قرص ضد بارداری و هر آنچه باید در مورد عوارض آن بدانید

عوارض قرص‌های ضد بارداری چیست؟ آیا قرص ضد بارداری باعث چاقی می‌شود؟ در این مقاله به بررسی کامل انواع قرص‌های جلوگیری از بارداری و مضرات آنها پرداختیم. در ادامه با ما همراه باشید.

قرص ضد بارداری یکی از روش‌هایی است که امروزه برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته استفاده می‌‌شود و البته قطعا عوارض خاص خود را دارد.

کاربردهای قرص ضد بارداری

با افزایش آگاهی مردم، بارداری‌های ناخواسته به ندرت رخ می‌دهد و اغلب افراد از روش‌های مختلف پیشگیری برای این منظور استفاده می‌کنند. یکی از این روش‌ها که البته بسیار ارزان، راحت و در دسترس است؛ استفاده از قرص ضد بارداری است.

این قرص‌ها به طور موثری از بارداری جلوگیری می‌کنند. طبق آماری که انجمن متخصصان بهداشت باروری اعلام کرده‌اند؛ از هر هزار زنی که از این قرص‌ها به منظور پیشگیری استفاده می‌کنند فقط یک نفر ممکن است به بارداری ناخواسته مبتلا شود.

قرص‌های جلوگیری از بارداری از طریق ایجاد تغییرات هورمونی اهداف خود را به پیش می‌برند. این قرص‌ها حاوی استروژن یا پروژسترون ساختگی (پروژستین) هستند و یا به صورت قرص‌های ترکیبی که حاوی هر دو نوع هورمون هستند به مصرف می‌رسند. قرص‌های ترکیبی باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند و حتما قبل از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کرد.

قرص‌های ضد بارداری علاوه ‌بر جلوگیری از بارداری برای منظورهای دیگر هم استفاده می‌شود. از جمله:

• تنظیم قاعدگی‌های نامنظم
• کاهش علامت‌های سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
• درمان آکنه و هیرسوتیسم (رشد مو در نواحی غیر نرمال و مردانه) و آلوپسی (ریزش مو)
• درمان کیست‌های تخمدان، حاملگی‌های خارج رحمی، بیماری التهابی لگن (PID) و آندومتریوز
• درمان دیسمنوره (قاعدگی‌های دردناک) و منوراژیا (پریودهای سنگین و دفع حجم زیادی خون)

لازم به ذکر است که قرص‌های پیشگیری از بارداری از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند.

قرص‌های ضد بارداری چگونه عمل می‌کنند؟

قرص‌های ترکیبی به دو روش عمل می­‌کنند:

1. مانع تخمک­‌گذاری بدن می­‌شوند. به این معنی که تخم­دان در هر ماه تخمک آزاد نمی­‌کند.
2. ماد‌ه‌­­ مخاطی دهانه­­ رحم را سفت‌­تر می‌کند. به طور طبیعی این ماده در اطراف دهانه­ رحم جریان دارد و به ورود اسپرم داخل رحم کمک می‌­کند؛ در نتیجه رحم می­‌تواند تخمک را بارور کند. اما در نتیجه مصرف داروهای ضد بارداری این ماده­‌ مخاطی محکم شده، مانع رسیدن اسپرم به رحم می‌­شود.

قرص‌های پروژسترون به روش‌­های مختلفی کار می­‌کنند. به طور عمده ماده‌­ مخاطی دهانه‌­ رحم را سفت می­‌کنند یا سبب کاهش ضخامت لایه­‌ی مخاطی سطحی رحم می‌شوند. اگر این لایه نازک­تر باشد، کاشته شدن تخمک سخت‌­تر و مانع از بارداری می­‌شود.

نحوه مصرف قرص‌های ضد بارداری

قرص‌­های ترکیبی به شکل‌های مختلفی وجود دارد که به صورت بسته­‌های ماهانه 21 روزه، 24 روزه یا 28 روزه هستند. قرص‌هایی با سیکل طولانی دوره­‌های 91 روزه نیز دارند. برای هر کدام از این شکل‌­ها هر روز قرص در زمانی مشخص خورده می­‌شود.
قرص‌های پروژسترون حاوی بسته­‌های 28‌تایی هستند.

تاثیر قرص‌های ضد بارداری چقدر است؟

قرص‌های ضد بارداری اگر به شکل درستی مصرف شوند؛ از بارداری به خوبی جلوگیری می­‌کنند. درصد خطای این قرص­‌ها ۹ درصد است، به این معنی که از میان هر صد زنی که قرص مصرف می­‌کنند، ۹ نفر امکان دارد باردار شوند.

مصرف برخی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک یا قرص‌های HIV تاثیر قرص‌های بارداری را کاهش می­‌دهد. حتی اگر ویار دارید یا احساس دل درد می­‌کنید به پزشک مراجعه کنید، زیرا این احتمال وجود دارد که حامله باشید.

انواع قرص ضد بارداری

قرص‌های ضدبارداری حاوی ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون است که بدن به صورت طبیعی نیز آن‎‌ها را تولید می‌کند. این که کدام قرص برای شما مناسب‌تر است بستگی به نیاز بدن شما و هم‌چنین نظر پزشکتان دارد.

توضیح مختصری از انواع قرص‌های ضدبارداری موجود در بازار:

قرص ‌های ترکیبی

روزانه به طور خوراکی مصرف می‌شوند. این نوع قرص‌ها چرخه قاعدگی شما را با ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون تنظیم می‌کند.

قرص ‌های با سیکل طولانی

قرصی ترکیبی است حاوی استروژن و پروژسترون که چرخه‌های قاعدگی را طولانی‌تر می‌کنند. به عنوان مثال، به جای اینکه این چرخه ۱۲ بار در سال تکرار شود، در این سیکل طولانی‌مدت هر دوازده هفته یک بار این اتفاق رخ می‌دهد که در نهایت سالی چهار بار این سیکل تکرار می‌شود.

قرص‌ های پروژسترون

قرص‌های مینی‌پیل تنها دارای هورمون پروژسترون هستند و همانند قرص‌های ترکیبی، روزانه به صورت خوراکی مصرف می‌شوند.

قرص ‌های با دوز پایین (LD)

این نوع قرص‌ها هم به صورت ترکیبی موجود است و هم به صورت قرص‌های پروژسترون. این قرص‌های LD دوز کمتری از هورمون‌ها را شامل می‌شوند. تاثیر قرص‌های ال دی همانند قرص‌های با دوز بالاتر (HD) است؛ تنها تفاوت آن است که این باور وجود دارد که قرص‌های ال‌ دی  عوارض جانبی کمتری دارند.

قرص‌ های اورژانسی

برخلاف دیگر قرص‌ها، قرص‌های اورژانسی بعد از رابطه جنسی برای جلوگیری از بارداری مصرف می‌شوند. مصرف این قرص‌ها اغلب به دلیل رابطه‌ی حفاظت‌نشده است. انواع مختلفی از قرص‌های اورژانسی وجود دارند؛ نظیر قرص‌های ترکیبی، قرص‌های پروژسترون و قرص‌های آنتی پروژسترون.

کدام یک از قرص‌ های ضد بارداری مناسب ‌تر است؟

هر قرص ضد بارداری برای هر کسی مناسب نیست، پس قبل استفاده از هر نوع قرصی با پزشک خود مشورت کنید.

عواملی که روی تصمیم شما می­‌تواند اثر بگذارد:

• علائم قاعدگی
• دوران شیردهی
• سلامت قلبی و عروقی
• بیماری­‌های مزمن دیگر
• داروهای دیگری که مصرف می‌کنید

عوارض قرص ضد بارداری / ضررهای مصرف قرص ‌های ضد بارداری چیست؟

لکه‌بینی بین دو قاعدگی، حساس شدن سینه‌ها و دردناک شدن آن‌ها، ایجاد شدن لکه‌های قهوه‌ای بر روی پوست، تهوع، استفراغ، گرگرفتگی، افزایش وزن، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی، ترشحات واژن، احساس نفخ و باد شکم، تغییرات خلقی و افسردگی از جمله عوارض شایع قرص‌های جلوگیری از بارداری است.

لکه‌بینی بین قاعدگی‌ها اتفاق نسبتا رایجی است که معمولا در سه ماه اول مصرف قرص‌ها رخ می‌دهد ولی با ادامه مصرف قرص‌ها این عارضه از بین می‌رود. سازگار شدن دیواره رحم با سطوح متفاوت هورمون‌ها می‌تواند از دلایل قطع این عارضه باشد.

تهوع و استفراغ نیز از دیگر عوارض قرص‌های ضدبارداری هستند که معمولا در ماه‌های اول استفاده دیده می‌شود و پس از دو یا سه ماه استفاده مداوم، دیگر چنین عوارضی نخواهیم دید. اگر قرص را همراه با غذا یا درست قبل از خواب بخورید ممکن است دچار حالت تهوع و استفراغ نشوید.

برخی از افراد با مصرف قرص‌های ضد بارداری از حساس و دردناک شدن سینه‌هایشان شکایت می‌کنند. این موضوع نیز اغلب بعد از چند ماه استفاده برطرف می‌شود.

اما برخی منابع ذکر می‌کنند که مصرف قرص‌های ضد بارداری به دلیل تاثیراتی که بر سیستم هورمونی فرد دارد باعث بروز انواع بیماری‌های پستان می‌شود. در راس این بیماری‌‌ها سرطان‌های پستان قرار دارند. البته این موضوع هنوز به صورت قطعی اثبات نشده است؛ بنابراین خانم‌هایی که قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند باید معاینات پستان را جدی گرفته و در صورت مشاهده هر گونه توده در بافت سینه‌ی خود خیلی سریع با پزشک مشورت کنند.

اغلب قرص‌های هورمونی به دلیل تاثیرات فراوانی که بر سیستم عصبی می‌گذارند ممکن است موجب سردرد و حتی سردرد‌های میگرنی شوند. قرص‌های ضد بارداری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و گاهی مخصوصا در ماه‌های اول استفاده‌، ممکن است فرد دچار سردرد شود که در صورت شدید شدن بهتر است به پزشک مراجعه کند.

افرادی که قرص‌ های ضد بارداری مصرف می‌کنند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند؟

در صورتی که فرد مصرف‌کننده‌ی قرص‌های ضد بارداری است باید در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر به پزشک و اورژانس مراجعه کند. از جمله:

• سردرد‌های شدید و میگرنی
• معده درد یا انواع دردهای شدید شکم
• کاهش شدید سطح بینایی و یا حتی نابینایی
• تنگی نفس و یا احساس درد در ناحیه‌ قفسه سینه
• تورم یا درد شدید در ناحیه پاها و ران‌ها و یا قرمزی و تورم در ساق پا

آیا قرص ‌های ضد بارداری باعث چاقی می‌شوند؟

تحقیقات به طور واضحی به نقش قرص‌های ضد بارداری در افزایش وزن اشاره نکرده‌اند. ولی این قرص‌ها به دلیل دارا بودن استروژن بدون آن که تعداد سلول‌های چربی را افزایش دهند؛ با افزایش ذخیره چربی موجود در آن‌ها سبب افزایش حجم سلول‌های چربی می‌شوند و اغلب سبب بزرگ شدن سینه‌ها و باسن می‌شوند.

آیا قرص‌ های ضد بارداری در افسردگی نقشی دارند؟

یکی از عوارضی که به طور قطع و با آزمایشات فراوان توسط محققین، در ارتباط با مصرف قرص‌های ضد بارداری اثبات شده است افسردگی ناشی از مصرف این قرص‌هاست. بنابراین خانم‌هایی که سابقه افسردگی دارند باید قبل از مصرف قرص‌های ضد بارداری حتما با پزشک خود در این رابطه مشورت کنند.

تاثیر قرص ‌های ضد بارداری بر رابطه جنسی چیست؟

از عوارض قرص‌های ضد بارداری به وجود آوردن تغییراتی در ترشحات واژن است؛ این تغییرات ممکن است نمودهای متفاوتی داشته باشد. مثلا ممکن است ترشحات واژن کم شده یا به اصطلاح واژن خشک شود که این موضوع باعث دردناک شدن رابطه‌ی جنسی برای فرد می‌شود. در این موارد فرد می‌تواند از ژل‌های واژینال استفاده کند تا احساس راحتی بیشتری در زمان نزدیکی داشته باشد.

همچنین قرص‌های پیشگیری از بارداری ممکن است موجب افزایش ترشحات واژینال و یا تغییر رنگ و بوی آن شود که این مسائل نیز ممکن است مشکلات آزاردهنده‌ای برای خود فرد و یا شریک جنسی او ایجاد کند.

این قرص­‌ها از عفونت‌های هنگام رابطه جنسی جلوگیری نمی‌­کنند؛ پس به هنگام رابطه­‌ی جنسی از وسایل جلوگیری مناسب استفاده کنید و به این موضوع توجه داشته باشید که قرص­‌های ضد بارداری را باید هر روز بخورید؛ زیرا اگر فراموش کردید یا با تاخیر قرص را خوردید، ریسک حاملگی را افزایش می­‌دهید.

مصرف قرص‌‌های ضد بارداری در بیمارهای قلبی

قرص‌های ضدبارداری اندکی خطر ایجاد لخته در خون را افزایش می‌دهند به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که سابقه سکته‌های قلبی، تصلب شرایین، لخته‌ی خونی، چاقی و افزایش فشارخون (هایپرتانسیون) دارند حتما تحت نظر پزشک از قرص‌های پیشگیری استفاده کنند.

افزایش فشارخون، تومورهای خوش‌خیم کبدی و سرطان‌های دهانه رحم در افرادی که بیشتر از قرص ضد بارداری استفاده می‌کنند بیش از سایرین دیده می‌شود.

مصرف قرص ‌های ضد بارداری برای چه کسانی خطرناک است؟

• خانم‌های باردار
• خانم‌هایی که چاقی مفرط دارند
• خانم‌هایی که سیگار مصرف می‌کنند و بیش از ۳۵ سال سن دارند
• خانم‌هایی که مبتلا به ترومبوز، سکته مغزی یا مشکل قلبی بوده‌اند و یا قبل از 45 سالگی لخته خونی داشته‌اند
• خانم‌هایی که مصرف‌کننده‌های داروهای خاص هستند
• زنانی که دارای میگرن شدید هستند
•  خانم‌هایی که بیماری خاصی مانند سرطان سینه، دیابت، بیماری‌های کبدی و … دارند.

خطرات مصرف قرص‌ های ضد بارداری

خطر جدی که در اثر مصرف قرص‌های ضد بارداری به ویژه قرص‌های ترکیبی وجود دارد، افزایش لخته­‌های خون است که می­‌تواند به سکته قلبی و سکته مغزی منجر شود. اما احتمال این خطر خیلی کم است، به گونه­‌ای که از میان هر ده‌هزار زن، ده نفر امکان مواجهه با این خطر را دارند.

این خطر می­‌تواند برای زنانی که اضافه وزن دارند، فشار خون بالایی دارند و به دلیل بیماری مدت زیادی را روی تخت گذرانده‌­اند؛ بیشتر شود.

امروزه روش‌­های مختلفی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد که استفاده از قرص‌های ضد بارداری یکی از گزینه‌هاست. قبل از انجام هر روشی با پزشک خود مشورت کنید و سوال­‌های خود را بپرسید.

فواید قرص ‌های ضدبارداری چیست؟

• این قرص‌های 24 ساعته از شما حفاظت می­‌کنند، حتی به هنگام رابطه جنسی
• بهتر از روش­‌های دیگر جلوگیری از بارداری عمل می­‌کنند و بسیار موثر هستند.
• به دوره­‌ قاعدگی نظم می­‌بخشند.
• این قرص­‌ها قابل بازگشت هستند، یعنی از زمانی که مصرف آنها را قطع کردید؛ می­‌توانید حامله شوید.

برخی دیگر از اثرات قرص‌های ضد بارداری

• جلوگیری از دوران قاعدگی طولانی
• جلوگیری از پوکی استخوان
• جلوگیری از حاملگی خارج رحم

قرص‌های پروژسترون برای زنانی که با هر کدام از موارد زیر روبه‌رو هستند مناسب‌تر است.

• استروژن برای سلامتی­شان ضرر دارد
• سیگار می­‌کشند
• بیشتر از 35 سال سن دارند
• در دوران شیردهی هستند
• سابقه­‌ لخته شدن خون دارند.

سخن آخر

ساده‌ترین و ارزانترین روش برای جلوگیری از بارداری، مصرف قرص ضد بارداری است اما توصیه می‌شود در صورتی که چند دوره از این قرص‌ها استفاده کردید و همچنان قصد جلوگیری از بارداری را داشتید؛ از سایر روش‌های پیشگیری همچون دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)، تزریقات ضد بارداری، کاندوم، ایمپلنت‌های ضدبارداری، نوارینگ (حلقه‌ واژنی)، دیافراگم و … استفاده کنید تا عوارض این قرص کمتر دامن‌گیرتان شود.

برخی عوارض قرص‌های ضدبارداری:

• میل جنسی را کاهش می‌­دهد
• حالت تهوع
• خونریزی زیاد حین عادت ماهیانه
• درد سینه

در صورتی که تجربه‌ای از مصرف قرص‌های ضد بارداری و عوارض آن‌ها دارید آن را با ما و سایر خوانندگان این مطلب در میان بگذارید. تمام سوالات شما در مورد مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری توسط پزشکان مجله دکتردکتر پاسخ داده می‌شود.

منابع:

nhs

medicalnewstoday

healthline

emedexpert

singlecare