معمولا آزمایش FSH برای ارزیابی مسائل باروری، سلامت اندام‌های تناسلی (تخمدان‌ها یا بیضه‌ها) یا عملکرد هیپوفیز و در کودکان و به منظور بررسی بلوغ زودرس یا تاخیری انجام می‌شود. برای زنان، زمانی که برای باردار شدن مشکل دارند یا دوره‌های قاعدگی نامنظم یا قطع شده باشد و برای مردان در موارد ناباروری، تعداد اسپرم کم، توده عضلانی کم یا کاهش میل جنسی، این آزمایش توصیه می‌شود. بنابراین هنگامی که پزشک متخصص غدد علائم اختلال هیپوفیز یا اختلال هیپوتالاموس را در بیمار ببیند آزمایش FSH را تجویز می‌کند. در این مقاله از دکتردکتر می‌خواهیم بدانیم آزمایش سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) چیست و چطور تفسیر می‌شود؛ با ما همراه باشید.
هورمون محرک فولیکول (FSH) چیست؟
FSH یا هورمون محرک فولیکول (Follicle-stimulating hormone) هورمونی است که با تولید مثل و رشد تخمک در زنان و اسپرم در مردان مرتبط است. FSH توسط غده هیپوفیز، اندام کوچکی که در مرکز سر و پشت حفره سینوسی در پایه مغز قرار دارد، ساخته می‌شود. کنترل تولید FSH توسط یک سیستم پیچیده صورت می‌گیرد. به این صورت که هیپوتالاموس در مغز، غده هیپوفیز و هورمون‌های تولید شده توسط تخمدان‌ها (هورمون‌های زنانه) یا بیضه‌ها را درگیر می‌کند. هیپوتالاموس هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را ترشح می‌کند. در نتیجه ترشح این هورمورن، هیپوفیز برای ترشح FSH و هورمون لوتئینیزه کننده (LH) تحریک می‌شود.
در زنان و در سنین باروری، FSH باعث تحریک رشد و بلوغ تخمک‌ها (فولیکول‌ها) در تخمدان‌ها در مرحله فولیکولی چرخه قاعدگی می‌شود. چرخه قاعدگی به دو فاز فولیکولی و لوتئال تقسیم می‌شود که هر مرحله حدود 14 روز طول می‌کشد. در طی این فاز فولیکولی، FSH شروع به تولید استرادیول توسط فولیکول می‌کند و این دو هورمون با هم در رشد بیشتر فولیکول تخمک کار می‌کنند.
نزدیک به پایان فاز فولیکولی، افزایش FSH و هورمون لوتئینه کننده وجود دارد. آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک‌گذاری) اندکی پس از این افزایش هورمون‌ها اتفاق می‌افتد. هورمون اینهیبین و همچنین استرادیول و پروژسترون به کنترل مقدار FSH آزاد شده توسط غده هیپوفیز کمک می‌کند. FSH همچنین توانایی تخمدان برای پاسخ به LH را تسهیل می‌کند. با بالا رفتن سن زن و نزدیک شدن به یائسگی، عملکرد تخمدان کاهش می‌یابد و در نهایت متوقف می‌شود. با این اتفاق، سطح FSH و LH افزایش می‌یابد.
در مردان، FSH بیضه‌ها را برای تولید اسپرم بالغ تحریک می‌کند و همچنین تولید پروتئین‌های اتصال آندروژن را افزایش می‌دهد. سطح FSH در مردان پس از بلوغ نسبتا ثابت است. مطالعات در مورد سطح FSH در مردان مسن کمتر انجام شده است.
در نوزادان و کودکان، سطح FSH اندکی پس از تولد افزایش پیدا می‌کند و سپس در 6 ماهگی در پسران و در سنین 1 تا 2 سال دختران به سطحی بسیار پایین‌تر کاهش می‌یابد. قبل از شروع بلوغ و ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه، هورمون محرک فولیکول (FSH) دوباره شروع به افزایش می‌کند.
اختلالاتی که بر هیپوتالاموس، هیپوفیز یا تخمدان‌ها یا بیضه‌ها تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث تولید بیش از حد یا خیلی کم FSH شوند که در نتیجه شرایط مختلفی مانند ناباروری، چرخه‌های قاعدگی غیرطبیعی، یا بلوغ زودرس یا تأخیر ایجاد می‌شود. آزمایش FSH سطح این هورمون را در خون اندازه گیری می‌کند.
هدف از انجام آزمایش FSH چیست؟
آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH) ممکن است با سایر آزمایشات هورمونی مانند هورمون لوتئینیزه کننده (LH)، تستوسترون، استرادیول یا پروژسترون برای تشخیص علت ناباروری، بیماری‌های مرتبط با اختلال عملکرد تخمدان‌ها یا بیضه‌ها، اختلالات هیپوفیز یا هیپوتالاموس که می‌تواند بر تولید FSH تأثیر بگذارد کاربرد دارد.
در زنان، FSH به کنترل چرخه قاعدگی کمک کرده و تخمدان‌ها را برای تولید تخمک تحریک می‌کند. این آزمایش برای کمک به تشخیص یا ارزیابی یائسگی، کیست تخمدان در زنانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند، خونریزی غیر طبیعی واژن یا قاعدگی و همچنین مشکلات باردار شدن یا ناباروری استفاده می‌شود.
در مردان، FSH تولید اسپرم را تحریک می‌کند. این آزمایش برای کمک به تشخیص یا ارزیابی مشکلات باردار شدن یا ناباروری و همچنین مردانی که بیضه ندارند یا بیضه هایشان رشد نکرده است، استفاده می شود.
در کودکان FSH با ایجاد ویژگی‌های جنسی درگیر است. این تست برای کودکانی که در سنین بسیار پایین ویژگی‌های جنسی را بروز می‌دهند یا در شروع بلوغ تاخیر دارند انجام می‌شود.
نحوه انجام تست FSH چگونه است؟
انجام این آزمایش بسیار ساده است و برای آن به نمونه خون شما نیاز خواهد شد. این نمونه نمونه با سوزن از ورید بازو گرفته می‌شود.
چگونه برای آزمایش FSH آماده شویم؟
برای اطمینان از کیفیت نمونه به به هیچ گونه آمادگی خاصی قبل از انجام تست FSH نیاز نیست. اما اگر زنی در سنین باروری هستید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که این آزمایش را در روزهای خاصی از چرخه قاعدگی انجام دهید.
نتایج آزمایش FSH
سطوح طبیعی FSH بسته به سن و جنس فرد متفاوت است. در ادامه هر کدام را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد:
آزمایش FSH مردان
تفسیر آزمایش FSH در مردان به این صورت است:
قبل از بلوغ: 0 تا 5.0 mIU/mL (0 تا 5.0 IU/L)
در دوران بلوغ: 0.3 تا 10.0 mIU/mL (0.3 تا 10.0 IU/L)
بزرگسالان: 1.5 تا 12.4 mIU/mL (1.5 تا 12.4 IU/L)
آزمایش FSH زنان
بر خلاف مردان، تفسیر آزمایش FSH در زنان به این شیوه است:
قبل از بلوغ: 0 تا 4.0 mIU/mL (0 تا 4.0 IU/L)
در دوران بلوغ: 0.3 تا 10.0 mIU/mL (0.3 تا 10.0 IU/L)
زنانی که هنوز قاعدگی دارند: 4.7 تا 21.5 mIU/mL (4.5 تا 21.5 IU/L)
بعد از یائسگی: 25.8 تا 134.8 mIU/mL (25.8 تا 134.8 IU/L)
بازه مقادیر متوسط بین آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است به طور نامحسوس متفاوت باشد. برخی از آزمایشگاه‌ها از اندازه‌گیری‌های متفاوتی استفاده یا نمونه‌های مختلفی را آزمایش می‌کنند. بنابراین تفسیر نهایی نتیجه آزمایش به عهده پزشک است.
نتیجه آزمایش FSH چه چیزی را نشان می‌دهد؟
نتایج آزمایش FSH معمولاً با نتایج سایر آزمایش‌های هورمونی مانند LH، استروژن یا تستوسترون در نظر گرفته می‌شود. به عنوان بخشی از کار ناباروری، FSH بالا یا پایین تشخیصی نیست، اما اطلاعاتی را در مورد علت ممکن ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، عدم تعادل هورمونی ممکن است بر چرخه قاعدگی یا تخمک گذاری زن تأثیر بگذارد. یک متخصص تمام اطلاعات حاصل از نتایج آزمایش را برای تشخیص نهایی در نظر می‌گیرد.
در زنان در مواردی مثل یائسگی زودرس در طول یا بعد از یائسگی، هورمون درمانی، وجود انواع خاصی از تومور در غده هیپوفیز یا وجود سندرم ترنر، سطح FSH بالا می‌رود. در زنان ممکن است سطح FSH به دلیل داشتن وزن بسیار کم یا کاهش وزن سریع، عدم تخمک گذاری، عدم تولید مقادیر طبیعی هورمون توسط غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس و همچنین بارداری، کاهش پیدا کند.
در مردان سطوح بالای FSH به دلیل شرایطی است که به صورت مستقیم روی بیضه‌ها تأثیر می‌گذارد. بعضی از این شرایط عبارتند از عواملی مثل افزایش سن (یائسگی مردانه)، عفونت ویروسی (اوریون)، سوء مصرف الکل، تروما یا جراحت، قرارگیری در معرض تشعشع، شیمی درمانی، ابتلا به بیماری‌های خودایمنی، تومور سلول زا، عدم ایجاد غدد جنسی طبیعی (گنادهای جنسی) و اختلال کروموزومی مانند سندرم کلاین فلتر. همچنین سطوح پایین FSH در مردان دلیل بر است که بخش‌هایی از مغز (غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس) مقادیر طبیعیبعضی از هورمون‌ها را تولید نمی‌کنند. لازم به ذکر است که این اختلال گاهی باعث می‌شود هیچ کدام از هورمون‌ها تولید نشوند.
سطوح بالای FSH و LH در کودکان به علاوه ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه، غالبا نشانه بلوغ زودرس است. این مورد در دختران بسیار بیشتر از پسران است. معمولاً علت این رشد زودرس به خاطر وجود یک مشکل در سیستم عصبی مرکزی است و می‌تواند چند علت زمینه ای مختلف مثل تومور سیستم عصبی مرکزی، آسیب مغزی، تروما و التهاب در سیستم عصبی مرکزی (مانند مننژیت، آنسفالیت) داشته باشد.
در مورد آزمایش FSH چه چیزهای دیگری باید بدانیم؟
سطح FSH را می‌توان با استفاده از داروهای خاصی از جمله سایمتیدین، کلومیفن، دیژیتال و لوودوپا افزایش داد. سطح FSH در افرادی که دوزهای زیادی از بیوتین مصرف می‌کنند به طور کاذب افزایش پیدا می‌کند که این مورد می‌تواند در سنجش ایمنی اختلال ایجاد کند. سطح FSH را می‌توان با داروهای ضد بارداری خوراکی، فنوتیازین‌ها و درمان‌های هورمونی کاهش داد. FSH همچنین در زمان بارداری زنان پایین خواهد بود.
بنابراین توصیه می‌کنیم قبل از هر کاری با متخصص غدد یا متخصص زنان مشورت کنید تا او با توجه به شرایط شما بتواند نتیجه آزمایش FSH را به بهترین نحو تفسیر کند. شما می‌توانید با استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین از بهترین متخصصین غغد یا زنان به راحتی نوبت ویزیت بگیرید.
در انتها از شما می‌خواهیم تجربیات، سوالات و نظرات خود را در مورد آزمایش FSH با ما و سایر خوانندگان مجله سلامت دکتردکتر در میان بگذارید.
منابع:
سلام من fsh بالا دارم ۳۷.۵است چه عواقبی برای من دارد
سلام عزیزم
پاسخ شما بسته به موارد زیر دارد
سن شما؟ علت درخواست ازمایش؟
پریودا منظم هست؟ قصد بارداری دارید؟
سونوگرافی انجام شده؟
سلام من fshخیلی بالاست ویائسگی زود رس دارم خیلی دیر به دیر پریود میشم آیا راه درمان داره
سلام وقت بخیر
روز سوم قاعدگی fsh من ۱۶.۳ و lh=۶.۸ به نظرتون خوبه؟ ۳۵ سالمه ممنون میشم جواب بدین