آزمایش CRP چیست؟ از تفسیر آزمایش تا شرایط انجام

در طول تاریخ و با پیشرفت علم پزشکی، راه‌های مختلفی برای تشخیص بیماری‌های گوناگون کشف شده است. تشخیص صحیح و زودهنگام بیماری‌ها می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد و درمان را راحت‌تر کند. تجویز آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، در شناسایی به موقع بیماری‌ها موثر هستند. بعضی از بیماری‌ها مثل بیماری‌های عفونی، برای سال‌ها در بدن انسان پنهان و خاموش می‌مانند و زمانی که در بدن گسترش پیدا کنند، علائم بیرونی از خود نشان می‌دهند. معمولا درمان در این شرایط سخت‌تر است. یکی از آزمایش‌هایی که در تشخیص زودهنگام بیماری‌های عفونی و التهابی در بدن کاربرد زیادی دارد، آزمایش CRP است. در این مقاله به‌طور کامل به این سوال پاسخ می‌دهیم که آزمایش CRP چیست و چگونه انجام می‌شود. همراه ما باشید.

آزمایش CRP چیست و چرا انجام می‌شود؟

برای دانستن این‌که آزمایش CRP چیست، ابتدا باید با پروتئین واکنشی C آشنا شویم. CRP یا پروتئین واکنشی C (C-Reactive)، ماده‌ای است که به‌طور طبیعی در کبد ساخته می‌شود. اگر عاملی باعث التهاب در بدن شود، این پروتئین به همراه پروتئین‌های دیگر از طریق کبد وارد خون می‌شود؛ سپس پروتئین واکنشی C به ترمیم بخش آسیب‌دیده کمک می‌کند. در حالت طبیعی مقدار کمی از این پروتئین در بدن انسان وجود دارد، ولی اگر مقدار آن زیاد شود، نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت جدی در بدن خواهد بود. 

مقدار CRP را از طریق آزمایشی با همین نام اندازه می‌گیرند. نوع دیگری از این آزمایش وجود دارد که با نام پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا یا hs-CRP شناخته می‌شود. از این آزمایش معمولا برای شناسایی مشکلات قلبی استفاده می‌کنند.

اگر کلسترول خون شما بالا باشد، به احتمال زیاد میزان LDL شما در آزمایش هم زیاد خواهد بود. LDL کلسترول بد خون است و می‌تواند باعث سکته قلبی شود. تقریبا۵۰ درصد افرادی که دچار حمله قلبی می‌شوند، سطح LDL خون‌شان بالا است؛ بنابراین بسیاری از پزشکان برای شناسایی بیماری‌های عفونی، ویروسی، باکتریایی و بیماری‌های خودایمنی، از آزمایش CRP استفاده می‌کنند. بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث التهاب در بدن می‌شوند. به همین دلیل برای شناسایی آن‌ها در بدن، آزمایش CRP توسط پزشک تجویز می‌شود.

اگرچه آزمایش CRP نمی‌تواند محل وقوع التهاب را تعیین کند؛ اما برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های عفونی این آزمایش تجویز می‌شود. علائمی مانند تب و لرز، حالت تهوع و استفراغ، تنفس سریع و پی‌درپی و ضربان قلب بالا، از علائم شایع بیماری‌های عفونی به شمار می‌آیند. به همین دلیل در تشخیص بیماری کرونا هم از این آزمایش استفاده می‌شود. در ادامه در مورد نحوه چگونگی انجام آزمایش CRP و تفسیر آن به‌طور کامل شرح خواهیم داد.

تفاوت آزمایش CRP با hs-CRP چیست؟

همان طور که گفتیم آزمایش CRP برای شناسایی التهاب و عفونت در بدن استفاده می‌شود و نوع دیگری از این آزمایش با نام پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا یا hs-CRP معمولا برای تشخیص مشکلات قلبی تجویز می‌شود. بر اساس مطالعات انجام شده، آزمایش CRPبرای بیماری‌های قلبی و عروقی نسبت به آزمایش  LDL بهتر است. آزمایش LDL برای اندازه‌گیری میزان کلسترول بد خون انجام می‌شود. تفسیر آزمایش hs-CR هم مانند آزمایش CRP است و به‌ویژه برای افرادی که احتمال حمله قلبی در آن‌ها وجود دارد، بسیار مفید خواهد بود.

ارتباط آزمایش CRP در تشخیص آپاندیسیت حاد

آپاندیس، کیسه‌ای باریک و لوله‌ای شکل است که در انتهای روده‌ بزرگ قرار دارد. به التهاب آپاندیس، آپاندیسیت می‌گویند. آپاندیسیت شایع‌ترین نوع التهاب شکمی است که سالانه از هر ۵۰۰ نفر، یک نفر به این التهاب مبتلا می‌شود. تشخیص و درمان زودهنگام این التهاب ضروری است؛ زیرا می‌تواند احتمال پارگی آپاندیس و خطر مرگ را افزایش دهد. 

بعد از معاینه بالینی بیمار، به وسیله آزمایش CRP می‌توان التهاب آپاندیسیت را تشخیص داد. با انجام این آزمایش، درصد خطا در تشخیص بیماری کاهش پیدا می‌کند؛ به‌طوری که میزان حساسیت و تشخیص درست التهاب آپاندیسیت به‌وسیله آزمایش CRP تقریبا ۷۰ درصد است.

ارتباط آزمایش CRP در شناسايی نوزادان مبتلا به سپسيس

سپسيس نوزادي عاملی باکتریایی دارد و از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های ۲۸ روز اول زندگي نوزادان شناخته می‌شود. این باکتری وارد جریان خون نوزاد شده و باعث ایجاد عفونت در بدن می‌شود. به همین دلیل توجه به علائم عفونت مانند تب، درد و قرمزی شدید در نوزادان ضروری است و در نجات جان آن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. بر اساس مطالعه‌ای که روي نوزادان بيمارستان‌هاي شاهرود انجام شده، آزمایشCRP روشی سریع و مطمئن برای تشخیص به موقع بیماری سپسيس در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بروز علائم در نوزادان است. 

ارتباط آزمایش CRP با بیماری کرونا

ویروس کووید-۱۹ می‌تواند با تحریک سیستم ایمنی بدن باعث بروز التهاب شدید در بدن شود. از زمان شروع همه‌گیری کرونا در جهان، سازمان جهانی بهداشت (WHO) آزمایش‌های گوناگونی را برای تشخیص این ویروس معرفی کرده است. از بین این آزمایش‌ها، آزمایش CRP کرونا یکی از راه‌های شناسایی کووید-۱۹ در بدن است. اگر آزمایش CRP مثبت شود، می‌توان این احتمال را داد که فرد مبتلا به کرونا است، ولی تفسیر آزمایش باید توسط پزشک انجام شود. در این تست با اندازه‌گیری سطح CRP، می‌توان التهاب ناشی از ویروس کرونا را شناسایی کرد.

منظور از بیماری‌های التهابی چیست؟

وقتی عاملی مضر و خارجی مانند آسیب فیزیکی، شیمیایی، ویروس یا باکتری به بدن صدمه بزند، بدن انسان برای از بین بردن این عامل و حفاظت از اندام‌ها ملتهب می‌شود. التهاب را می‌توان تلاش و پاسخ بدن برای محافظت و ایمنی دانست. با ورود عامل خطرزا، سیستم ایمنی بدن دست به کار می‌شود تا با آن مبارزه و بافت آسیب‌دیده را ترمیم کند. بعضی مواقع گلبول‌های سفید به اشتباه به سلول‌های سالم بدن حمله و آن‌ها را به عنوان عامل خارجی و خطرناک شناسایی می‌کنند. دلیل اصلی بروز بیماری‌های خودایمنی، همین اختلال در عملکرد گلبول‌های سفید خون است. معمولا عوامل زیر باعث ایجاد التهاب در بدن می‌شوند:

• عفونت‌های باکتریایی مانند سپسیس
• عفونت قارچی
• بیماری التهابی روده که ممکن است باعث تورم و خون‌ریزی روده شود
• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
• استئومیلیت که نوعی عفونت استخوانی است 

بعضی از بیماری‌های التهابی می‌توانند حاد و مزمن باشند. معمولا التهاب در مدت زمان کوتاهی ایجاد می‌شود و تا ماه‌ها یا سال‌ها ممکن است طول بکشد. آنفولانزا، سرماخوردگی و درکل بیماری‌های ویروسی می‌توانند تبدیل به التهاب‌های مزمن شوند. آسم، روماتیسم مفصلی و سینوزیت از دیگر انواع بیماری‌های التهابی مزمن هستند. از علائم التهاب می‌توان درد، تورم و قرمزی پوست را نام برد. 

آزمایش CRP چگونه انجام می‌شود؟ (شرایط آزمایش CRP)

برای انجام آزمایش CRP، در آزمایشگاه به‌وسیله یک سوزن کوچک نمونه خونی را از رگ بازوی شما می‌گیرند. بعد از قرار دادن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش جمع می‌شود و این فرآیند معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. برای آزمایش CRP نیاز نیست ناشتا باشید، ولی اگر دارویی مصرف می‌کنید بهتر است قبل از انجام آزمایش با پزشک خود مشورت کنید. بعد از آزمایش خون ممکن است در نقطه‌ای که سوزن زده شده، درد یا کبودی جزئی داشته باشید که پس از گذشت چند روز به سرعت بهبود می‌یابد. در مواقعی که لازم باشد، باید آزمایش CRP را 2 بار انجام دهید. معمولا با فاصله زمانی 2 هفته‌ای آزمایش مجدد گرفته می‌شود. 

تفسیر آزمایش CRP

اگر در نتایج آزمایش شما مقدار CRP بالا باشد، ممکن است در بدن شما نوعی التهاب وجود داشته باشد. برای تفسیر دقیق، تشخیص و درمان خود حتما با پزشکتان مشورت کنید. توجه به این مسئله هم ضروری است که در بعضی مواقع افزایش سطح CRP خون، به دلیل سبک زندگی ناسالم و عاداتی مانند غذاهای چرب، سیگار، چاقی و کم‌تحرکی رخ می‌دهد. با تغییر این عادات می‌توانید مقدار CRP را کاهش دهید. 

همچنین بالا بودن سطح CRP می‌تواند نشانه سرطان، عفونت، بیماری التهابی روده، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سل یا بیماری دیگری باشد. در زنان باردار هم اگر در نیمه دوم بارداری باشند، مقدار CRP زیاد خواهد بود. مصرف قرص‌های ضدبارداری هم روی سطح CRP خون اثر می‌گذارند.

برای تفسیر آزمایش و احتمال خطر حمله قلبی، سکته مغزی و التهاب به موارد زیر توجه کنید. طبقه‌بندی زیر بر اساس میزان خطر در نظر گرفته می‌شود:

• سطح CRP کمتر از ۱ میلی‌گرم در هر لیتر خون: کم 
• سطح CRP کمتر از ۱ تا ۳ میلی‌گرم در هر لیتر خون: متوسط
• سطح CRP بیشتر از ۳ میلی‌گرم در هر لیتر خون: زیاد
• سطح CRP کمتر از ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم در هر لیتر خون: بسیار زیاد
• سطح CRP بیشتر از ۱۰ میلی‌گرم در هر لیتر خون: افزایش احتمال حمله قلبی و التهاب در بدن

کلام آخر

آزمایش CRP یکی از روش‌ها برای تشخیص التهاب در بدن است. در اصل این آزمایش مقدار پروتئین واکنشی C (C-Reactive) را در بدن اندازه می‌گیرد. این پروتئین به همراه پروتئین‌های دیگر از طریق کبد وارد خون می‌شود و بافت آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند. این آزمایش در تشخیص بیماری‌های قلبی و خودایمنی هم کاربرد دارد.

سوالات متداول

منابع:

labtestsonline

webmd

medlineplus