خشکی واژن از آن مشکلات رایجی است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اگرچه این خشکی بیشتر در سنین یائسگی رخ می‌دهد اما امکان وقوعش در سنین دیگر هم وجود دارد. برای رفع این مشکل باید به پزشک زنان مراجعه کنید. دلیل اصلی خشکی در واژن ریشه در کاهش سطح استروژن دارد اما عوامل دیگری هم می‌توانند باعث آن شوند. در این مقاله از مجله دکتردکتر به شما می‌گوییم که دلایل خشکی واژن چیست و چطور باید آن را با روش‌های مختلف درمان کنید.
خشکی واژن چیست؟ آیا درمان می‌شود؟
خشک‌شدن واژن معمولاً به خاطر کاهش سطح استروژن در بدن ایجاد می‌شود. هورمون استروژن پوشش دیواره رحم را منعطف و مرطوب نگه می‌دارد. اگر سطح این هورمون در بدن پایین بیاید و واژن خشک شود، مشکلاتی در برقراری رابطه جنسی، ورزش‌کردن و حتی نشستن پیش می‌آید.
با کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی، واژن خشک‌تر از قبل می‌شود. با این حال، باید بدانید که این مشکل فقط در سنین میانسالی رخ نمی‌دهد. به عبارت دیگر، خشکی واژن در جوانی هم بروز پیدا می‌کند. کم‌شدن استروژن دلایل متنوعی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
دلایل خشک‌شدن واژن چیست؟
خشکی واژن نشانه چیست؟ در بسیاری از موارد، خشکی واژن زمانی رخ می‌دهد که استروژن در بدن کم می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، این کاهش فقط بر اثر ورود به دوران یائسگی نیست. از دلایل دیگر کاهش استروژن و به دنبال آن، خشکی واژن باید به موارد زیر هم اشاره کنیم:
- پرتودرمانی
- زایمان و شیردهی
- استرس و اضطراب
- برداشتن تخمدان‌ها
- کاهش خون‌رسانی به واژن
- خشکی واژن بعد از تخمک گذاری
- بروز خشکی واژن بعد از زایمان
- خشکی واژن در شیمی درمانی
- خشکی واژن در هنگام دچاربودن به استرس و اضطراب
- خشکی واژن بعد از عمل هیسترکتومی یا همان برداشتن رحم
- مصرف داروهای آنتی‌استروژن برای درمان سرطان سینه و اندومتریوز
- مصرف برخی از داروهای ضدافسردگی هم می‌تواند با خشکی واژن همراه شود.
- مصرف آنتی‌هیستامین‌ها که با کاهش مخاط بدن به رفع سرماخوردگی و حساسیت کمک می‌کنند.
- ابتلا به سندروم شوگرن (Sjögren’s syndrome) که همراه با التهاب غدد اشکی و بزاقی است.
این‌ها از جمله انواع علت خشکی شدید واژن یا خشکی معمولی در این ناحیه از بدن هستند. استروژن نقش مهمی در ترشحات واژینال دارد. خشکی واژن قبل از پریود هم به دلیل همین کاهش و نوسانات هورمونی است.
خشکی واژینال چه علائمی دارد؟
خشکی واژن و علائم آن چگونه ظاهر می‌شوند:
- خارش واژن
- سوزش واژن
- درد در هنگام رابطه جنسی
- درد و ناراحتی در هنگام فعالیت‌های بدنی
- گاهی خشکی واژن باعث خونریزی می‌شود.
- احتمال بالای ابتلا به عفونت‌های واژنی یا عفونت در مجاری ادراری
تشخیص خشکی واژن چگونه است؟
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، خشکی واژن مشکل رایجی است. برای تشخیص این مشکل و علت آن باید به پزشک زنان مراجعه کنید. پزشکان برای تشخیص از راه‌کارهای زیر کمک می‌گیرند:
- درباره سوابق پزشکی سؤالاتی مطرح می‌کنند.
- لگن را برای بررسی وضعیت واژن معاینه می‌کنند.
- وضعیت واژن و نشانه‌های دیگر در کنار بروز خشکی را بررسی می‌کنند.
- از آزمایش‌های خون هم برای ارزیابی سطح استروژن و وضعیت سلامت بدن استفاده می‌شود.
- گاهی هم نمونه‌ای از ترشحات واژن برای بررسی عفونت برداشته می‌شود. شاید خشکی واژن و ترشحات پنیری به خاطر عفونت ایجاد شده باشند.
خشکی واژن در رابطه جنسی چه تاثیری می‌گذارد؟
خشکی واژن چه عوارضی دارد؟ خشک‌شدن واژن در زمان برقراری رابطه جنسی بیشتر از هر زمانی حس می‌شود. اگر از محصولات روان‌ساز به اندازه کافی استفاده کنید، اصطکاکی که از دخول در واژن ایجاد می‌شود، بسیار آزاردهنده و دردناک خواهد بود. برای رهایی از چنین مشکلی، باید از روان‌سازها یا همان لوبریکانت‌های مبتنی بر آب استفاده کنید.
قبل از دخول هم باید تحریک به اندازه کافی صورت بگیرد تا فضای واژن مرطوب شود و خشکی آن آزاردهنده نباشد. اگر بدن زن به اندازه کافی تحریک نشود، امکان ترشحات واژنی وجود نخواهد داشت.
دلایل تحریک‌نشدن و خشک‌ماندن واژن
گاهی به خاطر تحریک‌نشدن و کمبود ترشحات واژنی، این ناحیه از بدن خشک می‌شود و برقراری رابطه جنسی حالت ناخوشایندی پیدا می‌کند. تحریک‌نشدن دلایل متنوعی دارد؛ برای مثال، کاهش میل جنسی، مناسب‌نبودن رفتار شریک جنسی یا عجله او برای دخول می‌تواند باعث این مشکل شود.
کسانی که شریک جنسی‌شان دچار زودانزالی است هم به اندازه کافی تحریک نمی‌شوند و در نتیجه واژنشان خشک می‌ماند. علاوه بر این موضوع، استرس و اضطراب هم از دلایل دیگری هستند که مانع از ترشحات واژنی در هنگام رابطه جنسی می‌شوند.
زمانی که زنان دچار استرس و اضطراب هستند، گردش خون در بدن و در ناحیه واژن کم می‌شود. در نتیجه، واژن خشک می‌ماند و دخول دردناک می‌شود. استرس باعث افزایش سطح هورمونی به نام اپی‌نفرین (epinephrine) هم می‌شود. این هورمون هم در روند ترشح مایعات واژنی دخالت و از حجم آنها کم می‌کند.
محصولات مناسب برای رفع خشکی واژن
امکان تهیه انواع لوبریکانت‌ها بدون نیاز به نسخه پزشک وجود دارد. انتخاب محصولات مرطوب‌کننده مناسب برای واژن هم نکته‌ای است که باید در نظر بگیرید.
پیش از برقراری رابطه جنسی به فکر تهیه این محصولات باشید. این موارد برای درمان خشکی واژن در جوانان و افرادی که از نظر جنسی فعال‌اند، توصیه می‌شود:
- مرطوب‌کننده‌های واژن؛ برای اینکه پوشش درونی دیواره واژن را سالم و مرطوب نگه دارید، هر چند روز یک بار از این محصولات استفاده کنید.
- لوبریکانت‌ها یا روان‌سازها؛ درست پیش از برقراری رابطه جنسی و دخول از این محصولات استفاده کنید.
برای بعضی‌ها این پرسش وجود دارد که آیا خشکی واژن باعث نازایی می‌شود یا نه؟ پاسخ منفی است. اگرچه خشک‌بودن این ناحیه از بدن باعث دشوارشدن نزدیکی و برقراری رابطه جنسی است اما ربطی به ناباروری ندارد.
درمان خشکی واژن چگونه است؟
درمان‌های متنوعی برای خشکی واژن وجود دارند. از جمله روش‌های درمانی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- دارودرمانی
- منظم‌کردن رابطه جنسی
- پرهیز از مصرف برخی محصولات بهداشتی
- مصرف مکمل‌های فیتواستروژن
- درمان خشکی واژن با لیزر
در ادامه از خشکی واژن و درمان آن بیشتر می‌خوانید.
دارودرمانی
داروهایی وجود دارند که رفتاری مشابه با هورمون استروژن در بدن از خود نشان می‌دهند. مصرف این‌ها هم برای خشکی واژن توصیه می‌شود. برای تهیه این داروها باید نسخه پزشک داشته باشید:
- کرم یا پماد موضعی؛ برای رهاشدن از نشانه‌های ناراحت‌کننده خشکی واژن می‌توانید از پمادها و کرم‌هایی استفاده کنید که مستقیماً داخل واژن مالیده می‌شوند. درمان خشکی واژن با پماد با خطر و عارضه‌‌ای جدی همراه نیست. برای استفاده از کرم‌های موضعی حاوی استروژن از اپیلکاتورهای مخصوص استفاده می‌شود.
- استفاده از حلقه واژنی؛ فرد با قراردادن حلقه‌ای منعطف در واژن، مدام استروژنی را از آن در واژن خود دریافت می‌کند. هر ۹۰ روز یک بار هم نیاز به تعویض حلقه‌ای وجود دارد که استروژن را به بافت واژن منتقل می‌کند.
- قرص‌های واژنی؛ با اپلیکاتوری مخصوص، قرص‌های مخصوص در واژن کار گذاشته می‌شوند.
- قرص اسپمیفن (اسفنا)؛ این قرص خوراکی نوعی تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن (SERM) است و مانند استروژن در بدن عمل می‌کند.
- دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA)؛ این هم شیاف خشکی واژن است که در بدن مانند استروژن عمل می‌کند و باعث رفع خشکی واژن می‌شود.
زنانی که دچار سرطان سینه‌اند یا سابقه ابتلا به آن را داشته‌اند و کسانی که باردار هستند یا در حال شیردهی، برای استفاده از این روش‌ها باید حتماً با پزشک خود مشورت کنند.
منظم‌کردن رابطه جنسی
با داشتن رابطه جنسی منظم گردش خون در اندام تناسلی در زمان تحریک بیشتر می‌شود. در این صورت، ترشحاتی در واژن به وجود می‌آید و آن را از خشکی خارج می‌کند. با منظم‌کردن بسامد رابطه جنسی می‌توانید روی خشکی واژن اثر مثبت بگذارید و آن را کنترل کنید.
پرهیز از مصرف برخی محصولات بهداشتی
بسیاری از محصولات بهداشتی موادی مانند انواع رنگ‌ها و افزودنی‌های خوشبوکننده دارند. این مواد باعث خشک‌شدن واژن می‌شوند. واژن دارای باکتری‌های مفیدی است که به ایجاد تعادل در آن کمک می‌کنند و نقش پاک‌کننده و تمیزکنندگی دارند.
استفاده از مواد و محصولات پاک‌کننده واژن که دارای افزودنی‌ها و رنگ‌ها هستند، تعادل فضای طبیعی واژن را به هم می‌زنند و باعث خشکی آن می‌شوند. برای مثال، محصولاتی مانند ژل‌های پاک‌کننده یا صابون خشکی واژن می‌آورند.
مصرف مکمل‌های فیتواستروژن
فیتواستروژن‌ها (Phytoestrogen) ترکیباتی هستند که دقیقاً مانند استروژن عمل می‌کنند. در واقع، فیتواستروژن‌ها از گیاهان گرفته می‌شوند و بدن با آنها همان رفتاری را می‌کند که با هورمون استروژن انجام می‌دهد. با مصرف مکمل‌های این‌چنینی امکان رفع خشکی موجود در واژن زیاد می‌شود.
فیتواستروژن‌ها در موادی مانند گزینه‌های زیر موجود هستند و مکمل‌هایی هم از این مواد ساخته می‌شود تا با مصرفشان از خشکی واژن کاسته شود:
- سویا؛ این ماده در پنیر توفو و شیر سویا به وفور موجود است و منبعی غنی از فیتواستروژن به شمار می‌رود.
- انواع آجیل؛ بیشتر دانه‌ها از جمله بادام، بادام زمینی و شاه بلوط سرشار از فیتواستروژن هستند.
- غلات کامل؛ از جمله غلات کامل باید به برنج قهوه‌ای، جوی دوسر و دانه کینوا اشاره کنیم. این غلات تصفیه‌نشده‌اند و مصرف مکمل‌های حاوی آنها به رفع خشکی واژن کمک می‌کند.
- دانه‌ها؛ تخم کتان و آفتاب‌گردان و دانه‌های روغنی دیگر هم در بدن اثر فیتواستروژنی دارند.
- سیر و لوبیا سبز؛ این‌ها هم حاوی این ماده‌اند و می‌توانند روی بهبود واژن خشک اثرات مثبت داشته باشند.
برای درمان خشکی واژن شدید از مکمل‌های حاوی این مواد هم استفاده می‌شود.
درمان خشکی واژن با لیزر
برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که لیزر واژن می‌تواند پوشش ظریف واژن را ضخیم کند و باعث مرطوب‌شدن آن شود. چنین درمانی همراه با عوارضی مانند درد، زخم و عفونت احتمالی است.
درمان خشکی واژن در طب سنتی چگونه است؟
در طب سنتی و به طور طبیعی هم راه‌کارهایی برای درمان واژن خشک وجود دارد. استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن دانه انگور، آفتاب‌گردان و نارگیل در روش‌های سنتی توصیه می‌شود. درمان خشکی واژن با روغن زیتون هم در میان توصیه‌های پزشکی سنتی وجود دارد.
از این روغن‌ها به عنوان روان‌کننده‌ای طبیعی برای نرم‌کردن واژن استفاده می‌کنند. پیش از برقراری تماس جنسی هم استفاده از چنین روغن‌هایی از سوی طب گیاهی و سنتی توصیه می‌شود. امکان درمان خشکی واژن با جوش شیرین هم وجود دارد چون این ماده می‌تواند به متعادل‌شدن PH فضای واژن کمک کند.
از نکات دیگر موجود در طب گیاهی باید به رازیانه هم اشاره کنیم. درمان خشکی واژن با رازیانه از جمله روش‌های درمانی در طب سنتی است که بعضی از تحقیقات علمی هم بر آن صحه گذشته و تأییدش کرده‌اند.
این روش‌ها براساس تحقیقات اصولی علمی استخراج نمی‌شوند و باید در انتخاب و استفاده از آنها دقت زیادی کنید. خشکی واژن با درمان خانگی و سنتی با خطراتی هم همراه است. چرا؟ چون نتایج استفاده از این روش‌ها فقط تجربی به دست آمده‌اند و از عوارض احتمالی‌شان خبری در دست نیست.
چگونه از خشکی واژن جلوگیری کنید؟
برای اینکه از خشک‌شدن واژن جلوگیری کنید، بهتر است که همیشه بدنتان را مرطوب نگه دارید. نگذارید که مایعات بدن دفع شوند و بدن به حالت دی‌هیدراته (بی‌آب) دربیاید. این کار می‌تواند باعث مرطوب نگه‌داشتن بدن و واژن شود.
برای جلوگیری از خشکی واژن از محصولات بهداشتی قوی و غلیظی که بو و افزودنی‌های رنگی دارند، استفاده نکنید. مصرف این‌ها برای رسیدگی به بهداشت ناحیه تناسلی و واژن نتایج خوبی به همراه نمی‌آورد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر دچار خشکی واژن هستید، باید موضوع را پیگیری کنید. این مشکل طبیعی است و بسیاری از زنان از عوارض و علائمش بی‌نصیب نیستند اما با این وجود، حتماً نیاز به پیگیری دارد. لازم است، دلایل آن را پیدا کنید و بدانید که چه عاملی باعث کاهش استروژن در بدنتان شده یا خشکی را رقم زده است.
روش‌های درمانی مختلفی هم برای از بین‌بردن خشک‌شدن واژن وجود دارند. با مشورت با پزشک زنان به بهترین گزینه‌های درمانی خواهید رسید. اگر قصد دریافت وقت ملاقات با بهترین پزشکان را دارید، بهتر است که از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
شما هم دچار خشک‌شدن ناحیه واژن شده‌اید؟ چه علائم دیگری به جز موارد این مقاله را تجربه کرده‌اید؟ پرسش و سؤالی درباره این موضوع در سر دارید؟ حتماً از ما بپرسید.
منابع:
