بیماری روماتیسم قلبی یک گروه از اختلالات قلبی کوتاه مدت (حاد) و بلند مدت (مزمن) که به علت تب حاد روماتیسمی رخ می دهد، است.  آسیب به دریچه های قلب یک نتیجه معمول از تب روماتیسمی است. این آسیب منجر به نقص در عملکرد قلب می شود.معمولا کودکان 5 تا 15 ساله در خطر این بیماری هستند. 

روماتیسم قلبی چیست؟

بیماری روماتیسم قلب مزمن  نارسایی احتقانی قلب است که با اختلال در عملکرد دریچه های قلب آشکار می شود. اغلب دریچه میترال تحت تاثیر قرار می گیرد و منجر به تنگی میترال می شود. در حدود 50٪ موارد بیماری های روماتیسمی قلب، بیمار سابقه داشتن تب روماتیسمی را دارد.

تب روماتیسمی چیست؟

تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که پس از عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود. این عفونت بر اثر گروهی از باکتری‌ها به نام استرپتوکوک ایجاد می‌شود. تب روماتیسمی زمانی ایجاد می‌شود که این عفونت به درمان آنتی بیوتیکی جواب ندهد. بیماری تب رواتیسمی می‌تواند بر قلب، مفاصل پوست و مغز اثر بگذارد. علائم تب روماتیسمی عبارتند از:

• تب
• تحریک پوستی
• کم شدن بدون دلیل ورن بدن
• ورم مفاصل، حساسیت به لمس
• قرمز شدن بسیاری از مفاصل بدن
• دل درد
• خستگی مفرط

بيماري روماتیسم قلبي مـزمن هماننـد تـب روماتيـسمي حــاد در مناطقي كه استاندارد زندگي پـايين اسـت، بـه طـور شايـع ديده مي شود.

علائم روماتیسم قلبی

علائم بیماری های روماتیسمی قلب متفاوت است و آسیب به قلب اغلب قابل توجه نیست. وقتی علائم ظاهر می شوند، ممکن است به میزان و مکان آسیب های قلبی بستگی داشته باشد. به طور معمول علائم تب روماتیسمی حدود دو هفته پس از شروع عفونت استرپتوکوکی بدون درمان آشکار می شود. جدا از گلودرد ناشی از عفونت باکتریایی تب بالا نشانه آن است. معمولا، بعد از عفونت یک مفصل بسیار متورم و قرمز ایجاد می شود که بسیار دردناک است (معمولا یک مفصل بزرگ مانند زانو، مچ پا، آرنج یا شانه) که بعد از یک یا دو روز با مشکل مشابه در نقاط دیگر بدن جایگزین می شود.

قرمزی پوست کوتاه مدت ممکن است رخ دهد، اما شایع نیست. علائم این بیماری در طول زمان تغییر می کند. این تب معمولا در مجموعه در مورد چند هفته پس از عفونت استرپتوکوکی گلو رخ می دهد. علائمی که ممکن است به دلیل بیماری های روماتیسمی قلبی ایجاد شود عبارتند از:

• درد قفسه سینه
• تپش قلب
• تنگی نفس
• تورم مچ پا، مچ دست و معده است
• خستگی بیش از حد
• احساس تپش در قفسه سینه
• علل ایجاد روماتیسم قلب

علت اصلی تب روماتیسمی عفونت باکتریایی به نام استرپتوكوك ها است. این باکتری باعث یک اختلال التهابی می شود. این باکتری باعث گلودرد یا در درصد معدودی از بیماران موجب تب مخملک می‌شود. تب روماتیسمی باعث می‌شود بدن به بافت‌های خود که  به‌وسیله باکتری‌ها عفونی شده‌اند حمله کرده و درد گلو به وجود آید. این واکنش باعث ایجاد التهاب وسیع در بدن شده و پایه و اساس تب روماتیسمی را شکل می‌دهد.

بیماری های قلبی عروقی ناشی از تب روماتیسمی، بیماری التهابی است که می تواند بر بسیاری از بافت های همبند، به خصوص در قلب، مفاصل، پوست یا مغز تاثیر بگذارد. دریچه های قلب می توانند در طول زمان دچار التهاب و زخم شوند. این می تواند در تنگی یا نشت دریچه قلب را نتیجه قلب عملکرد طبیعی  خود را از دست می دهد.  ممکن است  این اتفاق، سالها طول بکشد و به نارسایی قلبی منجر شود.
تب روماتیسمی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما معمولا در کودکان 5 تا 15 ساله رخ می دهد.

 افراد در معرض خطر روماتیسم قلبی

عفونت استرپتوکوکی بدون درمان یا تحت درمان می تواند خطر بیماری های روماتیسمی قلبی را افزایش دهد. کودکان مبتلا به عفونت های شدید گلو در معرض خطر ابتلا به تب روماتیسمی و بیماری های قلبی روماتیسمی هستند. افراد در معرض خطر بیماری روماتیسم قلبی عبارتند از:

• کودکان
• افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری
•  زندگی در شرایط محیطی  بد و کمبود امکانات  بهداشتی مانند آب های آلوده
• جمعیت بیش از حد
• و بهداشت نامناسب  فردی است

 تشخیص بیماری قلب روماتیسمی

افراد مبتلا به بیماری روماتیسم قلب، عفونت استرپتوکوکی دارند. برای بررسی وضعیت استرپتوکوکی، می توان آزمایش خلط گلو یا آزمایش خون انجام داد. پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و شما را برای علائم تب روماتیسمی، از جمله درد و التهاب مفصلی، بررسی می کند. دکتر همچنین به صدای قلب شما گوش می دهد تا ریتم های غیر طبیعی را بررسی کند که ممکن است نشان دهند که دریچه های قلب تنگ شده است.

در کنار تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص بیماری های قلبی روماتیسمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اکوکاردیوگرام (اکو)

در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. امواج صوتی از طریق یک وسیله دستی به نام پروب به داخل بدن فرستاده می‌شود. این امواج صوتی ساختارها و مایعات موجود در قلب را مرتعش کرده و اکوها از طریق مبدل (پروب) مجددا دریافت می‌شوند. اکوها در مونیتور به تصاویر تبدیل می‌شوند. این آزمون مفید ترین برای تشخیص مشکلات دریچه قلب است.

الکتروکاردیوگرام (ECG)

این آزمون قدرت و زمان فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند. ریتم های غیر طبیعی (آریتمی یا دیستاریوم) و گاهی اوقات می تواند آسیب عضلات قلب را تشخیص دهد.

اشعه ایکس

برای اندازه گیری قلب و دیدن اینکه آیا مایع اضافی در قلب یا ریه وجود دارد این تست انجام می گیرد.

MRI قلبی

یک آزمایش تصویربرداری است که برای بررسی دقیق تر دریچه های قلب و عضلات قلب انجام می گیرد.

آزمایش خون

برای بررسی عفونت و التهاب، ممکن است برخی از آزمایشات خون انجام شود.

درمان روماتیسم قلبی

اگرچه با داشتن تب روماتیسمی، در ابتدا آسیب جدی به قلب وارد نمی کند. با این حال، هنگامی که التهاب ناشی از تب روماتیسمی یک یا چند دریچه قلب را در معرض آسیب قرار می دهد، نتیجه آن بیماری روماتیسم قلبی است. دریچه میترال و دریچه آئورت معمولا در این بیماری آسیب می بینند.

درمان تب روماتیسمی حاد شامل آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی و داروهای اضافی برای کاهش التهاب قلب و سایر علائم است. معمولا آسپرین در دوزهای بزرگ داده می شود تا التهاب مفصلی از بین رود. اگرآسیب دریچه ای به اندازه کافی قوی باشد تا فشار و قلب را بزرگ کند، برای از بین بردن آسیب دریچه ای ممکن است جراحی انجام شود. این عمل ممکن است شامل تعمیر دریچه قلبی آسیب دیده باشد.

اگر در دوران کودکی یا نوجوانی عوارض قلبی در اثر تب روماتیسمی مشخص شود، ممکن است مصرف روزانه آنتی بیوتیک تا سن 25 یا 30 سالگی برای جلوگیری از عود مجدد تب روماتیسمی و اجتناب از توسعه عفونت باکتریایی توصیه شود. درمان اضافی بستگی به نوع آسیب قلبی دارد.

جلوگیری از روماتیسم قلبی

بهترین راه جلوگیری از روماتیسم قلبی جلوگیری از آلوده شدن به عفونت باکتریایی است.ابتلا به این گلو درد، یکی از مهم ترین دلایل بروز رماتیسم قلبی در افراد است. البته به این معنا نیست که هر فردی با ابتلا به چنین عارضه ای مبتلا به این بیماری می شود. بنابراین گلو درد را جدی بگیرید. همچنین به موارد زیر نیز توجه داشته باشید:

مراقب علائم هشدار دهنده تب روماتیسمی در کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال باشید.

تب روماتیسمی به قلب فشار زیادی وارد می‌کند، پس لازم است با سیگار کشیدن یا داشتن وزن اضافه، فشار مضاعف به آن وارد نکنید.

رژیم غذایی سالمی‌داشته باشید.

عوارض تب روماتیسمی و روماتیسم قلبی

التهاب ناشی از تب روماتیسمی ممکن است بین چند هفته تا چند ماه طول بکشد.  در برخی موارد التهاب می‌تواند موجب عوارض بلند مدت در بیمار شود. روماتیسم قلبی یکی از این عوارض است که در اثر آسیب به دریچه‌های قلب ناشی از این التهاب، ایجاد می‌شود. این مشکل معمولا در بین دو دهلیز چپ قلب و تنگی دریچه میترال ایجاد می‌شود. البته سایر دریچه‌های قلب نیز ممکن است دچار مشکل شوند. این آسیب می‌تواند بر اثر یکی از عوامل زیر ایجاد شود:

تنگی دریچه قلب:

در این حالت دریچه قلب باریک تر از حال عادی است که باعث کاهش جریان خون می‌شود.

نارسایی دریچه قلب:

در این حالت دریچه قلب به طور کامل بسته نمی‌شود که باعث می‌شود خون در جهت نادرستی جریان پیدا کند

آسیب به ماهیچه‌های قلب:

التهاب ناشی تب روماتیسمی باعث ضعیف شدن ماهیچه‌های قلب می‌شود که باعث پمپاژ شدن ضعیف خون می‌شود.

آسیب به دریچه‌های قلب و سایر بافت‌های قلبی می‌تواند موجب بروز مشکلات و بیماری‌هایی در فرد شود که عبارتند از:

آریتمی ‌فیبریلاسیون دهلیزی: انقباض نامنظم دهلیز‌های قلب.

نارسایی قلبی: عدم توانایی قلب برای پمپاژ خون و خون‌رسانی به بدن.

بر گرفته از:

عوارض تب روماتیسمی

روماتیسم قلبی چیست؟