سن یائسگی؛ در هر دوره منتظر چه علائمی باشیم؟
زمان شروع سن دوره یائسگی برای هر شخصی منحصر به فرد است؛ همچنین علائم شروع دوره یائسگی در سنین مختلف هم متفاوت است. بنابراین دانستن اینکه در چه مرحلهای از یائسگی هستید به شما کمک میکند تا بدانید چه چیزی باید انتظار داشته باشید و چگونه علائم خود را به بهترین شکل مدیریت کنید. همچنین میتواند به شما کمک کند تا بفهمید چه چیزی طبیعی است و چه زمانی لازم است که با یک متخصص زنان صحبت کنید. برای آشنایی با سه مرحله یائسگی، علائمی که ممکن است در سنین مختلف تجربه کنید و زمانی که باید برای علائم یائسگی به پزشک مراجعه کنید، با این مقاله از دکتردکتر همراه باشید.
مراحل یائسگی چیست؟
یائسگی بخشی طبیعی از روند پیری است. سه مرحله یائسگی وجود دارد: قبل از یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی. که در واقع عبارتند از: زمانی که تغییرات شروع میشود، زمانی که چرخه قاعدگی شما متوقف میشود، و پس از آن حالت عادی جدید شما. در اینجا نگاهی دقیق تر به اتفاقاتی که در طول هر مرحله میافتد خواهیم داشت.
قبل از یائسگی
اولین مرحله، قبل از یائسگی شروع میشود که در نهایت منجر به یائسگی میشود. این مرحله معمولاً حدود 4 تا 8 سال قبل از یائسگی شروع میشود. سن شروع پیش از یائسگی متفاوت است؛ برخی از زنان در 40 سالگی متوجه آن میشوند، اما برخی دیگر آن را در اواسط 30 سالگی تجربه میکنند.
هنگامی که وارد دوران پیش از یائسگی میشوید احتمالاً متوجه برخی از علائم یائسگی زودرس خواهید شد؛ مانند تغییرات در دوره قاعدگی یا تغییرات خلقی. این تغییرات به این دلیل اتفاق میافتد که سطح استروژن و پروژسترون بدن شما به طور طبیعی شروع به کاهش میکند. همانطور که تخمدانها مقادیر کمتری از این هورمونها را تولید میکنند، بدن شما هم سازگار میشود. این اساساً عکس آن چیزی است که برای هورمونها در دوران نوجوانی اتفاق افتاده است.
یائسگی؛ پایان چرخه قاعدگی
یائسگی به نقطه خاصی از زمان اشاره دارد که دورههای عادت ماهیانه متوقف میشود. شما فقط یک سال در مرحله یائسگی هستید؛ زیرا وقتی 12 ماه متوالی را بدون پریود سپری کنید، وارد دوره پس از یائسگی میشوید. رسیدن به یائسگی به این معنی است که دیگر نمیتوانید باردار شوید. هر زنی به جز کسی که تخمدانهای خود را قبل از بلوغ برداشته باشد، یائسه می شود.
یائسگی از چه سنی شروع می شود؟
میانگین سن یائسگی حدود 51 سال است. اما برخی از زنان در دهه 40 از زندگی یائسگی را تجربه میکنند، درصد کمی هم زودتر علائم یائسگی را تجربه میکنند. از طرفی برخی از زنان ممکن است تا 60 سالگی به یائسگی نرسند. هیچ راهی برای دانستن سن دقیق یائسگی شما تا زمانی که اتفاق نیفتد وجود ندارد، اما به نظر میرسد ژنتیک نقش مهمی ایفا میکند. ممکن است بر اساس زمانی که اعضای خانواده شما به ویژه مادرتان یائسگی را پشت سر گذاشتهاند، یک ایده کلی از زمان یائسگی خود داشته باشید.
البته ژنتیک تنها چیزی نیست که میتواند در شروع یائسگی تأثیرگذار باشد؛ عوامل پزشکی نیز میتوانند بر زمان یائسگی تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، اگر تخمدانهای فردی برداشته شود، علائم بلافاصله ظاهر می شوند. برخی از بیماریها مانند بیماریهای خود ایمنی نیز با یائسگی زودرس مرتبط هستند. زنانی که تحت درمانهایی مانند پرتودرمانی یا شیمیدرمانی قرار گرفتهاند نیز احتمالاً زودتر علائم را نشان میدهند.
پس از یائسگی
زمانی که 12 ماه از آخرین قاعدگی شما گذشته باشد، به این مرحله میرسید. پس از یائسگی نشانه پایان سالهای باروری شماست و شما تا پایان عمر در این مرحله خواهید بود. در حالی که تخمدانهای شما هنوز سطوح پایین هورمونهای استروژن و پروژسترون را تولید میکنند، شما دیگر تخمکگذاری نمیکنید، بنابراین نمیتوانید باردار شوید.
شما علائم یائسگی را حدود 2 تا 7 سال پس از آخرین سیکل قاعدگی خود تجربه خواهید کرد (برای برخی افراد ممکن است طولانیتر باشد)، اما پس از این زمان علائم اغلب خفیفتر شده یا به طور کامل از بین میروند. زنان در دوران پس از یائسگی در معرض خطر بیشتری برای برخی بیماریها مانند بیماری قلبی و پوکی استخوان هستند. بنابراین بهتر است برای پیشگیری و کنترل سلامت خود حتما با پزشک متخصص زنان در ارتباط باشید.
علائم یائسگی بر اساس سن
علائم یائسگی در طول زمان تکامل مییابند چرا که بدن شما به آرامی سطح هورمونهای تولید مثلی را که تولید میکند کاهش میدهد.
علائم یائسگی در سن 40 سالگی
برای اکثر زنان، علائم یائسگی به این زودی شروع نمیشود. اگر یائسگی قبل از 40 سالگی اتفاق بیفتد، به آن یائسگی پیشرس میگویند. اگر بین 40 تا 45 سالگی اتفاق بیفتد به عنوان یائسگی زودرس شناخته میشود. کمتر از 10 درصد از زنان یائسگی پیشرس یا زودرس را تجربه میکنند.
اما اگر در اوایل دهه 40 هستید و علائمی مانند تغییر در زمان یا جریان پریود، گرگرفتگی، تغییرات خلق و خو یا مشکلات خواب را تجربه میکنید، آنها را نادیده نگیرید. حتما با یک متخصص زنان صحبت کنید تا مشخص کند که آیا علائم شما مربوط به یائسگی است یا دلیل دیگری مانند اختلالات هورمونی یا سایر بیماریها موجب این وضعیت شده است.
علائم یائسگی در سن 45 سالگی
در حدود سن 45 سالگی، بسیاری از زنان وارد دوران پیش از یائسگی شده و متوجه اولین علائم یائسگی میشوند. برای برخی از زنان، علائم خفیف و کوتاه مدت هستند. برای برخی دیگر، علائم یائسگی میتواند مخرب و طولانی مدت باشد.
برخی از علائم اولیه یائسگی ممکن است شامل این موارد باشد:
- تغییرات در پریود: تغییرات پریود معمولا اولین نشانههای یائسگی هستند. برای مثال، ممکن است قاعدگی شما هر ۶ تا ۸ هفته یکبار شروع شود. همچنین ممکن است هر از گاهی شدت خونریزی کمتر یا بیشتر شود.
نکته مهم این است که بدانید هنوز احتمال بارداری وجود دارد. بنابراین لازم است در دوران پیش از یائسگی هنوز از روشهای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. همچنین، اگر قاعدگی شما عقب افتاده و مطمئن نیستید که آیا دوره پیش از یائسگی برای شما شروع شده یا خیر، به عنوان اولین قدم آزمایش بارداری دهید.
- تغییرات خلق و خوی: با تغییر سطوح هورمونی ممکن است بیش از حد معمول احساس تحریک پذیری، اضطراب، غمگینی یا فراموشی کنید. میل جنسی شما نیز میتواند کاهش یا افزایش یابد. با نزدیک شدن به یائسگی، این تغییرات بسیار طبیعی و معمولی هستند. بنابراین با خودتان مهربان باشید، مراقبت از خود را تمرین کنید و اگر مشکلی دارید کمک بخواهید.
- مشکلات خواب (بیخوابی): ممکن است به سختی به خواب بروید، یا ممکن است ناگهان از خواب بیدار شوید. مشکلات خواب میتواند باعث احساس خستگی مداوم شود به طوری که بر خلق و خوی شما نیز تأثیر بگذارد.
خبر خوب این است که مشکلات خواب مانند بیخوابی قابل درمان است. تغییرات سبک زندگی مانند کاهش مصرف کافئین، محدود کردن زمان کار با وسایل الکترونیکی قبل از خواب و ورزش میتواند بسیار مفید باشد. داروها و مکملهای بدون نسخه مانند ملاتونین نیز میتوانند کمک کننده باشند؛ اما بهتر است زیر نظر پزشک آنها را مصرف کنید.
آماده صحبت در مورد یائسگی هستید؟ ما در هر سن و هر مرحله ای برای شما اینجا هستیم.
علائم یائسگی در 50 سالگی
اکثر خانم ها آخرین قاعدگی خود را در حدود 50 سالگی خواهند داشت. پس از 12 ماه بدون پریود، یائسگی کامل شده و دوران پس از یائسگی شروع میشود. با نزدیک شدن به یائسگی، سطح استروژن و پروژسترون شما با سرعت بیشتری کاهش مییابد. در نتیجه علائم شما احتمالاً شدیدتر خواهند شد؛ قاعدگیها احتمالاً نامنظمتر میشوند تا زمانی که در نهایت متوقف شوند. ممکن است نوسانات خلقی بیشتر و افزایش بیخوابی را تجربه کنید. همچنین ممکن است علائم جدیدی را تجربه کنید که در حوالی یا بلافاصله بعد از یائسگی رایج هستند، از جمله:
گرگرفتگی و لرز
گرگرفتگی احساس گرمایی است که در اطراف صورت، گردن و قفسه سینه ایجاد میشود و ممکن است به سایر نواحی بدن شما سرایت کند. این وضعیت معمولاً فقط چند دقیقه طول میکشد. در کنار احساس گرما، ممکن است پوست قرمز شود، عرق کنید، ضربان قلب افزایش یابد و حتی خلق و خوی شما تغییر کند. پس از آن، ممکن است احساس لرز کنید.
پزشکان مطمئن نیستند که چرا گرگرفتگی اتفاق میافتد، اما راههایی برای کاهش اثرات آن وجود دارد. برخی از نکات عبارتند از:
- سعی کنید در محیطهای خنکتر بمانید.
- لباس سبک یا لایه لایه بپوشید.
- استرس را مدیریت کنید.
- رژیم غذایی خود را کنترل کنید؛ غذاهای تند، فرآوری شده یا چرب میتوانند باعث افزایش گرگرفتگی شوند.
- میزان مصرف کافئین یا الکل را کاهش دهید.
گرگرفتگی ممکن است در دوران پیش از یائسگی اتفاق بیفتد، اما اغلب در حوالی یائسگی و در چند سال اول پس از یائسگی گزارش میشود.
تعریق شبانه (گرگرفتگی در طول شب)
هنگامی که گرگرفتگی در شب رخ میدهد، به آنها عرق شبانه میگویند. تعریق شبانه میتواند مانع از خواب راحت شما شود و روز بعد شما را تحریک پذیرتر کند. استفاده از پتوهای کمتر، لباسهای سبکتر و پنکه به شما کمک میکند خواب راحتتری داشته باشید.
افزایش وزن
برخی افراد متوجه میشوند که حتی بدون تغییر رژیم غذایی یا سبک زندگی خود، در دوران یائسگی شروع به افزایش وزن میکنند. این به این دلیل است که کاهش سطح استروژن توانایی شما برای حفظ توده عضلانی را کاهش میدهد که میتواند متابولیسم شما را کاهش دهد. این بدان معنی است که در طول یائسگی و بعد از آن، برای حفظ وزن فعلی خود به کالری زیادی نیاز نخواهید داشت.
علائم یائسگی در سن 55 سال و بالاتر
در حدود سن 55 سالگی، اکثر زنان وارد سالهای پس از یائسگی میشوند. پس از یائسگی، بدن شما با میزان کمتر استروژن و پروژسترون سازگار میشود و بسیاری از زنان احساس بهرهوری، هوشیاری و آزادی بیشتری می کنند؛ چرا که حالا دیگر نگران بارداری یا مدیریت پریود نیستند.
با این حال، سالهای پس از یائسگی علائم جدیدی به همراه دارد. برخی از موارد قابل انتظار عبارتند از:
- خشکی یا نازک شدن پوست و مو: استروژن در تولید کلاژن نقش دارد. کلاژن پوست، مو، استخوان و بسیاری دیگر از بافتهای اطراف بدن شما را میسازد. از آنجایی که سطح استروژن شما پس از یائسگی کمتر است، ممکن است پوست یا موهای شما خشک یا نازکتر شود.
- خشکی یا حساسیت واژن: سطوح پایین استروژن همچنین باعث خشک شدن و نازک شدن بافت واژن میشود. این مسئله ممکن است باعث ناراحتی یا درد در حین رابطه جنسی شود.
خشکی یا حساسیت واژن معمولاً پس از یائسگی اتفاق میافتد، اما تشخیص زودتر آن غیرعادی نیست. یک مرطوب کننده یا روان کننده اغلب این علائم را تسکین میدهد و به شما کمک میکند احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
- مشکلات عضلات کف لگن: آیا میدانستید که استروژن به حمایت از کنارههای مثانه کمک میکند؟ میزان استروژن کمتر میتواند منجر به ضعیف شدن عضلات کف لگن شود. به همین دلیل است که بیاختیاری ادرار و تکرر ادرار پس از یائسگی شایع است. پزشک میتواند به شما کمک کند تا بهترین گزینههای درمانی را برای بهبود علائم خود شناسایی کنید؛ از جمله تغییر سبک زندگی، درمان کف لگن یا دارو.
چه زمانی باید برای کمک به یائسگی به پزشک مراجعه کنم؟
نحوه تجربه هر مرحله از یائسگی منحصر به فرد است. به عنوان مثال ممکن است شما گرگرفتگی نداشته باشید، اما بی خوابی باعث شود احساس خستگی و تحریک پذیری کنید. یا شاید اولین علامت برای شما تغییر خشکی واژن باشد.
سخن آخر
علائم یائسگی را اغلب میتوان با حفظ یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و استفاده از دارو کنترل کرد. اگر علائم شما به اندازهای شدید باشد که بر فعالیتهای روزانه تأثیر بگذارد یا شما را از انجام کارهایی که دوست دارید باز دارد، ممکن است زمان آن رسیده باشد که به دنبال مشاوره و ویزیت پزشک متخصص زنان باشید.
صحبت در مورد برخی از علائم یائسگی ممکن است برایتان سختتر باشد، اما منتظر نمانید. متخصصان زنان همه چیز را شنیدهاند و تخصص لازم را برای کمک به شما در مدیریت علائم یائسگی دارند. هرچه زودتر بدانند چه چیزی شما را آزار میدهد، زودتر و بهتر میتوانند به شما کمک کنند تا راه درستی برای بهبود علائم خود پیدا کنید. همین حالا نوبت دکتر بگیرید.
منبع