عفونت واژن چیست؟ چه کسانی مستعد ابتلا به آن هستند؟

عفونت واژن یا واژینیت یکی از بیماری‌های شایع در خانم‌ها است. این مشکل با بروز علائمی مانند تغییر رنگ و بوی ترشحات و عوارضی نظیر خارش و سوزش همراه است. در صورت بروز چنین علائمی باید به دکتر زنان شهرهای مختلف مانند دکتر زنان در تهران مراجعه کنید تا از عوارض آن جلوگیری شود.

محتوای این مقاله توسط دکتر سهیلا نانکلی متخصص زنان و زایمان بررسی و تایید شده است.

عفونت واژن چیست؟

در شرایط طبیعی، ممکن است روزانه از واژن خانم‌ها مقداری ترشح خارج شود که ظاهری شفاف تا شیری‌رنگ و بدون بو دارند و محیط واژن را مرطوب نگه می‌دارند. اگر روزانه مقداری از این ترشحات از بدن شما خارج می‌شود؛ طبیعی است و مشکلی وجود ندارد. چنانچه ترشحات تغییر رنگ بدهند، مقدار تخلیه ترشح از واژن تغییر کند، به هنگام ادرار کردن درد یا سوزش داشته باشید، هنگام مقاربت دچار درد، خونریزی یا لکه‌بینی شوید؛ یعنی شما دچار عفونت واژن (vaginitis) یا یکی از انواع بیماری‌های دستگاه تناسلی زنان شده‌اید و باید برای درمان آن اقدام کنید.

چه عواملی زمینه‌ساز عفونت واژن هستند؟

محیط واژن سالم در حالت طبیعی دارای اسیدیته مشخص است؛ تا مانع از رشد عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها شود. عواملی مثل استفاده از شوینده‌های نامناسب، اسیدیته واژن را تغییر داده و باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید واژن ‌می‌شوند. در این شرایط عوامل بیماری‌زا شروع به رشد می‌کنند و باعث ایجاد عفونت در محل می‌شوند.

رایج‌ترین انواع عفونت واژن چیست؟

واژینیت انواع متفاوتی دارد که لازم است برای درمان و مراقبت بهتر نوع عفونت به درستی تشخیص داده شود. رایج‌ترین انواع عفونت واژن عبارتند از:

• واژینیت قارچی
• واژینیت باکتریایی
• واژینیت تریکومونیازیس

1. عفونت قارچی واژن

در بیشتر موارد علت عفونت قارچی واژن کاندیدا البیکنس است؛ به همین دلیل به آن عفونت کاندیدیایی نیز گفته می‌شود. ۷۵ درصد از خانم‌ها در زندگی خود حداقل یک بار دچار عفونت قارچی یا واژینوز شده‌اند. این عفونت علاوه بر زنان در دختران نیز دیده می‌شود. از مشخصات عفونت قارچی واژن یا واژینیت کاندیدیایی خارش، التهاب و تورم ناحیه تناسلی همراه با سوزش ادرار و درد هنگام مقاربت است.

• مشخصات ترشحات عفونت قارچی واژن:

در عفونت قارچی واژن، ترشحات فرد به رنگ سفید بدون بو یا بوی کپک، غلیظ و پنیری شکل است. میزان ترشحات در خانم مبتلا، کم تا متوسط است.

2. عفونت باکتریایی واژن

عفونت باکتریایی واژن، ممکن است در ۴۰ تا ۵۰درصد از خانم‌ها وجود داشته باشد. ممکن است که در این نوع عفونت، فرد بدون علامت باشد یا فقط خارش داشته باشد. درد و تحریک در واژینیت باکتریایی وجود ندارد.

• مشخصات ترشحات عفونت باکتریایی واژن:

ترشحات فرد سفید مایل به خاکستری است و بوی ماهی می‌دهد، ترشحات رقیق و آبکی و میزان آن زیاد است.

3. عفونت تریکومونایی واژن

در عفونت تریکومونایی واژن علائمی نظیر خارش، درد شکم و سوزش ادرار وجود دارد. از ویژگی‌های این نوع واژینیت، این است که طی مقاربت، قابل انتقال به آقایان است و باید هم‌زمان شریک جنسی درمان شود و تا پایان درمان از مقاربت پرهیز شود. در واژینیت تریکومونایی، خانم مبتلا بعد از نزدیکی و دخول می‌تواند دچار لکه‌بینی و خونریزی رحم شود.

• مشخصات ترشحات عفونت تریکومونایی واژن:

ترشحات در عفونت تریکومونایی بدبو، کف‌آلود، فراوان، رقیق و به رنگ زرد یا سبز است.

عفونت واژن چه علائمی دارد؟

علائم عفونت واژن مواردی همچون سوزش، خارش و بوی ناخوشایند هستند. درمان، به نوع عفونت بستگی دارد. پس اولین قدم، شناسایی نوع عفونت است. برخی از عفونت‌های واژن ممکن است نشانه‌ای ایجاد نکنند. شایع‌ترین علائم عفونت واژن عبارت‌اند از:

• خارش واژن
• تغییر مقدار ترشحات واژن
• تغییر رنگ ترشحات واژن
• درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن
• درد در هنگام مقاربت
• خونریزی واژینال یا لکه بینی

عفونت واژن در شرایط تهدیدکننده زندگی نیست. با این حال، شما باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید، اگر:

• قبلاً عفونت واژن داشته‌اید.
• عفونت واژن داشته‌اید اما علائم جدیدی را تجربه می‌کنید.
• تب دارید.

اگر احساس سوزش واژن دارید و در گذشته عفونت‌های مخمر را تشخیص داده‌اید، احتمالا نیاز به مراجعه به پزشک ندارید. عفونت‌های مخمری را می‌توان در خانه با داروهای ضد قارچی واژینال درمان کرد. با این حال، اگر مطمئن نیستید که عفونت مخمر دارید، به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

علت عفونت واژن کدامند؟

عفونت واژن می‌تواند علل زیادی داشته باشد، پزشک عفونت را بر اساس علت آن تشخیص داده و درمان می‌کند. انواع دلیل عفونت واژن عبارت‌اند از:

• عفونت‌های باکتریایی: بعضی از باکتری‌ها معمولا در واژن شما یافت می‌شوند. رشد بیش از حد باکتری‌های غیر فلور می‌تواند باعث واژینوز باکتریایی شود. علائم عفونت باکتریایی واژن شامل بوی بد واژن و خارش و سوزش است.
• عفونت‌های مخمری: عفونت‌های مخمری معمولا توسط یک قارچ به نام Candida albicans ایجاد می‌شوند. بسیاری از موارد، از جمله آنتی بیوتیک‌ها، می‌توانند تعداد باکتری‌ها و قارچ را در واژن کاهش دهند. این کاهش می‌تواند منجر به رشد بیش از حد مخمر و ایجاد عفونت شود.
• عفونت‌های انگلی: تریکومونیازیس  (Trichomoniasis) عفونت واژن ناشی از یک انگل پروتوزایی است که می‌تواند از طریق مقاربت جنسی منتقل شود.
• آتروفی واژن: این حالت معمولاً بعد از یائسگی اتفاق می‌افتد. همچنین زمانی که میزان استروژن شما کاهش می‌یابد (مانند زمان شیردهی)، کاهش سطح هورمون باعث نازک شدن و خشکی واژن می‌شود. این امر منجر به التهاب مهبل (واژن) می‌شود.
• سایر موارد: صابون‌ها، شست‌وشوی بدن، عطرها و واکسن‌های واژینال همه می‌توانند واژن را تحریک کنند و باعث التهاب شوند.

موارد زیر هم می‌توانند دلایل عفونت واژن باشند:

• مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی  که سبب از بین رفتن باکتری‌های مفید بدن می‌شود.
• استرس
• رابطه جنسی
• استفاده از داروهایی که واژینال مصرف می‌شوند
• حاملگی
• عدم رعایت بهداشت فردی
• دیابت کنترل نشده
• استفاده از داروهای کورتونی
• قرص‌های ضد بارداری با استروژن بالا

عفونت واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

سوال مهمی درباره عفونت وجود دارد و شاید شما هم از خود پرسیده باشید که از کجا بفهمم عفونت رحم دارم؟ برای تشخیص عفونت واژن پزشک از شما شرح حال کامل می‌گیرد. بدین صورت که پزشک از میزان ترشحات، رنگ، غلظت و بوی ترشحات از شما سوال می‌کند. همچنین ممکن است در مورد سابقه قبلی عفونت واژن، سابقه ابتلا به بیماری‌های منتقله از راه جنسی، تعداد شرکای جنسی شما سوال کند، علاوه بر آن پزشک با وسیله‌ای به نام اسپکولوم شما را معاینه کرده  و با مشاهده ترشحات نوع عفونت شما را تشخیص می‌دهد.

عفونت واژن چگونه درمان می‌شود؟

انواع درمان دارویی عفونت واژن و درمان‌های دیگر برای رفع این مشکل توصیه و تجویز می‌شود. در ادامه به هریک از آنها می‌پردازیم. 

درمان دارویی

درمان عفونت واژن به علت عفونت هم بستگی دارد. مثلا:

• قرص مترونیدازول، کرم مترونیدازول یا ژل، کرم کولینامایسین یا ژل آن  برای عفونت باکتریایی تجویز می‌شود.
• کرم ضدقارچ برای عفونت مخمر تجویز می‌شود.
• قرص‌های مترونیدازول یا تینیدازول برای تریکومونیا تجویز می‌شوند.
• کرم‌ها یا قرص‌های استروئیدی برای آتروفی واژینال تجویز میشوند.
• اگر عفونت شما ناشی از سایر موارد، مانند صابون است، پزشک محصول دیگری را توصیه می‌کند تا باعث تحریک نشود.

درمان عفونت واژن به طور کلی بسیار مؤثر است. تشخیص مناسب علائم عفونت واژن، باعث می‌شود تا شما درمان مناسبی را دریافت کنید.

درمان عفونت واژن در خانه

برای درمان عفونت‌های واژنی می‌توانید به مصرف برخی مواد و استفاده از راه‌کارهای خانگی توجه داشته باشید:

• مصرف ویتامین C را افزایش بدهید.
• از پمادهای موضعی مخصوص واژن ویتامین E استفاده کنید.
• از لبنیات پروبیوتیک استفاده کنید.

درمان گیاهی

تجویزاتی از سوی طب غیرپزشکی برای رفع مشکلات واژن وجود دارد. اگر قصد استفاده از درمان عفونت واژن طب سنتی دارید، باید بدانید که احتمال بروز عوارضی وجود دارد که شاید اوضاع را بدتر کنند. در هر حال، در این بخش از مقاله، نگاهی داریم به توصیه‌های مطرح‌شده از سوی این روش از طب:

• درمان عفونت واژ با سیر.
• درمان عفونت واژن با سرکه سیب.
• درمان عفونت واژن با عسل.

درمان با سیر

هرچند به مطالعات بیشتری در زمینه اثرگذاری سیر در درمان عفونت واژن نیاز است اما تحقیقات در سال ۲۰۱۹ نشان دادند که تأثیر استفاده از محلول سیر برای رفع قارچ قابل توجه است.

اگر می‌خواهید سیر را برای درمان عفونت قارچی امتحان کنید، بهتر است که مصرفش در رژیم غذایی‌تان بالا ببرید. برخی توصیه می‌کنند که سیر را در واژن قرار بدهید؛ این روش اصلا توصیه نمی‌شود. ترکیبات این ماده و تماسش با پوست واژن می‌تواند موجب سوختگی و درد شود. 

درمان عفونت واژن با سرکه سیب

یکی از درمان های محبوب عفونت قارچی، استفاده از سرکه سیب است. سرکه کاربردهای دارویی زیادی دارد که برخی از آنها بیشتر از سایرین توسط تحقیقات پشتیبانی شده‌اند.

وقتی نصف پیمانه سرکه سیب را به وان آب ولرم اضافه و به مدت ۲۰ دقیقه در آن قرار بگیرید، ترکیب اسیدی سرکه به از بین بردن هرگونه میکروارگانیسم مضر از جمله مخمر کمک می‌کند.

سرکه را قبل از اینکه پوست شما را لمس کند در آب رقیق کنید. علاوه بر این، می توانید سرکه سیب را به رژیم غذایی خود هم اضافه کنید. استفاده از این ماده باید تحت نظارت متخصص باشد.

درمان با عسل 

عسل یک آنتی بیوتیک/ضد قارچ طبیعی است. مطالعات نشان می‌دهند که وقتی ماست با عسل به صورت واژینال وارد بدن می‌شود، موجب رفع عفونت قارچی در برخی بیماران می‌شود. البته به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. پس سرخود از این روش استفاده نکنید.

درمان عفونت واژن کودکان دختر

خارش و سوزش از علائم عفونت واژن در دختران است. بهترین درمان برای عفونت واژنی در کودکان، بهبود وضعیت بهداشت آنها است. امکان دارد که پزشک بنا به شرایط دست به تجویز دارو هم بزند. شست‌وشوی درست بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و استفاده از لباس‌های زیر نخی و تمیز در این زمینه راه‌گشا خواهد بود. با خواندن مطلب سلامت واژن در سنین مختلف، می توانید از میزان سلامت واژن در بدن خود بهتر مطلع شوید. 

چگونه می‌توان از عفونت واژن جلوگیری کرد؟

از همه عفونت‌های واژن نمی‌توان جلوگیری کرد. استفاده از کاندوم در طی مقاربت جنسی موجب جلوگیری از گسترش STI ها خواهد شد. همچنین خطر ابتلا به آن را کاهش می‌دهد. بهداشت مناسب می‌تواند به جلوگیری از عفونت‌های واژن کمک کند و خطر ابتلا به التهاب واژن و تحریک واژن را کاهش دهد. همچنین، برای کاهش ابتلا به عفونت واژن، پیشنهاد می‌کنیم اقدامات زیر را انجام دهید:

• رعایت بهداشت شخصی، پس از اجابت مزاج برای جلوگیری از آلودگی ناحیه واژن محدوده مقعد را خشک و تمیز کنید. هنگام پریودی نوار بهداشتی را به طور منظم تعویض کنید.
• پس از استفاده از توالت، ناحیه تناسلی را با دستمال کاغذی به آرامی خشک کنید.
• از لباس زیر نخی استفاده کنید.
• هنگام مقاربت از نرم‌کننده‌ها مانند ژل لوبریکانت استفاده کنید، زیرا بدون استفاده از آن به دلیل خشک بودن ناحیه واژن احتمال زخم بیشتر شده و محیط برای رشد عوامل بیماری‌زا مهیا می‌شود.
• از لباس زیر و شلوار تنگ استفاده نکنید.
• برای جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و ورود باکتری‌های مضر به واژن در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید. اگر از کاندوم برای رابطه مقعدی استفاده شده است، برای دخول از راه واژن کاندوم را تعویض کنید.
• از صابون و شوینده‌های قوی که ممکن است PH محیط واژن را تغییر دهند؛ استفاده نکنید.
• اجتناب از حمام‌های داغ و عمومی.
• اجتناب از تحریک‌کننده‌ها، شامل تامپون‌های عطری، پد و صابون‌های معطر
• اجتناب از پوشیدن لباس‌های مرطوب

عوامل خطر در ابتلا به عفونت واژن

عواملی كه خطر ابتلا به عفونت واژن را افزايش می‌دهند عبارت‌اند از:

• تغییرات هورمونی، مانند موارد مرتبط با بارداری، قرص‌های ضد بارداری یا یائسگی
• فعالیت جنسی
• داشتن یک عفونت منتقله از راه جنسی
• داروها، مانند آنتی بیوتیک‌ها و استروئید‌ها
• استفاده از spermicides برای کنترل زایمان
• دیابت کنترل‌نشده
• استفاده از محصولات بهداشتی غیر استاندارد
• استفاده از لباس‌های زیر مرطوب یا تنگ
• استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD) برای کنترل بارداری

عوارض جانبی عفونت واژن

زنان مبتلا به تریکومونیاز یا واژینوز باکتریایی در معرض خطر بیشتری از ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی به دلیل التهاب ناشی از این اختلالات هستند. در زنان باردار، واژینوز باکتریایی علامت‌دار و ترشومنیازیس با زایمان زودرس و نوزادان کم‌وزن همراه است.

داشتن رابطه‌ی جنسی در زمان عفونت واژن  یا ابتلا به التهاب واژن می‌تواند علائم و نشانه‌های این عارضه را وخیم‌تر کند. اگر منبع عفونت، عوامل قابل انتقال از طریق رابطه‌ جنسی باشد، به راحتی می‌تواند به شریک جنسی شما منتقل شده و او را هم آلوده کند.

کدام نوع از عفونت واژن با رابطه جنسی منتقل می‌شود؟

عفونت‌های قارچی و باکتریایی از راه رابطه‌ی جنسی منتقل نمی‌شوند، ولی داشتن شریک جنسی جدید یا متعدد شانس ابتلا به عفونت باکتریایی واژن را افزایش خواهد داد. علاوه بر این عفونت تریکومونایی واژن از طریق رابطه‌ی جنسی منتقل می‌شود، برای جلوگیری از ابتلای دوباره به عفونت، برقراری رابطه‌ی جنسی را تا زمان برطرف شدن کامل عارضه و از بین رفتن علائم عفونت به تعویق بیندازید. بد نیست نگاهی به مطلب داشتن رابطه جنسی در زمان عفونت واژن هم داشته باشید.

عفونت واژن در بارداری

زن باردار بیش‌تر از سایر افراد در برابر برخی عفونت‌ها آسیب‌پذیر است و در صورت درمان‌نشدن عفونت، احتمال بروز مشکلات جدی در آن بسیار بیش‌تر از سایرین است.  برخی از انواع عفونت‌ واژن در بارداری شامل این موارد هستند:

• عفونت‌های قارچی واژن
• عفونت باکتریایی از نوع واژینوز باکتریایی
• عفونت‌های باکتریایی با استرپتوکوک گروه B