بیماری سلیاک چیست؟ علائم و روش‌های تشخیص و درمان آن

بیماری سلیاک چیست علت و روش های تشخیص
اشتراک گذاری 28 نظر

یک اختلال خودایمنی، بیماری سلیاک است که سیستم ایمنی بدن به گلوتن، پروتئینی که در گندم، جو و چاودار وجود دارد، واکنش نشان می‌دهد. این واکنش منجر به آسیب به پوشش روده کوچک و در نتیجه کاهش جذب مواد غذایی می‌شود. علائم بیماری سلیاک می‌تواند متنوع باشد و شامل مشکلات گوارشی مانند اسهال، نفخ، کاهش وزن و کمبودهای غذایی باشد. همچنین، برخی افراد ممکن است علائمی غیرگوارشی مانند خستگی، افسردگی یا بثورات پوستی تجربه کنند. روش‌های تشخیص بیماری سلیاک شامل آزمایش خون برای تشخیص آنتی بادی‌های خاص و بیوپسی روده کوچک به منظور بررسی آسیب‌های بافتی است. در این مقاله به بررسی علائم و روش های تشخیص و درمان بیماری سلیاک پرداخته ایم.

در پایان، اگر پرسشی درباره درمان بیماری سلیاک و مطالب مربوط به آن دارید، بپرسید تا پزشک به شما پاسخ دهد.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک (Celiac disease) یک اختلال خودایمنی مزمن است که در اثر حساسیت به گلوتن، پروتئینی که عمدتاً در گندم، جو و چاودار وجود دارد، ایجاد می‌شود. در این بیماری، مصرف گلوتن منجر به واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی شده و باعث التهاب و آسیب به پوشش روده کوچک می‌گردد. این آسیب می‌تواند به اختلال در جذب مواد مغذی و بروز عوارض مختلف منجر شود. تشخیص سلیاک معمولاً با استفاده از آزمایش خون برای شناسایی آنتی‌بادی‌های خاص و در برخی موارد با بیوپسی روده کوچک برای ارزیابی میزان آسیب انجام می‌شود. مدیریت این بیماری به طور عمده با رعایت یک رژیم غذایی بدون گلوتن انجام می‌شود که به ترمیم پوشش روده و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

علائم بیماری سلیاک را بشناسید

بیماری سلیاک یک اختلال و بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار) واکنش نشان می‌دهد. این واکنش می‌تواند به آسیب به روده کوچک منجر شود. در جدول زیر، علائم شایع این بیماری به‌صورت کلی در جدول زیر ارائه شده است:

علائم

توضیحات

دل‌درد

درد و ناراحتی در ناحیه شکم، معمولاً بعد از مصرف غذاهای حاوی گلوتن.

اسهال

اسهال مکرر و ادراری، همراه با بوی نامطبوع و مایع.

یبوست

برخی افراد مبتلا به سلیاک ممکن است یبوست مزمن را تجربه کنند.

نفخ و گاز

تجمع گاز و احساس نفخ در شکم، که ممکن است با درد همراه باشد.

کاهش وزن

کاهش غیرعادی وزن به دلیل عدم جذب مواد مغذی در روده‌ها.

کاهش اشتها

ممکن است به دلیل درد شکم یا احساس ناخوشی، اشتها کاهش یابد.

خستگی و احساس ضعف

انرژی کمتری نسبت به حالت طبیعی و احساس خستگی مداوم.

مشکلات پوستی

مانند درماتیت هرپتی‌فرم و خارش‌های شدید روی پوست.

آسیب به دندان‌ها

ایجاد مشکلات دندانی از جمله رنگ‌پریدگی و نازک شدن مینای دندان.

مشکلات جدی‌تر

مانند کم‌خونی، استئوپنی یا استئوپروز، نازایی و مشکلات رشد در کودکان.

بررسی علائم بیماری سلیاک
تهوع و استفراغ یکی از علائم بیماری سلیاک

در ادامه کمی جزیی‌‌تر به بررسی این علائم پرداخته ایم. علائم و نشانه‌های بیماری سلیاک در افراد مختلف بسیار متفاوت و در کودکان و بزرگسالان به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند. علائم گوارشی برای بزرگسالان عبارتند از:

  • اسهال
  • خستگی
  • از دست دادن وزن
  • نفخ و گاز روده
  • درد شکمی
  • تهوع و استفراغ
  • یبوست

با این وجود، بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا، علائمی دارند که به سیستم گوارشی مربوط نیست، این نشانه‌ها عبارتند از:

  • کم خونی، معمولاً کم خونی ناشی از فقط آهن 
  • از دست دادن تراکم استخوانی یا پوکی استخوان
  • نرمی استخوان یا استئومالاسی (osteomalacia) 
  • خارش و تاول‌های پوستی
  • زخم‌های دهانی
  • سر درد و خستگی
  • آسیب‌های سیستم عصبی، شامل بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا، بروز مشکلات احتمالی در تعادل و اختلال شناختی
  • درد مفصل
  • کاهش عملکرد طحال یا هیپواسپیلونیسم (hyposplenism)  

احتمال بروز کودکان مبتلا به مشکلات گوارشی بسیار بیش‌تر از بزرگسالان است، این مشکلات شامل:

  • تهوع و استفراغ
  • اسهال مزمن
  • شکم ورم کرده
  • یبوست
  • کار 
  • مدفوع کدر و بدبو

ناتوانی در جذب مواد مغذی ممکن است باعث:

  • عدم رشد و تکامل نوزاد 
  • آسیب به مینای دندان
  • از دست دادن وزن
  • کم خونی
  • بی‌قراری و تحریک پذیری
  • کوتاه قدی
  • تاخیر بلوغ
  • علائم عصبی از جمله، اختلال در توجه و بیش فعالی (hyperactivity disorder (ADHD))، ناتوانی یادگیری، سردرد، عدم هماهنگی عضلانی و تشنج

این علائم ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و شدت آن‌ها نیز متغیر است. این بیماری اغلب در بزرگسالان، همچنین در کودکان با علائم مشابه مانند تأخیر در رشد و مشکلات گوارشی مشاهده می‌شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم، توصیه می‌شود که فرد به دکتر گوارش مراجعه و آزمایش‌های لازم انجام دهد.

کودکی با عارضه عدم رشد ناشی از بیماری سلیاک
بیماری سلیاک و ناتوانی در جذب مواد مغذی

علل بروز بیماری سلیاک چیست؟

عوامل ژنتیکی به همراه خوردن غذاهای گلوتن دار و همچنین دیگر عوامل محیطی موجود، در بروز بیماری سلیاک نقش دارند ولی با این همه علت اصلی بروز آن ناشناخته است‌. 

شیوه‌های تغذیه‌ای نوزاد، عفونت‌های دستگاه گوارش و باکتری‌های روده ممکن است در ابتلا به این بیماری موثر باشند. همچنین حساسیت غذایی کودکان از جمله دیگر دلایل این بیماری است. برخی اوقات بعد از جراحی، بارداری، زایمان، عفونت ویروسی یا استرس‌های شدید عاطفی بیماری سلیاک فعال می‌‌شود.

زمانی که سیستم ایمنی بدن به گلوتن موجود در غذا واکنش بیش از حد نشان می‌دهد، برآمدگی‌های کوچک و پرز مانند درون روده به نام ویلی آسیب می‌بینند. این برآمدگی‌ها کار جذب انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی غذاها را برعهده دارند و بنابراین در صورت آسیب آن‌ها حتی در صورت خوردن غذای زیاد، فرد مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نخواهد کرد.

انواع بیماری سلیاک چیست؟

بیماری خودایمنی سلیاک به طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

  • سلیاک کلاسیک: این نوع با علائم گوارشی واضح و مشخصی همراه است مانند اسهال، نفخ و کاهش وزن. معمولاً در کودکان شایع‌تر است و به سرعت با مصرف گلوتن واکنش نشان می‌دهد.
  • سلیاک غیرکلاسیک: در این نوع، علائم بیشتر به صورت غیرگوارشی بروز می‌کنند و ممکن است شامل خستگی، درد مفاصل و مشکلات پوستی باشد. بیمار می‌تواند بدون تجربه علائم گوارشی مشخص، مبتلا به سلیاک باشد.
  • سلیاک خاموش: در این نوع، فرد به بیماری سلیاک مبتلا است اما هیچ‌گونه علائم بالینی قابل مشاهده‌ای ندارد. تنها شواهد از طریق آزمایش خون و بیوپسی روده مشخص می‌شود.

این تقسیم‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا نوع سلیاک را تشخیص دهند و درمان مناسب را ارائه کنند.

بیماری سلیاک به کدام بیماری ها شبیه است؟

بیماری سلیاک می‌تواند به چندین بیماری دیگر شباهت داشته باشد و تشخیص آن ممکن است چالش‌برانگیز باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری التهاب روده (IBD) مانند کرون و کولیت اولسراتیو، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید و مشکلات گوارشی وارده به دلیل عدم تحمل غذا مانند عدم تحمل لاکتوز اشاره کرد. علائم مشترک مانند درد شکم، نفخ و اسهال در این بیماری‌ها می‌تواند تشخیص صحیح را دشوار کند، بنابراین انجام آزمایش‌های دقیق و مشاوره پزشکی ضروری است.

عوامل موثر در ابتلا به بیماری سلیاک چیست؟ 

عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری خودایمنی سلیاک شامل وراثت، محیط و وضعیت ایمنی بدن هستند. این بیماری معمولاً در افرادی با سابقه خانوادگی سلیاک یا سایر بیماری‌های خودایمنی شایع‌تر است. همچنین، وجود برخی ژن‌ها مانند HLA-DQ2 و HLA-DQ8 می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. عواملی مانند عفونت‌های گوارشی، تغییرات در رژیم غذایی در دوران کودکی و شیردهی نیز به بروز این بیماری کمک می‌کنند. علاوه بر این، استرس و تغییرات در میکروبیوم روده نیز می‌توانند نقش مهمی در شروع بیماری سلیاک ایفا کنند.

مشکلات و عوارض ناشی از بیماری سلیاک 

بیماری سلیاک می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند که تحت تأثیر آسیب‌های مداوم به روده کوچک قرار دارند. از عوارض شایع آن می‌توان به سوء جذب مواد مغذی، کم‌خونی و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی اشاره کرد. در ادامه برخی از عوارض را شرح داده ایم:

  • سوءتغذیه: اگر روده کوچک به اندازه کافی مواد مغذی جذب نکند، فرد دچار سوء تغذیه خواهد شد. این حالت منجر به کم خونی و کاهش وزن می‌شود. در کودکان سو تغذیه باعث رشد کم و کوتاه قدی خواهد شد.
  • ضعف استخوان‌ها: سو جذب کلسیم و ویتامین د باعث نرمی استخوان ها در کودکان و از دست دادن تراکم استخوانی در بزرگسالان می شود.
  • ناباروری و سقط جنین: سو جذب کلسیم و ویتامین د علاوه بر مشکلات استخوانی باعث مشکلات مربوط به باروری هم خواهد شد.
  • عدم تحمل لاکتوز: آسیب‌های وارده به روده کوچک ممکن است بعد از خوردن یا آشامیدن فرآورده‌های لبنی حاوی لاکتوز باعث دل درد و اسهال شود. به محض اینکه روده بهبود پیدا کرد، شخص دوباره می‌تواند این فرآورده‌ها را مصرف کند. و بروز حساسیت به لاکتوز موقتی است.
  • سرطان: افراد مبتلا به بیماری سلیاک که رژیم غذایی بدون گلوتن را در پیش نمی‌گیرند، در معرض خطر ابتلای بیش‌تر به انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان لنفوم روده و سرطان روده کوچک قرار دارند.
  • مشکلات سیستم عصبی: برخی از افراد مبتلا به سلیاک ممکن است به تشنج یا بیماری‌های عصبی دست و پا (نوروپاتی محیطی)  ‌ مبتلا شوند.

در درازمدت، احتمال بروز عوارض جدی‌تری مانند پوکی استخوان، بیماری‌های خودایمنی دیگر و در موارد نادر، لوسمی یا سرطان روده نیز افزایش می‌یابد. پیگیری و درمان به موقع می‌تواند به طور قابل توجهی این عوارض را کاهش دهد.

روش‌های تشخیص بیماری سلیاک 

تشخیص بیماری خودایمنی سلیاک معمولاً از طریق ترکیبی از آزمایش‌های خون و ارزیابی‌های دقیق بالینی انجام می‌شود. اولین مرحله، آزمایش خون برای شناسایی آنتی‌بادی‌های خاص به گلوتن است. این آنتی‌بادی‌ها شامل آنتی‌بادی‌های ناشی از گلوتن و آنتی‌بادی‌های ضد بافت روده‌ای هستند که نشان‌دهنده وجود بیماری سلیاک است.

اگر نتایج آزمایش خون مثبت باشد، پزشک معمولاً انجام بیوپسی از روده کوچک را توصیه می‌کند. این بیوپسی که از طریق آندوسکوپی گرفته می‌شود، به ارزیابی آسیب‌های بافتی در روده و تأیید یا رد تشخیص بیماری کمک می‌کند. همچنین، پزشک ممکن است سوابق پزشکی و علائم بالینی شما را نیز در نظر بگیرد. تشخیص به موقع و دقیق بیماری خودایمنی سلیاک بسیار مهم است زیرا می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

آزمایش خون

بسیاری از افراد مبتلا به سلیاک، نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. دو آزمایش خون به تشخیص این بیماری کمک می‌کند:

  • آزمایش سرولوژی: در این آزمایش آنتی بادی‌های خون بررسی می‌شوند. اگر آنتی بادی‌های پروتئینی خاص در خون بالا رود، نشان دهنده‌ی واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن است. 
  • آزمایش ژنتیک: آنتی ژن‌های لکوسیتی انسان (HLA-DQ2 و HLA-DQ8)) در این نوع آزمایش خون بررسی می‌شوند. 

پیش از رعایت یک رژیم غذایی بدون گلوتن حتماً باید آزمایش‌های لازم انجام شود. حذف این ماده از رژیم غذایی پیش از انجام آزمایش بر نتیجه نهایی تشخیص اثر گذار خواهد بود.

آندوسکوپی

در این روش تشخیصی لوله‌ی باریک و بلندی که به سر آن دوربین وصل شده از طریق دهان وارد روده کوچک خواهد شد. این دوربین به پزشک کمک می‌کند تا فضای داخلی روده را مشاهده کندو برای بررسی آسیب‌های وارد شده به روده از پرز‌های روده یا ویلی‌ها نمونه برداری کند. 

آندوسکوپی کپسولی

در این روش تشخیصی از یک دوربین بدون سیم کوچک برای گرفتن تصاویری از کل روده کوچک استفاده خواهد شد. دوربین درون محفظه‌ای کپسول مانند به کوچکی کپسول ویتامین قرار دارد. از فرد خواسته می‌شود تا کپسول را ببلعد، بعد از آن کپسول در طی دستگاه گوارش حرکت کرده و هزاران تصویر ضبط خواهد کرد. تصاویر ضبط شده بعد از انتقال به دستگاهی دیگر توسط پزشک بررسی می‌شوند. اگر فرد مشکوک به ابتلا به بیماری درماتیت هرپتیفورمیس باشد از پوست فرد نمونه برداری شده و بعد زیر میکروسکوپ بررسی خواهد شد. 

روش‌های درمان بیماری سلیاک 

درمان بیماری سلیاک عمدتاً شامل پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن است. حذف کامل منابع گلوتن از جمله گندم، جو و چاودار از رژیم غذایی به کاهش علائم و جلوگیری از آسیب به روده کمک می‌کند. بیماران باید از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن خودداری کنند و به برچسب‌های مواد غذایی دقت کنند. در مواردی که کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی وجود داشته باشد، ممکن است مصرف مکمل‌ها تجویز شود. همچنین، مشاوره با یک متخصص تغذیه می‌تواند در مدیریت رژیم و اطمینان از تأمین نیازهای غذایی کمک کند. پیگیری منظم با پزشک نیز ضروری است.

رژیم غذایی تنها راه درمان

رژیم غذایی بدون گلوتن تنها راه مؤثر برای درمان بیماری سلیاک است. این رژیم شامل حذف کامل گلوتن از منابع غذایی مانند گندم، جو و چاودار است. بیماران باید توجه کنند که حتی مقادیر اندک گلوتن نیز می‌تواند باعث آسیب به روده و بروز علائم شود. به همین دلیل، خواندن دقیق برچسب‌های مواد غذایی و آگاهی از مصرف خوراکی‌ها اهمیت دارد. از این رژیم، علائم به طور قابل توجهی کاهش یافته و کیفیت زندگی بیماران بهبود می‌یابد. در کنار رژیم غذایی، مشاوره با متخصص تغذیه و پیگیری پزشکی نیز به بیماران کمک می‌کند. دکتر آرتور موریس در زمینه بیماری‌های گوارشی، در این باره می‌گوید:

درمان بیماری سلیاک به‌طور عمده به پیروی دقیق از یک رژیم غذایی بدون گلوتن بستگی دارد. برخی درمان‌های خانگی از جمله استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌ها می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند اما هیچ‌کدام جایگزین رژیم غذایی مناسب نمی‌شوند. در هر مرحله، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است تا از کوچکترین عوارض جانبی جلوگیری شود.

بیماران سلیاک چه غذاهایی نباید بخورند؟

بیماران سلیاک باید از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن خودداری کنند. این مواد شامل گندم، جو و چاودار است که در بسیاری از محصولات مانند نان، پاستا، غلات صبحانه، شیرینی‌ها و بیسکوییت‌ها یافت می‌شوند. همچنین برخی از مواد غذایی فرآوری‌شده، سس‌ها و ادویه‌جات حاوی گلوتن هستند. بیماران باید به برچسب‌های مواد غذایی دقت کرده و از غذاهای حاوی نشاسته گندم، مالت و دیگر مشتقات گندم پرهیز کنند. از طرف دیگر، گزینه‌های بدون گلوتن مانند برنج، سیب‌زمینی، میلک و حبوبات مناسب هستند و می‌توانند در رژیم غذایی آن‌ها گنجانده شوند.

مصرف مکمل های لازم برای بیماران سلیاک

بیماران سلیاک ممکن است به دلیل آسیب روده‌ای دچار کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شوند. از جمله مکمل‌های معمول برای این بیماران می‌توان به ویتامین D، ویتامین B12، ویتامین B9 (اسید فولیک) و آهن اشاره کرد. مکمل کلسیم نیز به ویژه برای حمایت از سلامت استخوان‌ها مفید است. بیمارانی که تحت رژیم بدون گلوتن قرار دارند، باید با متخصص یا دکتر تغذیه مشورت کنند تا نیازهای خاص خود را شناسایی کرده و مکمل‌های مناسب دریافت کنند. توجه به این مکمل‌ها می‌تواند به ارتقاء سلامت عمومی و پیشگیری از عوارض ناشی از سوء تغذیه کمک کند.

درمان درماتیت و سلیاک مقاوم

درمان درماتیت هرپتیفورمیس که با شرایط سلیاک مرتبط است، شامل رعایت یک رژیم غذایی بدون گلوتن و استفاده از داروهای موضعی و سیستمیک می‌باشد. حذف گلوتن از رژیم غذایی به کاهش علائم پوستی و بهبود وضعیت کلی کمک می‌کند. داروهای موضعی کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب و خارش موثرند. در موارد شدید، پزشکان ممکن است داروهای سیستمیک مانند دگزامتازون یا آنتی‌هیستامین‌ تجویز کنند. همچنین، مشاوره با متخصص پوست و تغذیه به بیماران کمک می‌کند تا به مدیریت و کنترل علائم خود بپردازند. پیگیری منظم با پزشک ضروری است.

 درماتیت هرپتی فرم

درماتیت هرپتیفورمیس یک بیماری پوستی مربوط به خودایمنی است که به طور معمول با بیماری سلیاک مرتبط است. این حالت باعث ایجاد خارش شدید و ضایعات پاپولی و وزیکولی در نواحی مختلف بدن، به ویژه در آرنج‌ها، زانوها و پشت می‌شود. درماتیت هرپتیفورمیس به دلیل تولید آنتی‌بادی‌هایی به باندهای پروتئینی در پوست به وجود می‌آید که در افراد با حساسیت به گلوتن رخ می‌دهد. درمان این شرایط شامل رعایت یک رژیم غذایی بدون گلوتن و مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی یا آنتی‌هیستامین‌ها برای کاهش التهاب و خارش است. مشاوره با متخصص پوست اهمیت زیادی دارد.

 سلیاک مقاوم

سلیاک مقاوم به حالتی اطلاق می‌شود که بیماران باوجود رعایت دقیق رژیم غذایی بدون گلوتن همچنان دچار علائم و عوارض مرتبط با بیماری سلیاک هستند. این شرایط ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله عدم تشخیص نادرست، آلودگی متقاطع با گلوتن یا وجود بیماری‌های همراه مانند سندرم روده تحریک‌پذیر باشد. در برخی موارد، بیماران ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد تشخیص یا انجام بیوپسی از روده کوچک داشته باشند. درمان شامل ادامه رژیم بدون گلوتن، مشاوره با متخصص تغذیه و گاهی مصرف داروهایی برای کاهش التهاب و کنترل علائم است. پیگیری منظم با پزشک اهمیت دارد. قبل از انتخاب دکتر گوارش بهتر است اطلاعاتی درباره اینکه تخصص گوارش چیست کسب کنید.

راه های پیشگیری از ابتلا به سلیاک

پیشگیری از ابتلا به سلیاک به ویژه در افراد با سابقه خانوادگی، چند روش کلیدی دارد. اولین راه، آشنایی با مواد غذایی شامل گلوتن و محدود کردن مصرف آنها از سنین پایین است. تغذیه سالم و متعادل با تمرکز بر میوه‌ها، سبزیجات و غلات بدون گلوتن می‌تواند مفید باشد. همچنین، معرفی مواد غذایی حاوی گلوتن (مانند گندم) به طور تدریجی و در سنین مناسب ممکن است خطر ابتلا به سلیاک را کاهش دهد. توجه به نشانه‌های اولیه بیماری و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم گوارشی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

تفاوت بین حساسیت به گلوتن و سلیاک

حساسیت به گلوتن و بیماری سلیاک هر دو به گلوتن مرتبط‌اند اما تفاوت‌های مهمی دارند. بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به مصرف گلوتن واکنش نشان می‌دهد و باعث آسیب به روده کوچک می‌شود. عوارض سلیاک می‌تواند جدی باشد و نیاز به رژیم غذایی بدون گلوتن دارد. حساسیت به گلوتن که به آن عدم تحمل گلوتن نیز گفته می‌شود، واکنش غیرایمنی به گلوتن است که می‌تواند علائم گوارشی و غیرگوارشی ایجاد کند اما به عوارض بلندمدت و آسیب به روده منجر نمی‌شود. تشخیص دقیق هر دو وضعیت حائز اهمیت است.

سلیاک و سرطان چه ارتباطی دارند؟

بیماری سلیاک و سرطان ارتباطی مهم دارند زیرا افراد مبتلا به سلیاک در صورت عدم رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن، در معرض افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها به ویژه سرطان روده کوچک، قرار دارند. آسیب مداوم به روده کوچک ناشی از گلوتن می‌تواند باعث تغییرات دیسپلاستیک و در نهایت منجر به سرطان شود. علاوه بر این، بیماران سلیاک ممکن است بیشتر دچار لنفوم‌های غیرهوچکینی و سرطان‌هایی نظیر سرطان مری و معده شوند. بنابراین، تشخیص زودهنگام و رعایت دقیق رژیم غذایی بدون گلوتن برای کاهش خطر عوارض جدی نظیر سرطان حائز اهمیت است.

سرطان عوارض ناشی از بیماری سلیاک
سرطان یکی از عوارض بیماری سلیاک

آیا بیماری سلیاک خطرناک است و درمان ندارد؟

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که در صورت مصرف گلوتن در افرادی که به آن حساسیت دارند، به روده کوچک آسیب می‌زند. اگرچه این بیماری می‌تواند به عوارض جدی مانند سوءتغذیه و حتی ابتلا به سرطان روده کوچک منجر شود، اما در صورت تشخیص و درمان به موقع، می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. درمان اصلی سلیاک رعایت یک رژیم غذایی کاملاً بدون گلوتن است. به این ترتیب، علائم به طور قابل توجهی کاهش می‌یابند و کیفیت زندگی بیماران بهبود می‌یابد. بنابراین، سلیاک خطرناک است اما با مدیریت مناسب قابل کنترل است.

طول عمر بیماران سلیاک

طول عمر بیماران سلیاک در صورتی که رژیم غذایی بدون گلوتن را به طور دقیق رعایت کنند، معمولاً به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد و به میزان قابل قبول نزدیک به افراد سالم است. عدم رعایت رژیم غذایی ممکن است به عوارض جدی مانند سرطان روده کوچک و بیماری‌های مرتبط منجر شود که می‌تواند طول عمر را تحت تأثیر قرار دهد. مطالعات نشان می‌دهند که تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب سلیاک می‌تواند خطر عوارض را کاهش دهد و به بهبود سلامت عمومی و کیفیت زندگی بیماران کمک کند. به همین دلیل، پیگیری منظم و رعایت رژیم غذایی ضروری است.

چه زمانی برای بیماری سلیاک باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک به بیماری سلیاک هستید یا علائم بیماری سلیاک را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌تواند شامل مشکلات گوارشی مانند اسهال مکرر، نفخ، درد شکم، کاهش وزن غیرمناسب و همچنین علائم غیرگوارشی مانند خستگی، افسردگی و بثورات پوستی باشد.

در صورتی که این علائم در شما پایدار باشد یا به طور مکرر رخ دهد، ضروری است که جهت ارزیابی دقیق و تشخیص به دکتر گوارش مراجعه کنید. همچنین اگر خانواده شما سابقه بیماری سلیاک دارد، بررسی وضعیت خود در اولویت قرار دارد. چنین بررسی‌هایی می‌تواند شامل آزمایش خون و در برخی موارد، انجام بیوپسی روده کوچک باشد. تشخیص زودهنگام و مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری کنید. برای پیدا کردن بهترین متخصص و پزشک در این حوزه، می‌توانید به وب‌سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.

منابع:

mayoclinic.org
healthline.com

سوالات متداول بیماری سلیاک

علائم سلیاک می‌تواند شامل مشکلات گوارشی مانند اسهال، نفخ، درد شکمی، کاهش وزن و در برخی موارد کم‌خونی، خستگی مفرط و مشکلات پوستی باشد. این علائم در هر فرد متفاوت است و ممکن است در کودکان و بزرگسالان به‌طور متفاوتی ظاهر شود.

تشخیص سلیاک با انجام آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مرتبط با این بیماری و در مواردی با بیوپسی روده کوچک انجام می‌شود. تشخیص قطعی با آزمایش‌های تخصصی توسط پزشک امکان‌پذیر است.

درمان قطعی برای سلیاک وجود ندارد، اما با پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌توان علائم بیماری را کنترل و آسیب به روده را متوقف کرد.

غذاهایی که حاوی گلوتن هستند، مانند نان، پاستا، کیک و محصولات گندم، جو و چاودار باید از رژیم غذایی حذف شوند. بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده نیز ممکن است حاوی گلوتن باشند، بنابراین برچسب مواد غذایی باید به‌دقت بررسی شود.

بله، سلیاک یک بیماری ژنتیکی است و افرادی که سابقه خانوادگی سلیاک دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.

بله، اما باید اطمینان حاصل کرد که داروهای مصرفی فاقد گلوتن باشند. برخی داروها و مکمل‌ها ممکن است حاوی گلوتن باشند که می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

بله، سلیاک می‌تواند در هر سنی، حتی در کودکان ظاهر شود. در کودکان، علائمی مانند کاهش وزن، رشد ناکافی و مشکلات گوارشی می‌تواند نشانه‌ای از سلیاک باشد.

 
 
برچسب‌ها:
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
اشتراک گذاری
نویسنده: نیلوفر شهدوست
نیلوفر شهدوست هستم و نزدیک به یک دهه در دنیای محتوا گشت‌وگذار می‌کنم. حضور در بخش‌های مختلف این دنیا، با یادگیری، شناخت آدم‌ها و خلق ارتباطات برایم شیرین است. تولید محتوا در حوزه پزشکی و سلامت هم یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تجربه کاری من هست و شاید برایتان جالب باشد که بدانید، در تولید بیشتر از ۵۰۰ مقاله به‌روز، در زمینه‌های پرجست‌وجوی پزشکی و سلامت مشارکت داشته‌ام. این حضور مداوم و پررنگ در دنیای محتوای پزشکی، با وسواس و دقت زیادی همراه بوده تا مخاطبان نازنین بتوانند به منابع تراز اول پزشکی دنیا دست پیدا کنند و جواب پرسش‌هایشان را سریع‌تر بگیرند و البته کمتر نگران شوند. امیدوارم که توانسته باشم در مسیر پیگیری بیماری‌ یا پیداکردن پاسخی برای سوالات پزشکی و سلامتی شما در کنارتان باشم.
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

*

28 دیدگاه در “بیماری سلیاک چیست؟ علائم و روش‌های تشخیص و درمان آن
  • درود بر شما آزمایش خون این بیماری رو نشون میده ؟
    یه دکتر رد کرد و یه دکتر دیگه با همون آزمایش تایید کرد نمیدونم باید چه کنم و چطور اعتماد کنم

    پاسخ
    • سلام عزیز
      تشخیص این بیماری هم بر اساس ازمایش خون و سنجش آنتی بادی
      و هم با کولونوسکوپی و نمونه برداری
      و بر اساس تطبیق با علایم بالینی هست

      پاسخ
  • سلام و درود بر شما
    چطور میشه پیشگیری کرد و آیا این بیماری ارثی هست

    پاسخ
    • سلام عزیز
      ارثی هست و قابل پیشگیری نیست

      پاسخ
  • سلام وقت بخیر
    چه جایگزینی برای گلوتن ددارید میشه بفرمایید

    پاسخ
    • سلام عزیز
      نان های فاقد گلوتن
      نان حبوبات
      نان برنج
      میتوانند جایگزین باشند

      پاسخ
  • سلام من تازه با آندوسکوپی که انجام دادم متوجه شدم سلیاک مارچ ۳هستم با اینکه دارو مصرف میکنم بعد غذا خوردن دل درد و ضعف و بیحالی رو دارم ۶ سال پیش با علائم دل درد شدید پیش دکتر فوق تخصص گوارش رفتم اونموقع ۲ ماهه باردار بودم دو روز بیمارستان بستری شدم حتی با اون شرایط برای تسکین دردم مورفین بهم تزریق شد دکتر آندوسکوپی کرد ولی نه دوازدهه رو بررسی کرد و نه نمونه برداری کرد نه آزمایش درست و درمونی ازم گرفت آخرم گفت هیچیت نیست تا امسال که با دردهای شدید معده رفتم دکتر با آزمایشات دقیق و آندوسکوپی متوجه شد سلیاک هست میخواستم بدونم احتمال اینکه من ۶ سال پیش سلیاک داشتم بوده که اون دکتر نتونسته تشخیص بده میخوام ازش شکایت کنم ممنون میشم راهنمایی کنید

    پاسخ
  • سلام متوجه شدم بیماری سلیاک دارم دکتر فرمودند که رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشم ممنون میشم راهنمایی کنید چه چیزایی نخورم وچه چیزی مفید هست

    پاسخ
  • سلام خسته نباشید من تقریباً ۲ ساله فهمیدم بیماری سلیاک دارم و رژیمم و ۵ ماهه بخاطراسیدو ورم معدم داروی پمپ پروتون میخورم با اینکه رژیمم رو رعایت میکنم بازم یبوست گاهی اسهال دارم معدم درد میکنه احساس سنگینی دارم دیر هضم میکنه چیزی که میخورم رو همش هم ریفلاکس اسید همراه با کف دارم همیشه دهنم پر اسیده دلیلش چی میتونه باشه آزمایش TTG هم همیشه ۲ هست
    دارو های هلیکو باکتر هم چنیدن بار مصرف کردم

    پاسخ
  • سلام ۱۵ سالمه قد ۱۸۴ و وزن ۵۰ کیلو هیچگونه علائم گوارشی ندارم مثل اسهال و غیره چه آزمایشاتی برای مطمئن شدم از سلامت بدم

    پاسخ
    • سلام وقتتون بخیر
      عدم تحمل گندم و یا گلوتن ایا از بچگی وجود خواهد داشت یا اینکه در بزرگسالی هم میشه به این بیماری مبتلا شد؟
      من حدود چن ماه هست مشکل گوارشی ibs دارم چن روزی هست گلوتن رو حذف کردم حالم بهتر شده البته درمان دارویی ibs انجام میدم . ممنون میشم راهنماییم کنید.

      پاسخ
    • سلام
      Cbc, diff, fbs, tg, chol, bun, cr, ast, alt, alkp, tsh, vit d3, u/a

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید دختر من ۴ سالشه دکتر همینجوری چکاپ براش نوشت دخترم هیچ مشکلی نداشت الان متوجه شدیم سلیاک داره اما خودش هیچ مشکلی نداره

    پاسخ
    • سلام
      درصورت وجود علایم یا اختلال رشد پرهیز غذایی انجام شه

      پاسخ
  • سلام.پسرمن سلیاک داره.وزنش بالا نمیره.۹سالشه .وزنش بیست کیلو هست؟ایاپفیلا برای بچه خوب هست چون‌ با نمک یدداردرست میشه؟

    پاسخ
    • سلام
      موردی نداره

      پاسخ
  • سلام دخترم ده سالشه. سلیاک داره قرص تیروید میخوره آیا قرص تیرویید گلوتن داره

    پاسخ
    • سلام نه عزيزم نگران نباشيد

      پاسخ
  • سلام من سلیاک دارم و دو هفته است که اسهال خونی دارم ولی نه هر روز و پاهایم ورم کرده ممنون میشم راهنماییم کنید

    پاسخ
    • سلام
      با توجه به شرح حالتون

      برای معاینه کامل و تجویز دارو، به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

      پاسخ
  • سلام وقتتون بخیر متاسفانه طی انجام ازمایشات (نمونه برداری اندوسکوپی و ازمایش خون) متوجه شدم که دچار سلیاک هستم . 2ساله رژیم غذایی رو رعایت میکنم اما گهگداری باز دردهای شکمی بسراغم میاد. از خیلی چیزهایی که عاشقش بودم محروم شدم . اجیل هم میخورم درد شکمی میاد سراغم . استفراغ های بدون دردکه حتی با خوردن اب هم بالا میاوردم و خدا را شکر با رژیم عذایی بهتر شدم . سوال من این هست که ایا فرزندان من هم اموان داره تست سلیاکشون مثبت در بیاد . یه دخر 8 ساله و یه پسر 1 ساله دارم کی برای ازمایش ببرمشون . ممنون و سپاس

    پاسخ
    • سلام
      ممکنه بله
      اما تا علامتی ندارن نگران نباشین
      با پزشک خودتون مشورت کنید تا اگه لازم تستش انجام شه

      پاسخ
  • سلام. من خانومم چند ساله که یبوست داره همراه با بوی بد مدفوع حتی یبوستش باعث بواصیر شده اما پیش پزشک هم نمیره بعضی مواقع هم سردرد داره که میگه قسمت جلوی سرش بدجور درد میکنه و تیر میکشه سنش هم ۲۲سال هست لطفا راهنمایی کنید که چیکار کنیم و آیا دارویی وجود داره که استفاده کنه این مشکل برطرف شه. ممنون

    پاسخ
    • سلام برای جلوگیری از یبوست باید آب و مایعات فراوان مصرف نمایند غذاهای پر فیبر استفاده کند سبزی و میوه فراوان بخورند
      از ملین ها استفاده نمایند

      پاسخ
    • سلام قدم اول رعايت از نظر تغذيه هست
      روزي خداقل٨ ليوان آب بايد مصرف شود
      ميوه و سبزي كافي خورده شود
      و درصورت عدم بهبود

      با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص داخلی مراجعه کنید.

      پاسخ
  • باعرض سلام تشخیص کامل داده نشده فعلا رژیم یک ماهه دارم ولی کهیر خیلی شدید که زندگیم رو بهم ریخته سپاس

    پاسخ
    • سلام
      کهیر از علایم شایع سلیاک نیست
      فعلا میتونین از داروهای آنتی هیستامین زیر نظر پزشک برای کنترل کهیر استفاده کنید تا پاسخ به رژیم مشخص بشه

      پاسخ
  • عالی بود.سپاس

    پاسخ