بیش فعالی یا اختلال نقص توجه (ADHD) را بیشتر بشناسیم

بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) یک اختلال سلامت روانی است که می‌تواند سطوح بیش از حد معمول رفتارهای پرخاشگرانه و تحرک را ایجاد کند.

افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی علاوه بر تحرک و پرخاشگری زیاد ممکن است توجه خود را روی یک کار قرار دهند یا برای مدت طولانی نشسته باشند. اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) می‌تواند در بزرگسالان و کودکان رخ دهد. در این مقاله، به انواع (ADHD) و علائم بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان خواهیم پرداخت.

بیش‌فعالی یا نقص توجه

اختلال نقص توجه یا اختلال بیش‌فعالی ADHD، یک اختلال سلامت روانی است که شامل ترکیبی از مشکلات مداوم، از قبیل دشواری توجه کردن، بیش فعال بودن و رفتار مداخله‌ای می‌شود. بیش‌فعالی می‌تواند به روابط ناپایدار، عملکرد ضعیف در مدرسه، عزت نفس پایین و دیگر مشکلات منجر شود. علائم بیش فعالی در دوران کودکی شروع می‌شوند و تا بزرگسالی ادامه می‌یابند.

در بعضی موارد، بیش فعالی خیلی زود تشخیص داده می‌شود. علائم بیش فعالی در بزرگسالان و کودکان شاید مشابه نباشد. در بزرگسالان بیش فعالی بعضا کاهش می‌یابد، اما با تکانش‌گری، بی‌حسی و دشواری توجه ادامه می‌یابد. درمان بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی ADHD شبیه به درمان ADHD در دوران کودکی است. هرچند برخی از داروهای (ADHD) که برای کودکان تائید شده است برای استفاده افراد بالغ مورد تائید نیستند. درمان بزرگسال (ADHD) شامل داروها، مشاوره روان‌شناختی (روان‌درمانی) و درمان هر نوع بیماری روانی است که همراه با (ADHD) اتفاق می‌افتد.

علائم بیش‌فعالی

برخی از افراد مبتلا به اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) علائم کمتری دارند، اما برخی از بزرگسالان همچنان علائم عمده‌ای دارند که باعث اختلال در عملکرد روزانه می‌شوند. در بزرگسالان، ویژگی‌های اصلی علائم بیش فعالی، شامل مشکلات توجه، تحریک‌پذیری و بی‌حسی است.

علائم بیش فعالی، درجه و شدت‌های مختلفی دارد. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی، از بیماری خود آگاه نیستند، آنها فقط می‌دانند که کارهای روزمره برای آنها یک چالش است. بزرگسالان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است در تمرکز کردن و اولویت بندی با مشکل مواجه شوند که منجر به مشکلات شخصی و اجتماعی می‌شود. علائم بیش‌فعالی در بزرگ‌سالان شامل موارد زیر است:

• تکانشی بودن
• بی نظمی و مشکلات اولویت‌بندی
• مهارت‌های مدیریت وقت کم
• مشکل در تمرکز بر یک کار
• مشکل چند وظیفه‌ای
• فعالیت بیش از حد یا بی حوصلگی
• برنامه‌ریزی نامناسب
• تحمل ناامیدی کم
• نوسانات خلقی مکرر
• مشکلات پس از انجام و تکمیل وظایف
• گرم بودن بیش از حد
• مقابله با مشکل استرس

تقریباً هر کسی، دارای علائمی مشابه اختلال بیش فعالی (ADHD) در برخی از مراحل زندگی است. اختلال نقص توجه یا بیش‌فعالی، تنها زمانی تشخیص داده می‌شود که علائم آن به اندازه کافی شدید باشد تا مشکلات بیشتری را در بیش از یک برهه زندگی شما ایجاد کند.

این علائم پایدار و مزمن را می‌توان از دوران کودکی پیش بینی کرد. تشخیص اختلال بیش فعالی ADHD در بزرگسالان دشوارتر است. زیرا علائم آن شبیه به مواردی است که از سایر شرایط مانند اختلالات اضطراب یا خلق‌و‌خو ناشی می‌شود. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به این بیماری، دارای حداقل یکی از اختلالات سلامت روانی مانند افسردگی و اضطراب هستند.

انواع مختلف بیش فعالی

اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه را می‌توان، به سه دسته گروه‌بندی کرده است.

بدون توجه و بی‌دقت: فرد نمی‌تواند روی فعالیت خاصی تمرکز کند. اکثر کودکان دچار این اختلال، در دقت و توجه کردن دچار مشکل هستند.

تکانشی و بیش فعال: شخص بدون فکر اقدام می‌کند و بسیار فعال است. فعالیت بیش از حد معمول، قابل مشاهده‌ترین مشخصه اختلال بیش‌فعالی است.

ترکیبی (ترکیبی بیش از حد فعال و بدون توجه): این نوع، شایع‌ترین نوع اختلال بیش فعالی یا نقص توجه در بین افراد است. افراد مبتلا به این نوع از بیماری، علائم مشترکی از بدون توجه بودن و بیش فعالی را نشان می‌دهند.

علت اختلال بیش فعالی یا نقص توجه

با وجود اینکه اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD رایج است، پزشکان و محققان هنوز مطمئن نیستند که علت این بیماری چیست. اعتقاد بر این است که این اختلال ریشه‌های عصبی دارد. ژنتیک نیز احتمالا در این زمینه نقش دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش دوپامین یک عامل در ایجاد اختلال بیش‌فعالی ADHD است. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که به حرکت سیگنال از یک عصب به دیگری کمک می‌کند. این ماده، در ایجاد پاسخ‌های عاطفی و حرکات نقش بازی می‌کند. تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که تفاوت ساختاری در مغز، باعث ایجاد این بیماری است. یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD حجم ماده خاکستری کمتری دارند. ماده خاکستری شامل مناطق مغزی است که در موارد زیر نقش دارد:

• سخنرانی – گفتار
• خودکنترلی
• تصمیم‌سازی
• کنترل عضله

محققان همچنین سیگار کشیدن در دوران بارداری را از علل ابتلای فرزندان مادران سیگاری می‌دانند.

عوامل خطر

خطر ADHD ممکن است افزایش یابد، اگر:

• سابقه خانوادگی اختلال بیش فعالی یا نقص توجه داشته باشید
• مادر شما در دوران بارداری، سیگار بکشد، الکل یا مواد مخدر مصرف کرده باشد
• به عنوان یک کودک، شما در معرض سموم محیطی مانند سرب قرار گرفته باشید

تشخیص اختلال بیش فعالی

تشخیص نشانه‌ها و علائم بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) در بزرگسالان کمی دشوار است. با این حال، علائم اصلی در اوایل زندگی و قبل از 12 سالگی شروع می‌شود و همچنان تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و مشکلات عمده‌ای ایجاد می‌کند. هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند تشخیص را تائید کند. فرایند تشخیص احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:

معاینه فیزیکی: برای کمک به جلوگیری از علل احتمالی دیگر علائم

جمع‌آوری اطلاعات: از قبیل سؤالات در مورد مسائل پزشکی فعلی، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی و سابقه علائم شما

مقیاس درجه‌بندی (ADHD) یا آزمایش‌های روانشناسی برای کمک به جمع‌آوری و ارزیابی اطلاعات در مورد علائم بیش‌فعالی شما

شرایط دیگر که شبیه (ADHD) است

برخی از شرایط یا درمان‌های پزشکی ممکن است نشانه‌ها و علائم مشابه با (ADHD) را ایجاد کنند. مثال‌ها عبارت‌اند از:

اختلالات روحی روانی: اختلالات خلقی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات رفتاری، یادگیری و نارسایی زبان یا سایر اختلالات روانی

مشکلات پزشکی: که می‌توانند تفکر یا رفتار را تحت تأثیر قرار دهند. مانند اختلال رشدی، اختلال تشنج، مشکلات تیروئید، اختلالات خواب، مسمومیت سرب، آسیب مغزی یا کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)

مصرف داروها و مواد غیر مجاز: مانند الکل یا سایر مواد مخدر و داروهای خاص

درمان

درمان‌های استاندارد برای اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD)، در بزرگسالان معمولاً شامل دارو، آموزش و مشاوره روانشناسی است. ترکیبی از این‌ها اغلب مؤثرترین درمان است. این درمان‌ها می‌توانند نشانه‌های بسیاری از ADHD را از بین ببرند، اما آن را درمان نمی‌کنند. ممکن است کمی زمان بگذرد تا مشخص شود که چه درمانی برای شما مناسب است.

عوارض جانبی

اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD می‌تواند زندگی شما را دشوار کند. اغلب، این بیماری باعث موارد زیر می‌شود:

• عملکرد ضعیف در مدرسه یا محل کار
• بیکاری
• مشکل با قانون
• مصرف الکل یا مواد مخدر دیگر
• تصادفات مکرر خودرو یا سایر حوادث
• روابط نامشخص
• سلامت جسمی و روحی ضعیف
• خود تصویری ضعیف
• تلاش برای خودکشی

اگر چه اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD، مثل دیگر مشکلات روانی پیشرفتی ایجاد نمی‌کند، اختلالات دیگر اغلب همراه با ADHD رخ می‌دهد و درمان را با چالش بیشتری مواجه می‌کنند. این حالت شامل موارد زیر می‌شود:

• اختلالات خلقی: بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD دارای افسردگی، اختلال دوقطبی یا اختلال خلقی هستند. در حالی که مشکلات خلق‌و‌خو لزوماً به طور مستقیم به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) نیست، یک الگوی تکرار شکست و ناامیدی ناشی از اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) می‌تواند افسردگی را بدتر کند.
• اختلالات اضطرابی: اختلالات اضطرابی اغلب در بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) رخ می‌دهد. اختلالات اضطرابی ممکن است موجب نگرانی شدید و سایر علائم شود. اضطراب می‌تواند از طریق چالش‌ها و مشکلات ناشی از اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) بدتر شود.
• سایر اختلالات روان‌پزشکی: بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) در معرض خطر بیشتر اختلالات روان‌پزشکی مانند اختلالات شخصیت، اختلال انفجاری متناوب و سوء مصرف مواد هستند.
• ناتوانی‌های یادگیری: بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD ممکن است در آزمون‌های آکادمیک پایین‌تر از حد انتظار برای سن، هوش و تحصیلات خود باشند. ناتوانی‌های یادگیری می‌تواند شامل مشکلات درک و ارتباط باشد.

منابع:

mayoclinic

healthline