حتما برای شما هم تا به حال پیش آمده که دچار بیماری یا دردهای مزمنی می شوید که نمی دانید برای تشخیص و درمان آن باید به چه پزشکی مراجعه کنید. البته که درمان برخی از بیماری ها در بین بعضی تخصص های پزشکی مشترک است اما برای داشتن یک انتخاب آگاهانه بهتر است در مورد تخصص های مختلف پزشکی و بیماری های مرتبط با هر تخصص اطلاعاتی کسب کنید.
در این مقاله، تیم دکتردکتر به معرفی تخصص عفونی و بیماری ها و مشکلاتی که برای درمان آنها باید به متخصص عفونی مراجعه نمایید، می پردازد.
پزشک متخصص عفونی کیست؟
بدن هر انسان خانه یک میکروبیوم پر از باکتری، پاتوژن، قارچ و ویروس است. به طور معمول، میکروبیوم هیچ آسیبی به سلامت بدن وارد نمی کند بلکه گاهی برای سلامت بدن هم مفید هستند از این رو، روش هایی مانند پیوند مدفوع در جامعه پزشکی امروز مورد توجه قرار گرفته اند. اما گاهی اوقات، میکروارگانیسم ها می توانند باعث بیماری شوند و فاکتورهای سلامتی را تهدید نمایند این پاتوژن‌ها یا انگل‌های عامل عفونت می توانند از سایر افراد، حیوانات، حشرات یا غذای آلوده نیز به انسان ها منتقل شوند که علائم و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. غالبا پزشک متخصص عفونی از روش های زیر برای تشخیص انواع بیماری های عفونی استفاده می کند.
- آزمایش خون و ادرار
- سواب گلو
- نمونه های مدفوع
- بیوپسی های بافتی
- تست های میکروسکوپی، کشت و حساسیت خون، خلط، ادرار، مدفوع، مایع مفصلی، نمونه برداری (سواب) از زخم، مایع مغزی نخاعی و…
- تصویربرداری با اشعه X، سی تی اسکن، سونوگرافی و اسکن MRI
چالش های موجود پیش روی متخصصان عفونی
در تشخیص، کنترل و درمان بیماری های عفونی چند چالش اصلی وجود دارد که متخصصین عفونی با آنها روبرو هستند و تدابیر لازم برای حل و فصل آنها را با توجه به وضعیت بیمار و نوع بیماری تجویز می نمایند.
- سرعت رشد عفونت در بدن
- علائم مشابه به هم در انواع بیماری های عفونی
- اندام های آسیب دیده در اثر عفونت
- مقاومت بدن در برابر آنتی بیوتیک ها و میزان آن
- افزایش عفونت های جدید، مانند نورو ویروس
برای چه بیماری‌هایی باید به متخصص عفونی مراجعه کنیم؟
شایع ترین دلایلی که برای آنها باید به متخصص عفونی مراجعه کنید عبارتند از:
1. ارزیابی های پیش از سفرهای بین المللی و بیماری های بعد از مسافرت
با گسترش صنعت گردشگری و افزایش سفرهای بین المللی، پزشکان کشورهای مختلف با سندروم های ناآشنا و بیماری های عفونی با علائمی مانند تب، اسهال مسافرت، ضايعات جلدي، بيماي هاي دستگاه تنفسي و عصبي مواجه هستند. انجام مشاوره و ويزيت و معاینه مسافران قبل از سفر برای ايمن سازي و دریافت توصیه های لازم برای دوری از بیماری های عفونی مانند اسهال مسافرت و هم چنین بیماری های مقاربتی مانند تبخال، زگیل تناسلی، ایدز و هپاتیت و همچنین بیماری هایی مانند مالاریا توسط متخصصان عفونی لازم و ضروری است.
برای برقراری تماس تلفنی با متخصص عفونی کلیک کنید.
2. بیماری های مقاربتی مانند ایدز، هپاتیت B و C، زگیل تناسلی و تبخال تناسلی توسط پزشک عفونی غربالگری و درمان می شود.
بیماری های مقاربتی به عفونت هایی گفته می شود که از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل می شوند و می توانند اندام های متفاوتی در بدن را درگیر نمایند. به عنوان مثال در بیماری ایدز که مهم ترین راه انتقال آن، رابطه جنسی و تماس خونی است، سیستم ایمنی بدن دچار آسیب می شود و بدن به شدت در برابر عفونت های دیگر، آسیب پذیر می شود و با هر عفونتی ممکن است از پای بیفتد.در انواع هپاتیت B و C نیز، اندام هایی مانند کبد آسیب می بینند و در صورت برطرف نشدن عفونت می توانند منجر به بیماری هایی مانند نارسایی کبدی، سیروز کبدی و سرطان کبد شوند.
زگیل تناسلی و تبخال تناسلی نیز که جزو شایع ترین بیماری های مقاربتی هستند از جمله عفونت های ویروسی به نام ویروس پاپیلومای انسانی هستند که می توانند بسیار واگیردار باشند و در صورت عدم درمان منجر به بیماری های خطرناک تری مانند سرطان مقعد می شوند. برای تشخیص و درمان همه این بیماری ها باید به متخصص عفونی مراجعه نمود.
3. عفونت های دستگاه تنفسی مانند سل، پنومونی، سینوزیت و کرونا (کوید19)
سل یک بیماری عفونی بسیار شایع است که می تواند به قسمت های مختلفی مانند استخوان ها، مفاصل، مغز و کلیه ها را درگیر نماید اما به علت نیاز شدید میکروب سل به اکسیژن در بیشتر موارد ابتلا، دستگاه تنفسی بیش از قسمت های دیگر درگیر می شود و آسیب می بیند. پنومونی که در اصطلاح عمومی به سینه پهلو یا ذات الریه معروف است نیز مانند سل، عفونت دستگاه تنفسی به شمار می رود و کیسه های هوایی در جریان آن دچار عفونت و التهاب می شوند که برای درمان این بیماری ها باید به متخصصین عفونی مراجعه نماییم.
4. بیماری های گرمسیری مانند مالاریا
شاید نام آشناترین بیماری گرمسیری مالاریا باشد که از طریق پشه ها منتقل می شود. این پشه ها و انگل ها در آب و هوای گرم و مرطوب رشد می کنند و می تواند بسیار آزاردهنده و مرگبار باشد. انگل ها بعد از ورود به بدن وارد کبد می شوند و در آنجا تکثیر می یابند. آنها به گلبول های قرمز خون که حامل اکسیژن هستند، حمله کرده و در داخل آنها تخم‌گذاری می‌کنند و تا زمانی که گلبول‌های قرمز می‌ترکند، تکثیر می‌شوند. بیماری های گرمسیری از جمله زمینه هایی هستند که پزشکان عفونی در آن متخصص هستند.
5. بیماری های عفونی کودکان مانند عفونت ادراری، دیفتری، سیاه سرفه، کزاز، سرخک، آبله مرغان و اوریون
در سطح جهان برای پیشگیری از بیماری های عفونی در کودکان، 14 واکسن به نوزادان و کودکان تزریق می شود که 9 تا از آنها در ایران هم رایج هستند و به همه نوزادان تزریق می شوند. این واکسن ها عبارتند از: فلج اطفال، سل، سياه سرفه، کزاز، ديفتري، هپاتيت، سرخک، سرخجه و اوريون. از آنجایی که اين بيماري ها بسيار خطرناک و کشنده هستند، با تزريق واکسن مي توان از ابتلا به آن ها پيشگيري کرد اما بیماری های عفونی در کودکان محدود به این 9 مورد نیست و عفونت های دیگری مانند عفونت گوش،عفونت ادراری و آبله مرغان و آنفلوآنزا کودکان را تهدید می نماید. گرچه بسیاری از افراد برای این دست از بیماری ها برای فرزند خود به پزشک متخصص کودکان مراجعه می کنند اما مراجعه به پزشک متخصص عفونی برای این دست از بیماری ها مناسب تر است.
دریافت نوبت از متخصص عفونی کودکان
6. از عفونت در پروتزهای پیوند شده، به کمک دکتر عفونی جلوگیری کنید.
عفونت خطری است که می تواند بعد از هرگونه عمل جراحی، بدن بیمار را تهدید کند. کسانی که طی عمل های جراحی از پروتزها استفاده می کنند که طی عناوین مختلف از جمله زیبایی و یا ترمیم استخوان در بدن پیوند یا کاشته می شوند نیز از این واقعیت مستثنی نیستند و می توانند پس از عمل ایمپلنت دچار عفونت شوند و باید حتما به پزشک متخصص عفونی مراجعه نمایند.
عفونت ایمپلنت می‌تواند برای فرد مشکلات متعددی ایجاد کند که عبارتند از:
- قرمز شدن پوست
- تب
- ملتهب شدن نواحی اطراف ایمپلنت
- حالت تهوع و استفراغ
- خستگی و بیحالی
- وجود ترشحات زرد و بدبو در محل جراحی
![عفونت در پروتز زانو]()
7. برای عفونت های پوستی و استخوانی به متخصص عفونی مراجعه کنید.
عفونت های پوستی شرایطی هستندکه در آن میکروب ها (باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها) پوست و گاهی اوقات بافت های عمیق زیر آن را آلوده می کنند که در جریان ایجاد زخم ها، بریدگی ها، خالکوبی و تتو، سوراخ کردن گوش یا گزیدگی ها رخ دهند. این دست از عفونت ها می توانند با علائمی از این دست همراه باشند: ترشحات چرکی، قرمزی و التهاب، رگه قرمزی که از بریدگی به سمت قلب حرکت می کند، جوش های چرکی، تاول، دردهای شدید و افزاینده، تورم، تب.
عفونت های استخوانی که استئومیلیت نامیده می شوند، نیز گرچه نادر هستند اما بسیار جدی هستند. استخوان ها به روش های متفاوتی می توانند عفونی شوند و ممکن است عفونت در یک قسمت از بدن از طریق جریان خون به استخوان گسترش یابد، یا یک شکستگی باز یا جراحی ممکن است استخوان را در معرض عفونت قرار دهد. برخی از بیماری ها از جمله دیابت، ایدز، روماتیسم نیز می توانند منجر به عفونت های استخوانی شوند.
اگر علائم زیر شما را آزار می دهد و به عفونت ها مشکوک هستید حتما به پزشک متخصص عفونی مراجعه نمایید.
تب، تحریک پذیری، خستگی، حالت تهوع، حساسیت، قرمزی و گرمی در ناحیه عفونت، تورم در اطراف استخوان آسیب دیده، از دست دادن دامنه حرکتی و…
8. دکتر عفونی، عفونت های مقاوم نسبت به آنتی بیوتیک را درمان می کند.
آنتی بیوتیک ها در ایران جزو پرمصرف ترین داروها هستند که متاسفانه بسیاری از افراد به صورت خودسرانه از آنها استفاده می کنند و حتی در سرماخوردگی های ویروسی که هیچ نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارند، حجم زیادی از این دسته داروها را استفاده می نمایند. نگرانی اصلی پزشکان و محققین در این باره مقاومت برخی از باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک هاست که می تواند منجر به بروز عفونت های شدید در بدن شود.
به یاد داشته باشید که هیچگاه آنتی بیوتیک ها را بدون دستور پزشک مصرف نکنید و اگر دچار عفونت و بیماری شده اید که با مصرف آنتی بیوتیک ها بهبود نمی یابد حتما به متخصص عفونی مراجعه نمایید.
9. بیماری های مشترک بین انسان و حیوان
با گرم شدن هوا و گسترش حشرات موذی و هم چنین با گسترش فرهنگ نگهداری از حیوانات خانگی و البته غذا دادن به حیوانات خیابانی مانند گربه ها و سگ های خیابانی بسیاری از بیماری های مشترک بین انسان ها و حیوانات هم شایع می شوند که راه پیشگیری از آنها، واکسیناسیون حیوانات خانگی، رعایت بهداشت و کنترل و بهینه سازی غذا دادن به حیوانات خیابانی است. از مهترین بیماری های مشترک بین انسان و حیوان می توان به بیماری های هاری، تب مالت، تب کریمه کنگو، سالک ، سیاه زخم و انفلوانزای پرندگان اشاره نمود. متخصصین عفونی علاوه بر ارائه راهکارهای مناسب برای پیشگیری از این دسته از بیماری ها به درمان آنها می پردازند.
10. برای بیماری هایی مانند مننژیت و سپتی سمی(سپسیس) به دکتر عفونی مراجعه نمایید.
سپسیس یک وضعیت تهدید کننده زندگی است که با ورود یک عامل عفونی مانند باکتری، ویروس یا قارچ به جریان خون، ایجاد می شود. این عفونت کل سیستم ایمنی را فعال کرده سپس یک واکنش زنجیره‌ای از رویدادها را ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به التهاب کنترل‌نشده در بدن شود. این پاسخ کل بدن به عفونت باعث ایجاد تغییراتی در دما، فشار خون، ضربان قلب، تعداد گلبول های سفید و تنفس می شود. اشکال شدیدتر سپسیس نیز می تواند باعث اختلال در عملکرد اندام یا شوک شوند.
مننژیت نیز یک عفونت نادر است که بر غشاهای ظریف مغز و نخاع که مننژ نامیده می شوند تاثیر می گذارد و در نوزادان، کودکان زیر 5 سال، نوجوانان و جوانان 16 تا 25 ساله و سالخوردگان بالای 55 سال رایج تر است. علائم مننژیت می تواند در عرض چند ساعت یا چند روز ایجاد شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
گیجی، تب، سردرد، بی حسی در صورت، حساسیت به نور، سفتی عضلات گردن، تهوع و استفراغ، تشنج، عدم تمرکز، کمبود اشتها، بثورات پوستی و در نوزادان همراه با تب شدید، گریه های پیاپی که با در آغوش گرفتن نوزاد بلندتر می شوند، تنبلی و خواب آلودی و غیرفعالی بیش از حد و برآمدگی در قسمت نرم بالای سر همراه باشد. اگر خود یا فرزندتان علائم گفته شده را دارید حتما به متخصص عفونی مراجعه نمایید.
پزشک متخصص عفونی و درمان بیماری کرونا
از آنجایی که عامل به وجود آورنده بیماری کرونا نیز یک ویروس است و حمله این ویروس به بدن می تواند منجر به بروز عفونت در دستگاه های مختلف بدن علی الخصوص دستگاه تنفسی و ریه ها شود، متخصصان بیماری های عفونی پیشتاز درمان بالینی بیماران آلوده به کووید-۱۹ هستند. از آنجایی که متخصصان عفونی در زمینه اپیدمیولوژی نیز تخصص دارند و آموزش های لازم را دریافت نموده اند می توانند سرپرست مناسبی برای تیم های مقابله با بیماری های همه گیر مانند کرونا باشند.
برای طرح سوال درباره بیماری های عفونی در سایت دکتردکتر کلیک کنید.
