بوی بد دهان می‌تواند به دلیل بهداشت نامناسب به وجود بیاید اما همیشه اینطور نیست. گاهی عوامل دیگری مانند خشکی دهان، سوزش سر دل یا حتی بیماری در قسمت‌های دیگری از بدن عامل بروز بوی بد هستند. درمان این مشکل بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد. برای رفع بوی دهان باید به متخصص دهان و دندان مراجعه کنید. در این مقاله هم درباره علت بوی بد دهان و عوامل موثر در آن برایتان گفته‌ایم.
علت بوی بد دهان چیست؟
هالیتوزیس (halitosis) اصطلاح پزشکی برای بوی بد دهان است. همه افراد گاهی دچار این مشکل می‌شوند؛ به خصوص بوی بد دهان بعد از خوردن سیر یا غذاهایی با عطر و طعم تند و قوی.
بوی بدی که مداوم است و از بین نمی‌رود، نشان می‌دهد که پای مشکل بهداشت دهان و دندان به میان است یا بیماری خاصی در شکل‌گیری‌اش نقش دارد. باید حتما علت بوی دهان را کشف کنید چون نشانه‌ای از بروز مشکلی در نقطه‌ای از بدن است.
شایع‌ترین علت بوی بد دهان رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان است. بدون رعایت بهداشت، مانند مسواکزدن، استفاده از نخ‌دندان و تمیزکردن دندان‌ها، باکتری‌های مضر به دهان حمله می‌کنند و خارج از کنترل تکثیر می‌شوند.
علل دیگر بوی بد دهان چیست؟ در حالی که بهداشت نامناسب دهان شایع‌ترین علت بوی بد دهان است، پای متهمان دیگری هم در این زمینه به میان است. از جمله:
- خشکی دهان
- سرطان سر و گردن
- بیماری رفلاکس معده
- سنگ لوزه
- بیماری لثه
- عفونت در بینی، گلو یا ریه
- دیابت
- بیماری‌های کبد یا کلیه
- سندرم شوگرن
- بوی بد دهان صبح
- خرابی دندان
- معده خالی
- انگل و بوی بد دهان
- جراحی‌های دهان و دندان
۱. خشکی دهان
بزاق به شست‌وشوی دهان کمک می‌کند. اگر بدن شما بزاق کافی تولید نمی‌کند، امکان بدبوشدن دهانتان وجود دارد. سیگارکشیدن می‌تواند باعث خشکی دهان شود و خطر ابتلا به بیماری لثه را هم افزایش بدهد. علاوه بر این، مصرف برخی داروها هم می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
۲. سرطان سر و گردن
علائم سرطان دهان یا اوروفارنکس (اوروفارنکس (oropharynx) بین بینی و دهان قرار دارد) شامل زخم‌هایی است که بهبود پیدا نمی‌کنند. درد دهان، مشکل در بلع، توده‌ای در گردن و کاهش وزن غیرقابل توضیح هم از علامت‌های دیگر آن هستند. این وضعیت می‌تواند با بوی بد دهان همراه باشد.
۳. بیماری ریفلاکس اسید معده و بوی بد دهان
بیماری ریفلاکس نوعی اختلال گوارشی است که در آن اسید یا مایع معده به مری نشت می‌کند. مری هم که همان لوله‌ای است که غذا را از دهان به معده می‌برد.
۴. سنگ لوزه
گاهی‌اوقات، زمانی که غذا در لوزه‌ها گیر می‌کند (لوزه در پشت گلو قرار دارد) به رسوبات کلسیمی تبدیل می‌شود. این رسوبات سنگ لوزه نامیده می‌شوند. این مشکل می‌تواند علت بوی بد دهان باشد. با عمل لوزه بوی بد دهان از بین می‌رود.
۵. بیماری لثه
التهاب لثه هم باعث قرمزی، تورم و خونریزی می‌شود. مشکلات لثه می‌توانند به بافت نازک گوشت این ناحیه آسیب وارد کنند و درد، تب، خستگی و خونریزی به همراه بیاورند. ابتلا به چنین مشکلاتی با بوی ناخوشایند دهان هم همراه می‌شود.
۶. عفونت در بینی، گلو یا ریه‌ها
بروز عفونت در نواحی مختلف دستگاه تنفسی از جمله گلو یا بینی می‌تواند باعث بدبوشدن دهان شود. عفونت ریه هم چنین نتایج احتمالی را به همراه دارد. برای مثال، افراد مبتلا به ذات‌الریه مایعی را سرفه می‌کنند که بوی بدی دارد.
گاهی، عفونت عامل ایجاد بوی بد دهان از گلو و بخش‌های دیگری است که گفته شد. بوی بد دهان در سرماخوردگی هم به علت عفونت گلو رایج است. بعد از عمل بینی هم امکان عفونت سینوس‌ها و بدبوشدن دهان و دندان وجود دارد.
۷. دیابت
دیابت خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد. بیماری لثه می‌تواند مدیریت دیابت را دشوارتر کند چون قند خون را افزایش می‌دهد. این‌ها همگی منجر به عوارضی از جمله بوی نامطلوب دهان می‌شوند.
۸. بیماری کبد یا بیماری کلیوی
زمانی که کبد و کلیه‌ها به درستی کار می‌کنند، سموم را از بدن به بیرون می‌فرستند اما در افراد مبتلا به بیماری کبدی یا کلیوی، این مواد سمی از بین نمی‌روند. این موضوع می‌تواند علت بوی بد دهان باشد. بعد از عمل بای‌پس هم امکان به هم‌خوردن تعادل باکتری‌های روده و بدبوشدن دهان وجود دارد.
۹. سندرم شوگرن
سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome) نوعی بیماری خودایمنی است که منجر به درد عضلانی، خشکی چشم، پوست و دهان می‌شود . این وضعیت اغلب با بوی بد تنفس دهان رخ می‌دهد.
۱۰. بوی بد دهان صبح
وضعیتی به نام خشکی دهان می‌تواند علت بوی بد دهان باشد زیرا تولید بزاق کاهش می‌یابد. خشکی دهان به طور طبیعی در هنگام خواب رخ می‌دهد و منجر به بدبوشدن نفس می‌شود. اگر دهانتان در طول شب باز می‌ماند، احتمال بدبوشدن نفستان در صبح به دلیل خشکی بزاقتان در طول خواب بیشتر خواهد بود.
۱۱. خرابی دندان
بوی بد دهان به علت خرابی دندان هم رایج است. اگر روزانه مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، ذرات غذا در دهان باقی می‌مانند و باعث بوی بد دهان می‌شوند. در نتیجه، لایه بی‌رنگ و چسبنده‌ای از باکتری‌ها (پلاک) روی دندان‌ها تشکیل می‌شود.
اگر مسواک نزنید، پلاک لثه‌هایتان را تحریک می‌کند و در نهایت سلامت دهان و دندان به خطر می‌افتد و بوی بدی هم در دهان می‌پیچد.
۱۲. معده خالی
بوی بد دهان روزه‌داران یا کسی که معده‌اش خالی مانده هم شایع است. حذف وعده‌های غذایی می‌تواند باعث بوی بد دهان شود زیرا تولید بزاق را کاهش می‌دهد. بزاق باکتری‌ها را از دندان‌ها، زبان و لثه‌ها دفع می‌کند.
۱۳. انگل و بوی بد دهان
علت بوی بد دهان می‌تواند انگل باشد. ترشحات حلق و بوی بد دهان در برخی موارد ناشی از عفونت‌های انگلی معده و روده هستند. این وضعیت به تدریج، نفس را بدبو می‌کند.
۱۴. جراحی‌های دهان و دندان
بوی بد دهان بعد از کامپوزیت یا عمل کشیدن دندان عقل هم رخ می‌دهد. اگر روکش‌های کامپوزیت به درستی سر جای خود قرار نگیرند، امکان پوسیدگی و شکل‌گیری بوی بد در دهان وجود دارد.
هنگامی که دندان عقل شما کشیده می‌شود، لخته خونی در حفره خالی به وجود می‌آید و بعد از خروج دندان، این سوراخ خشک می‌شود. باکتری‌ها می‌توانند در آنجا نفوذ کنند و بوی بدی به وجود بیاورند.
بوی بد دهان در کودکان
در کودکان، عادات نامناسب بهداشت دهان و دندان اغلب باعث بوی بد می‌شود. علت‌های دیگر بوی بد دهان کودکان زیر ۲ سال هم شامل موارد زیر می‌شود:
- کم آبی بدن
- خوردن برخی غذاهای حاوی ادویه و سیر
- ابتلا به مشکلات معده و اجزای دیگر دستگاه گوارش
شاید برایتان جالب باشد که برخی محققان معتقدند، بوی بد دهان ژنتیکی هم وجود دارد. در واقع، جهشی در نوعی ژن می‌تواند باعث بروز بوی بد دهان در برخی از افراد شود. محققان کشف کردند که بوی بد دهان می‌تواند ناشی از یک نقص ژنتیکی باشد. جهش در ژن SELENBP1 منجر به نبود پروتئینی می‌شود که ترکیب سولفور متانتیول را تبدیل می‌کند.
بوی بد دهان در حاملگی
تغییرات هورمونی یکی از دلایل اصلی بوی بد دهان در دوران بارداری است. نوسان تولید پروژسترون و استروژن در بدن باعث ایجاد پلاک در دندان‌ها می‌شود. باکتری‌های موجود در پلاک گوگرد تولید می‌کنند و در نهایت منجر به بوی بد دهان می‌شوند. تغییرات هورمونی در دوران پریود هم می‌تواند با اثراتی شبیه بوی بد دهان همراه شود.
بوی بد در رژیم کتوژنیک
اگر تا به حال رژیم کتو داشته‌اید، ممکن است متوجه شده باشید که نفستان در چند هفته اول بوی متفاوتی دارد. بوی بد دهان عارضه جانبی رایج ناشی از مصرف وعده‌های غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات است.
علائم همراه با بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان بنا به عامل اصلی به وجودآورنده‌اش به شکل‌های مختلفی به مشام می‌رسد. برخی از افرادی که دچار مشکلات گوارشی‌اند، تنفس بدبویی با بوی اسید دارند. در واقع بوی بده دهان ناشی از معده خالی یا مریضی‌هایی مانند رفلاکس مشابه نیست.
انواع دیگری از بوها هم در دسته‌بندی بوی ناخوشایند از دهان برخی از افراد به مشام می‌رسند. تنها راه بررسی این وضعیت، استشمام مستقیم بو از دهان است.
راه‌کارهای رفع بوی بد دهان چیست؟
برای کاهش بوی بد دهان، کمک به جلوگیری از پوسیدگی و کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه، به طور مداوم بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. درمان بوی بد دهان بسته به علت می‌تواند متفاوت باشد. چنانچه بوی بد دهان حتی بعد از مسواک هم احساس می‌شود، لازم است که علت را به طور جدی جست‌وجو کنید.
اگر بوی بد دهان ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است، دندانپزشک فرد را با متخصصان مربوط ارجاع خواهد داد اما اگر مشکل در حیطه تخصص خودش باشد، موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:
- دهانشویه ضد بوی بد دهان و خمیردندان؛ اگر بوی بد دهان شما به دلیل تجمع باکتری (پلاک) روی دندان‌هایتان باشد، احتمالا دندانپزشک دهانشویه‌ای را توصیه می‌کند که باکتری‌ها را از بین می‌برد و ممکن است یک خمیر دندان حاوی نوعی عامل ضد باکتری برای از بین بردن باکتری هایی توصیه کند که باعث ایجاد پلاک می‌شوند.
- درمان بیماری‌های دندان؛ اگر بیماری لثه دارید، ممکن است به متخصص لثه ارجاع داده شوید. بیماری لثه می‌تواند باعث جداشدن لثه‌ها از دندان‌ها شود و حفره‌های عمیقی را باقی بگذارد که پر از باکتری‌های ایجاد کننده بو می‌شوند.
- برای رفع بوی بد دهان در ارتودنسی باید چه کنید؟ بهترین راه‌ها برای درمان بوی بد دهان هنگام استفاده از بریس‌های ارتودنسی، نوشیدن مقدار زیادی آب، مسواکزدن زیاد و استفاده از نخ‌دندان است.
- گاهی دندان مصنوعی هم باعث بوی بد دهان می‌شود. باید این دندان‌ها به خوبی تمیز و پاک شوند تا ذرات غذا در آنها جا نماند.
- قرص و داروی بوی بد دهان هم در صورتی که مشکل از بخشی از دستگاه گوارشی باشد از سوی پزشک تجویز خواهد شد.
رفع بوی بد دهان خانگی چگونه است؟
برای رفع بوی بد دهان می‌توانید از روش‌های خانگی هم بهره ببرید. از جمله این روش‌ها، موارد زیر را به خاطر بسپارید:
- بعد از غذا مسواک بزنید. حداقل دو بار در روز، به خصوص بعد از غذا، با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- حداقل یکبار در روز از نخ دندان استفاده کنید. نخ دندان کشیدن صحیح ذرات غذا و پلاک را از بین دندان‌ها پاک و به کنترل بوی بد دهان کمک می‌کند.
- زبانتان را مسواک بزنید. زبان حاوی باکتری است، بنابراین مسواک زدن با دقت آن می‌تواند باعث کاهش بو شود. افرادی که دارای زبان پوشیده از رشد بیش از حد قابل توجه باکتری‌ها هستند (مثلا به خاطر سیگارکشیدن یا خشکی دهان) می‌توانند از اسکرابر زبان کمک بگیرند. یا از مسواک هایی استفاده کنید که زبان پاک‌کن داخلی دارد.
- دندان مصنوعی یا وسایل دندانپزشکی را تمیز کنید. اگر از بریج یا دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، دست‌کم، یک بار در روز یا طبق دستور دندانپزشک آن را به طور کامل تمیز کنید. اگر نگهدارنده دندان یا محافظ دهان دارید، هر بار قبل از گذاشتن آن در دهان، تمیزش کنید.
- از خشک نگه‌داشتن دهان خودداری کنید. برای مرطوب نگه‌داشتن دهان خود، تنباکو مصرف نکنید و مقدار زیادی آب بنوشید. قهوه، نوشابه یا الکل منجر به خشکی دهان می‌شوند. برای تحریک بزاق، آدامس بجوید یا آب نبات بمکید (ترجیحا بدون قند).
- رژیم غذایی خود را تنظیم کنید. از خوردن غذاهایی مانند پیاز و سیر که باعث بوی بد دهان می‌شوند هم بپرهیزید کنید. مصرف زیاد غذاهای شیرین هم با بوی بد دهان مرتبط است.
- به طور مرتب، مسواکتان را عوض کنید. تقریبا هر سه تا چهار ماه یکبار، مسواکتان را عوض و مورد نرمی انتخاب کنید.
- برای معاینات منظم دندانپزشکی برنامه ریزی کنید. معمولا دو بار در سال، برای معاینه و تمیزکردن دندان‌ها یا پروتزهای خود به دندانپزشک خود مراجعه کنید. بوی بد دهان با جرمگیری و رسیدگی به دندان‌ها مقدور است.
- رفع بوی بد دهان با جوش شیرین هم مقدور است. جوش شیرین می‌تواند سطح اسید را متعادل کند و به درمان و پیشگیری از بوی ناخوشایند دهان کمک کند. نصف قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کنید تا دهانشویه موثری برای از بین بردن بوی بد دهان باشد.
- سرکه سیب فواید زیادی برای سلامتی دارد و مبارزه با بوی بد دهان یکی از آنها است. این ماده علاوه بر آنتی‌باکتریال بودن، خاصیت متعادل کننده pH هم دارد. برای استفاده از آن به عنوان یک درمان خانگی، یک قاشق غذاخوری سرکه سیب خام را با یک لیوان آب مخلوط کنید. برای بوی بد دهان می‌توانید سرکه را غرغره کنید یا قبل از غذا بنوشید.
تشخیص بوی بد دهان چگونه است؟
دندانپزشک تنفس دهان و بینی را بررسی می‌کند و به ارزیابی درباره بوی نفستان می‌رسد. از آنجا که پشت زبان اغلب منبع بو است، ممکن است که دندانپزشک لایه روی آن را بتراشد و بویش را ارزیابی کند.
موادی وجود دارند که می‌توانند مواد شیمیایی مسئول بوی بد دهان را شناسایی کنند، اگرچه این موارد همیشه در دسترس نیستند. در هر حال، برای بررسی وضعیت بوی بد دهان باید به متخصص مراجعه کنید.
چه زمان به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر بهداشت را رعایت می کنید و هنوز بوی بد دهان دارید، یک قرار ملاقات با دندانپزشک خود تعیین کنید. دندان‌های برخی از افراد سریع‌تر از دیگران پلاک ایجاد می‌کنند و ممکن است نیاز به تمیزکردن مکرر داشته باشند.
با مراجعه به پریودنتیست (متخصص بیماری لثه) هم می‌توانید ببینید که بیماری لثه علت بوی بد دهان است یا خیر. اگر دندانپزشک هیچ مشکلی را تشخیص نداد، یعنی دچار مشکلات دیگری هستید که برای یافتن علت بوی بد دهان باید به دنبالشان باشید.
پیشگیری از بوی بد دهان چگونه است؟
بهداشت دهان و دندان مناسب بهترین راه برای تمیز و تازه نگه‌داشتن بوی نفس است. در اینجا چند دستورالعمل کلی وجود دارد:
- مرتب مسواک بزنید.
- از دهانشویه ضدباکتری بدون الکل استفاده کنید.
- چکاپ نزد دندانپزشک را فراموش نکنید.
- برای جلوگیری از خشکی دهان آب زیادی بنوشید.
- تولید بزاق را با استفاده از آدامس‌ها و آب‌نبات‌های بدون قند یا خوردن غذاهای سالم جویدنی افزایش دهید.
تاثیر رعایت بهداشت دهان و دندان در بوی بد دهان را اصلا دست‌کم نگیرید. اگر می‌خواهید نفس خوش‌بویی داشته باشید، حتما به دندان‌ها و بهداشت دهان رسیدگی کنید.
آیا درمان قطعی برای درمان بوی بد دهان وجود دارد؟
برای رفع بوی بد دهان باید عامل اصلی را شناسایی کنید. گاهی پای بیماری‌هایی به میان است و گاهی هم مشکل ریشه در رعایت‌نکردن بهداشت دارد. با شناخت علت، امکان پیگیری وضعیت و از بین‌بردن بو به وجود می‌آید.
جهت مراجعه به متخصص دهان و دندان می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر کمک بگیرید. با این روش، بی‌معطلی و به آسانی با پزشکان خبره آشنا می‌شوید و نوبت ملاقات با آنها را به طور اینترنتی ثبت می‌کنید.
درباره علت بوی بد دهان، نکته و سوال دیگری باقی مانده است؟ از ما بپرسید تا با هم به پاسخ برسیم.
منابع:
