جراحی بای پس قلب چه زمانی باید انجام گیرد؟ (تایید شده توسط پزشک)
جراحی بای پس قلب یا پیوند عروق کرونری (CABG) روشی برای بازگرداندن جریان خون به نواحی قلب است. انسداد شریان یا همان سرخرگ میتواند جریان خون را قطع کند و باعث حمله قلبی یا علائمی شبیه حمله قلبی شود. در بای پس با استفاده از رگهای خونی سایر قسمتهای بدن، جریان خون را با ایجاد یک مسیر انحرافی در اطراف انسداد بازیابی میکنند. در این روش از رگهای خونی جهت میانبرزدن یا به اصطلاح بای پس سرخرگ کرونری قلبی دچار تنگی و گرفتگی استفاده میشود.
انجام جراحی بای پس قلب برای رفع مسدودی عروق کرونری قلب و جلوگیری از عوارض آن و خطر مرگ ضروری است. در شرایط جدید جریان خون از رگهای خونی جدید به جای رگهای دچار تنگی عبور میکند. جراح قلب این عمل را انجام میدهد؛ عملی که بهبودی کامل را بعد از ۶ تا ۱۲ هفته به همراه دارد. در این مقاله درباره عمل بای پس، شیوه انجام آن، افراد مناسب برای آن، عوارض و نکات مهمش میخوانید.
مطالعه این مطلب به حدود ۹ دقیقه زمان نیاز دارد.
محتوای علمی و پزشکی این مطلب توسط دکتر سید علی جمالیان، فلوشیپ اقدامات مداخلهای قلب و عروق (اینترونشنال کاردیولوژی) بزرگسالان بررسی و تایید شده است.
جراحی بای پس قلب چیست و چطور انجام میشود؟
پس از تشخیص پزشک جهت ضرورت انجام جراحی بای پس قلب روند پیش رو چطور خواهد بود؟ روند از این قرار است که شریانهای آسیبدیده که خون را به عضله قلب می رسانند با مواردی جدید تعویض میشوند.
در واقع، جراح قلب از رگ برداشتهشده از جای دیگر بدن برای ترمیم شریانهای آسیب دیده استفاده میکند. این جراحی زمانی انجام میشود که عروق کرونر مسدود میشوند یا آسیب میبینند.
با دانستن خطرات و عوارض احتمالی مسدود بودن عروق کرونری، ضرورت انجام جراحی بای پس بیشتر آشکار میشود. اگر شریانها یا همان سرخرگهای قلب مسدود شوند یا جریان خون محدود شده باشد، قلب به درستی کار نمی کند. چنین حالتی منجر به نارسایی قلبی میشود.
دکتر ساندت (Sundt) از متخصصان این حوزه میگوید:
جراحی بایپس عروق کرونر ۱۰۰ درصد از حملات قلبی جلوگیری نمیکند، اما نشان داده شده که این خطر را کاهش میدهد و میتواند باعث طولانیترشدن عمر شود. اگر بیماران پس از جراحی از عادات خوب زندگی مانند سیگار نکشیدن، کاهش کلسترول و ورزش منظم پیروی کنند، این خطرات حتی کمتر هم میشود.
چرا جراحی بای پس قلب انجام میشود؟
ضرورت انجام جراحی بای پس قلب را در یک جمله بیان میکنیم؛ بازگرداندن جریان طبیعی خونرسانی به قلب. هدف آن ایجاد مسیری جدید برای هدایت جریان خون در اطراف شریانی مسدود یا آسیبدیده در قلب است.
با این عمل، جریان خون به عضله قلب بیشتر میشود. از رگهای کدام قسمتهای بدن بهجای رگ آسیبدیده و مسدود استفاده میشود:
- پا
- بازو
- قفسه سینه (داخل قفسه سینه یا داخل پستان)
رفع درد قفسه سینه، ایجاد ضربان قلب منظم، درمان تنگی نفس | هدف جراحی بای پس قلب |
۳ تا ۶ ساعت | مدت زمان جراحی |
خونریزی آریتمی یا غیرطبیعیبودن ریتم قلب لختهشدن خون درد قفسه سینه عفونت نارسایی کلیه تب از دست دادن حافظه موقت یا دائمی حمله قلبی یا سکته مغزی | عوارض احتمالی |
جراحی بای پس قلب روی چه کسانی انجام میشود؟
در طول زمان، امکان دارد که چربیها، کلسترول و سایر مواد در دیواره سرخرگها رسوب کنند و پلاکهایی در آنها تشکیل شود. زمانی که پلاک کنده میشود و لختهای از خون به وجود میآورد، مسیر جریان خون به قلب مسدود میشود.
در این حالت، ممکن است که احساس ناراحتی در قفسه سینه به وجود بیاید و به این حالت آنژین صدری گفته میشود. در این وضعیت امکان بروز حمله قلبی قوت میگیرد.
ضرورت انجام جراحی بای پس قلب برای از بین بردن علائم زیر است:
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب نامنظم
- تنگی نفس، ناشی از ایجاد ذخایر چربی یا پلاک در شریانهای عروق کرونر
شريانهاي قلبي خون را به قلب میبرند و ذخاير چربي موجود در آنها مانع ایجاد جریان میشوند. بیماری عروق کرونر میتواند به دلایل زیر رخ بدهد:
- رژیم غذایی با چربیهای اشباع
- سیگار کشیدن
- چاقی
- شیوه زندگی بیتحرک
- دیابت کنترل نشده
- فشار خون بالا
- سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی
در برخی از موارد، نیاز به انجام عمل جراحی بای پس قلب بیشتر هم خواهد بود. در صورتیکه بیمار هستید و مشکلاتی در زمینه قلبی دارید، باید حواستان را به چکاپ جمع کنید و مراقب خودتان باشید. با داشتن بیماریهای قلبی مزمن ضرورت انجام جراحی بای پس قلب بیشتر میشود.
چگونه ضرورت انجام جراحی بای پس قلب مشخص میشود؟
یک گروه از پزشکان، از جمله یک متخصص قلب، تشخیص میدهند که آیا بهتر است جراحی قلب باز انجام دهید یا جراحی بای پس قلب. برخی از شرایط پزشکی میتواند جراحی را پیچیدهتر کند. اگر وضعیتهای زیر وجود داشته باشد، پیشبرد جراحی دشوارتر خواهد بود:
- دیابت
- بیماری کلیوی
- بیماری شریانی محیطی (PAD)
قبل از برنامهریزی برای عمل جراحی، با پزشک خود در مورد این مسائل صحبت کنید.
چه پزشکی عمل جراحی بای پس قلب را انجام میدهد؟
برای انجام عمل جراحی بای پس قلب باید به متخصص جراحی قلب و عروق مراجعه کنید. جراحی بای پس عروق کرونر عمل بسیار مهمی است که در بیمارستان انجام میشود.
پزشکانی که در زمینه جراحی قلب آموزش دیدهاند، یعنی جراحان قلب و عروق، این جراحی را پیش میبرند. در روند شناسایی مشکل و درمان از کمکهای متخصص قلب و عروق هم استفاده میشود.
انواع مختلف جراحی بای پس قلبی چیست؟
دکتر شما پس از تشخیص ضرورت انجام جراحی بای پس قلب، بنا به شدت گرفتگی عروق و تعداد رگهای مسدودشده، نوع مناسبی از عمل جراحی بای پس را انتخاب میکند.
در روند جراحی، گاهی یک رگ مسدود یا چند مورد جراحی میشوند. خطر حمله یا نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلب به تعداد شریانهای مسدود شده بستگی دارد. انسداد در عروق بیشتر هم به این معنی است که جراحی میتواند طولانیتر یا پیچیدهتر شود.
انواع جراحی بایپس بهشرح زیر است:
- تک بای پس (Single bypass)؛ فقط یک شریان مسدود شده است.
- دور زدن دوبل (Double bypass)؛ دو شریان مسدود شده است.
- بای پس سهگانه (Triple bypass) سه شریان مسدود شده است.
- بای پس چهارگانه (Quadruple bypass)؛ چهار شریان مسدود شده است.
بای پس قلبی ریوی چیست؟
یکی از روشهای جایگزینی رگهای آسیبدیده بدن هم بای پس قلبی ریوی است. این عمل (CPB) روشی است که گردش خون را از قلب و ریههای شما منحرف میکند. بای پس قلبی ریوی یک مسیر انحرافی برای جریان خون از قلب و ریهها ایجاد میکند.
در بایپس قلبیریوی، خون بیرون از سیستم عروقی گردش پیدا میکند. آیا بای پس قلبی ریوی همان جراحی بای پس قلب است؟
باید بگوییم که خیر. این دو یکسان نیستند اما اغلب با هم انجام میشوند.
در هردو مورد نیاز به ایجاد مسیری انحرافی در اطراف یک یا چند مسیر عروقی مسدود است. جراحان با ایجاد مسیرهای جدید برای جریانیافتن خون به قلب، این دو عمل را پیش میبرند.
چگونه میتوانید برای این عمل آماده شوید؟
پیش از انجام جراحی، پرسشهای مهمی میان پزشک و بیمار مطرح میشود:
- نوع بیماری چیست؟
- ضرورت انجام جراحی بای پس قلب در چقدر است؟
- زمان مناسب برای انجام عمل جراحی چهموقع است؟
- در طول عمل و بعد از آن چه رخ خواهد داد؟
- دارو های لازم جهت جلوگیری از بازگشت بیماری قبل از انجام عمل چیست؟
- سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات قلبی داشتهاید؟
آمادگیهای قبل از عمل چیست؟
اگر پزشک شما ضرورت انجام جراحی بای پس قلب را تشخیص داده، به شما دستورالعمل کاملی را در مورد نحوه آماده سازی ارائه می دهد.
چنانچه جراحی به صورت پیشبینی شده باشد و فوریتی پیش نیاید، احتمالا چندین قرار ملاقات قبل از عمل دارید که در آن از شما درباره سابقه پزشکی و سلامت خانواده سوال میشود.
آزمایشهای قبل از عمل
پیش از انجام عمل باید شرایط بدنتان بهخوبی بررسی شود. آزمایشها و اقدامات زیر پیش از عمل بای پس صورت میگیرند:
- آزمایش خون
- تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)
- آنژیوگرافی اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری (CT) آنژیوگرافی اسکن
- اکوکاردیوگرافی
- تست استرس ورزش
- تست استرس قلبی هستهای
- کاتتریزاسیون قلبی
- اسکن کلسیم کرونر
- آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی وضعیت کلیه
عوارض عمل بای پس قلب چیست؟
هر عمل جراحی قلب ریسک و خطراتی دارد. خوشبختانه پیشرفت فناوریهای اخیر این روش را امنتر کرده و شانس موفقیش را بالاتر برده است. بااینحال، هنوز هم امکان بروز عوارضی بهشرح زیر وجود دارد:
- خونریزی
- آریتمی یا غیرطبیعیبودن ریتم قلب
- لختهشدن خون
- درد قفسه سینه
- عفونت
- نارسایی کلیه
- تب
- از دستدادن حافظه موقت یا دائمی
- حمله قلبی یا سکته مغزی
عمل جراحی بای پس قلب چگونه انجام میشود؟
بای پس قلب عملی پیچیده است که چندین ساعت طول میکشد. روند کار هم با بیهوشی آغاز میشود. لوله گذاری و تهویه هم گام بعدی است.
جراح قلب برشی در قفسه سینه ایجاد میکند و استخوان وسط سینه را هم میشکافد تا دسترسی به قلب مقدور شود. هنگامی که دسترسی به قلب صورت گرفت، جراح سعی میکند که مسیری برای جریان خونی بسازد که دیگر امکان عبور از شریانهای مسدود را ندارد.
انتهای بالایی (آغاز) بایپس به آئورت یا همان شریان بزرگی متصل میشود که خون را از قلب و بقیه بدن خارج میکند. انتهای پایینی بای پس هم به شریان مسدود متصل میشود. هنگامی که بای پس در جای خود قرار گرفت، جراح میتواند قلب را مجدداً راهاندازی کند و خون شما را دوباره به جریان بیاندازد.
پس از جراحی، افرادی که تحت بای پس قرار میگیرند به بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان میروند زیرا کارکنان ICU دارای تجربه تخصصی هستند و وضعیت را تحت کنترل میگیرند. میانگین بستری در بیمارستان بین ۸ تا ۱۲ روز است.
