با ورود به دنیای کهنسالی، ابتلا به بیماری‌های مختلف باعث می‌شود که امکان بروز کم خونی در سالمندان بیشتر شود. کمبود آهن و مشکلات مشابه بستر دچارشدن به کم‌خونی را فراهم می‌کنند. شاید فکر کنید که کم‌خونی در این سنین، آن‌قدرها خطرناک و مهم نیست اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد مسنِ دچار این وضعیت، بیشتر از دیگران در معرض مشکلات جسمانی قرار دارند.
برای همین است که باید نسبت به عوارض و علائم کم‌خون‌شدن سالمندان دقیق باشید و نگذارید که این وضعیت برایشان مشکل به وجود بیاورد. رسیدگی به مشکلات کم‌خونی هم با مراجعه به متخصص قلب و عروق در تهران و شهرهای دیگر حل می‌شود. در ادامه، سعی کرده‌ایم که اطلاعات کاملی در خصوص کم‌خونی در دوران سالمندی در اختیارتان قرار بدهیم.
دلایل کم‌خونی در سالمندان چیست؟
زمانی که شخصی به کم‌خونی مبتلا می‌شود، شمار گلبول‌های قرمز بدنش پایین می‌آید یا مقدار هموگلوبین موجود در آنها کمتر ز مقدار لازم می‌شود. کم‌خونی می‌تواند در نتیجه از دست‌رفتن خون یا تولید ناکافی و معیوب گلبول‌های قرمز به وجود بیاید. تخریب این‌ها هم از دلایل کم‌خونی است.
در مقایسه با سلول‌های دیگر بدن، سلول‌های خونی بازه عمر کوتاه‌تری دارند؛ در حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز. با این اوصاف، بدنی سالم باید مدام در حال تولید گلبول‌های قرمز باشد. این تولید در مغز استخوان صورت می‌گیرد و حدود ۷ روز طول می‌کشد. بعد از تولید، سلول‌های خونی تقریباً ۳ تا ۴ ماه می‌توانند در خون باشند و مورد استفاده قرار بگیرند.
زمانی که گلبول‌های قرمز می‌میرند و از بین می‌روند، بدن آهن خود را بازیابی می‌کند و آن را برای تولید گلبول‌های قرمز جدید به کار می‌گیرد. اگر این فرایند طبیعی دچار مشکل شود، کم‌خونی رخ می‌دهد.
در کهنسالان، دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز کم‌خونی شوند. به طور کلی، دو دسته از عوامل باعث بروز این مشکل می‌شوند:
- مشکلات در تولید گلبول‌های قرمز
- مشکلات از بین‌رفتن گلبول‌های قرمز
مشکلات در تولید گلبول‌های قرمز
این دسته از عوامل کم خونی در سالمندان معطوف به مشکلاتی هستند که در مغز استخوان رخ می‌دهند. علاوه بر آنها، کمبود ویتامین‌ها و مواد دیگر هم از علل شکل‌گیری این نوع از کم‌خونی هستند. از جمله دلایل مذکور باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- استفاده از برخی داروها یا شیمی‌درمانی
- کمبود آهن
- کمبود ویتامین B12 یا فولات
- التهابات مزمن
- اختلالات مغز استخوان
مشکلات از بین‌رفتن گلبول‌های قرمز
گاهی هم بنا به دلایلی، گلبول‌های قرمز از بدن خارج می‌شوند و از شمارشان کم می‌شود. در این صورت هم احتمال بروز خونریزی قوت می‌گیرد. از جمله این عوامل و دلایل هم باید به موارد زیر دقت کنید:
- آسیب‌دیدگی و جراحت و خونریزی
- خونریزی‌های مزمن داخلی
- خون‌دادن مداوم (مثلاً کسانی که بستری‌اند و باید مدام مورد آزمایش قرار بگیرند).
علائم کم خونی در سالمندان چیست؟
گلبول‌های قرمز خونی از هموگلوبین برای حمل اکسیژن از شش‌ها به نقاط مختلف بدن استفاده می‌کنند. بنابراین، زمان که بدن یک فرد سالمند به اندازه کافی گلبول قرمز نداشته باشد، شروع به ابراز واکنش‌هایی مبتنی بر نداشتن اکسیژن کافی می‌کند.
از علائم کم‌خونی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- ضربان قلب بالا
- سردرد
- کاهش فشار خون؛ به ویژه در زمانی که کم‌خونی ناشی از خونریزی است.
- رنگ‌پریدگی؛ با نگاهی به پلک پایین فرد هم مشخص می‌شود که پلکش بی‌رنگ و کم‌خون است.
باید بدانید که شدت میزان علائم کم خونی در سالمندان و افراد دیگر وابسته به این است که چقدر سطح هموگلبینشان پایین‌تر از حد نرمال است و دیگر اینکه سرعت افت هموگلبین چقدر است.
سالمندان چه مقدار آهن نیاز دارند؟
فقر آهن یکی از انواع کم خونی در افراد سالمندان است. این موضوع بیشتر برای کسانی رخ می‌دهد که به اندازه کافی، گوشت قرمز مصرف نمی‌کنند؛ برای مثال گیاه‌خواران. خونریزی‌های مزمن در اثر برخی بیماری‌ها مانند زخم معده یا مشکلات رودوی هم می‌توانند باعث بروز چنین مشکلاتی در سالمندان شوند.
