بیماری‌ ها و اختلالات گوارشی، عوامل ایجاد و راه کار های درمان

بیماری‌ ها و اختلالات  گوارشی، به همه بیماری‌هایی که بر روی هر قسمت از دستگاه گوارش، از مری تا راست روده و اندام های های گوارشی جانبی کمک کننده از جمله کبد، کیسه صفرا و پانکراس اثر بگذارند، گفته می‌شود. این اصطلاح شامل اختلالات حاد، مزمن، مکرر و یا عملکردی می‌شود و طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شود، از جمله بیماری التهابی روده و اختلال عملکردی.

دستگاه گوارش

دستگاه گوارش یکی از فعال ترین دستگاه های بدن انسان هست که متشکل از  لوله پر پیچ و خمی است که از دهان شروع شده و به مقعد ختم می‌شود. مواد غذایی در هریک از قسمت های این دستگاه تحت تأثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار می‌گیرند تا هضم شوند(یعنی به مواد قابل جذب برای بدن تبدیل شوند) و بعد مواد هضم شده در داخل دستگاه گوارش جذب می‌شوند تا بعداً به مصرف سلول های بدن برسند. مواد غیر قابل جذب نیز از طریق دستگاه گوارش دفع می‌شوند.

قسمت های مختلف دستگاه گوارش شامل دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و راست روده است.اندام های مانند صفرا، کبد و لوزالمعده نیز به این مسیر ملحق می‌شوند و ترشحات خود را برای کمک به هضم غذا به این لوله گوارشی نسبتاً طولانی می‌ریزند.

بیماری گوارشی چیست؟

آیا شما به طور مداوم از سوزش سر دل، زخم معده، نفخ و درد معده رنج می برید؟ اگر شما دارای این علائم هستید، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. ممکن است فکر کنید که این چیزی نیست که شما نیاز به عمل فوری و ضروری برای آن داشته باشید. اما، این یک دیدگاه کاملاً اشتباه است. اگر درمان نشوید، این بیماری می‌تواند تشدید و روند درمان و بهبود را سخت تر کند.

انواع بیماری های دستگاه گوارش وجود دارد.برخی از شایع ترین اختلالات گوارشی عبارتند از یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ، رفلکس معده، زخم معده ، سندرم روده تحریک پذیر، هموروئید، فیشر، آبسه های پروینال، فیستول های مقعدی، عفونت های پروینال، بیماری های دیورتیکولار، کولیت، پولیپ روده بزرگ و سرطان است. بسیاری از این بیماریها را می توان با حفظ یک شیوه زندگی سالم، تغذیه مناسب، ورزش و ارائه غربالگری سرطان، جلوگیری یا به حداقل رساند.

این بیماری ها و اختلالات گوارشی امکان دارد خفیف، خود محدود و موقت باشد و یا در بلند مدت ادامه یابد و بر سلامت شما تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، یبوست پایدار می تواند به بیماری دیورتیکولار منجر شود (جایی که روده پس از عبور مدفوع سخت و سپس کیسه های جیبی ایجاد می‌شود) و ضعف (باعث ایجاد مسدود شدن روده و رکتوم) می‌شود. اسهال پایدار می تواند فشار خون شما را کاهش دهد، که می تواند منجر به خستگی یا اختلالات ریتم قلب شود. از دست دادن مواد مغذی و مایع بدن از طریق اسهال یا استفراغ میتواند منجر به کم آبی، عدم تعادل الکترولیتی، کمبود ویتامین، کاهش وزن و سوء تغذیه شود. به طور مشابه تهوع، سوء هاضمه و یبوست می تواند اشتها را کاهش دهد و بنابراین مصرف غذا را کاهش می دهد و منجر به کمبود تغذیه ای شود. اثرات تغذیه ای مشکلات گوارشی می تواند به ویژه برای افرادی که در معرض سوء تغذیه و یا بیماری هستند، جدی باشد.

عوامل ایجاد بیماری ها و اختلالات گوارشی

عوامل ایجاد بیماری ها و اختلالات گوارشی به طور گسترده ای متفاوت است. به عنوان مثال آنها ممکن است نتیجه موارد زیر باشند:

• خوردن رژیم کم فیبر
• ورزش ناکافی
• مسافرت یا تغییرات دیگر در حالت معمول زندگی
• خوردن مقدار زیادی از محصولات لبنی
• فشار روحی
• کم تحرکی روده
• مقاومت در برابر میل به اجابت مزاج به علت درد  بواسیر
• استفاده بیش از حد مسهل (نرم کننده های مدفوع) است که، در طول زمان باعث تضعیف عضلات روده می‌شود
• مصرف داروهای ضد بارداری حاوی کلسیم یا آلومینیوم
• مصرف داروهای خاص (به ویژه داروهای ضد افسردگی، قرص های آهن و داروهای ضد درد مانند مواد مخدر)
• بارداری
•  سوء جذب
• عفونت ویروسی یا باکتریایی
• جراحی قبلی روده

علائم و نشانه های بیماری ها و اختلالات دستگاه گوارش چیست؟

علائم و نشانه های متعددی  برای بیماری ها و اختلالات گوارشی وجود دارد. علائم و نشانه های بیماری ها و اختلالات گوارشی عبارتند از: درد شکم، سوء هاضمه، خستگی، کم آبی، خونریزیدستگاه گوارش، از دست دادن اشتها، فتق و انسداد روده.

بیماری ها و اختلالات گوارشی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

معمولا بیماری ها و اختلالات گوارشي از طريق معاينه فيزيکي و تاريخچه دقيق بیماری شناسايي مي شود. گاهی اوقات یک معاینه روانشناختی نیز مفید است زیرا مشکلات خاص گوارشی ارتباط قوی با اضطراب، افسردگی و سایر اختلالاتی دارد.

بسته به یافته های معاینه فیزیکی و تاریخچه بیماری، می توان از آزمون های مختلفی استفاده کرد. به عنوان مثال آندوسکوپی یا کولونوسکوپی برای تجسم داخل سیستم گوارشی مفید است. سایر آزمایشات مفید برای بررسی بهتر بیماری ها و اختلالات گوارشی عبارتند از:

لاپاروسکوپی، اشعه ایکس، سونوگرافی، CT اسکن و MRI می تواند مورد استفاده قرار گیرد. نمونه هایی از مدفوع شما ممکن است برای علائم عفونت یا حضور سلول های خونی یا چربی مورد بررسی قرار گیرد

علل بیماری ها و اختلالات گوارشی چیست؟

پزشکان چندین دلیل برای انواع بیماری ها و اختلالات  گوارشی پیدا کرده اند. از جمله موارد زیر است:

رژیم غذایی ضعیف – اگر فیبر کافی را در رژیم غذایی خود دریافت نکنید، بنابراین دفع مدفوع دشوارتر می شود.

زایمان – تغییراتی و ترمایی که در حین حاملگی و زایمان بر روی شکم  رخ می دهد می تواند عضلات را ضعیف کند، ضایعات و زخم ها ایجاد کند و باعث عفونت شود.

یبوست مزمن – هنگامی که شما به طور منظم  مدفوع خود را دفع نکنید، اعصاب به سختی کار می کنند زیرا مدفوع در طول زمان سخت می‌شود. فشار اضافی و سپس اعصاب و عضلات در منطقه آسیب می رساند.

بیماری های ژنتیکی – افرادی که از بیماری کرون رنج می برند، مستعد ابتلا به بیماری های گوارشی هستند.

عادات غذایی و نحوه تغذیه- افراد تاثیر شگرفی در بروز بیماری ها و اختلالات گوارشی نقش دارند به گونه ای که مصرف غذاهای پرچرب و ادویه جات باعث تشدید این بیماری ها می‌شود تا جایی که نوعی حساسیت به انواع خاصی از غذا در بیماران مشاهده می‌شود که به این بیماران تیپ حساسیت آلرژیک می گویند.

مشکلات روحی و روانی- بسیاری از داروهایی که مصرف می‌کنیم، بر روی عملکرد دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند. یکی از آسیب‌های شایع دستگاه گوارش بر اثر مصرف داروها، آسیب دیدن جدار و مخاط معده است. برخی از داروها سبب کاهش فعالیت و عملکرد عصب‌ها و ماهیچه‌های دستگاه گوارش می‌شوند. برخی از داروها نیز سبب بروز یبوست در افراد می‌شوند.

سبک زندگی– اگر در زندگی معمولا فرد کم تحرکی بوده و فعالیت فیزیکی چندانی نداشته و ندارید، این امر سبب تضعیف دستگاه گوارش می‌شود. کم تحرکی سبب کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن می‌شود و تشدید کننده یبوست است.

بیماری ها و اختلالات گوارشی چگونه درمان می‌شوند؟

بیماری ها و اختلالات گوارشی باید به طور جداگانه تشخیص داده شود و بسته به شدت بیماری، علائم و سابقه پزشکی بیمار بررسی شود. گزینه های زیادی برای انتخاب وجود دارد. متخصصان متخصص گوارش از طیف وسیعی از درمان های زیر استفاده می کنند تا شرایط را با توجه به شدت، علائم و سابقه پزشکی بیمار درمان کنند.

تغییر سبک زندگی – ترک سیگار، محدود کردن مصرف الکل، تمرین سبک

تغییرات غذایی – اجتناب از  تغذیه با غذاهای چرب و اسیدی. مصرف بیشتر غذاهای سالم فیبر دار 

داروهای تجویزی و آنتی بیوتیک ها داروها را درمان می کنند و ممکن است در شرایط کوتاه مدت یا بلند مدت استفاده شوند

بستری شدن در بیمارستان – برخی از شرایط نیاز به ثبات، IV مایعات، تخلیه معده و ارزیابی در بیمارستان دارند.

جراحی – برای موارد شدید که دستگاه گوارش آسیب دیده است یا نیاز به برداشت دارد، جراحی میتواند بافت سرطانی یا مرده را از بین ببرد

پرتو / شیمی درمانی – این درمان ها ممکن است برای سرطان استفاده شوند.

چگونه می توان از بیماری ها و اختلالات  گوارشی جلوگیری کرد؟

پیشگیری بهتر از درمان است، یک راه خوب برای جلوگیری از هر گونهبیماری و اختلال گوارشی تغییر رژیم غذایی شما است. ورزش منظم، تغییر سبک زندگی و داشتن رژیم غذایی سالم مهم ترین رکن در پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری ها و مشکلات گوارشی است.

برگرفته از:

https://my.clevelandclinic.org

http://www.nutricia.ie