ورم لوزه؛‌ علت، علائم و راه‌های درمان آن

ورم لوزه مشکلی که تقریبا همه ما با آن روبه‌رو شده‌ایم. در این مقاله از مجله دکتردکتر به بررسی دلایل ورم لوزه، ارتباط ورم لوزه با آلرژی و روش‌های درمان آن می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

ورم لوزه بیماری مرتبط با غدد لنفاوی دهان است که به‌ صورت دو بافت صورتی رنگ در کنار زبان کوچک قرار دارند.

لوزه چیست؟

شاید وجود دو بافت صورتی رنگ در انتهای حفره دهانی کنجکاوی همه ما را در سنین کودکی بر انگیخته باشد. این بافت‌ها که آن‌ها را به نام لوزه‌ها می‌شناسیم، دو گره لنفی در دو طرف انتهایی گلوی ما هستند و در ایجاد مکانیسم دفاعی ما نقش دارند.

ورم لوزه چیست؟

در صورت التهاب لوزه‌ها، بیماری به نام ورم لوزه یا tonsillitis ایجاد می‌شود. ورم لوزه ممکن است در هر سنی به سراغ انسان بیاید؛ اما وقوع آن در سنین پایین محتمل‌تر است. در اکثر موارد کودکان در سنین پیش دبستانی به این عارضه مبتلا می‌شوند. نشانه‌های این عارضه گلو درد، تب و ورم لوزه‌ها است.

ورم لوزه می‌تواند توسط طیف وسیعی از باکتری‌ها و ویروس‌ها ایجاد شود و مسری است. باید توجه داشت که وضعیت ورم لوزه‌ای که توسط باکتری استرپتوکوک ایجاد می‌شود، در صورت عدم توجه می‌تواند خطرساز شود. تشخیص این وضعیت بسیار راحت است و علائم این بیماری معمولاً پس از حدود 7 الی 10 روز ناپدید می‌شوند.

علت ورم لوزه

لوزه‌ها اولین خط دفاعی بدن ما را در برابر عوامل عفونی دهانی تشکیل می‌دهند. آن‌ها در تولید گلبول‌های سفید و تجهیز سایر سلول‌های ایمنی بدن نقش دارند. لوزه‌‌ها هنگام ورود عوامل عفونی ویروسی یا باکتریایی به دهان، به مبارزه و سرکوب آن‌ها می‌پردازند؛ اما همین لوزه‌ها از صدمه در مقابل برخی مهاجمان مصون نیستند.

هم ویروس‌ها و هم باکتری‌ها می‌توانند در ایجاد ورم لوزه مؤثر و خطرناک واقع شوند. بر اساس گزارش آکادمی پزشکان خانواده ایالات متحده امریکا، از کل تعداد موارد ورم لوزه مراجعه‌کننده به مراکز درمانی حدود 30 درصد آن‌ها در اثر آلودگی‌های باکتریایی به وجود آمده‌اند.

در واقع ویروس‌ها شایع‌ترین عامل ایجاد تورم لوزوی هستند. ویروس اپشتین بار که معمولاً برای ایجاد بیماری مونونوکلئوز شناخته می‌شود، از جمله ویروس‌هایی است که می‌تواند در ورم لوزه‌ها مؤثر عمل کند.

التهاب لوزه ویروسی

ویروس‌ها شایع‌ترین علت التهاب لوزه‌ها هستند. ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند اغلب منبع التهاب لوزه هستند؛ اما ویروس‌های دیگر نیز می‌توانند باعث ایجاد آن شوند. این موارد شامل:

• ویروس رینو
• ویروس اپشتین بار
• هپاتیت A
• ویروس ایدز

از آنجا که ویروس اپشتین بار می‌تواند باعث ایجاد مونونوکلئوز و التهاب لوزه شود، گاهی اوقات افراد مبتلا به مونو به عنوان یک عفونت ثانویه دچار التهاب لوزه می‌شوند.

اگر به التهاب لوزه ویروسی مبتلا هستید، علائم شما ممکن است شامل سرفه یا گرفتگی بینی باشد. آنتی‌بیوتیک‌ها در مورد ویروس‌ها موثر نیستند. اما شما می‌توانید با هیدراته ماندن، مصرف داروهای ضد درد بدون نسخه و استراحت، علائم استاندارد را برای بهبودی بدن خود درمان کنید.

التهاب لوزه باکتریایی

حدود 15 تا 30 درصد موارد لوزه‌ها ناشی از باکتری است. غالباً این باکتری‌های استرپتوکوکی است که باعث ایجاد گلودرد می‌شود، اما سایر باکتری‌ها نیز می‌توانند باعث التهاب لوزه شوند.

التهاب لوزه باکتریایی بیشتر در کودکان بین 5 تا 15 سال دیده می‌شود.

پزشک می‌تواند آنتی بیوتیک برای درمان التهاب لوزه باکتری تجویز کند؛ اگرچه ممکن است لازم نباشد. علاوه بر آنتی بیوتیک‌ها، درمان در اکثر موارد التهاب لوزه‌های ویروسی و باکتریایی یکسان است.

علائم ورم لوزه

انواع مختلفی از ورم لوزه وجود دارد که در زیر به برخی از نشانه‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• دردناک بودن گلو
• بلع دردناک یا اشکال در انجام آن
• وجود صدای نا به هنجار در گلو
• تنفس بد بو
• تب و لرز
• درد گوش
• تورم و سفتی گردن
• سر درد و درد شکم
• حساسیت به درد ناحیه فک و گردن به علت غدد لنفاوی متورم
• قرمزی گلو
• کم بودن اشتها و خستگی غیرعادی در کودکان با تحرک بیشتر در سنین پایین

انواع ورم لوزه

التهاب لوزه انواع گوناگونی دارد که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم:

التهاب لوزه حاد

التهاب لوزه در کودکان بسیار شایع است. در حقیقت، تقریباً هر کودک حداقل یک بار دچار التهاب لوزه می‌شود.

اگر علائم حدود 10 روز یا کمتر طول بکشد، این التهاب لوزه حاد محسوب می‌شود. اگر علائم بیشتر طول بکشد، یا اگر لوزه در طول سال چندین بار برگردد ، ممکن است التهاب لوزه مزمن یا مکرر باشد.

التهاب لوزه حاد به احتمال زیاد با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد؛ اما در برخی موارد ممکن است به درمان‌های دیگر مانند آنتی بیوتیک‌ها نیاز داشته باشد.

التهاب لوزه مزمن

علائم ورم لوزه مزمن بیش‌تر از حاد ادامه دارد. علائم زیر را ممکن است طولانی مدت تجربه کنید:

• گلو درد
• بوی بد دهان (هالیتوز)
• گره‌های لنفاوی حساس در گردن

لوزه‌های مزمن هم‎چنین ممکن است باعث ایجاد سنگ‌های لوزه شوند؛ جایی که موادی مانند سلول‌های مرده، بزاق و غذا در شکاف لوزه‌های شما جمع می‌شوند. در نهایت، این رسوبات می‌تواند به سنگ‌های کوچک تبدیل شود. این‌ها ممکن است خود به خود رها شوند، یا ممکن است لازم باشد توسط پزشک برطرف شوند.

اگر مبتلا به التهاب لوزه مزمن باشید، ممکن است پزشک شما عمل جراحی لوزه را برای برداشتن لوزه‌های شما توصیه کند.

التهاب لوزه مکرر

همانند التهاب لوزه‌های مزمن، درمانی استاندارد برای لوزه‌های مکرر، عمل لوزه است. التهاب لوزه مکرر اغلب به این صورت تعریف می‌شود:

• گلودرد یا التهاب لوزه حداقل 5 تا 7 بار در طی 1 سال
• حداقل 5 بار در هر 2 سال گذشته رخ داده است
• در هر 3 سال گذشته حداقل 3 بار اتفاق می‌افتد

تحقیقات 2018 نشان می‌دهد که لوزه‌های مزمن و مکرر ممکن است به دلیل بیوفیلم‌های موجود در چین لوزه‌ها ایجاد شود. بیوفیلم‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که مقاومت آنتی بیوتیکی آن‌ها افزایش داده و باعث عفونت‌های مکرر می‌شوند.

ژنتیک نیز ممکن است دلیلی برای التهاب لوزه‌های مکرر باشد.

مطالعه‌ای در سال 2019 لوزه‌های کودکانی را که لوزه‌های مکرر داشتند بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که ژنتیک ممکن است منجر به پاسخ ایمنی ضعیف به باکتری‌های استرپتوکوک گروه A شود، که باعث ایجاد گلودرد و التهاب لوزه می‌شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• تب بالاتر از 103 درجه فارنهایت (39.5 درجه سانتیگراد)
• ضعف عضلانی
• سفتی گردن
• گلودرد که بعد از 2 روز برطرف نشود

در موارد نادر، التهاب لوزه ممکن است تورم گلو را به حدی ایجاد کند که باعث مشکل تنفس شود. اگر این اتفاق افتاد، به سرعت به دنبال مراقبت پزشکی باشید.

در حالی که برخی از قسمت‌های التهاب لوزه به خودی خود از بین می‌روند، برخی ممکن است به درمان‌های دیگر نیز نیاز داشته باشند.

بیشتر بخوانید: بهترین درمان گلو درد به شیوه سنتی

آیا التهاب لوزه مسری است؟

اگر به التهاب لوزه مبتلا باشید، ممکن است 24 تا 48 ساعت قبل از بروز علائم مسری باشد. تا زمانی که دیگر بیمار نشوید، ممکن است بتوانید بیماری را گسترش دهید.

اگر آنتی بیوتیک برای التهاب لوزه باکتریایی استفاده می‌کنید ، باید بعد از 24 ساعت دیگر مسری نشوید.

اگر فرد مبتلا به عفونت در نزدیکی شما سرفه یا عطسه کند و به صورت قطره‌ای نفس بکشد، می‌توانید دچار التهاب لوزه شوید. اگر یک شی آلوده مانند دستگیره را لمس کنید و سپس بینی یا دهان خود را لمس کنید، ممکن است به التهاب لوزه مبتلا شوید.

تماس با بسیاری از افراد خطر قرار گرفتن در معرض التهاب لوزه را افزایش می‌دهد. به همین دلیل کودکان در سنین مدرسه اغلب به این بیماری مبتلا می‌شوند. اگر علائمی دارید، بهتر است در خانه بمانید تا از انتشار التهاب لوزه جلوگیری کنید.

به طور معمول 2 تا 4 روز طول می‌کشد تا علائم پس از قرار گرفتن در معرض کسی که دچار التهاب لوزه می‌شود، بروز کند. دریابید که چگونه خطر ابتلا به بیماری لوزه یا شیوع آن را کاهش دهید.

تشخیص ورم لوزه

تشخیص ورم لوزه پس از معاینه فیزیکی گلو توسط متخصص صورت می‌گیرد. تهیه یک نمونه سواپ از میکروارگانیسم‌های سطح لوزه‌ها برای کشت در محیط آزمایشگاه نیز به تشخیص عامل عفونی ورم لوزه منجر می‌شود.

درمان ورم لوزه

در موارد جزئی و خفیف همچون سرماخوردگی، درمان ورم لوزه‌ها به راهکار خاص و ویژه‌ای نیازمند نیست. در موارد شدیدتر پزشکان ابتدا به درمان موارد باکتریایی با آنتی‌بیوتیک روی آورده و در صورت عدم بهبود، اقدام به جراحی خارج کردن لوزه یا tonsillectomies می‌کنند. در درمان دارویی باید توجه داشت که حتی در صورت بهبود کلی بیماری، لازم است طول درمان دارویی به‌ طور کامل سپری شود.

جراحی برداشتن لوزه‌ها معمولاً برای بیمارانی که از ورم لوزه مزمن یا عود‌کننده رنج می‌برند تجویز می‌شود. همچنین پزشکان تلاش می‌کنند تنها بیمارانی را مورد جراحی قرار دهند که تورم آن‌ها با درمان‌های دیگر قابل بهبود نیست و عوارض جانبی این بیماری زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده باشد.

گاهی مشاهده می‌شود برخی از بیماران مبتلا به ورم لوزه، به دلیل درد ناشی از نوشیدن مایعات، حجم قابل توجهی از آب بدن خود را از دست می‌دهند. در این موارد تزریق وریدی مایعات بدن و همچنین استفاده از مسکن‌ها و ضد دردها می‌تواند گره‌گشا باشد.

جراحی لوزه

به جراحی برای برداشتن لوزه‌ها عمل لوزه گفته می‌شود. به طور کلی فقط برای افرادی که لوزه‌های مزمن یا مکرر را تجربه می‌کنند ، یا در مواردی که التهاب لوزه باعث ایجاد عوارض یا بهبودی علائم نمی‌شود، توصیه می‌شود.

اگر در سال گذشته حداقل 5 تا 7 بار به التهاب لوزه یا استرپتوکوک مبتلا شده باشید، عمل لوزه می‌تواند به شما کمک کند. این جراحی هم‌چنین می‌تواند مشکلات تنفسی یا بلع را که می‌تواند ناشی از التهاب لوزه باشد برطرف کند.

بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2017 انجام شد، عمل جراحی لوزه ممکن است تعداد عفونت‌های گلو در کودکان را در سال اول پس از جراحی کاهش دهد. با این حال، یک مطالعه در سال 2018 نشان داد که بزرگسالانی که در زمان کودکی لوزه‌هایشان را برداشته‌اند، خطر طولانی مدت بیماری‌های تنفسی و عفونی را افزایش می‌دهند.

اگرچه بعد از برداشتن لوزه‌ها هنوز می‌توانید دچار استرپتوکوک گلو و سایر عفونت‌های گلو شوید، اما انجام عمل لوزه ممکن است خطر کلی شما در ایجاد گلودرد را کاهش دهد. هم‌چنین ممکن است لوزه‌های شما پس از جراحی دوباره رشد کنند، اما این غیر معمول است.

شما باید بتوانید همان روز جراحی به خانه بروید اما بهبودی کامل 1 تا 2 هفته طول می‌کشد. یاد بگیرید که قبل و بعد از عمل جراحی لوزه چه کاری انجام دهید.

آنتی بیوتیک‌های لوزه‌ها

اگر عفونت باکتریایی باعث التهاب لوزه شما شود، پزشک می‌تواند آنتی بیوتیک برای مقابله با عفونت تجویز کند.

آنتی بیوتیک‌ها ممکن است کمک کنند علائم شما کمی سریعتر برطرف شوند. با این حال، آن‌ها خطر مقاومت آنتی بیوتیکی را افزایش می‌دهند و ممکن است عوارض جانبی دیگری مانند ناراحتی معده داشته باشند. آنتی بیوتیک‌ها برای افرادی که در معرض خطر عوارض ناشی از التهاب لوزه هستند بیشتر ضروری است.

اگر پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند، احتمالاً پنی‌سیلین برای التهاب لوزه ناشی از استرپتوکوک گروه A است. در صورت حساسیت به پنی‌سیلین، آنتی بیوتیک‌های دیگر نیز در دسترس هستند.

مهم است که شما دوره کامل آنتی بیوتیک‌ها را کامل کنید. اگر تمام داروهای تجویز شده را مصرف نکنید، حتی اگر علائم شما کاملاً از بین بروند، ممکن است عفونت بدتر شود. ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای اطمینان از موثر بودن دارو، یک ویزیت دیگر نیز داشته باشید.

درمان خانگی ورم لوزه‌ها

• نوشیدن مایعات به میزان زیاد
• استراحت کافی
• قرقره و گلوشویی با آب مقطر گرم و نمک یا سرم شست‌و‌شو
• استفاده از مرطوب‌کننده‌های محیط و دستگاه‌های بخور
• اجتناب از دود
• استفاده از داروهای ضد درد

التهاب لوزه در بزرگسالان

التهاب لوزه در كودكان شایع است؛ زیرا آن‌ها هر روز در مدرسه و بازی نزدیک با دیگران تماس دارند و این مسئله آن‌ها را در معرض انواع ویروس‌ها و باكتری‌ها قرار می‌دهد. با این حال، بزرگسالان نیز می‌توانند به التهاب لوزه مبتلا شوند.

تماس مکرر با افراد، خطر مواجهه با کسی را که به این عفونت مبتلا است افزایش می‌دهد. در نتیجه، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی یا انجام فعالیت‌های دیگر در کنار بسیاری از افراد ممکن است احتمال ابتلا به التهاب لوزه را افزایش دهد.

علائم التهاب لوزه و روش‌های درمانی برای بزرگسالان و کودکان مشابه است. اگر در بزرگسالی جراحی لوزه انجام دهید، احتمالاً بهبودی شما نسبت به کودک برای شما بیشتر طول می‌کشد. بیاموزید اگر در بزرگسالی به التهاب لوزه مبتلا شوید چه باید بکنید.

التهاب لوزه در مقابل گلودرد

التهاب لوزه و گلودرد استرپتوکوکی ممکن است در بعضی موارد توسط همان باکتری ایجاد شود، اما همان چیز نیست.

تعدادی از باکتری‌ها یا ویروس‌های مختلف می‌توانند باعث التهاب لوزه شوند، از جمله باکتری‌های استرپتوکوک گروه A. همین باکتری‌ها تنها عامل استرپتوکوک گلو هستند.

هر دو شرایط مسری هستند، بنابراین اگر فکر می‌کنید یکی از این دو بیماری را دارید باید سعی کنید از افراد دیگر دور شوید.

علاوه بر علائم التهاب لوزه، افراد مبتلا به استرپتوکوک گلو ممکن است علائم زیر را نیز دارا باشند:

• درد در سایر قسمت‌های بدن
• حالت تهوع
• استفراغ
• لکه‌های قرمز کوچک در پشت دهان
• چرک سفید در اطراف لوزه‌ها
• بثورات

پزشک شما می‌تواند از آزمایش‌های مشابه برای تشخیص هر دو بیماری استفاده کند. درمان‌های التهاب لوزه باکتریایی و گلودرد استرپتوکوک نیز مشابه است.

عوارض جانبی ورم لوزه

ورم لوزه می‌تواند سر آغازی برای ابتلا به آپنه انسدادی یا همان وقفه تنفسی در حین خواب باشد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ورم لوزه‌ها در خواب بتواند مسیرهای هوایی تنفس فرد بیمار را مسدود کند. همچنین عفونت‌های مزمن می‌تواند به قسمت‌های مختلف بدن فرد منتقل شود.

بیشتر بخوانید: توقف تنفس در خواب یا آپنه خواب چرا اتفاق می‌افتد

در یک مورد خاص که سلولیت لوزه شناخته می‌شود، ورم لوزه‌ها می‌تواند منجر به ایجاد یک بافت چرکین در پشت لوزه‌ها شود که در این رابطه معمولاً جراحی روش پیشنهادی پزشکان متخصص برای بهبود بیمار است.

در صورت عدم طی شدن طول درمان در افرادی که درمان دارویی را دنبال می‌کنند، وقوع عوارض جانبی از جمله تب روماتیسمی و گلومرونفریت ممکن است.

پیشگیری از ورم لوزه

از آنجا که عارضه ورم لوزه به ‌شدت مسری است، پیشگیری بهترین راه مقابله با آن است. سعی کنید از مواجهه با افراد بیمار خودداری کنید. همچنین توصیه می‌شود در نوبت‌های زود به زود، به شست‌و‌شوی دستان خود اقدام کنید.

سخن آخر

لوزه‌های متورم ممکن است باعث دشواری در تنفس شوند، که می‌تواند منجر به اختلال در خواب شود. التهاب لوزه در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به گسترش عفونت در ناحیه پشت لوزه‌ها یا بافت اطراف شود.

علائم التهاب لوزه ناشی از عفونت باکتریایی معمولاً چند روز پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک بهبود می‌یابد. تا زمانی که برای مدت 24 ساعت آنتی بیوتیک مصرف نکرده‌اید، استرپرت گلو مسری محسوب می‌شود.

منابع:

healthline

mayoclinic