سالمندان باید به طور روزانه، ۸ میلی‌گرم آهن مصرف کنند. منظور از سالمندان هم افراد بالای ۵۰ سال است. کمبود این ماده در بدن می‌تواند منجر به کم‌خونی شود.
تشخیص کم خونی در سالمندان چگونه است؟
برای شناسایی و تشخیص کم‌خونی در سالمندان به آزمایش شمارش کامل خون (CBC) نیاز است. در آزمایش خون، موارد زیر شناسایی و بررسی می‌شوند:
- تعداد گلبول‌های سفید
- تعداد گلبول‌های قرمز
- هموگلبین؛ چند گرم از این پروتئین حامل اکسیژن در هر دسی‌لیتر خون است.
- هماتوکریت؛ بخشی از خون که از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است.
- تعداد پلاکت‌ها؛ تعداد پلاکت‌ها در هر میکرولیتر خون.
- میانگین حجم گلبول‌های قرمز؛ اندازه متوسط گلبول‌های قرمز خون.
درمان کم خونی در سالمندان چگونه است؟
بنا به نوع کم‌خونی و دلایلش، نیاز به استفاده از روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد. گاهی برای جبران کم‌خونی نیاز به راه‌کارهایی مانند تزریق خون یا درمان عامل آن یعنی بیماری‌هایی است که موجب از دست‌رفتن خون یا کم‌خونی می‌شوند.
قرص کم خونی برای سالمندان
اگر کم‌خونی در نتیجه کمبود آهن یا ویتامین‌ها باشد، از مکمل‌های آهن و B12 استفاده می‌شود. بهتر است که مکمل‌های آهن با شکم خالی مصرف شوند. این را هم به خاطر داشته باشید که مصرف ویتامین C با آهن، نرخ جذب آهن را بالا می‌برد. در صورتی که از مکمل‌ها برای درمان کم‌خونی استفاده می‌شود، باید نوع مکمل و دوز مصرفی آن هم مطابق توصیه و تجویز پزشک باشد.
درمان خانگی کم خونی سالمندان
برخی از درمان‌های خانگی هم برای درمان کم‌خونی مناسب هستند. مصرف غذاهای دریایی، سبزیجات، لوبیا و غلات کامل و گوشت قرمز می‌تواند از راه‌های خانگی و ساده برای درمان این مشکل باشد. باز هم تأکید می‌شود که درمان کم‌خونی با تشخیص علت و ریشه آن مشخص می‌شود.
پیشگیری کم خونی در سالمندان چگونه است؟
یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری از کم‌خونی در سالمندان، این است که از رژیم غذایی سالمی استفاده کنند. میزان انرژی و پروتئین مصرفی‌شان باید مشخص و کافی باشد.
در این صورت است که از میزان و امکان بروز التهابات در بدن کم می‌شود و امکان جذب آهن به وجود می‌آید. برای درمان کم‌خونی و جلوگیری از آن، مصرف دست‌کم ۱۷۰۰ کیلوکالری در روز توصیه می‌شود. این مقدار باید حاوی پروتئین و مواد مغذی باشد.
عوارض کم خونی در سالمندان چیست؟
کم‌خونی روی سلامت عمومی بدن اثرات منفی می‌گذارد. سالمندانی که به این مشکل دچار هستند، در معرض خطراتی جدی قرار می‌گیرند. آنها بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به بیماری‌های قلب‌وعروقی هستند.
امکان درگیرشدن با مشکلات شناختی هم در سالمندان مبتلا به کم‌خونی وجود دارد. عملکرد جسم و بدن افراد هم با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود. در برخی از موارد هم احتمال شکستگی استخوان‌ها با وجود کم‌خونی قوت می‌گیرد.
رژیم غذایی کم خونی در سالمندان چیست؟
از جمله مواد غذایی که مصرفشان به سالمندان دچار کم‌خونی توصیه می‌شود به مواد زیر دقت کنید:
- سبزیجاتی با برگ‌های تیره مانند اسفناج
- نخودفرنگی، نخود، عدس، لوبیای سفید و قرمز پخته
- کشمش و قیسی و آلوی خشک
- نان‌ها و غلات غنی‌شده با آهن
- آب آلو
پرستاری از سالمندان درگیر کم خونی چگونه است؟
برای نگهداری از سالمندان دچار کم‌خونی باید به نکاتی توجه داشته باشید. بنا به اینکه علت کم‌خونی‌شان چیست، نکات مراقبتی متفاوت خواهد بود. برای مثال، گاهی این مشکل ریشه در بیماری‌های دیگر دارد. پس باید با توجه به بیماری آنها، مراقبت‌های لازم را پیاده‌سازی کنید.
به طور کلی، با ایجاد برنامه غذایی مناسب که از سوی متخصص تجویز شده هم می‌توانید به حفظ سلامت فرد کمک کنید. برای رفع مشکلات ناشی از کم‌خونی به پزشکان مراجعه کنید و یادتان باشد که یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت از آنها، مراجعه به سایت نوبت دهی اینترنتی دکتردکتر است.
اگر درباره کم خونی در سالمندان پرسش دیگری هم دارید، حتماً از ما بپرسید تا در رسیدن به پاسخ کمکتان کنیم.
منابع:
