اگر کلیه‌ها نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، سموم در بدن تجمع پیدا می‌کند. این امر می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها شود و اگر تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند موجب مرگ شود.
در مقاله «علائم نارسایی کلیه چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟» می‌خوانیم:
- علائم نارسایی کلیه
- علائم اولیه نارسایی کلیه
- علل نارسایی کلیه
- مشکلات مرتبط با عدم خروج ادرار
- علل دیگر نارسایی کلیه
- آزمایش‌های تشخیص نارسایی کلیه
- رنگ ادرار در نارسایی کلیه
کلیه‌ها جفت ارگانی هستند که در دو طرف بدن و در پهلوها قرار گرفته‌اند. هر کلیه در یک طرف ستون فقرات قرار دارد. آن‌ها خون را تصفیه و سموم را از بدن خارج می‌کنند. کلیه‌ها سموم را به مثانه می‌فرستند و بدن آن‌ها را هنگام ادرار از بدن حذف می‌کند.
نارسایی کلیه زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌های توانایی فیلتر کردن ضایعات را از دست می‌دهند. عوامل زیادی روی سلامت و عملکرد کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد، مانند:
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض آلاینده‌های محیطی یا داروهای خاص
- برخی از بیماری‌های حاد و مزمن
- کم‌آبی شدید بدن
- ترومای کلیه
علائم نارسایی کلیه
معمولا کسانی که دچار نارسایی کلیه می‌شوند، برخی از علائم این بیماری را نشان می‌دهند. گاهی نیز نشانه‌ای وجود ندارد. نشانه‌های ممکن عبارتند از:
- کاهش مقدار ادرار
- تورم پاها به خاطر احتباس مایعات
- تنگی نفس بدون علت مشخص
- خواب آلودگی یا خستگی بیش از حد
- تهوع مداوم
- گیجی
- درد یا فشار در سینه
- تشنج
- کما
علائم اولیه نارسایی کلیه
تشخیص علائم بیماری کلیه در مراحل اول ممکن است دشوار باشد. این علائم اغلب ظریف بوده و شناسایی آن‌ها مشکل است. اگر فردی دچار علائم اولیه بیماری کلیه شود، موارد زیر را ممکن است تجربه کند:
- کاهش تولید ادرار
- احتباس مایعات که منجر به تورم اندام می‌شود
- تنگی نفس
علل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می‌تواند نتیجه چندین وضعیت یا علت باشد. این علل به‌طور معمول نوع نارسایی کلیه را نیز مشخص می‌کنند. افرادی که در معرض بیشترین خطر قرار دارند، معمولا یک یا چند علت زیر را دارند:
قطع جریان خونی که به کلیه‌ها می‌رود
قطع ناگهانی جریان خونی که به کلیه‌ها می‌رود، می‌تواند موجب نارسایی کلیه شود. برخی از وضعیت‌هایی که موجب این حالت می‌شوند، عبارتند از:
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- زخم کبد یا نارسایی کبد
- کم آبی بدن
- سوختگی شدید
- واکنش آلرژیک
- عفونت شدید مانند سپسیس (sepsis)
- فشار خون بالا و داروهای ضدالتهابی
مشکلات مرتبط با عدم خروج ادرار
هنگامی که بدن نتواند ادرار را خارج کند، سموم تجمع پیدا کرده و مقدار آن‌ها در کلیه‌ها افزایش می‌یابد. برخی از سرطان‌ها می‌توانند، مسیرهای عبور ادرار را ببندند، از جمله سرطان‌های:
- پروستات
- روده بزرگ (کولون)
- دهانه رحم
- مثانه
وضعیت‌های دیگری که می‌توانند در دفع ادرار تداخل ایجاد کنند و احتمالا منجر به نارسایی کلیه شوند، عبارتنداز:
- سنگ‌های کلیه
- پروستات بزرگ شده
- وجود لخته خون در مجاری ادراری
- وارد آمدن آسیب به اعصاب کنترل کننده مثانه
علل دیگر نارسایی کلیه
برخی از موارد دیگر که می‌توانند منجر به نارسایی کلیه شوند، عبارتند از:
- وجود لخته خون درون یا اطراف کلیه‌ها
- عفونت
- اضافه‌بار سموم حاصل از فلزات سنگین
- مواد مخدر و الکل
- واسکولیت (التهاب عروق خونی)
- لوپوس، یک بیماری خودایمنی که می‌تواند موجب التهاب بسیاری از اعضای بدن شود
- گلومرولونفریت (التهاب عروق خونی کوچک کلیه‌ها)
- سندرم همولیتیک اورمیک ( تجزیه سلول‌های قرمز خون به دنبال عفونت باکتریایی)
- میلوم چندگانه (سرطان سلول‌های پلاسمای مغز استخوان)
- اسکلرودرمی (نوعی بیماری خودایمنی که روی پوست اثر می‌گذارد)
- ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک پورپورا (اختلالی که موجب ایجاد لخته‌های خونی در رگ‌های کوچک می‌شود)
- داروهای شیمی‌درمانی که برای درمان سرطان و بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند
- رنگ‌های مورد استفاده در برخی از آزمایش‌های تصویربرداری
- برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
- دیابت کنترل نشده
آزمایش‌های تشخیص نارسایی کلیه
- آزمایش ادرار
برای بررسی احتمال وجود هرگونه ناهنجاری شامل پروتئین‌ها یا قندهای غیرطبیعی که وارد ادرار می‌شود، نمونه‌ای از ادرار بیمار مورد آزمایش قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است آزمایش رسوب ادرار نیز انجام شود. در این آزمایش مقدار سلول‌های سفید و قرمز خونی، سطوح باکتری‌ها و ذرات لوله‌مانندی که کست‌های سلولی (cellular casts) نامیده می‌شود، اندازه‌گیری می‌شود.
- اندازه‌گیری حجم ادرار
اندازه‌گیری میزان خروجی ادرار یکی از ساده‌ترین آزمایش‌هایی است که به تشخیص نارسایی کلیه کمک می‌کند.
- آزمایش خون
ممکن است برای اندازه‌گیری موادی که به وسیله کلیه‌ها تصفیه می‌شوند، مانند نیتروژن اوره خون و کراتینین، نمونه‌ای از خون بیمار گرفته شود. افزایش قابل توجه در این مواد ممکن است نشان‌دهنده نارسایی حاد کلیه باشد.
- تصویربرداری
آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی، ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن تصاویری از کلیه و مجاری ادراری فراهم می‌کنند. پزشک به کمک آن‌ها می‌تواند انسداد یا ناهنجاری‌های موجود در کلیه‌ها را تشخیص دهد.
- نمونه برداری از بافت کلیه
نمونه‌های بافتی به‌منظور بررسی احتمال وجود رسوبات غیرطبیعی، زخم‌ها یا ارگانیسم‌های عفونی مورد بررسی قرار می‌گیرند. پزشک برای گرفتن نمونه‌ای از بافت کلیه، از بیوپسی کلیه استفاده می‌کند.
بیوپسی رویه‌ی ساده‌ای است که معمولا در هنگام هوشیاری انجام می‌شود. پس از ایجاد بی‌حسی موضعی، سوزن نمونه‌برداری از طریق پوست وارد شده و به کلیه رسانده می‌شود. تجهیزاتی مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی موقعیت کلیه‌ها را نشان داده و به پزشک در هدایت کردن سوزن کمک می‌کنند.
رنگ ادرار در نارسایی کلیه
رنگ ادرار تا زمانی که آسیب کلیه‌ها پیشرفت نکرده باشد، اطلاعات چندانی در مورد وضعیت کلیه‌ها نمی‌دهد. با این حال، تغییر رنگ ادرار ممکن است در مورد برخی از مشکلات هشدار دهنده باشد:
- روشن یا زرد کم رنگ: این رنگ نشان دهنده این است که آب بدن کافی بوده و در بیشتر موارد رنگ ایده‌آل ادرار در نظر گرفته می‌شود.
- زرد تیره یا کهربایی: ممکن است بدن کم آب شده باشد. در این حالت باید آب بیشتری نوشید و مصرف نوشیدنی‌های تیره، چای یا قهوه را کاهش داد.
- نارنجی: این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از کم آبی بدن یا شاید نشانه‌ای از وجود صفرا در جریان خون باشد. معمولا بیماری کلیه موجب این وضعیت نمی‌شود.
- صورتی یا قرمز: ادرار صورتی یا قرمز رنگ می‌تواند حاوی خون باشد. این وضعیت همچنین می‌تواند به خاطر بعضی از غذاها مانند چغندر یا توت فرنگی ایجاد شود.
- کف آلود: وجود حباب‌های زیاد می‌تواند نشان دهنده وجود مقدار زیادی پروتئین در ادرار باشد. وجود پروتئین در ادرار نشانه‌ای از بیماری کلیه است.
منبع:
