شناخت تفاوت‌های نوع یک و دو بیماری دیابت بسیار مهم و ضروری است. همه‌ی انواع دیابت باعث افزایش سطح گلوکز خون و رساندن آن به بیش از حد طبیعی خواهند شد. در این مقاله به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های دیابت نوع یک و دو خواهیم پرداخت.
در نوشته « دیابت نوع یک و نوع دو چه تفاوتی با هم دارند؟» می‌خوانید:
- علت‌ها
- علت بیماری دیابت نوع یک
- علت بیماری دیابت نوع دو
- عوامل تحریک کننده برای ابتلا به دیابت
- ویتامین دی
- تغذیه با شیر مادر
- نشانه‌ها
- هایپِرگلیسِمی (Hyperglycemia) یا افزایش قند خون
- هیپوگلیسمی (Hypoglycemia) یا کاهش قند خون
علت‌ها
هر دو نوع دیابت علت‌های متفاوتی دارند، ولی در هر دوی آن‌ها هورمون انسولین نقشی اساسی را ایفا می‌کند. هورمون انسولین توسط غده پانکراس تولید می‌شود و در فرایند تجزیه‌ی قند خون و تبدیل آن به انرژی نقش ویژه‌ای را بازی می‌کند.
علت بیماری دیابت نوع یک
در دیابت نوع یک سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های بتای پانکراس حمله می‌کند، وظیفه‌ی این سلول‌ها تولید انسولین است. هنوز علت حمله‌ی سیستم ایمنی به این سلول‌ها مشخص نیست، ولی عفونت‌هایی که در دوران کودکی رخ می‌دهد، احتمالاً نقش اصلی را ایفا می‌کند.(مثل کوکساکی،سرخجه)
زمانی که سیستم ایمنی این سلول‌ها را نابود کند، بدن، انسولین کافی برای تنظیم سطح قند خون در اختیار نخواهد داشت و فرد مبتلا تا آخر عمر باید انسولین دریافت کند.
دیابت نوع یک بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود، ولی در مواردی هم افراد بالغ و مسن‌تر هم به این بیماری مبتلا خواهند شد. این بیماری یکباره رخ می‌دهد ولی به سرعت شدت پیدا می‌کند.
ریسک فاکتورهای این بیماری عبارتند از:
- سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به دیابت نوع یک
- اختلالات مادرزادی و ژنتیکی
- برخی دیگر از بیماری‌ها مانند هموکروماتوز (cystic fibrosis) و فیبروز سیستیک (hemochromatosis)
- برخی عفونت‌های احتمالی مانند اوریون (mumps) و سرخجه (rubella) و سایتومگالوویروس(cytomegalovirus )
علت بیماری دیابت نوع دو
در دیابت نوع دو سلول‌های بدن در برابر اثر انسولین مقاومت می‌کنند، بنابراین انسولین نمی تواند گلوکز را وارد سلول کند و قند خون افزایش پیدا می کند،به این شرایط مقاومت به انسولین نامیده می شود.برای جبران افزایش قند خون ،سلول های بتای جزایر لانگرهانس انسولین بیشتر ترشح می کنند و همین امر در گذر زمان باعث می شود که سلول های بتا از کار افتاده و ترشح انسولین نیز رفته رفته کاهش یابد تا وقتی که تمام سلول ها از بین رفته و ترشح انسولین نیز قطع می شود.
نشانه‌های این بیماری گاهی سال‌ها بعد خود را نشان خواهد داد. در مراحل ابتدایی این بیماری فرد با مصرف دارو، رعایت رژیم غذایی خاص و انجام حرکات ورزشی می‌تواند خطرات این بیماری را کاهش دهد.
در مراحل ابتدایی ابتلا به این بیماری، فرد نیاز به تزریق انسولین ندارد. ولی زمانی که بیماری شدت پیدا کرد، برای پایین نگه داشتن سطح قند خون و فراهم کردن شرایط عادی باید به فرد انسولین تزریق شود.
ریسک فاکتورهای این بیماری عبارتند از:
- سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به دیابت نوع دو (تو رفرنس جدید این گزینه از ریسک فاکتو ها حذف شده)
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
- چاقی
- سیگار کشیدن
- داشتن رژیم غذایی ناسالم
- نداشتن فعالیت بدنی مناسب و ورزش نکردن
- مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج و برخی داروهای کنترل کننده‌ی ویروس HIV
دیابت نوع دو در مردمان برخی نژادها بیشتر دیده می‌شود. بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) سیاهپوستان، مردمان آمریکای لاتین، سرخپوستان بومی آمریکا، بومی‌های آلاسکا، بومی‌های جزایر اقیانوس آرام و افرادی با ریشه‌های آسیایی از این دسته هستند.
عوامل تحریک کننده برای ابتلا به دیابت
عوامل ژنتیکی و محیطی زیادی باعث ابتلای فرد به هر دو نوع دیابت خواهند شد. ولی افراد تنها با انتخاب شیوه‌ی زندگی سالم می‌توانند از ابتلا به دیابت نوع دو جلوگیری کنند. محققان همچنین معتقدند که برخی فاکتورهای محیطی دیگر ممکن است در ابتلا به دیابت موثر باشد:
ویتامین دی
بر اساس تحقیقات پایین بودن سطح ویتامین دی می‌تواند در ابتلای افرد به دیابت نوع یک و دو موثر باشد. در سال 2017 مطالعه‌ای انجام شد و بر اساس آن دانشمندان اعلام کردند که کمبود ویتامین دی در بدن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی فرد و حساسیت پذیری هورمون انسولین و در نهایت شانس بالای فرد برای ابتلا به دیابت شود.
مهم‌ترین منبع ویتامین دی قرار گرفتن در معرض نور آفتاب است، مصرف روزانه‌ی لبنیات غنی شده و روغن ماهی هم به نیاز بدن به ویتامین دی کمک خواهد کرد.
تغذیه با شیر مادر
پژوهشگران معتقدند که دادن شیر مادر به نوزادان حتی برای مدت کوتاه، از ابتلای آن‌ها به دیابت نوع یک در آینده جلوگیری خواهد کرد. با این همه شواهد کافی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.
نشانه‌ها
| دیابت نوع یک | دیابت نوع دو | |
| قبل از شروع | شاخص توده‌ی بدنی در محدوده‌ی طبیعی 19-24.5 | شاخص توده‌ی بدنی بالاتر از محدوده‌ی طبیعی 25 به بالا |
| ابتدای بیماری | در طی چند هفته این علایم در فرد ظاهر می‌شود:تکرر ادرار، پرنوشی، گرسنگی مداوم، تاری دید، خستگی و ضعف بدنی، بی حس شدن انگشتان دست و پا، افزایش مدت زمان بهبود کامل زخم‌های بدن | در طی چند سال این علایم در فرد ظاهر می‌شود:در طی چند هفته این علایم در فرد ظاهر می‌شود:تکرر ادرار، پرنوشی، گرسنگی مداوم، تاری دید، خستگی و ضعف بدنی، بی حس شدن انگشتان دست و پا، افزایش وزن و ، افزایش مدت زمان بهبود کامل زخم‌های بدن |
| مشکلات | خطر ابتلا به:بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش خطر سکته‌ی قلبی و حمله‌ی قلبی، بیماری‌های کلیوی و از کار افتادن کلیه‌ها، نابینایی، آسیب‌های عصبی، ، افزایش مدت زمان بهبود کامل زخم‌های بدن و کتواسیدوز دیابتی | خطر ابتلا به:بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش خطر سکته‌ی قلبی و حمله‌ی قلبی، بیماری‌های کلیوی و از کار افتادن کلیه‌ها، نابینایی، آسیب‌های عصبی، ، افزایش مدت زمان بهبود کامل زخم‌های بدن، بروز قانقاریا که در نهایت به قطع اندام منجر می‌شود و هایپرگلایسمیک هایپر اسمولار |
هایپِرگلیسِمی (Hyperglycemia) یا افزایش قند خون
اگر میزان قند خون فرد بالا باشد، علایم هایپِرگلیسِمی در فرد دیده خواهد شد و متعاقب آن فرد بیماری‌های قلبی و عروقی، نابینایی و از کار افتادن ارگان‌ها را تجربه خواهد کرد.
بر اساس نظر انجمن دیابت آمریکا فرد مبتلا به هایپِرگلیسِمی از پرنوشی و تکرر ادرار رنج خواهد برد. هاپیرگلیسمی می‌تواند منجر به شرایطی شود که حیات فرد در معرض خطر جدی قرار داشته و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی پیدا خواهد کرد، نشانه‌های این حالت که کتواسیدوز دیابتی (ketoacidosis) نامیده می‌شود، شامل:
- به سختی نفس کشیدن
- بوی میوه از دهان در هنگام تنفس
- تهوع و استفراغ
- درد شکم
- کما
هیپوگلیسمی (Hypoglycemia) یا کاهش قند خون
اگر فرد مبتلا به دیابت انسولین زیادی مصرف کند یا فرد دارویی مصرف کند که باعث تولید بیش از حد انسولین در بدن شود، این حالت رخ می‌دهد.
علایم اولیه شامل:
- عرق کردن، تب و لرز و صورت رنگ پریده
- عصبی بودن و احساس لرزش در بدن
- افزایش ضربان قلب
- سرگیجه
- تهوع
- احساس ضعف و خستگی
- سردرد
- بی حس شدن انگشتان دست
فرد در صورت بروز این علایم باید نوشیدنی‌های شیرین، آبنبات بخورد. خوردن مواد غذایی پروتینی مانند کره بادام زمینی به همراه شیرینی به بهبود شرایط فرد کمک بیش‌تری خواهد کرد. اگر فرد درمان نشود، سرگیجه، کاهش هوشیاری و در نهایت کما در انتظارش خواهد بود. و فرد باید هرچه سریع تر با اورژانس تماس بگیرد.
منبع:
