طبق برخی از تحقیقات صورت گرفته، افرادی که یکی از بستگان درجه یک آنها به افسردگی مبتلا باشند، دو تا سه برابر بیشتر از افراد عادی در معرض خطر ابتلا به این افسردگی قرار می‌گیرند. این می‌تواند ناشی از افسردگی ارثی یا افسردگی ژنتیکی باشد. با این حال برخی از افرادی که به افسردگی مبتلا می‌شوند، سابقه خانوادگی این اختلال روانی را ندارند. اما در هر صورت، با دریافت نوبت از مشاور روانشناس، می‌توانید منشا افسردگی خود را پیدا کنید و به فکر درمان آن باشید.
ما نیز در این مطلب از مجله دکتردکتر به شما می‌گوییم که افسردگی ارثی چیست و ژنتیک در بروز آن چه نقشی دارد؟ در ادامه همراه ما باشید.
افسردگی چیست و انواع آن کدامند؟
در حالی که احساس اندوه، کسالت عمومی یا بی‌حالی طبیعی است، ولی افسردگی باعث احساس غم و اندوه، پوچی یا ناامیدی طولانی‌مدت می‌شود. این بیماری همراه با از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی است که زمانی از آنها لذت می‌بردید. این احساسات می‌توانند در توانایی شما برای انجام دادن فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کنند. برخی از علائم افسردگی عبارتند از:
- کاهش انرژی و خستگی
- کم یا زیاد خوابیدن
- مشکل در تمرکز
- تغییر در وزن و تغییر در اشتها
- دردهای غیر قابل توضیح
- اضطراب
- تحریک پذیری
- احساس گناه، بی ارزشی یا درماندگی
- بی قراری یا مشکل در یک جا نشستن
- افکار یا رفتارهای خودکشی
انواع افسردگی نیز شامل افسردگی بالینی، افسردگی دوقطبی، افسردگی زایمان و افسردگی فصلی می‌شود. در بین همه این‌ها، برخی معتقدند که افسردگی وراثتی نیز می‌تواند به صورت نوعی جداگانه بررسی شود. همچنین این نوع افسردگی شاید بتواند در ایجاد انواع دیگر، تاثیرگذار باشد.
آیا افسردگی ارثی است؟
تماشای یکی از اعضای خانواده یا خویشاوندان مبتلا به افسردگی م تواند تجربه دردناکی باشد. اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به افسردگی است، احتمال ابتلا به آن 5 برابر بیشتر می‌شود. پس از مطالعات متعددی که این الگو را در خانواده‌ها مشاهده کردند، مشخص شد که این بیماری می‌تواند ارثی باشد و دارای یک جز ژنتیکی حیاتی است.
پژوهشگران معتقدند که یک مولفه ژنتیکی در افسردگی وجود دارد و هنوز برای اثبات آن در حال تحقیق هستند. ولی هم اکنون هیچ الگوی واضحی از وراثت‌پذیری برای افسردگی وجود ندارد. مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات در بسیاری از ژن‌ها، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند.
ژن‌هایی که تصور می‌شود با افسردگی مرتبط هستند، عملکردهای مختلفی در مغز دارند. برخی از آنها ممکن است تولید، انتقال و فعالیت مواد شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی را کنترل کنند. این انتقال‌دهنده‌ها سیگنال‌های شیمیایی را ارسال می‌کنند و به سلول‌های عصبی (نورون‌ها) اجازه می‌دهند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
ژن‌های دیگری که ممکن است بر خطر افسردگی تاثیر بگذارند، در رشد، بلوغ و نگهداری نورون‌ها نقش دارند. همچنین بر توانایی اتصالات بین نورون‌ها جهت تغییر و انطباق در طول زمان، تاثیر می‌گذارند.
برای مثال، این فرضیه وجود دارد که ژن‌های مرتبط با سطوح پایین انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین، می‌توانند منجر به ایجاد افسردگی شوند. این انتقال‌دهنده‌های عصبی مسئول تنظیم خلق و خو، خواب و اشتها هستند. ژنتیک ممکن است نشان دهنده خطر ابتلا به افسردگی باشد، اما همیشه تعیین نمی‌کند که آیا فرد به این اختلال مبتلا خواهد شد یا خیر.
اگر به شما گفته شود که ژن افسردگی دارید، ممکن است نگران شوید که در آینده این بیماری به سراغ شما بیاید. با این حال، داشتن استعداد ژنتیکی برای یک بیماری همیشه به این معنی نیست که شما آن را دریافت خواهید کرد. بلکه یعنی ممکن است شما نسبت به فردی که ساختار ژنتیکی مشابهی ندارد، مستعد ابتلا به آن باشید.
بنابراین، نقش ژنتیک در ابتلا به افسردگی تا چه حد است؟
تا آنجایی که محققان می‌دانند، این تاثیر متقابل ژن‌ها و سایر عوامل مانند محیط است که تعیین می‌کند آیا فردی به افسردگی مبتلا می‌شود یا خیر. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که احتمال ابتلا به افسردگی در فردی که یکی از بستگان درجه یک او افسردگی دارد، 5 برابر افراد دیگری است که در خانواده خود افسردگی نداشته‌اند. زیرا ژن‌ها در خطر بالقوه بسیاری از بیماری‌ها، از جمله افسردگی نقش دارند.
وراثت یک اثر متقابل پیچیده از عوامل زیادی است و فقط ژن‌های فردی در آن تاثیر ندارند. هنگام مطالعه افسردگی یا سایر شرایط سلامتی، محققان اغلب به دنبال تغییرات در ژن‌هایی هستند که واریانت نامیده می‌شوند. این تغییرات بر اساس تاثیر بر روی ژن طبقه‌بندی می‌شوند.
رنگ چشم نمونه‌ای از تاثیر انواع مختلف بر ژن‌ها است. تغییر در ژن‌های خاصی که بر تولید ملانین تاثیر می‌گذارد و همچنین چندین ژن دیگر، رنگ چشم‌های شما را تعیین می‌کند. شما ترکیبی از ژن‌های منحصر به فرد را از والدین خود به ارث می‌برید.
خانواده‌ها اغلب می‌توانند با نگاه کردن به والدین و سایر بستگان نزدیک، رنگ چشم‌های کودک را پیش‌بینی کنند. اما انواع ژن‌ها می‌توانند غیرمنتظره عمل کنند. برای مثال، والدین با چشم‌های آبی ممکن است کودکی با چشمان قهوه‌ای داشته باشند. در نتیجه، ژنتیک در ابتلا به افسردگی نقش دارد، ولی تنها عامل اصلی نیست.
آیا افسردگی از پدر و مادر به فرزند منتقل می شود؟
افراد مبتلا به افسردگی ممکن است نگران باشند که این بیماری را به فرزندان خود منتقل کنند. در حالی که شاید یک مولفه ارثی برای افسردگی وجود داشته باشد، ژنتیک تنها عامل تعیین کننده نیست و سایر عوامل در ابتلا به بیماری نقش دارند.
کودکی که والدینی مبتلا به افسردگی دارد، ممکن است استعداد ژنتیکی داشته باشد، اما لزوما افسرده نخواهد شد. سایر عوامل، از جمله عوامل محیطی یا محرک‌ها نیز دخیل هستند. از سوی دیگر، کودکی که عضوی از خانواده مبتلا به افسردگی ندارد و از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری نیست، اگر در معرض یک رویداد محرک مانند تجربه یک ضربه روحی قرار گیرد، ممکن است دچار افسردگی شود.
در هر صورت حتی اگر افسردگی در خانواده شما وجود نداشته باشد، همه والدین باید علائم افسردگی را در کودکان و نوجوانان جدی بگیرند.
آیا افسردگی ارثی قابل درمان است؟
بله، درمان افسردگی ارثی تقریبا مشابه درمان افسردگی های دیگر است. جهت اطمینان از این موضوع، در دانشگاه نورث وسترن تحقیقی صورت گرفت. در این آزمایش برخی از موش‌ها را به‌طور ژنتیکی برای افسردگی پرورش دادند. سپس این موش‌ها روش‌هایی معادل روان‌درمانی را دریافت کردند و افسردگی‌شان بهبود یافت. پس از اینکه موش‌های افسرده تحت درمان قرار گرفتند، برخی از نشانگرهای زیستی خون آنها برای افسردگی به سطوح غیرافسرده تغییر یافت.
به طور کلی مهم است که در صورت مشاهده علائم افسردگی به پزشک مراجعه کنید. متخصص می‌تواند تشخیص دهد شما افسرده هستید یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت بود، اون تعیین می‌کند که چه عاملی باعث افسردگی شما شده است. سپس با توجه به علت، انواع درمان‌ها را پیشنهاد می‌کند.
علل غیر ژنتیکی افسردگی کدامند؟
ژنتیک یکی از چندین علت بالقوه افسردگی است. دانستن علل احتمالی می‌تواند به شما در درک بهتر افسردگی کمک کند. اما باید به یاد داشته باشید که افسردگی نیز می‌تواند در غیاب علتی واضح ایجاد شود و تشخیص دقیق آن دشوار است. سایر عوامل شناخته شده که در ایجاد انواع افسردگی و سایر شرایط سلامت روان نقش دارند عبارتند از:
- شیمی مغز: افراد مبتلا به افسردگی گاهی اوقات سطوح پایین‌تری از انتقال‌دهنده‌های عصبی دارند. این انتقال‌دهنده‌ها ممکن است ناکارآمد باشند یا عملکرد ضعیفی داشته باشند.
- تغییرات در ساختار مغز: مغز افراد مبتلا به افسردگی ممکن است از نظر فیزیکی و ساختاری با مغز افرادی که افسرده نیستند، متفاوت باشد.
- هورمون‌ها: شرایطی مانند بارداری، اختلالات تیروئید و یائسگی می‌توانند بر سطح هورمون‌ها تاثیر بگذارند. سطوح پایین یا زیاد هورمون‌ها می‌تواند باعث ایجاد علائم افسردگی شود، به ویژه در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند.
علاوه بر این‌ها، ضربه‌های روحی و شرایط محیطی نامناسب نیز می‌توانند باعث ایجاد افسردگی شوند.
مشاوره با متخصص را فراموش نکنید
افسردگی نوعی بیماری است که هر فردی می‌تواند به آن مبتلا شود. با این حال، نحوه برخورد و مدیریت این بیماری، به نوع درمان و میزان همکاری شما بستگی دارد. ما در دکتردکتر بهترین شرایط را جهت دسترسی به نوبت دهی آنلاین به وجود آورده‌ایم تا برای چالش های ذهنی و عاطفی خود سریعا با متخصص صحبت کنید. اگر با مشکلات روحی دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید از لیست روانشناسان نوبت دریافت کنید.
آیا افسردگی از پدر و مادر به فرزند منتقل می شود؟
افسردگی می‌تواند ارثی باشد، اما به طور قطعی از پدر و مادر به فرزند منتقل نمی‌شود. شرایط دیگری مانند شرایط محیطی نیز در ابتلا تاثیر گذارند.
آیا می‌توان جلوی انتقال ارثی افسردگی را گرفت؟
افسردگی اغلب از عدم تعادل شیمیایی در مغز ناشی می‌شود، بنابراین هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. تنها با توجه به علائم و پیگری آنها، می‌توان افسردگی ارثی را کنترل و درمان کرد.
