سکته قلبی چیست؟ آیا سکته قلبی خفیف درمان دارد؟ در این مطلب از مجله دکتردکتر به بررسی کامل بیماری حمله قلبی پرداخته‌ایم با ما همراه باشید.
سکته قلبی، انفارکتوس میوکارد (به انگلیسی: Myocardial infarction) یا حمله قلبی، فرآیندی هست که در آن قسمت‌هایی از عضله قلب به علت کاهش جریان خون کرونری (عروق خون‌رسان قلب) از بین می‌رود.
کارکرد قلب انسان چگونه است؟
قلب عمدتا از عضلات خاص به نام میوکارد ساخته شده است. قلب، خون را برای خون‌رسانی به سراسر بدن به رگ‌های خونی یا شریان‌ها منتقل می‌کند. عضله قلب مانند هر عضله دیگر نیاز به خون‌رسانی خوب دارد. عروق کرونر خون را به عضله قلب می‌رسانند. شریان‌های اصلی کرونر از آئورت جدا می‌شوند. آئورت شریانی بزرگ است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن منتقل می‌کند. شریان‌های اصلی کرونر به شاخه‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند که خون را به تمام قسمت‌های عضله قلب می‌رسانند.
سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد) یا حمله قلبی چیست؟
قلب هم مانند هر عضله بدن نیاز دارد به طور ثابت اکسیژن و مواد مغذی مورد نیازش تامین شود. انفارکتوس حاد میوکارد نام پزشکی برای حمله قلبی است. حمله قلبی وضعیتی تهدیدکننده برای زندگی فرد است. سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب، ناگهان قطع شود و باعث آسیب بافت قلب شود. این حالت معمولا نتیجه انسداد یک یا چند مورد از عروق کرونری است. انسداد می‌تواند به علت ایجاد پلاک خونی باشد. پلاک ماده‌ای که عمدتا از چربی، کلسترول و مواد زائد سلولی تشکیل شده است.
در اثر انسداد عروق کرونری در قلب وضعیتی به نام ایسکمی قلبی اتفاق می‌افتد. اگر یکی از عروق کرونر اصلی مسدود شده باشد؛ بخش بزرگی از عضله قلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر یک شریان شاخه‌ای کوچکتر مسدود شود؛ مقدار کوچکتری از عضله قلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر ایسکمی قلبی بیش از حد طول بکشد، سلول‌های بافت قلبی می‌میرد. انفارکتوس میوکارد به معنای واقعی کلمه مرگ عضله قلب شناخته می‌شود.
پس از سکته قلبی، اگر بخشی از عضله قلب مرده باشد؛ در طی چند هفته بعد بافت اسکار جایگزین می‌شود.
علائم و نشانه‌های سکته قلبی چیست؟
در حالی که علائم اصلی حمله قلبی درد در قفسه سینه و تنگی نفس است. اما گاهی علائم می‌توانند کاملا متفاوت باشند.
شايع‌ترين علائم سکته قلبی عبارتند از:
- فشار یا تنگی در قفسه سینه
- درد در قفسه سینه، پشت، فک و سایر قسمت‌های فوقانی بدن که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد
- تنگی نفس
- تعریق
- استفراغ
- اضطراب
- سرگیجه
- ضعف و یا حالت تهوع
درد ممکن است ثابت یا متناوب باشد. همچنین، زنان کمتر احتمال دارد علائم درد قفسه سینه را تجربه کنند. در عوض ممکن است احساس سوزش یا درد در بازو، گردن، پشت و یا فک را احساس کنند.
همه افراد مبتلا به حمله قلبی نشانه‌های مشابه با شدت علائم یکسان را تجربه نمی‌کنند. اکثر زنان و مردان درد قفسه سینه را به عنوان نشانه سکته قلبی گزارش داده‌اند.
عوارض حمله قلبی چیست؟
متاسفانه یک چهارم افرادی که دچار حمله قلبی می‌شوند قبل از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست می‌دهند. سایر بیماران نیز در بیمارستان در معرض عوارض تهدیدکننده زندگی هستند.
عوارض حمله قلبی شامل موارد زیر است:
- سکته مغزی
- آریتمی‌های دائمی قلب (ضربان قلب نامنظم)
- نارسایی قلبی
- تشکیل لخته‌های خون در پاها یا قلب
- آنوریسم یا انسداد ضعیف قلب
- آسیب به اندام‌های حیاتی مانند کبد و کلیه
- مرگ
کسانی که از حمله قلبی جان سالم به در برده‌اند و چند ساعت پس از آن مشکلات جدی ندارند، احتمال بیشتری برای بهبود کامل دارند.
چه چیزی باعث حمله قلبی یا سکته قلبی می‌شود؟
در بیشتر موارد تشکیل لخته خون (ترومبوز) علت اصلی حمله قلبی است. ممکن است لخته درون يکی از شريان‌های اصلی یا شاخه‌های فرعی از عروق کرونر تشکيل شده باشد. سرخرگ‌های كرونری كه وظیفه خون‌رسانی به فلب را بر عهده دارند؛ به وسيله شبكه‌ای ازسلول‌ها، چربی و كلسترول كه پلاک (plaque) ناميده می‌شود؛ به تدریج مسدود می‌شوند.
خونی كه تلاش می‌كند از اين سرخرگ‌های مسدود شده عبور كند، می‌تواند يک لخته تشكيل دهد. اگر اين لخته، جريان خون را به صورت كامل قطع كند. بخشی از ماهيچه قلب كه به وسيله آن سرخرگ تغذيه می‌شده، می‌ميرد. لخته‌های خون معمولا در شریان‌های طبیعی تشکیل نمی‌شود.
سایر علل سکته قلبی چیست؟
موارد غیر معمول دیگر که می‌توانند عروق کرونر را مسدود کنند عبارتند از:
- التهاب عروق کرونر (نادر)
- لخته شدن خون در جاهای دیگر بدن و ورود آن به شریان کرونر
- مصرف کوکائین که می‌تواند باعث ایجاد اسپاسم در عروق کرونر شود.
- عوارض جراحی قلب
- برخی از مشکلات نادر قلب
چه کسانی در معرض خطر سکته قلبی قرار دارند؟
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش دهند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
فشار خون بالا
اگر فشار خون بالا دارید؛ خطر حمله قلبی شما را بیشتر از سایر افراد تهدید می‌کند. فشار خون طبیعی کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است. همانطور که اعداد فشار خون افزایش می‌یابد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز افزایش می‌یابد. داشتن فشار خون بالا باعث صدمه به شریان‌ها و سرعت بخشیدن به فرایند ایجاد پلاک می‌شود.
سطح کلسترول بالا
وجود سطح بالایی از کلسترول در خون شما، خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته قلبی را افزایش می‌دهد. شما ممکن است با تغییر دادن رژیم غذایی یا مصرف داروهایی خاص، سطح کلسترول خون خود را کاهش دهید.
سطح تری‌گلیسیرید بالا
سطح تری‌گلیسیرید بالا هم خطر ابتلا به حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد را افزایش می‌دهد. برخی از تری‌گلیسیریدها ممکن است در شریان‌های شما باقی بمانند و به ایجاد پلاک کمک کنند.
دیابت و سطح قند خون بالا
دیابت باعث افزایش سطح قند خون و یا قند خون می‌شود. سطح بالای قند خون می‌تواند در نهایت منجر به بیماری عروق کرونر شود. درگیری به دیابت یک وضعیت جدی است که می‌تواند حملات قلبی یا انفارکتوس میوکارد را در برخی افراد ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: علائم دیابت و عوارض آن را بشناسیم
چاقی
افراد دارای اضافه وزن به احتمال بیشتری از سایرین دچار سکته قلبی می‌شوند. چاقی با شرایط مختلفی همراه است که خطر ابتلا به سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
سیگار کشیدن
مصرف دخانیات خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته قلبی را افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است فرد به سایر بیماری‌های قلبی عروقی منجر شود.
افزایش سن
خطر ابتلا به سکته قلبی با سن افزایش می‌یابد. مردان بعد از ۴۵ سالگی در معرض خطر ابتلا به حمله قلبی هستند و زنان بعد از ۵۵ سالگی در معرض خطر ابتلا به سکته قلبی هستند.
سابقه خانوادگی
اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های اولیه قلب دارید، احتمال ابتلا به حمله قلبی در شما وجود دارد.
مشکلات و عوارض بعد از سکته قلبی چیست؟
حمله قلبی همیشه باعث صدمات دائمی به عضلات قلبی می‌شود، اما با درمان سریع می‌توان از آسیب بیشتر جلوگیری کرد. صدمه به قسمت خاصی از قلب باعث تاثیر روی پمپاژ قلب می‌شود که به آن نارسایی قلبی می‌گویند.
همچنین ممکن است بعضی افراد بعد از حمله‌های قلبی همچنان آنژین دریافت کنند تا صدمات قلبی ناشی از حمله قلبی درمان شوند، زیرا ممکن است همچنان یک یا چند رگ قلبی دچار تنگی باشند.
چگونه انفارکتوس میوکارد تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص اینکه آیا شما دچار حمله قلبی شده‌اید؛ پزشک به صدای قلب شما گوش می‌دهد تا نارسایی‌های ضربان قلب را بررسی کند. ممکن است تعدادی از تست‌های مختلف را انجام دهید. ممکن است الکتروکاردیوگرام (EKG) برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب شما انجام شود. گاهی آزمایش خون همچنین می‌تواند برای بررسی پروتئین‌هایی که با آسیب‌های قلبی مرتبط هستند، مانند تروپونین لازم است.
سایر آزمایش‌های تشخیص سکته قلبی عبارتند از:
- آزمایش استرس برای دیدن اینکه چگونه قلب شما به شرایط خاصی مانند تمرین پاسخ می‌دهد
- آنژیوگرافی با کاتتریزاسیون کرونر برای بررسی مسائل مربوط به انسداد در شریان‌ها
- اکوکاردیوگرام برای کمک به شناسایی مناطق قلب شما که به درستی کار نمی‌کنند
بیشتر بخوانید: صفر تا صد نحوه تشخیص بیمار ی‌های قلبی را بدانیم
برای پیشگیری از حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد چه کار کنیم؟
اگر شما درگیر بیماری‌های قلبی هستید؛ برای بهبود سلامت قلب خود می‌توانید برخی کارها را انجام دهید. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی شما می‌تواند از حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد جلوگیری کند. از پزشک یا پرستارتان دراین مورد کمک بخواهید.
- سیگار نکشید
- اگر فشار خون بالا دارید، کاملا تحت کنترل و درمان باشید
- غذایی را مصرف کنید که چربی، کلسترول و نمک کم داشته باشد
- میوه‌های تازه و سبزیجات زیاد بخورید
- ورزش کنید
- وزن خود را در محدوده طبیعی نگه دارید
- اگر دیابت دارید، به طور مرتب قند خونتان را کنترل کنید
- دستور پزشکتان در مورد مصرف داروها را رعایت کنید
- پزشکتان را به طورمرتب برای چک‌آپ ملاقات کنید
چگونه انفارکتوس میوکارد یا حمله قلبی را درمان کنیم؟
حمله‌های قلبی به درمان فوری نیاز دارند. بنابراین بیشتر درمان‌ها در اتاق اورژانس آغاز می‌شود. ممکن است برای تخریب شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند؛ روشی فوری به نام آنژیوپلاستی استفاده شود.
در طول آنژیوپلاستی، جراح شما یک لوله طولانی و نازک به نام کاتتر را از طریق شریان خون وارد می‌کند تا به انسداد برسد. سپس یک بالون کوچک متصل به کاتتر به منظور باز کردن شریان باد می‌شود و اجازه می‌دهد جریان خون دوباره برقرار شود. جراح شما همچنین ممکن است یک لوله کوچکتر به نام استنت در محل انسداد قرار دهد. استنت می‌تواند مانع از بسته شدن مجدد شریان شود.
در بعضی موارد پزشک از پیوند عروق کرونر قلب (CABG) استفاده می‌کند. در اغلب موارد چند روز پس از سکته قلبی پیوند انجام می‌شود.
تعدادی از داروهای مختلفی که برای درمان سکته قلبی استفاده می‌شود:
- رقیق‌کننده‌های خون مانند آسپیرین. اغلب برای شکستن لخته‌های خون استفاده می‌شود و جریان خون را از طریق شریان‌های تنگ شده بهبود می‌بخشد
- ترومبولیتیک‌ها اغلب برای حل شدن لخته مفید هستند
- داروهای ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل می‌تواند برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید و رشد لخته‌های موجود موثر باشد
در هنگام حمله قلبی چه باید بکنیم؟
در صورتی که به حمله قلبی شک کردید، اولین کار این است که با اورژانس تماس بگیرید. شما باید تا زمانی که آمبولانس می‌رسد، بنشینید و استراحت کنید. اگر آسپرین در نزدیکی شماست، یک قرص ۳۰۰ آن را بجوید. در صورتی که به آسپرین حساسیت دارید، از آن استفاده نکنید. اگر آسپرین در نزدیکی شما نیست و یا نمی‌دانید که به آن حساسیت دارید یا خیر، فقط تا زمان رسیدن آمبولانس در جای خود بمانید و استراحت کنید.
منابع:
