علائم و درمان تومور عصب شنوایی
تومور عصب شنوایی چیست و چه انواعی دارد؟ این بیماری چگونه تشخیص داده میشود و چگونه درمان میشود؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
اگر تومور عصب شنوایی درمان نشود میتواند عوارض جدی همچون از بین رفتن شنوایی را در پی داشته باشد. این بیماری دارای زمینههای ژنتیکی نیز هست. در ادامه دربارهی این بیماری بیشتر توضیح خواهیم داد.
تومور عصب شنوایی چیست؟
نورومای آکوستیک (Acoustic neuroma) یا تومور عصب شنوایی که تحت عنوان شوانومای وستیبولار (vestibular schwannoma) یا تومور دهلیزی سلولهای شوان شناخته میشود، نوعی تومور غیر سرطانی است که معمولاً بسیار رشد آهستهای دارد. این تومور در عصب اصلی شنوایی که از گوش داخلی به سمت مغز میرود ایجاد میشود. شاخههای این عصب به صورت مستقیم تعادل و شنوایی را تحت تأثیر قرار میدهد و فشار وارد شده توسط تومور عصب شنوایی میتواند روی شنوایی اثر گذاشته و باعث شنیده شدن مداوم صدای زنگ در گوش شود. همچنین این تومور روی تعادل فرد هم اثر خواهد گذاشت.
نورومای آکوستیک معمولاً از سلولهای شوآن که عصب شنوایی را در برگرفته اند ایجاد شده و بسیار آهسته رشد میکند و گاهی هم حتی اصلاً رشد نمیکنند. در موارد نادر اما، ممکن است به سرعت رشد کرده و به اندازه کافی بزرگ شود که به مغز فشار وارد کرده و عملکردهای حیاتی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
درمان نورومای آکوستیک شامل بررسی منظم، پرتو درمانی و درمان جراحی برای خارج کردن تومور است. علاوه بر نورومای آکوستیک دو نوع تومور دیگر گوش یعنی سرطان کانال گوش و تومور گلوموس گوش هم برای درمان به جراحی نیاز دارند.
علائم تومور عصب شنوایی
علائم و نشانههای نورومای آکوستیک معمولاً نهفته بوده و گاهی سالها طول میکشد تا خود را نشان دهند. این علائم معمولاً ناشی از اثر تومور روی عصب شنوایی و تعادل هستند. فشار تومور روی عصب سه قلو و عصب صورت که ماهیچههای صورت و حس را کنترل میکنند، فشار وارد شده روی رگهای خونی نزدیک و همچنین ساختار مغزی میتواند باعث بروز مشکلات بسیار زیادی شود.
هر چه قدر تومور بزرگتر شود، احتمال بیشتری وجود دارد که باعث بروز علائم و نشانه های قابل توجه و شدیدتری شود.
علائم و نشانههای معمول نورومای آکوستیک عبارتند از:
- از دست دادن شنوایی که معمولاً به مرور زمان رخ میدهد اما در مواردی هم به صورت ناگهانی بروز میکند. معمولاً در بیشتر مواقع فقط یکی از گوشها از این نظر تحت تاثیر قرار می گیرد.
- زنگ زدن گوش
- از دست دادن تعادل
- سرگیجه
- بی حس شدن صورت و در موارد بسیار نادر از دست دادن توان کنترل ماهیچهها یا ضعف عضلانی
در موارد نادر، نورومای آکوستیک ممکن است به حدی بزرگ شود که روی ساقه مغز اثر گذاشته و حیات فرد را به خطر بیندازد.
چه زمانی برای تومور عصب شنوایی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر متوجه شدید که یکی از گوشها از نظر شنوایی تحت تاثیر قرار گرفته، زنگ دار شده و اینکه از نظر حفظ تعادل با مشکل رو به رو شدهاید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص اولیهی نورومای آکوستیک از بزرگ تر شدن بیش از حد تومور که خود باعث بروز مشکلات بسیار جدیتری همچون از دست دادن کامل شنوایی و یا تجمع بسیار زیاد مایعات در جمجمه خواهد شد.
علت تومور عصب شنوایی
عملکرد نادرست ژنی که روی کروموزوم ۲۲ قرار دارد، علت بروز نورومای آکوستیک است. به صورت معمول، این ژن پروتئین خاصی را تولید میکند که کار سرکوب تومور را برعهده دارد و به این ترتیب به کنترل رشد سلولهای شوآن کمک میکند.
اینکه چه عاملی باعث میشود که این ژن عملکرد درستی نداشته باشد، چندان مشخص نیست و در بسیاری از موارد، بروز تومور علت مشخصی ندارد.
نوروفیبروماتوز نوع ۲ (neurofibromatosis type 2) اختلال نادری است که باعث تشکیل توموری روی عصب تعادل در هر دو طرف سر میشود و عامل بروز آن هم این ژن خاص است.
عوامل خطرساز که احتمال ابتلا به تومور عصب شنوایی را افزایش میدهند
عوامل خطرسازی وجود دارند که ریسک ابتلا به تومور گوش را افزایش میدهند که این موضوع شامل موارد زیر است:
نوروفیبروماتوز نوع ۲
تنها عامل خطر تایید شده داشتن والدینی مبتلا به اختلال ژنتیکی نادر نوروفیبروماتوز نوع ۲ است. اما این اختلال ژنتیکی تنها مسئول ۵ درصد تومورهای عصب شنوایی است.
مشخصهی اصلی نوروفیبروماتوز نوع ۲ تشکیل تومورهای غیر سرطانی روی اعصاب تعادل در دو طرف سر و دیگر عصبهاست.
نوروفیبروماتوز نوع ۲ یک اختلال ژنتیکی اتوزوم غالب است و جهش تنها از طریق یکی از والدین منتقل میشود. هر فرزند فرد مبتلا ۵۰ درصد شانس ابتلا دارد
مشکلات و عوارض جانبی تومورعصب شنوایی
نورومای آکوستیک منجر به مشکلات دائمی زیادی میشود، این مشکلات شامل:
- از دست دادن شنوایی
- بی حس شدن صورت و ضعف
- مشکلاتی در برقراری تعادل
- زنگ زدن گوش
تومورهای بزرگ، ممکن است روی ساقه مغز فشار وارد کرده و از جریان پیدا کردن طبیعی مایعات بین مغز و طناب نخاعی جلوگیری کنند. این مایعات درون سر جمع شده و هیدروسفالی باعث افزایش فشار درون جمجمه خواهد شد.
تشخیص تومور گوش یا نورومای آکوستیک
معاینه کامل گوش معمولاً اولین قدم در تشخیص و درمان نورومای آکوستیک است. معمولاً تشخیص تومور عصب شنوایی در مراحل اولیه بیماری سخت است، چرا که در این مرحله علائم بیماری نهفته بوده و معمولاً به مرور زمان و به تدریج گسترش مییابند. علائم رایج همچون از دست دادن شنوایی، با دیگر مشکلات گوش داخلی و میانی همراه است.
بعد از اینکه پزشک سوالاتی در مورد علائم فرد پرسید، آزمایش کامل گوش انجام خواهد داد. ممکن است که آزمایشهای زیر هم انجام شود:
- تست شنوایی: در این آزمایش که توسط شنوایی سنج انجام میشود، فرد باید به صدای مشخصی از طریق یکی از گوشهای خود گوش دهد. در این آزمایش صداهای مختلفی با تن و ریتمهای متفاوت برای فرد پخش میشود. هر صدا چندین بار با تنهای مختلف پخش میشود تا مشخص شود که کدام صدا برای فرد قابل شنیدن است. همچنین برای اندازهگیری توان شنوایی چندین کلمه هم برای فرد پخش میشود.
- تصویر برداری: ام آر آی یک روش تصویربرداری تشخیصی است که به تشخیص نورومای آکوستیک و تشخیص تومورهایی حتی با اندازه یک یا دو میلیمتر کمک میکند. اگر ام آر آی در دسترس نباشد، میتوان از سیتی اسکن استفاده کرد ولی در این روش تومورهای بسیار کوچک ممکن است شناسایی نشوند.
درمان تومور گوش یا نورومای آکوستیک
درمان تومور عصب شنوایی بسته به اندازه تومور و میزان رشد آن و همچنین وضعیت کلی سلامت بیمار و اینکه آیا علائم و نشانههای بیماری را تجربه میکند یا نه، بسیار متفاوت است. برای درمان پزشک یکی از سه روش درمانی موجود را پیشنهاد خواهد داد.
نظارت و مانیتور کردن دقیق بیمار
اگر تومور کوچک بوده و اصلاً رشد نکند یا اینکه سرعت رشد کمی داشته باشد یا اینکه باعث بروز علائم و نشانههای زیادی نباشد و یا اینکه علائم کمی را نشان دهد، پزشک پیشنهاد میکند که تومور تحت نظارت دقیق قرار گیرد. این روش درمانی به خصوص در مورد بزرگسالان مسنتر و یا دیگرانی که کاندید مناسبی برای دیگر روشهای درمانی تهاجمیتر نیستند پیشنهاد میشود.
پزشک در این روش درمانی از بیمار میخواهد که هر ۶ تا ۱۲ ماه تست شنوایی و یا سایر روشهای تصویربرداری را انجام دهد. این کار کمک میکند تا مشخص شود که آیا تومور در حال رشد است و یا اینکه آیا تومور باعث ایجاد مشکلات شدیدتری شده است که نیاز به انجام روشهای درمانی دیگر باشد یا خیر.
جراحی تومور گوش
گاهی برای خارج کردن تومور باید جراحی انجام شود. بسته به اندازه تومور، وضعیت شنوایی و دیگر عوامل روشهای مختلفی برای خارج کردن نورومای آکوستیک وجود دارد. هدف اصلی جراحی خارج کردن تومور، حفظ نورون صورت برای جلوگیری از فلج عضلات صورت و حفظ قدرت شنوایی تا حد ممکن است.
جراحی برای خارج کردن تومور تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و برای این کار جراح از طریق گوش داخلی و یا ایجاد دریچهای در جمجمه عمل میکند. در برخی از موارد امکان خارج کردن کل تومور وجود ندارد. برای مثال اگر تومور به بخشهای مهم مغز و یا عصب صورت نزدیک باشد.
گاهی عمل جراحی باعث بدتر شدن علائم میشود. در این شرایط ممکن است قدرت شنوایی، تعادل و یا عصب صورت در طول عمل آسیب ببیند.
مشکلات و عوارض جانبی ناشی از جراحی عبارتند از:
- نشت مایع مغزی نخاعی از طریق زخم
- از دست دادن شنوایی
- ضعف عضلات صورت
- بی حس شدن صورت
- زنگ دار شدن گوش
- مشکلات تعادل
- سردرد مداوم
- عفونت مایع مغزی نخاعی یا مننژیت
- سکته و یا خونریزی مغزی
پرتودرمانی
یکی از درمانهای تومور گوش پرتو درمانی است در ادامه به انواع آن خواهیم پرداخت:
رادیو جراحی استریوتاکسی (Stereotactic radiosurgery)
در صورت ابتلا به نورومای آکوستیک و اگر تومور کوچکتر از ۳ سانتیمتر قطر داشته باشد و اگر فرد سن بالا بوده و به خاطر وضعیت سلامتی قادر به تحمل جراحی نباشد، این روش درمانی پیشنهاد میشود.
رادیو جراحی استریوتاکسی همچون جراحی گاما نایف (Gamma Knife radiosurgery) از تعداد زیادی اشعههای گاما استفاده میکند. این اشعهها بدون اینکه به بافتهای اطراف تومور آسیب وارد کنند، در مقدار دقیق و مشخصی به خود بافت تومور برخورد میکنند. پیش از انجام این روش با روش های تصویر برداری محل دقیق تومور مشخص میشود تا ذرات گاما دقیقا به محل مورد نظر اصابت کنند.
در طول انجام این روش یک قاب سبک وزن به سر فرد متصل میشود تا سر در طول انجام این روش بدون حرکت باقی بماند.
هدف این روش درمانی متوقف کردن رشد تومور،حفظ عملکرد عصب صورت و بازگرداندن شنوایی است. ممکن است هفتهها، ماهها و یا حتی سالها طول بکشد که اثرات این جراحی خاص خود را نشان دهد. در این مدت باید بیمار برای انجام تست شنوایی و دیگر بررسیهای تصویربرداری به صورت دقیق زیر نظر پزشک باشد.
خطرات رادیو جراحی شامل:
- از دست دادن شنوایی
- زنگ زدن گوش
- ضعف عضلانی صورت
- بی حس شدن صورت
- مشکلات تعادل
- شکست فرایند درمان و ادامه رشد تومور
پرتودرمانی استریوتاکتیک (Stereotactic radiotherapy)
در این روش درمانی مقادیر کمی اشعه در طی جلسات متعدد برای متوقف کردن رشد تومور به آن تابانده میشود. در این روش هم به بافتهای اطراف اسیبی وارد نمیشود.
پروتون تراپی (Proton beam therapy)
در این روش پرتو درمانی از ذرات پر انرژی با بار مثبت تحت عنوان پروتون استفاده میشود. در این روش هم با کمک مقدار مشخصی از پرتوها به بافتهای اطراف اسیبی وارد نمیشود.
درمان حمایتی
علاوه بر درمانهای انجام شده برای توقف رشد تومور و یا خارج کردن آن برای مدیریت مشکلات ناشی از درمان مانند سرگیجه و یا عدم تعادل درمانهای حمایتی انجام خواهد شد.
کاشت حلزون گوش و دیگر روشهایی درمانی برای آن دسته از بیماران که شنوایی خود را از دست داده اند انجام میشود.
مقابله با بیماری و حمایت از بیمار مبتلا به تومور گوش
کنار آمدن با احتمال از دست دادن شنوایی و فلج صورت و تصمیمگیری در این مورد که کدام روش درمانی برای شما مناسب است، ممکن است بسیار استرس آور باشد. برخی از پیشنهاداتی که ممکن است کمک کننده باشد، عبارتند از:
- بالابردن اطلاعات شخصی در مورد نورومای آکوستیک: هر چه قدر فرد اطلاعات بیشتری در مورد بیماری داشته باشد، بهتر خواهد توانست در مورد انتخاب بهترین روش درمانی تصمیمگیری کند. علاوه بر مشورت با پزشک و شنوایی سنج، فرد میتواند با مددکار اجتماعی یا مشاور هم صحبت کند از طرفی دیگر صحبت کردن با دیگر افراد مبتلا به این بیماری و استفاده از تجربیات آنها تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود.
- ایجاد یک سیستم حمایتی قوی: خانواده و دوستان میتوانند به شخص در این شرایط سخت بسیار کمک کنند.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
فرد مبتلا احتمالا در ابتدا به پزشک عمومی مراجعه خواهد کرد. پزشک عمومی برای بررسی بیشتر فرد را به متخصص گوش و حلق و بینی و یا جراح مغز و اعصاب ارجاع خواهد داد.
در جلسه ملاقات با پزشک اطلاعات زیادی رد و بدل میشود و بنابراین بهتر است که فرد برای پاسخ دادن به سوالات آماده باشد.
بیمار چه کارهایی باید انجام دهد؟
- علائم خود را یادداشت کنید
- لیستی از داروها، ویتامینها و مکملهای مصرفی تهیه کنید
- یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود را همراه داشته باشید
- سوالات خود را یادداشت کنید
برخی از سوالاتی که میتوانید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- عامل احتمالی بروز بیماری چیست؟
- دیگر دلایل بروز بیماری چه میتواند باشد؟
- چه آزمایشهایی باید انجام داد؟
- چه روشهای درمانی در دسترس است؟
- کدام روش درمانی برای وضعیت من مناسب است؟
- عوارض جانبی هر کدام از این روشهای درمانی کدامند؟
- در صورت عدم درمان چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- از طریق کدام منابع چاپی و یا وبسایتها میتوان اطلاعات بیشتری در مورد بیماری کسب کرد؟
از پزشک چه انتظاری باید داشت؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه علائم خود شدید؟
- آیا علائم ادامه دار هستند یا گهگاه رخ میدهند؟
- علائم تا چه حد شدید هستند؟
- آیا از اعضای خانواده کسی به نورومای آکوستیک مبتلا شده است؟
- در این سطح از بیماری قدرت شنوایی گوش درگیر تا چه حد به شما در کارهای روزانه کمک میکند؟ برای مثال از آن برای تلفن حرف زدن و یا تشخیص اینکه صدا از کدام سمت میآید استفاده میکنید؟
- آیا این روزها به سردرد مبتلا شدهاید یا اینکه در گذشته با سردرد درگیر بودهاید؟
منبع:
با سلام و خسته نباشید
پدر من در بیمارستان امیر اعلم عمل جراحی تومور گوش ، عمل گلوموس داشت متاسفانه 48 ساعت بعد عمل فوت کرد . آیا این بیماری هنگام عمل منجر به مرگ هم میشه ؟ من واقعا نمیدونم چی بگم .
سلام
یکتومور خوش خیم و اصولا نباید عارضه ای داشته یاشه مگر اینکه از نظر بیهوشی و قلبی مشکلی پیش بیاد یا تومور به مغز رسیده باشه و…
به هر حال پرونده ایشون نیازمند بررسی دقیق
علت فوت پدرتون چی ذکر شده؟
سلام خانوم دکتر من ۳۵ ساله هستم یه توده سه سانتی تو گوشمه دکترا میگن خوشخیم ولی روی عصب مغزته احمال زیاد کر میشی احنمال داره عصب صورتتم فلج بشه با دارو تو ۶ ماه خوب بشه من خودم بچه اتیسم دارن خیلی نگران اونم راه حلی نیس ک خطر ناک نباشه
سلام عزیزم.
الان براتون دارو تجویز شده؟
باسلام خسته نباشی من یک سال هست ضربه شدیدی به پشت گوشم خورده باعث دردوسوزش حتی چندساعت نتونستم غذابخورم سوزش ودردداشتم پشت گوش وفکم ولی رفتم دکترهمین حرفاروزدم گفت داخل گوشت خوبه بخاطرضربه التهاب ،دارودادن خوب نشودم این دردروهرروزپشت گوشم دارم الانم قسمتهای گردنم هست الان مرتب درددارم داروزیادمیخورم خوب نمیشم همش بادستم ماسازمیدم رگهای گردنم سفت میشه مرتب پشت گوش وگردنم دردمیگیره توروخداکمکم کنین
سلام بهتره سي تي اسكن بديد و
برای معاینه کامل و تجویز دارو، به صورت حضوری به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.