آتروفی شده است؟آیا این آتروفی پیشرونده ومزمن است؟ یا موقتی است؟ آیا درمانی ویا راهکاری غیراز داروهای ضد صرع در حال حاضر دارد؟
    خیلی ممنون میشم اگر راهنمایی بفرمایید

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      باید پروندشون و مدارکشون بررسی شه
      اگر امکان ویزیت حضوری ندارید، می‌توانید از مشاوره تلفنی با متخصص مغز و اعصاب استفاده کنید.
      همچنین میتونین به فلوشیپ صرع مراجعه کنید

  5. گلی می گوید

    سلام. خسته نباشید.من ۳۳ ساله هستم. من به تازگی به دلیل سردرد و گز گز دست و پا ام آر آی مغز و ستون فقرات انجام دادم. همه چیز طبیعی بود. ولی در آخر ام آر ای اینو نوشته بود که 5 6 کانون سفید با سیگنال بالا در قسمت عمیق تی ۲ لوپ های فرونتال دیده می شود.منو نگران کرد. البته پزشک متخصص گفتن جای نگرانی نیست. و این مربوط به میگرن هست. و البته در قسمت گردن هم دو تا دیسک دارم که گفتن گز گز به اون مربوط میشه. آیا لازمه ام آر آی مغز رو پیگیری کنم؟یا اینکه واقعا میگرن هست و دیگه نگران نباشم؟

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      نگران نباشید
      درمان دیسک رو پیگیری کنید و ۶ ماه دیگه مجدد ویزیت شین

  6. گلی می گوید

    سلام. پدرم ۷۴ سال دارن. هفته قبلی سکته مغزی داشتن. توی ام آر آی نوشته که آتروفی شدید دارن. در حال حاضر همه کارها رو میتونن انجام بدن. ولی حافظه در مورد کار و بعضی چیزارو از دست دادن. آیا حافظه برمیگرده؟چکار باید کرد؟

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      آتروفی احتمالا از قبل بوده و مسیله جدید و ناگهانی نیست
      به مرور بهتر میشن زیر نظر متخصص مغز و اعصاب دارو مصرف کنند

  7. نسیم می گوید

    سلام من جدیدا به خاطر سردردم سی تی اسکن مغز دادم پزشکم گفت مشکل خاصی نداری و قرص میگرن دادن. اما وقتی توضیح دکتر رادیو لوژی را ترجمه کردم همه چیز طبیعی بود جز اینکه نوشته بودslight atrophy که برای من که ۳۹ سالم هست میتونه مهم باشه. الان خیلی نگرانم کرده میشه راهنمایی بفرمایید لطفا

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      جهت بررسی دقیق باید سی تی اسکن بررسی شود
      به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید

  8. نعمت نصیری می گوید

    سلام دکتر جان برادر من ۴۰ساله هس سلام سلام بوده ولی بعد الان ۸ماه فلج شده فک میکنم علت ضربه بوده ۲۰سال پیش آسیب دیده خواهش میکنم ی دستوری بدید به ما چه کار کنیم با تشکر نعمت نصیری ۰۹۱۶۶۴۲۵۳۱۰

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      دوست عزیز
      بعید است علت ضربه مغزی ۲۰ ساله گذشته باشد
      باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید و سی تی اسکن و معاینه صورت گیرد

  9. محمد نجفی می گوید

    باسلام و وقت بخیر. لطفا باتوجه به تعطیلات عید و عدم دسترسی به پزشک و شرایط اخیر (بیماری کرونا) راهنمایی کنید!
    طبق گفته پزشک (پروفسور علیمحمدی) پدرم دچار آتروفی مغز شده و آمپولهای سوبرولایزین و سی تی کویین تزریق می‌کنند اما بعد از یک هفته همچنان بصورت نیمه اغما هستند و حرکتی ندارند. حرف نمی‌زنند. دستشوییشان میریزد. خانواده نگران هستند لطفا بگید برای برون رفت از این شرایط چکار کنیم؟ ۰۹۱۲۲۹۴۷۰۱۹

    1. دکتر آمنه مرشدی می گوید

      سلام
      شرایط ایشان باید تحت معاینه و بررسی توسط متخصص مغز و اعصاب قرار گیرد
      ضمن اینکه سن ایشان و نحوه شروع علایم و تشدید آن را ذکر نکرده اید

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.