اسکیزوفرنی بیماری مادام‌العمری است که قدرت تفکر، تمرکزکردن و احساسات فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مبتلایان به این بیماری در برقراری ارتباط با دیگران هم دچار مشکل می‌شوند. درمان اسکیزوفرنی چیست؟ واقعیت این است که درمانی قطعی برای این اختلال وجود ندارد اما روش‌های درمانی مختلفی موجود است که امکان کنترل وضعیت بیماران را ممکن می‌کند. برای مدیریت این بیماری نیاز به مراجعه به روانپزشک وجود دارد. در این مقاله مجله دکتردکتر از راه‌کارهای درمانی برای کنترل اسکیزوفرنی برایتان گفته‌ایم.
درمان اسکیزوفرنی؛ راه‌حلی قطعی و ضروری!
تشخیص صداهای درونتان با واقعیت سخت شده؟ احتمالا به اسکیزوفرنی مبتلا شده‌اید. اسکیزوفرنی (Schizophrenia) بیماری روانی است که در قوای ادراک انسان از واقعیت و خیال، اختلال ایجاد می‌کند. توهم‌های شنیداری، افسردگی، اضطراب، تمایل به اعتیاد، انزوا و قطع رابطه با دنیای بیرون از جمله عوارض این ناهنجاری روانی است که فرد مبتلا با آن درگیر می‌شود.
با وجود اینکه محققان سال‌های طولانی را صرف پژوهش درباره اسکیزوفرنی کرده‌اند اما هنوز به درمانی قطعی درباره آن نرسیده‌اند. دستاوردهای خوبی در این زمینه حاصل شده و روش‌هایی برای کنترل بیماری وجود دارد اما هیچ‌یک نمی‌توانند باعث از بین‌رفتن کامل آن شوند.
مانند تمام بیماری‌های روانی، نشانه‌های اسکیزوفرنی هم گاهی شدید هستند و گاهی کاهش پیدا می‌کنند. علائم بیماری می‌توانند در مقاطعی از زندگی فرد بسیار شدید شوند و بعد برای ماه‌ها و حتی سال‌ها کاهش پیدا کنند. در بعضی موارد هم نشانه‌های بیماری خود را برای مدت‌های طولانی نشان نمی‌دهند.
در هر حال، کسانی که دچار اسکیزوفرنی هستند، باید منتظر بروز عوارض و علائمش در زندگی خود باشند. کنترل علائم و نشانه‌های آزاردهنده بیماری اصلاً بعید و دور از ذهن نیست. بیماران می‌توانند با مدیریت اوضاع خود به زندگی عادی و کارکردن مشغول شوند. برقراری ارتباط درست و سالم با دیگران هم برایشان ممکن خواهد بود.
متخصصان دسته‌بندی‌هایی برای معرفی انواع اسکیزوفرنی در نظر گرفته‌اند اما این روزها، ترجیح بر آن است که این دسته‌بندی‌ها استفاده نشوند چون علامت‌های مشترک بسیاری در آنها وجود دارد و مرزبندی‌شان کمی سخت می‌شود.
دلیل ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نشده اما به نظر می‌رسد که عوامل مختلفی باعث بروز این اختلال می‌شوند:
- عوامل فیزیکی؛ بروز تغییر در انتقال‌دهنده‌های عصبی، یکی از دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی است.
- ژنتیک؛ وجود این بیماری در خانواده میتواند عاملی برای ظهورش در اعضای دیگر هم باشد.
- عوامل روانی؛ وقایعی که روان را تحت تأثیر قرار می‌دهند هم در ابتلا به اسکیزوفرنی بی‌تأثیر نیستند. برای مثال، سؤاستفاده‌های جسمی یا روانی، مشکلاتی مانند از دست‌دادن عزیزان، طلاق یا مصرف مواد مخدر هم در این زمینه نقش دارند.
علائم اسکیزوفرنی چیست؟
نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی به دسته‌بندی‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- نشانه‌های مثبت
- نشانه‌های منفی
- چالش‌های شناختی
- رفتارهای غیرعادی و مشکلات حرکتی
نشانه‌های مثبت
این نشانه‌ها شامل توهم و هذیان می‌شود و هر دو با مصرف دارو قابل‌کنترل هستند. به این علائم، نشانه‌های مثبت گفته می‌شود چون باعث فعال‌شدن بخش‌هایی از مغز می‌شوند که نتیجه فعالیتشان بروز وهم و هذیان است. استفاده از لفظ مثبت به خاطر این موضوع است و منظور این نیست که این نشانه‌ها امتیاز مثبتی به همراه می‌آورند یا مطلوب هستند. نشانه‌های مثبت یکی از علائم مهم اسکیزوفرنی کودکان است.
نشانه‌های منفی
بروز این نشانه‌ها هم در نتیجه فعال‌شدن بخش‌هایی از مغز است. درمان نشانه‌های منفی دشوارتر از نشانه‌های مثبت است. این نشانه‌ها مانع از عملکرد طبیعی فرد در زندگی روزانه می‌شوند. از جمله آنها می‌توانیم به انزوای اجتماعی و مشکل در برقراری ارتباط با دیگران اشاره کنیم. ناتوانی در لذت‌بردن و ابراز احساسات هم از نشانه‌های منفی دیگر هستند.
چالش‌های شناختی
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دچار چالش‌های شناختی هم می‌شوند. منظور چیست؟ یعنی چالش‌ها و مشکلاتی مانند گیجی و آشفتگی در حرف‌زدن برایشان پیش می‌آید. مهارت‌های فکری و کلامی افراد مبتلا به این اختلال روانی دچار مشکلاتی می‌شوند. برای مثال، ممکن است که پاسخ‌های نامفهومی به پرسش‌های دیگران بدهند.
رفتارهای غیرعادی و مشکلات حرکتی
امکان بروز رفتارهای غیرعادی مختلف از سوی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی هم وجود دارد. برای مثال، گاهی زبان بدن این افراد با کلامشان یکسان نیست یا بدنشان حرکت‌های غیرعادی مانند تکان‌های زیاد دارد. این افراد در تمرکزکردن و برقراری ارتباط هم با چالش‌هایی مواجه هستند.
درمان اسکیزوفرنی چطور انجام می‌شود؟
مطالعات و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگرچه داروهایی برای کنترل اختلال اسکیزوفرنی وجود دارند اما استفاده از آنها در کنار به‌کارگیری راه‌کارهای غیردارویی به نتیجه می‌رسد. درمان اسکیزوفرنی با یوگا یا رفتاردرمانی شناختی و موارد دیگر میتواند به اثربخشی بیشتر دارودرمانی کمک کند.
شاید بپرسید که درمان اسکیزوفرنی چقدر طول میکشد و به پایان می‌رسد؟ باید بدانید که درمان این اختلال تا آخر عمر ادامه دارد؛ حتی اگر علائم و نشانه‌ها کاهش پیدا کنند هم باز درمان ادامه پیدا می‌کند. در این صورت، اوضاع بیمار تحت کنترل باقی می‌ماند.
روش‌های مختلفی برای درمان اسکیزوفرنی پارانوئید یا انواع مختلف آن مطرح می‌شود:
- مصرف دارو
- درمان‌های روانی-اجتماعی
- درمان‌های دیگر
- درمان‌های جدید اسکیزوفرنی
بعد از صحبت‌کردن درباره این روش‌ها از درمان‌های جدید اسکیزوفرنی هم برایتان می‌گوییم.
مصرف داروی اسکیزوفرنی
رایج‌ترین داروی اسکیزوفرنی چیست؟ داروهای ضد روان‌پریشی از معمول‌ترین داروهایی هستند که برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند. این داروها با دست‌کاری در عملکرد انتقال‌دهنده‌ای عصبی به نام دوپامین می‌توانند علائم بیماری را کنترل کنند.
دوپامین انتقال‌دهنده‌ای عصبی است که در انجام عملیات مختلفی در بدن نقش دارد. این ماده میتواند در حرکت، یادگیری و لذت‌بردن نقش مهمی ایفا کند. با مصرف داروهایی که حاوی این ماده یا مواد دیگر هستند، عوارض اسکیزوفرنی مانند توهم و هذیان کاهش پیدا می‌کنند.
این داروها برخی از مشکلات فرد را در بعضی از موارد شدیدتر می‌کنند. برای مثال، روی مهارت‌های فکری و ارتباطات فرد اثرات منفی می‌گذارند. نسل دوم داروهای ضدروان‌پریشی یا داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال ( atypical antipsychotics) هم موجود هستند و برای درمان بیمارانی به کار می‌روند که در معرض خودکشی هستند یا به درمان‌های دیگر پاسخی نداده‌اند.
درمان‌های روانی-اجتماعی
روان‌درمانی هم یکی دیگر از روش‌های درمان اسکیزوفرنی است. متخصصان استفاده از رفتاردرمانی شناختی را در این زمینه توصیه می‌کنند. هدف از این روش تغییر شیوه فکرکردن بیمار درباره وضعیت‌های مختلف است. در نتیجه چنین تغییری، امکان بهبود پاسخ‌گویی احساسی و رفتاری هم به وجود می‌آید.
با کمک روش‌های روان‌درمانی، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی میتواند متوجه افکار غیرواقعی خود شود و خطی میان مرز واقعیت و خیال بکشد. در درمان اسکیزوفرنی به بررسی تشخیص واقعیت توجه زیادی می‌شود. باید مشخص شود که بیمار چقدر دچار وهم است و در درک واقعیت مشکل دارد.
درمان‌های روانی-اجتماعی شامل روش‌های درمانی می‌شوند که در آنها فرد در جلساتی همراه با خانواده یا بیماران دیگر با روان‌درمان‌گران ملاقات می‌کند. روش‌های دیگری مانند توسعه مهارت‌های اجتماعی و شغلی هم در روش‌های درمان روانی-اجتماعی استفاده می‌شوند.
در آموزش‌های خانوادگی که در این روش در نظر گرفته می‌شود به اعضای خانواده و کسانی که از بیمار مراقبت می‌کنند از شیوه کنترل موقعیت‌های استرس‌زا گفته می‌شود.
درمان‌های دیگر اسکیزوفرنی
محققان استفاده از درمان‌های دیگری را هم توصیه می‌کنند؛ درمان‌هایی که با مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین‌های B و اسیدهای چرب امگا۳ همراه است. این روش‌ها نتایج مثبت و گاهی منفی داشته‌اند.
روش‌های درمانی متفرقه و مختلفی برای درمان اسکیزوفرنی توصیه می‌شود. یکی از این روش‌ها هم استفاده از تمرین‌های یوگا است. هنوز مشخص نیست که شیوه اثرگذاری آن در بهبود بیماران چیست اما مشخص شده که با تغییر سطح اوکسی‌توسین (oxytocin)، امکان بهبود توانایی شناختی فرد در اجتماع بالا می‌رود.
انجام ورزش‌های دیگر مانند تمرینات ایروبیک هم در بهبود نشانه‌های مثبت و منفی اسکیزوفرنی نقش دارند. این ورزش‌ها می‌توانند توانایی شناختی فرد را بهبود بدهند و کیفیت زندگی‌اش را بالا ببرند.
بنا به نتایج تحقیقاتی علمی، ورزش به بزرگ‌شدن حجم هیپوکامپ در مغز کمک می‌کند. بنابراین درمان اسکیزوفرنی بدون دارو هم ممکن است. در واقع، بهتر است بگوییم که در کنار درمان‌های دارویی، روش‌های متفرقه متنوع دیگری هم وجود دارند.
درمان‌های جدید
هنوز هم با وجود پیشرفت‌های علمی فراوان، دانشمندان به دنبال پاسخ این پرسش هستند که راه درمان اسکیزوفرنی چیست و چطور باید نشانه‌های این بیماری را رفع کنند. تحقیقات روی دارویی به نام کتامین ( ketamine) برای درمان این اختلال در جریان است. کتامین در درمان افسردگی مؤثر بوده است.
برای بیمارانی که از خوردن قرص‌های ضد روان‌پریشی پرهیز می‌کنند، پَچ‌ها یا برچسب‌ها و داروهای تزریقی هم وجود دارد. اخیراً دارویی به نام لوماتپرون ( lumateperone) برای درمان اسکیزوفرنی مطرح می‌شود. این دارو میتواند با هدف‌گرفتن ۳ انتقال‌دهنده عصبی دوپامین، سروتونین و گلوتامات در بدن باعث کاهش نشانه‌های منفی و مثبت بیماری شود.
اگر بپرسید که امیدوارکننده‌ترین دارو از میان داروهای اسکیزوفرنی چیست، باید به این مورد اشاره شود. چرا؟ چون داروهای سنتی و قدیمی بیماری معمولاً فقط با تغییر سطح دوپامین سعی بر درمان و بهبود علائم داشتند اما این دارو میتواند ۲ انتقال‌دهنده عصبی دیگر را هم پوشش بدهد.
چشم‌انداز زندگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی چیست؟
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی با چالش‌های مختلفی در زندگی روبه‌رو می‌شوند. با درمان مناسب، بسیاری از علائم جدی بیماری نظیر توهم و هذیان قابل‌کنترل هستند. درمان اسکیزوفرنی مادام‌العمر است و امکان دارد که داروها و روش درمان به مرور زمان تغییر کنند.
اثرگذاری مصرف داروها در بیماران متفاوت است چون شدت و شکل بروز اسکیزوفرنی هم در بیماران مختلف شبیه هم نیست. برای درمان این بیماری نیاز به مراجعه به پزشک و قرارگرفتن بیمار تحت نظر او وجود دارد. اگر خواهان دریافت نوبت هستید، امکان استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر هم وجود دارد و به کمک آن می‌توانید با بهترین پزشکان ملاقات کنید.
در صورتی که تجربه‌ای در زمینه درمان اختلال اسکیزوفرنی دارید، ما را هم در جریان بگذارید. چنانچه پرسش و نکته‌ای هم در ذهنتان شکل گرفته است، سؤالتان را برایمان بنویسید.
منبع:
حدود چهل و اندی سال است که از دارو برای کنترل بیماری شیزوفرنی ام استفاده و حدود سی بار قطع ناگهانی و سی بار هم بستری شده ام.علت قطع دارو عوارض ضد زندگی آن بوده است. بعد از اینهمه تجربه به قطع تدریجی و پلکانی روآورده ام . حالم خوب است ، فکر میکنم قطع ناگهانی مهمترین عامل عود بیماری است.
سلام وقت بخیر برادر من ماری‌جوانا مصرف میکنن و این بیماری رو دارن و توهم میزنن و بدبین به همه پیش روانپزشک هم نمیان چون تکذیب میکنه حالی رو که داره
من مادرم دچار بیماری اسکیزوفرنی هستند و توهم های شنیداری دارن . بعضی مواقع پرخاش گر هسته و بشدت عصبانی که نمیشه کنترلش کرد .
تحت نظر پزشک هم هستن ولی متاسفانه مادرم همکاری نمیکنه و از قرص خوردن بدش میاد .
باید بستری ش کنیم؟ یا راهه دیگه ام هست؟
سلام وقت بخیر به نطرشما عزیزان فرد مبتلا به اسکیوز فرنی میتواند در هنگام درس خواندن تنرکز داشته باشد
سلام وخسته نباشیددراثرمصرف روزی یکبارموادمخدردرطی ده سال، الان چهارماهه ذهنم بامن صحبت میکنه البته دوماهه که قطع مصرف کردم و چیزی نمیکشم،میخواستم بدونم ایانیازبه مصرف دارو هست یانه وچقدرزمان میبردتابهبودیابم،درموردهرچیزی فکرمی‌کنم سریعا به جوابی می‌شنوم وگاهی فحش وناسزامیگویندوگاهی قربونت صدقم میرم لطفاراهنمایی بفرمایید
سلام من برادرم دچار اسکیزو فرنی هست و تازگیها کلا هر کس رو میبینه فقط میخواد از نکات منفی و عیبهاش بهش بگه وبرای ما کنترلش خیلی سخته باید چیکار کنیم
سلام
درمان دارویی میگیرن؟ زیر نظر روانپزشک هستن؟
ممکن در حین درمان دچار حمله و تشدید علایم بشن و نباز به افزایش نوع یا دوز دارو باشه
سلام من مادرم مبتلا به اسکیزوفرنی کلا به همچی مشکوکه هم به غذا ها هم به دارو ها و از خوردن اینا اجتناب میکنه به دکتر رفتن هم شک دارن نمیدونیم دیگ چیکار کنیم شما راهکاری ندارین؟
سلام لطفابه همراهان مریض دکترهاازعوارض قطع شدن
دارو، توضیحات لازم رابدهندچون اکثرآنهاهیچ اطلاعی ازاین
مریضی وداروهاندارندفکرمیکنندمثل داروی سرما خوردگی
است قطع شود عوارضی نخواهدداشت درصورتی که زمانی
خودسرانه قطع شودعوارض نابخشودنی بجامیگذاردضمنا
هرچه لازم باشدبه همراهان توضیح کامل داده شودممنون