هیرسوتیسم چیست و از طریق چه غددی تشدید می‌شود

هیرسوتیسم یا پرمویی یک نشانه است که احتمالا در اثر ابتلا به بیماری‌های مختلف یا مصرف برخی مواد یا داروها ایجاد شود.

پرمویی یک بیماری نسبتاً شایع در بین خانم‌ها محسوب می‌شود به طوری که از هر ۲۰ خانم یک نفر با این مشکل درگیر است که رقم نسبتا بالایی است. گاهی افراد تصور می‌کنند که هیرسوتیسم یک بیماری است در صورتی که این گونه نبوده و باید به این نکته توجه داشت که پرمویی یک علامت طبی محسوب می‌شود و نه یک بیماری البته باید جدی گرفته شده و فورا فرد مشکل را با پزشک مطرح کند؛ چرا که ممکن است نشانگر وجود یک بیماری جدی در زنان باشد و این نشانه زنگ خطری برای آن بیماری باشد.

میزان مویی که روی بدن افراد رشد می‌کند تا حد زیادی ارثی است ولی با این وجود به طور طبیعی موهای صورت یک خانم باید کمرنگ و نازک بوده و به آسانی قابل دیدن نباشند ولی اگر در خانمی در صورت خود موهای آندروژنی یعنی موهای ضخیم و سیاه با الگوی مردانه یعنی دقیقا در محل ریش و سبیل مشاهده کند و یا رشد سریع مو در بدن داشته باشد به طوری که این مشکل به تازگی آغاز شده باشد و شدت آن نیز زیاد باشد؛ باید به هیرسوتیسم شک کرد و فورا موضوع را با یک متخصص در میان گذاشت. هیرسوتیسم بیشتر یک مشکل زیبایی و روانی است تا یک مشکل جسمی و فرد را از این نظر بسیار مورد آزار قرار می‌دهد.

هیرسوتیسم که در فارسی نابجارویی مو، ترجمه می‌شود به رشد قابل توجه و غیر طبیعی موها در بدن زنان اطلاق می‌گردد که این رشد غیر طبیعی در ارتباط با اختلالات یا تغییرات هورمونی در فرد است به طوری که کسی که به این اختلال دچار شده است؛ رویش بیش از حد موهایی مردانه‌وار در نواحی نسبتا غیر طبیعی مانند صورت و بین دو سینه و …  دارد.

به طور کلی درمورد این نوع پرمویی باید گفت که محل رویش موهای مردانه در محل‌هایی است که انتظار رویش مو در آن محل‌ها برای زنان نمی‌رود، این نواحی عبارتند از: صورت (گونه‌ها، فک، چانه و گردن به عبارتی که در محل‌های که مردان ریش و سبیل دارن)، قفسه سینه (روی سینه‌ها، بین‌ سینه‌ها که این نواحی اغلب در زنان فاقد مو و بالعکس در مردان بسیار پرموست)، شکم (عمدتاً در قسمت میانی شکم و از خط ناف به پایین) و در ناحیهٔ پشت (عمدتاً در قسمت پائین و انتهای کمر).

همه‌ی این نواحی ممکن است در حالت عادی اندکی مو یا موهای کرک مانند در بدن زنان نیز داشته باشد ولی وجود موهایی زیاد و کلفت در این نواحی غیرعادی است. در هیپرسوتیسم، فرد مبتلا از نظر علائم افزایش ترشح غدد مردانه (هیپرآندروژنیسم)  توسط فوق تخصص غدد مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.

علت هیرسوتیسم چیست؟

به طور کلی اگر بخواهیم اشاره‌ای به علت‌های هیرسوتیسم کنیم باید بگوییم که این مشکل ممکن است به علتاختلالات ازدیاد هورمون آندروژن، علل غیروابسته به آندروژن، هیرسوتیسم ایدیوپاتیک و مصرف برخی داروها در فرد ایجاد شود. به صورت جزئی‌تر، برخی از علل هیرسوتیسم عبارت هستند از چاقی، عوارض دارویی مانند داروهای هورمونی و انسولین، تومورها مانند تومور غدد جنسی، هیپرپلازی مادرزادی غدد آدرنال، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOD)، بیماری کوشینگ وآکرومگالی که همگی بیمار‌هایی هستند که دسته‌ای از غدد را درگیر می‌کنند.

علاوه بر بیماری‌های غددی برخی داروها هم می‌توانند در فرد، ایجاد هیرسوتیسم کنند داروهایی ماننداستروئیدها، فنوتیازینها، مینوکسیدیل، تریامترن، فنی توئین، استازولامید، پنی‌سیلامین، پسورالن و جزو پروژسترونی قرص ضد بارداری خوراکی که هر کدام از آنها برای مصارف بسیار متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هیرسوتیسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص بالینی هیرسوتیسم فقط با دیدن رشد موهای ضخیم، در مناطق غیرمعمول و مردانه در زنان است. مجددا یادآوری می‌کنیم که هیرسوتیسم یک علامت است و نه یک بیماری و برای تشخیص و بررسی علت آن انجام معاینه، آزمایش خون و گاه سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و حتی لاپاراسکوپی توسط پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان هیرسوتیسم چگونه است؟

اولین قدم در درمان این مشکل پیدا کردن و تشخیص درست علت زمینه‌ای است که باعث به وجود آوردن این مشکل در فرد شده است سپس با رفع این مشکل زمینه‌ای خود به خود هیرسوتیسم نیز بهبود پیدا می‌کند اما گاهی علت زمینه‌ی خاصی برای هیرسوتیسم پیدا نشده یا علت پیدا شده چندان قابل درمان نیست در این حالت توصیه می‌شود که اگر علت زمینه‌ای رویش نا به جای موها قابل درمان نبود فرد اندکی از وزنش بکاهد و به طور کلی در جهت کاهش وزن اقدام کند، زیرا تحقیقات ثابت کرده‌اند که زنان چاقی که مبتلا به سندررم پلی کیستیک تخمدان هستند؛ زمانی که از رژیم غذایی کم‌کالری استفاده می‌کنند کمتر علائم پرمویی در آنها بروز پیدا می‌کند.

برای کاستن از حجم موهای روییده، واز نظر بحث زیبایی می‌تواند از روش‌ها و داروهای موضعی مانند کرم‌های موبر، افلورنیتی  یا  درمان‌های غیردارویی مانند لیزر آی پی ال، الکترولیز و اپیلاسیون و داروهای آنتی آندروژنیک خوراکی مانند فیناستراید و اسپیرنولاکتون برای درمان هیرسوتیسم به کار بگیرد. البته موهایی که قبل از شروع درمان‌های دارویی روییده‌اند& به موهای ضخیم تبدیل شده‌اند، که صرفاً با درمان داروی ازبین نرفته و نیاز به استفاده همزمان از روش‌هایی مانند الکترولیز و لیزر برای حذف موهای زائد دارند.

البته لازم به ذکر است که استفاده از لیزر یا الکترولیز برای حذف موهای زائد یک درمان همیشگی نبوده و فرد باید بعد از انجام جلسات اول، تقریبا هر ۶ تا ۱۲ ماه (بسته به حجم موهای روییده) مجددا برای رفع موها نسبت به انجام مجدد اپیلاسیون اقدام کند. گاهی گفته شده که استفاده از طب سوزنی برای درمان هیرسوتیسم موثر واقع شده است ولی هنوز این موضوع به طور دقیق و با دلیل اثبات نشده است.

درمان‌های سنتی هیرسوتیسم

چای سبز و برگ نعناع در این موارد توصیه می‌شود زیرا این دو ماده‌ی طبیعی موجب کاهش تستوسترون شده و به رفع علائم هیرسوتیسم کمک می‌کند. برای تهییه این دمنوش می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید و رویش موهای زائد را کنترل کنید.

مواد لازم: برگ چای سبز (۱۰ گرم)،  عسل (یک قاشق غذاخوری یا ۱۵ گرم)، آب (یک فنجان یا ۱۲۵ میلی‌لیتر) و نعناع (۷ گرم)

نحوه آماده سازی این دمنوش به شرح زیر است:

ابتدا آب را بجوشانید سپس برگ های چای سبز را ب آب جوشیده اضافه کرده و بعد از آن برگ های نعناع را اضافه کنید.

این مواد را ۵ دقیقه در قوری به حال خود بگذارید یا به خوبی دم بکشد سپس عسل را به آن اضافه کرده و میل کنید.

چه عواملی زمینه را برای هیرسوتیسم فراهم می‌کنند؟

از مهم ترین زمینه‌هایی که این مشکل را ایجاد می‌کند مسائل ارثی یا به عبارتی ژنتیکی است. به طور کلی نژاد آسیایی و مدیترانه‌ای و از جمله نژاد ما، بدن پرموتری دارند علاوه بر آن مصرف قرص‌های ضدبارداری، بی اشتهایی عصبی، چاقی و یائسگی، نیز زمینه ساز پرمویی یا هیرسوتیسم هستند.

بارداری و هیرسوتیسم

در این مورد چند نکته حائز اهمیت است؛ یکی این که خیلی از داروهایی که برای درمان هیرسوتیسم استفاده می‌شوند؛ به دلیل ایجاد تغییرات هورمونی، نباید در دوران بارداری مصرف شوند، و به عبارتی منع مصرف دارند. نکته دیگر این که در دوران بارداری به ویژه در 3 ماهه سوم، رشد موهای زاید در صورت و بدن نسبت به قبل افزایش میابد، بنابراین خنم‌ها نباید نگران این موضوع باشند یا خیلی حساسیت نشان دهند، زیرا این پرمویی بعد از دوران بارداری برطرف خواهد شد.

 آیا تغذیه در کنترل هیرسوتیسم موثر است؟

قطعا تغذیه به عنوان یکی از بخش‌های مهم زندگی هر فردی، در کنترل این مشکل نیز موثرند. به طوری که تغذیه سالم، به معنی  استفاده نکردن از غذاهای آماده و نیمه آماده که حاوی مقادیر زیادی موارد نگهدارنده و افزودنی هستند، استفاده فراوان و کافی از میوه‌ها و سبزیجات، کاهش مصرف گوشت قرمز، جایگزین کردن روغن زیتون، دوری از مصرف الکل، استفاده از مولتی ویتامین‌ها، قهوه زیاد و سیگار، مصرف آب کافی و ورزش می توانند نقش مهم و البته تعیین‌کننده‌ای در کنترل هیرسوتیسم داشته باشند.

 منابع:

en.wikipedia

webmd

mayoclinic