سوفل قلبی در نوزادان و کودکان از جمله اختلالات شایع است که می‌توان آن را در معاینات پزشکی تشخیص و اقدامات لازم را انجام داد تا احتمال بروز هر گونه خطری در سریع‌ترین زمان کاهش پیدا کند.
اگر معاینات پزشکی نشان می‌دهد که ممکن است فرزند شما نیز به این عارضه مبتلا باشد و در شهر پر سر و صدا و آلوده‌ای مثل تهران زندگی می‌کنید، توصیه می‌کنیم که هر چه سریع‌تر به متخصص کودکان در تهران مراجعه کرده و تمامی اقداماتی که لازم است را انجام دهید. هرچند که امکان رزرو نوبت و مراجعه به پزشک اطفال در سراسر ایران از طریق پلتفرم آنلاین دکتردکتر را دارید.
اما قبل از آن پیشنهاد می‌کنیم که به منظور کسب آگاهی بیشتر، با ما در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر همراه ما باشید، زیرا به هر‌آن‌چه که باید در مورد سوفل قلبی در نوزادان و کودکان بدانید، خواهیم پرداخت.
سوفل قلبی در نوزادان و کودکان چیست؟
کودکان و نوزادان به سبب سیستم دفاعی ضعیفی که دارند، به اختلالات و بیماری‌های مختلفی دچار می‌شوند که تشخیص و درمان سریع آن‌ها می‌تواند احتمال بروز خطرات و پیامدهای ناگوار مختلف را تا حد زیادی کاهش دهد. از اختلالات شایع در بین کودکان و نوزادان می‌توان به سوفل قلبی (Heart murmur) اشاره کرد.
در حالت کلی و به زبانی ساده، اختلال سوفل قلبی در نوزادان و کودکان این گونه تعریف می‌شود:
- سوفل قلبی یا صدای اضافه قلب به صداهای اضافه و غیر نرمالی که در قلب و عروق آن گفته می‌شود. این عارضه در اکثر مواقع خطرناک نیست، اما باید زیر نظر مستقیم پزشک متخصص تمامی درمان‌ها و اقدامات لازم صورت گیرد تا مشکل به وجود آمده در کوتاه‌ترین زمان حل شود.
سوفل قلبی نوزادان و کودکان چگونه رخ می‌دهد؟
هما‌ن‌طور که اشاره کردیم، سوفل قلبی در نوزادان، صدایی اضافه یا غیرمعمول است که در قلب و عروق متصل به آن ایجاد می‌شود. معمولا این حالت زمانی رخ می‌دهد که در قلب یا عروق جریان خون حالت گردابی پیدا کند. صدای غیر معمول قلب در بین نوزادان و کودکان بسیار شایع بوده و امکان درمان آن زیر نظر متخصص اطفال وجود دارد.
انواع سوفل قلبی در نوزادان و کودکان
سوفل قلبی در نوزادان معمولا به دلیل تنگی یا نشت دریچه‌های قلب یا وجود سوراخ در رگ‌های اطراف قلب به وجود می‌آید. سوفل قلبی بر اساس شدت و برخی پارامترهای دیگر، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
- سوفل نرمال یا طبیعی
- سوفل غیرطبیعی یا ارگانیک
- سوفل انتقالی
در ادامه به انواع سوفل قلبی در نوزادان و کودکان پرداخته و نکاتی که لازم است بدانید را نیز بیان خواهیم کرد:
سوفل طبیعی یا نرمال
در سوفل‌های طبیعی صداهایی به گوش می‌رسد که نتیجه جریان خون نرمال در بدن هستند. جالب است بدانید که حدود ۷۵ درصد از کودکان خردسال به این نوع سوفل مبتلا بوده و به مرور درمان شده‌اند.
سوفل‌های بی‌گناه یا طبیعی در حالت‌های خاصی مثل زمانی که کودک تب دارد یا ورزش و فعالیت شدید داشته، بیشتر می‌شوند. این نوع سوفل در اکثر مواقع با رشد کودک به تدریج از بین خواهد رفت. سوفل طبیعی به رعایت اقدامات احتیاطی خاصی نیاز نداشته و فعالیت‌های کودک را محدود نمی‌کند. این عارضه همچنین به هیچ دارو و درمان یا پیگیری پزشکی خاصی نیاز ندارد.
سوفل غیرطبیعی یا ارگانیک
سوفل غیر طبیعی به دلیل جریان غیر طبیعی خون در رگ‌ها به وجود می‌آید و نشانه‌ای از وجود یک مشکل ساختاری در قلب است. این عارضه برای تشخیص به آزمایش‌ها و بررسی‌های دقیق‌تر نیاز دارد.
سوفل انتقالی
این عارضه بیشتر در نوزادان تازه متولد شده دیده می‌شود. اگر فرزند شما هنگام تولد سوفل قلبی داشته باشد، شاید پزشک به شما بگوید سوفل او انتقالی است.
یعنی فعالیت قلب نوزاد به علت تغییر محیط از رحم به دنیای بیرون رحم تغییر کرده است. برای درمان این نوع سوفل، احتمالا به یک متخصص کودکان ارجاع داده شوید. در صورت خطرناک نبودن اختلال تشخیص داده شده، نوزاد به مدت چندین ماه زیر نظر خواهد بود تا رفته رفته مشکل حل شود.
علت سوفل قلبی در نوزادان و کودکان چیست؟
قلب یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن بوده و وظیفه خون رسانی و اکسیژن رسانی بر سایر بخش‌های بدن را بر عهده دارد. در حالت کلی و به زبانی ساده، این عضو پر کار، ۴ دریچه دارد که از طریق آن‌ها، خون بدون اکسیژن وارد ریه شده و سپس خون حاوی اکسیژن از ریه به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌شود.
در واقع صداهایی که حین معاینه قلب به گوش می‌رسد، همین صدای باز و بسته شدن دریچه‌های قلب است که به سبب برخی ارتعاشات، صدا تولید می‌کنند. اگر پزشک معالج حین معاینه متوجه برخی صداهای اضافی و غیر طبیعی در قلب شود، احتمال می‌دهد که کودک به اختلال سوفل قلبی مبتلا شده. در واقع می‌توان به این شکل نیز توضیح داد که:
- در یک دید کلی و علمی، سوفل قلبی به دلیل تنگی، نشت دریچه‌های قلب یا وجود سوراخ در رگ‌های اطراف قلب به وجود می‌آید و می‌تواند موجب بروز برخی اختلالات در سیستم خون‌رسانی و سلامت کلی بدن شود.
علائم سوفل قلبی در کودکان و نوزادان
با بررسی برخی از عوامل می‌توانید تا حدودی از سوفل قلبی کودک یا نوزادتان مطلع شوید، اما به یاد داشته باشید بررسی و تشخیص دقیق باید توسط پزشک انجام پذیرد.
علائم سوفل قلبی در نوزادان
- مشکل در تنفس هنگام شیر خوردن
- تعریق هنگام شیر خوردن
- سیانوز (تغییر رنگ انگشتان و لب به رنگ آبی به دلیل پایین آمدن سطح اکسیژن خون)
علائم سوفل قلبی در کودکان نوپا
- کودک در حین بازی کردن، توانایی هم پا شدن با هم سن و سالانش را ندارد.
- کودک در مقایسه با دیگر همسالانش زودتر خسته می‌شود.
- در حین فعالیت به شدت عرق می‌کند.
- سیانوز
علائم سوفل قلبی در نوجوانان
- فرزند شما توانایی همراهی کردن هم سن و سالان خود در انجام فعالیت‌های جسمانی را ندارد.
- زودتر از سایر هم سن و سالانش احساس خستگی می‌کند.
- در حین ورزش و فعالیت جسمانی بسیار زودتر از دیگران عرق می‌کند.
- احساس درد در قفسه سینه دارد.
- احساس تپش قلب یا نامنظم بودن ضربان قلب دارد.
- در حین ورزش و فعالیت‌های جسمی دچار سرگیجه می‌شود.
- سیانوز (تغییر رنگ انگشتان و لب به رنگ آبی به دلیل پایین آمدن سطح اکسیژن خون)
البته تجربه این علائم به معنای ابتلای صد در صدی به سوفل بی‌گناه نیست و تشخیص آن باید توسط پزشک متخصص اطفال انجام گیرد.
تشخیص سوفل قلبی در کودکان و نوزادان
معمولا این عارضه با انجام برخی معاینات دقیق توسط پزشک به راحتی قابل تشخیص است. پزشک این کار را با توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات صدای اضافه قلب انجام می‌دهد. راه‌های تشخیص سوفل قلبی در کودکان و نوزادان عبارت است از :
- شدت بالا یا پایین صدا
- میزان بلندی صدا
- محلی که صدا از آن به گوش می‌رسد (روی سینه یا پشت)
- امکان تغییر صدا با تغییر پوزیشن کودک
- زمان به گوش رسیدن سوفل نسبت به صدای اول و دوم قلب
در صورتی که پزشک تشخیص دهد سوفل قلب کودک از نوع طبیعی است، در معاینات بعدی هم برای اطمینان بیشتر آن را بررسی می‌کند تا تغییرات سوفل را ارزیابی نماید. در این حالت نیازی به انجام آزمایش‌های دیگر نخواهد بود.
اما اگر پزشک احتمال دهد که سوفل از نوع غیرطبیعی است، به شما توصیه می‌کند برای ارزیابی دقیق‌تر به یک پزشک فوق تخصص کودک مراجعه کنید.
با چه آزمایش‌هایی می‌توان وجود سوفل قلبی در کودکان و نوزادان را تشخیص داد؟
در صورتی که پزشک احساس کند که در قلب کودک شما صدای اضافه‌ای می‌شنود، شما را به متخصص اطفال ارجاع خواهد داد و او با انجام معاینات و آزمایش‌های خاص، سلامت کودک را مورد بررسی‌های دقیق قرار خواهد داد. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
- نوار قلب؛ با این آزمایش می‌توان فعالیت الکتریکی قلب را ارزیابی کرد.
- اکوکاردیوگرافی؛ که در آن تصاویر متحرکی از قلب گرفته شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- عکس‌برداری از قفسه سینه با اشعه X
درمان سوفل قلبی در کودکان و نوزادان
هنگامی که پزشک بعد از معاینه و شنیدن صدای قلب تشخیص دهد که کودک یا نوزاد دچار سوفل بی‌گناه است، نیازی به انجام اقدامات درمانی نیست؛ اما در صورتی که پزشک نوع سوفل قلبی را غیرطبیعی و وجود یک مشکل ساختاری در قلب را تشخیص دهد، علت به وجود آمدن عارضه نیز باید تشخیص داده شود.
در هر حال برای اطمینان بیشتر و تشخیص دقیق‌تر، بهتر است به یک متخصص کودک و نوزاد نیز مراجعه شود.
اگر لازم باشد، آزمایش‌های خاصی مثل اکوکاردیوگرافی قلب کودک صورت خواهد گرفت. به این ترتیب ساختار کلی قلب و جریان خون کودک بررسی شده و وجود یا عدم وجود مشکل قلبی به طور دقیق بررسی می‌شود.
تاثیر سوفل قلبی بی‌گناه در رشد کودک
در اکثر موارد با رشد کودک و بزرگ‌تر شدن قفسه سینه و هماهنگ شدن مکانیزم خون رسانی در عروق خونی قلب، صدای غیر معمول قلب یا همان سوفل نیز خود به خود برطرف خواهد شد.
در نظر داشته باشید اگر کودک شما دچار سوفل قلبی بوده و نوع آن را پزشک نرمال تشخیص داده است، هرگز مانع از فعالیت‌های کودک نشوید؛ زیرا هیچ خطری سلامتی کودک شما را تهدید نمی‌کند و نیازی به محدود کردن کودک یا اقدامات خاصی نیست.
از صدای اضافی قلب هراس نداشته باشید!
اگر فرزند شما دچار سوفل قلبی شده، نگران نباشید. داشتن صداهای اضافی قلب در نوزادان بسیار رایج بوده و بسیاری از کودکان ممکن است به آن مبتلا شوند. اکثر سوفل‌ها جای نگرانی ندارند و بر سلامت کودک اثر نمی‌گذارند.
در این مطلب به طور کامل به بررسی نکات مربوط به سوفل قلبی در نوزادان و کودکان و راه‌های درمانی آن پرداختیم. اگر فرزند شما هم دچار عارضه، سوفل قلبی است، می‌توانید برای سایت نوبت دهی از بهترین پزشکان متخصص اطفال از سایت دکتردکتر اقدام نمایید.
اگر در این زمینه تجربه یا نظری دارید، حتما با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول سوفل قلبی در نوزادان و کودکان
سوفل قلبی در نوزادان نوعی صدای اضافی است که هنگام معاینه پزشک با گوشی خود آن را می‌شنود. این صدای اضافی در اثر جریان گردابی خون ایجاد می‌شود. سوفل قلبی در کودکان می‌تواند ناشی از جریان خون آشفته (غیر طبیعی) باشد.
سوفل قلبی در نوزادان و کودکان بسیار شایع است. زمانی که خون سریع‌تر از حد معمول در قلب جریان پیدا می‌کند، سوفل قلبی رخ می‌دهد. با رشد کودک و بزرگ‌تر شدن قفسه سینه او این عارضه نیز خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌رود.
