تب در نوزادان؛ نگرانی که باعث اضطراب مادران جوان می‌شود!

تب در نوزادان به معنای بالا بودن بیش‌ازحد دمای بدن تا یک ماهگی است. تب در همه افراد و به‌ویژه در نوزادان نشانه مبارزه بدن با عفونت یا التهاب است. گرفتن دقیق درجه حرارت بدن کودک می‌تواند شما را از وجود تب مطمئن کند. اما قبل از این که به مرحله اندازه‌گیری تب برسید، باید دیگر علائم تب در نوزادان را بشناسید؛ علائمی مثل تعریق، لرز، سردرد و خواب‌آلودگی. همچنین لازم است تا با راهکارهای ساده و اولیه پایین آوردن تب نوزاد آشنا باشید تا بتوانید قبل از رسیدن به پزشک، خطرات و عوارض جانبی تب بالای نوزاد را کاهش دهید.

در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که تنها 10 دقیقه از شما زمان می‌گیرد با راه‌های درمان تب نوزاد در خانه و راه‌های پیشگیری از آن آشنا شوید.

تب در نوزادان؛ چه زمانی گفته می‌شود که نوزاد تب دارد؟

تب نوزاد چقدر باید باشد؟ این سؤالی است که ذهن تمامی والدین به خصوص آن‌هایی که به‌تازگی پدر و مادر شده‌اند را به خود مشغول کرده است. بیشتر پزشکان دمای طبیعی بدن و تب استاندارد نوزاد سالم را کمتر از ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد می‌دانند. با استناد به این موضوع، اگر دمای بدن نوزاد شما ۳۸ درجه یا بالاتر باشد، او تب دارد.

با بروز تب کودکان باید سایر علائم را نیز در نظر گرفت، اگر تب کودک زیر ۳۸ درجه سانتی‌گراد است و آبریزش‌بینی دارد، به احتمال خیلی زیاد سرما خورده است. تب در ناحیه شکم و سر کودک همراه با استفراغ و اسهال، نشان از ویروسی شدن معده است. لازم است توجه داشته باشید که تشخیص علت تب در نوزادان تنها با معاینه پزشک متخصص ممکن است. اگر دمای بدن شیرخوار از ۳۸ درجه بالاتر برود، باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

تب نوزاد چند درجه است؟

درجه تب زیر بغل نوزاد باید بین ۳۶/۵ تا ۳۷/۵ درجه سانتی‌گراد باشد. درجه تب کودک به فارنهایت معادل با (97.7 تا 99.5 درجه) است. بنابراین اگر هر عددی بیشتر از این بازه را در نوزاد مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.

روش تشخیص تب در نوزاد

اولین کاری که والدین پس از احساس تب در نوزاد خود می‌کنند این است که دست خود را روی پیشانی نوزاد گذاشته و با احساس تغییر دمای بدن نوزاد فورا به فکر درمان میفتند. البته گاهی این کار مؤثر است و می‌توان به آن اکتفا کرد اما روش‌های دقیق تشخیص و روش اندازه‌گیری تب در نوزاد به شرح زیر است:

اندازه‌گیری دما از طریق مقعد

میزان صحت این اندازه‌گیری از همه روش‌ها بیشتر است. اما هرگز از دماسنج جیوه‌ای برای این کار استفاده نکنید. مراحل تب سنجی با تب‌سنج مقعدی به شرح زیر است:

• ابتدا از تمیز بودن دماسنج اطمینان حاصل کنید.
• آن را با آب و صابون بشویید یا با الکل مالش داده و پاک کنید.
• نوزاد خود را روی شکم یا پشت بخوابانید و پا‌هایش را به سمت سینه خم کنید.
• مقداری وازلین به دور قسمت ورودی دماسنج بمالید و آن را به آرامی داخل دهانه رکتال (مقعد) قرار دهید.
• دماسنج دیجیتالی را حدود ۲ دقیقه در محل خود نگه دارید تا صدای بوق را بشنوید.
• سپس دماسنج را به آرامی برداشته و دما را بخوانید.
• اکثر پزشکان درجه حرارت مقعدی ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر را تب می‌دانند.

اندازه‌گیری دما از طریق زیربغل

استفاده از این روش بسیار آسان است ولی اگر دمای اتاق پایین باشد، این روش توصیه نمی‌شود. پزشکان پیشنهاد می‌کنند که عدد خوانده‌شده روی دماسنج در این روش را در حدود ۰.۵ درجه‌ی سانتی‌گراد افزایش دهید تا نتیجه دقیق‌تری حاصل شود. دقت این روش به‌طور کلی نسبتاً خوب است.

مراحل اندازه‌گیری دما با دماسنج دیجیتالی به این صورت است:

• دماسنج را تمیز کنید.
• آن را زیر بغل نوزاد بگذارید.
• ۲ دقیقه صبر کنید.
• پس از به صدا درآمدن دماسنج آن را بخوانید اگر بالای ۳۷.۵ بود کودک شما تب دارد.

اندازه‌گیری دما از طریق دهان

این روش دقت نسبتاً خوبی دارد و برای کودکان بالای ۴ سال مناسب است؛ زیرا می‌توانند دماسنج را در دهان نگه دارند. اگر کودک به‌ درستی دماسنج را در دهان نگه ندارد، امکان بروز خطا وجود خواهد داشت. درصورتی‌که قبل از استفاده از دماسنج، کودک چیزی گرم یا سرد خورده باشد باید کمی صبر کنید.

مراحل اندازه‌گیری دما از طریق دهان:

• دماسنج را تمیز کنید.
• آن را داخل دهان کودک قرار دهید.
• پس از به صدا درآمدن دماسنج عدد را بخوانید دمای بالای ۳۷.۵ تب است.

اندازه‌گیری تب با دماسنج جیوه‌ای

برای اندازه‌گیری تب به صورت دقیق، بهتر است از مدل جیوه‌ای استفاده کنید؛ زیرا کار با آن بسیار آسان است.

• ابتدا دماسنج را کمی تکان دهید تا جیوه داخل مخزن قرار بگیرد مراقب باشید دماسنج شکسته نشود.
• سپس دماسنج را در داخل دهان، زیر بغل یا کشاله ران قرار دهید حدود یک دقیقه برای اینکار کافی است.
• جیوه روی هرعددی بایستد دمای بدن همان قدر است.

اندازه‌گیری تب نوزاد از طریق پیشانی و کودک

2 روش پزشکی دیگر که برای اندازه‌گیری تب کودکان استفاده می‌شود، سنجش تب از طریق پیشانی و گوش است که دقت بالایی دارد و عموما در مطب و توسط پزشک استفاده می‌شود. البته استفاده از این روش‌ها برای اندازه‌گیری تب نوزاد 4 ماهه توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث ترس شود.

در جدول زیر نحوه اندازه گیری تب کودک و مراحل آن با استفاده از دو نوع دماسنج ارائه شده است:

اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید، حتما برای شما سوال است که در صورت تب نوزاد از کجا بفهمیم که اوضاع خطرناک است؟ در پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم که باتوجه به موارد فوق و دمای تب استاندارد نوزاد، وضعیت کودک را برای مدت زمانی بررسی و یادداشت کنید، اگر اوضاع بعد از حدود 1 ساعت بهتر نشد و در کنار تب علائم دیگری نیز مشاهده کردید، به پزشک کودکان مراجعه کنید.

با استفاده از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر به‌راحتی می‌توانید نوبت آنلاین دکتر متخصص اطفال را دریافت کنید.

راه‌های درمان فوری تب نوزاد

درمان فوری تب نوزاد به عوامل مختلفی ازجمله سن نوزاد، علت تب و شدت تب بستگی دارد. در نوزادان زیر 3 ماه، تب همیشه باید جدی گرفته شود، نوزادان زیر 3 ماه بیشتر در معرض خطر عوارض جدی تب هستند و درصورت مشاهده علائم باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

در نوزادان بالای 3 ماه، اگر تب خفیف است (38 تا 38.5 درجه سانتیگراد یا 100.4 تا 101 درجه فارنهایت)، می‌توانید برای کاهش تب از روش‌های خانگی مانند دادن مایعات فراوان، درآوردن لباس‌های اضافی نوزاد و استفاده از کمپرس سرد استفاده کنید.

اگر تب شدید است (39 درجه سانتیگراد یا بالاتر یا 102 درجه فارنهایت یا بالاتر)، باید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. البته مصرف این داروها برای نوزادان و تشخیص دوز مصرفی تنها با تایید پزشک مجاز است.

درمان تب نوزاد در خانه

تب خفیف نوزاد معمولاً نگران‌کننده نیست و اغلب طی چند روز خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما در موارد تب شدید باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا تشخیص تب و راه‌های درمان، داروها و دوز مصرفی باتوجه به سن نوزاد متفاوت است. برای مثال درمان تب نوزاد یک ماهه با درمان تب نوزاد با سن بیشتر فرق دارد. به‌هرحال اگر نوزاد شما تب دارد، می‌توانید برخی از اقدامات خانگی را برای کمک به کاهش تب انجام دهید:

• لباس های اضافی نوزاد را درآورید
• نوزاد را در معرض جریان هوا قرار دهید
• بیشتر به نوزاد شیر بدهید
• نوزاد را حدود 5 دقیقه زیر دوش آب گرم بگیرید
• یک حوله را در آب سرد خیس کنید و آن را روی پیشانی یا زیر بغل نوزاد قرار دهید
• نوزاد را در جایی آرام قرار دهید و به او اجازه دهید استراحت کند

دقت داشته باشید که اگر تب نوزاد شما بیش از 24 ساعت طول کشید یا علائم دیگری مانند استفراغ، اسهال یا تشنج داشت، باید به پزشک مراجعه کنید.

دقت کنید که آب مصرفی برای پاشویه کردن سرد نباشد و حداکثر ۵ درجه از درجه حرارت بدن کودک کمتر باشد. همچنین در صورت بروز تب و لرز در کودک، از تن‌شویه یا پاشویه کردن کودک خودداری کنید.

پایین آوردن تب در نوزادان به روش دارویی

برای پایین آوردن تب نوزاد با دارو حتماً نیاز به مشورت با پزشک دارید، معمولاً پزشک برای درمان تب نوزادان دارو‌هایی مثل استامینوفن کودکان یا ایبوپروفن تجویز می‌کند. استامینوفن یکی از داروهای تب‌بر نوزاد است که معمولاً بعد از ۴۵ دقیقه حداقل یک یا دو درجه تب را کاهش می‌دهد.

در نظر داشته باشید هرگز برای پایین آوردن تب نوزاد از آسپرین استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد سندرم ری در کودکان می‌شود. سندرم ری، بیماری خطرناکی است که مغز و کبد بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نوزاد شما تب دارد، باید مراقب او باشید و شرایط را زیر نظر بگیرید. تب نوزاد زیر یک ماه خطرناک است؛ اگر سن کودک شما زیر دو ماه است و دمای بدنی بالایی دارد، این یک مورد اورژانسی است و باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.

همچنین درصورت مشاهده هر یک موارد زیر و تب طولانی کودک حتما به پزشک مراجعه کنید:

• بی‌حال است یا به شما عکس‌العمل نشان نمی‌دهد.
• در تنفس یا غذاخوردن مشکل دارد.
• بسیار دمدمی‌مزاج، کلافه و ناآرام است.
• دانه‌ها و راش‌های ریز روی پوست دارد.
• علائم کمبود آب در بدن را نشان می‌دهد، مانند پوشک مرطوب، خشکی دهان، نبود اشک در زمان گریه
• گرم بودن بیش از حد قسمت‌های نرم و فرورفته روی سر.

دارو‌های خطرناک برای درمان تب نوزاد

برای پایین آوردن تب نوزاد نباید هر دارویی را استفاده کنید. چند نمونه از دارو‌های خطرناک برای نوزادان که مصرف آن‌ها به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود عبارتند از:

• دارو‌های سرماخوردگی
• دارو‌های سرفه
• آسپرین
• مصرف دارو‌های ضدتهوع بدون تجویز پزشک
• مصرف دارو‌های تاریخ گذشته
• دارو‌های ضدمسمومیت
• مصرف بیش‌ازحد دارو‌های تب‌بر فوری نوزاد و استامینوفن.

دلایل تب در نوزادان چیست؟

بهتر است قبل از آن‌که نگران تب کردن نوزادتان باشید، با دلایل اصلی تب کردن کودک آشنا شوید تا علت این اتفاق را شناسایی کنید. از جمله موارد مهمی که باعث بروز تب در نوزادان می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت ویروسی
• عفونت باکتریایی
• واکنش به واکسن
• دندان درآوردن
• تب نوزاد در بدو تولد

1. عفونت ویروسی

مهمترین علت تب در نوزادان وجود یک عفونت ویروسی است. عفونت‌های ویروسی به چند بخش مهم تقسیم می‌شوند و هر‌کدام علائم خاصی دارند. در ادامه به چند مورد از عفونت‌های ویروسی رایج بین نوزادان اشاره می‌کنیم: تب در نوزادان

• سرماخوردگی نوزاد؛ ویروس سرماخوردگی باعث بروز تب می‌شود.
• آنفلوانزا؛ این بیماری شایع است اما موجب بروز تب‌های شدید می‌شود.
• گاستروانتریت (Gastroenteritis)؛ گاستروانتریت یا بیماری التهاب معده‌ای و روده‌ای همان اسهال و استفراغ است که امکان دارد با تب همراه باشد.
• عفونت گوش؛ این عفونت‌ها در کودکان شایع هستند و ممکن است باعث بروز تب شوند اما در بیشتر موارد بدون درمان بهبود پیدا می‌کنند.

2. عفونت باکتریایی

عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت‌های ویروسی علاوه‌بر تب، نشانه‌های دیگری نیز دارند. مراقب اسهال و استفراغ نوزاد خود همراه با کاهش اشتهای او باشید. کم‌آبی ناشی از اسهال به‌ویژه در نوزادان تازه متولد شده تب را تشدید می‌کند. رایج‌ترین عفونت‌های باکتریایی بین نوزادان عبارتند از :

• عفونت‌های باکتریایی: که عموما باعث بیماری‌های خفیف مانند گلودرد و عفونت گوش می‌شوند. این عفونت‌ها اگر با تب همراه باشند، ممکن است شرایط را برای نوزاد خطرناک کنند.
• اشریشیا کلی (coli): که نوعی عفونت باکتریایی به شمار می‌رود، شایع‌ترین علت تب شدید اطفال است.  تب در نوزادان

3. واکنش به واکسن از دلایل تب در نوزاد

معمولا نوزادان پس از واکسیناسیون دچار تب، درد پا و قرمزی محل واکسن می‌شوند. تب نوزادان ۲ ماهه پس از دریافت واکسن طبیعی و بی‌خطر است اما باید تحت نظر باشد.

نوزادان چهار ماهه و شش ماهه پنج واکسن دریافت می‌کنند و همین منجر به تب خفیفی در آن‌ها می‌شود که به‌خاطر ایمن‌سازی بدن در مقابل این واکسن است. این تب نشان می‌دهد که سیستم ایمنی کودک شما به دریافت واکسن، واکنش نشان داده است.

4. دندان درآوردن

یکی دیگر از دلایل تب در نوزاد رویش دندان‌ها است. تب کردن هنگام درآوردن دندان در نوزاد دو علت اصلی دارد:

1. اول این‌که سیستم دفاعی بدن در حدود چهار الی شش ماهگی که دندان‌ها در حال رویش هستند، به تدریج از مادر مستقل می‌شوند. بنابراین مقاومت بدن کاهش و کودک دچار علائمی مانند تب و اسهال می‌شود.
2. دوم نیز به علت خارش در لثه‌ها، کودک دست یا هر چیز دیگری را برای تسکین آن به داخل دهان می‌برد که باعث ورود میکروب‌ها به بدن می‌شود.

البته این‌طور نیست که همه کودکان هنگام دندان در آوردن تب کنند؛ بیش از یک سوم کودکان هنگام دندان درآوردن دندان هیچ علامتی ندارند. اما تب و لرز نوزاد در زمان رویش دندان‌ها یک عارضه شایع محسوب می‌شود.

5. تب نوزاد در بدو تولد

به دلیل اینکه نوزاد تازه متولد شده سیستم ایمنی ضعیفی دارد، هرگونه تب و تغییر حالت در او را باید سریعاً به پزشک اطلاع داد. معمولاً پزشکان به نوزادان زیر ۳ ماه که تب دارند دستور بستری یا گرفتن آزمایش‌های ادرار و خون را می‌دهد.

تب‌های خطرناک نوزادان

بعضی از بیماری‌هایی که باعث تب در نوزادان می‌شوند، پرخطر تلقی می‌شوند و ممکن است جان آن‌ها را به خطر بیندازد. برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است: تب در نوزادان

1. مننژیت

مننژیت عفونت باکتریایی بسیار کشنده است که مایع آن بافت‌ها، مغز و نخاع را می‌پوشاند. نوزادان مبتلا به مننژیت به‌خوبی غذا نمی‌خورند، خواب‌آلود هستند و به‌ سختی از خواب بیدار می‌شوند.

در این مورد نوزادان معمولاً تب دارند و ممکن است در ناحیه فونتانل (نقطه نرم روی سر) برآمدگی یا تورم داشته باشند. از نشانه‌های دیگر ابتلا به مننژیت می‌توان به سفتی گردن و بدن، ناتوانی در مکیدن سینه مادر و زردی پوست نوزاد اشاره کرد.  تب در نوزادان

2. سرطان

تب‌های مداوم، به‌ ویژه هنگامی که نوزاد عرق شبانه یا پوست بسیار رنگ‌پریده و مومی شکل دارد، از علائم مرتبط با سرطان نوروبلاستوما و لوسمی است.

3. تب نوزادان زیر سه ماه را جدی بگیرید!

تب نوزاد زیر سه ماه اغلب خطرناک بوده و باید با دستور مستقیم پزشک درمان گردد.

4. بیماری‌های خود ایمنی

تب در نوزادان می‌تواند با اختلال‌های خودایمنی بدن مرتبط باشد. این نوع از اختلال‌ها شامل بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۱ و لوپوس است. تب یکی از اولین نشانه‌های لوپوس محسوب می‌شود.

جدول تب در نوزادان بر اساس ماه‌ها

دستورالعمل تب کودک در آکادمی اطفال آمریکا (AAP) که بر اساس ماه تولد نوزاد منتشر شده است به شرح زیر است:

اگر کودک ۳ تا ۶ ماه کمی تب داشته باشد، مهم‌ترین نکته این است که او چگونه به نظر می‌رسد و چگونه رفتار می‌کند. اگر تب بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه یابد یا درجه تب بسیار بالا باشد، لازم است از پزشک خود راهنمایی بخواهید. پزشک ممکن است به شما بگوید که اگر تب کودک به ۴۰ درجه سانتی‌گراد برسد، فوراً با او تماس بگیرید. اگر کودک شما علائم دیگر بیماری مانند سرماخوردگی، سرفه، استفراغ یا اسهال را تجربه می‌کند، با پزشک خود مشورت کنید.تب در نوزادان

عوارض تب در نوزادان چیست؟

تب در نوزادان باعث بروز عوارضی می‌شود که گاه بسیار خطرناک هستند. در ادامه به دو مورد از رایج‌ترین عوارض آن اشاره خواهیم کرد:

1. تشنج ناشی از تب

تب گاهی باعث تشنج در نوزادان می‌شود. این نوع تشنج بیشتر در کودکان شش ماه تا هفت ساله رخ می‌دهد. کودکی که دچار این نوع تشنج شده ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• چشم خود را به یک طرف بچرخاند.
• بزاق از دهانش جاری شود.
• استفراغ کند.
• اندام کودک ممکن است سفت شود و بدن او دچار حرکت یا کشش ناگهانی یا حرکت تند و سریع شود.

تشنج در اغلب موارد بی‌خطر است؛ هر چند آگاهی از این موضوع، نمی‌تواند جلوی وحشت شما را از مشاهده حمله تشنج در کودک بگیرید.

اما سعی کنید در چنین موقعیتی به تمام شدن و بی‌خطر بودن آن در کودک فکر کنید تا اوضاع را برای خودتان ترسنا‌ک‌تر نکنید. از هر‌گونه اقدام خاصی در چنین موردی خودداری کنید و سریع فرزند خود را به اورژانس برسانید.

2. بازگشت تب

دارو‌های تب‌بر فوری نوزاد درجه حرارت بدن را به طور موقت پایین می‌آورند، اما تأثیری بر منشأ عفونت ندارند. بنابراین ممکن است تا زمانی که عفونت در بدن کودک وجود دارد باز هم دچار تب شود.

از بین رفتن عفونت از بدن می‌تواند چند روز طول بکشد. پس صبور باشید و از کودکتان با توجه به نکات گفته‌شده مراقبت کنید و یادتان باشد هر گونه مشکل یا نکته مبهمی را با پزشک در میان گذاشته و بدون مشورت او اقدامی انجام ندهید.

در صورت بروز تب در نوزاد خونسردی خود را حفظ کنید!

استرس داشتن والدین به‌هنگام تب در نوزادان قابل درک است اما باید در نظر داشته باشید استرس شما فقط کارتان را سخت‌تر خواهد کرد. پس آرامش خود را حفظ کرده و فرزندتان را نزد دکتر ببرید.

در این مطلب به طور کامل به بررسی نکات مربوط به تب در نوزادان پرداختیم. اگر نوزاد شما هم دچار عارضه تب شد، از راهکارهای خانگی این مطلب کمک بگیرید و فراموش کنید که بهترین درمان تب در دستان یک پزشک باتجربه است، پس سلامت کودک را با سهل‌انگاری و مراجعه دیر به پزشک به خطر نیندازید.

در انتها از شما می‌خواهیم که اگر در این زمینه تجربه یا نظری دارید، با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

تب بچه با چی میاد پایین؟

درصورت تب خفیف نوزاد می‌توانید از راهکارهای خانگی استفاده کنید. همچنین داروهای تب‌بر قوی نوزاد مثل استامینوفن نیز برای پایین آوردن تب کودکان تجویز می‌شود.

تب نوزاد با جوش نشانه چیست؟

تب نوزاد با جوش می‌تواند نشانه یک عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد. برخی از عفونت های شایع که می‌توانند باعث تب و جوش شوند شامل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت گوش، عفونت سینوس و غیره هستند.

تب نوزاد تا چند روز طبیعی است؟

در نوزادان بالای 3 ماه، تب معمولاً طی 24 تا 48 ساعت برطرف می‌شود. اگر تب نوزاد شما بیش از 3 روز طول کشید یا اگر علائم دیگری مانند تشنج، خواب‌آلودگی شدید، یا بی‌قراری دارد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول تب در نوزادان

تب نوزاد از چند درجه خطرناک است؟

همان طور که در مطلب بالا آمده است، نوزادان زیر سه ماه با هر درجه از تبی باید به پزشک مراجعه کنند. نوزادان ۴ ماهه به بالا تب بالای ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد تب محسوب می‌شود.

تب نوزاد تا چند درجه طبیعی است؟

دمای بدن نوزاد بین ۳۶.۵ تا ۳۷.۲ طبیعی است و جای نگرانی ندارد.  تب