مدت عمل جراحی بای پس قلب چقدر است؟
عمل بای پس قلب چند ساعت طول میکشد؟ این عمل از ۳ تا ۶ ساعت طول میکشد و در طول عمل بیهوش خواهید بود. پس از جراحی برای چند روز به بخش مراقبتهای ویژه ICU منتقل میشوید تا وضعیتتان زیر نظر گرفته شود.
مراقبت بعد از عمل
قبل از اینکه بیمارستان را ترک کنید، تیم پزشکی دستورالعمل هایی در مورد نحوه مراقبت از خود به شما میدهد، از جمله:
- مراقبت از زخم
- استراحت مطلق
- خودداری از فعالیت بدنی
پس از خروج از بیمارستان، برخی از افراد نیاز به پیگیری برنامههای توانبخشی دارند. این برنامهها که اغلب به آنها توانبخشی قلبی میگویند، به بیمار کمک میکنند که دوباره قدرت قلبی خود را بازیابی و بازسازی کنند.
مدتزمان دوره نقاهت
حتی اگر عوارض خاصی را هم تجربه نکنید، بهبودی پس از جراحی بای پس قلبی میتواند ۶ تا ۱۲ هفته طول بکشد. این کمترین زمان برای بهبودی بعد از عمل است.
در طول این مدت، باید از فعالیت شدید دور بمانید. فعالیت بدنی را تا حد ممکن محدود کنید. برای رانندگیکردن هم کمی صبر بهخرج بدهید و بعد از بهبودی کامل دوباره آن را انجام بدهید.
هزینه عمل بای پس قلب
هزینه درمان و عملهای جراحی بنا به شرایط هر فرد متفاوت است. بااینحال، بهطور تقریبی میتوانیم بگوییم که عمل بای پس قلب در حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه دارد. در واقع، نرخ جراحی از این مبلغ شروع میشود و میتواند بالاتر هم برود. این قیمت متعلق به پاییز سال ۱۴۰۲ است.
بایدها و نبایدها در عمل جراحی بای پس چیست؟
پس از عمل جراحی بای پس ضربان قلب، علائم مانند تنگی نفس، فشار قفسه سینه و فشار خون بالا به احتمال زیاد بهبود پیدا میکنند. برای تداوم بهبودی باید عادتهای سالم و سبک زندگی درست را پیش بگیرید.
برای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی و نیز جلوگیری از پیشرفت این بیماریها به نکات زیر دقت کنید:
- سیگار نکشید و از افراد سیگاری دور بمانید.
- مشکلات فشار خون را پیگیری کنید.
- از رژیم سالم غذایی حاوی مقادیر پایین چربی اشباع، چربی ترانس، کلسترول و نمک استفاده کنید.
- دستکم، روزانه ۳۳ دقیقه ورزش کنید.
- وزن خود را در سطح سالمی نگه دارید.
- داروهای خود را درست مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
- اگر مبتلا به دیابت هستید، قند خون خود را کنترل کنید.
برای حفظ سلامت قلب، از چکاپهای منظم غافل نشوید. یادتان باشد که یکی از بهترین روشهای دریافت نوبت متخصصان، استفاده از سامانه دکتردکتر و دریافت نوبت اینترنتی است.
رژیم غذایی مناسب بعد از عمل بای پس
برای اینکه سلامت قلب حفظ شود، باید از رژیم غذایی با ویژگیهای زیر استفاده کنید:
- سرشار از اسیدهای چرب امگا 3
- چربیهای اشباع اندک
- ترانس کم
طول عمر بعد از عمل بای پس قلب چقدر است؟
پس از بای پس قلب، بیشتر افراد عملکرد بسیار خوبی دارند و حداقل تا ۱۵ سال هیچ مشکلی را احساس نخواهند کرد. گاهی بعد از این مدت زمان، نیاز به انجام عملی دوباره وجود دارد.
اگر درباره جراحی بای پس قلب نکتهای در ذهنتان باقی مانده است، حتما دربارهاش از ما بپرسید. به شما کمک میکنیم که به پاسخ پرسشهایتان برسید.
سوالات متداول جراحی بای پس قلب
منابع:
سلام وخسته نباشید مادرمن ۱۵ درصد قلبش کارمیکنه میخواستم بدونم عمل بای پس رو میتونه تحمل کنه
سلام
باید همه جوانب بررسی شود و نوع گرفتگی عروق و شدت آن مشخص شود