خستگی بعد از بیدار شدن از خواب، لذت نبردن از کارهایی که قبلا هیجان انگیز بود، کم اشتهایی یا پرخوری افراطی نشانه‌هایی از انواع افسردگی هستند که نباید مورد بی‌توجهی قرار بگیرند. اگر برخی از روزها مانند همیشه پرانرژی نباشید یا احساس خستگی و بی حالی کنید امری کاملا طبیعی است اما اگر بیشتر اوقات ناراحت هستید و این ناراحتی و افت انرژی بر زندگی روزمره شما تأثیر گذاشته است ، ممکن است دچار افسردگی بالینی باشید که باید حتما توسط یک دکتر روانشناس معاینه شوید. در این مقاله انواع مختلف افسردگی را نام می‌بریم و نشانه‌هایشان را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد، البته تشخیص نهایی اینکه شما به کدام نوع از این بیماری مبتلا هستید، برعهده پزشک متخصص خواهد بود.
افسردگی اساسی (افسردگی ماژور)
معمولا علائم افسردگی در بسیاری از افراد به صورت مقطعی بروز می‌کند و به صورت پیوسته نیست، اما اگر علائم به صورت پیوسته در یک فرد وجود داشته باشد، پزشکان به افسردگی اساسی یا ماژور مشکوک می‌شوند. افسردگی ماژور می‌تواند به دنبال یک تغییر بزرگ در زندگی یا یک اتفاق ناخوشایند رخ دهد؛ به عنوان مثال:
- از دست دادن یکی از عزیزان به واسطه مرگ یا طلاق
- انزوای اجتماعی یا احساس محرومیت
- تغییرات عمده زندگی مانند مهاجرت، فارغ التحصیلی، تغییر شغل، بازنشستگی
- تعارضات شخصی در زندگی مانند تعارض با همسر
- تعارضات در محیط کاری مانند تعارض با مافوق
- در معرض سوء استفاده جسمی، جنسی یا احساسی قرار گرفتن
علائم انواع افسردگی ماژور
- از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیت‌هایی که شخص قبلا از آنها لذت می‌برده است مانند علاقه نقاشی یا روابط جنسی
- کاهش یا افزایش وزن
- مشکل در خوابیدن یا احساس خواب آلودگی در طول روز
- احساس بی‌قراری و آشفتگی
- خستگی و افت انرژی شدید
- احساس بی ارزشی یا گناه
- مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
- فکر کردن به خودکشی یا اقدام برای آن
اگر بیش از 5 روز از هفته را درگیر این علائم هستید، ممکن است روانپزشک، افسردگی اساسی را در مورد شما تشخیص دهد.ممکن است همه افراد با تمام علائم این بیماری مواجه نشوند و تنها بعضی از آنها را تجربه کنند.
افسردگی مداوم
این مورد از انواع افسردگی را می‌توان به عنوان نمونه ملایم‌تری از نوع ماژور شناخت. در این بیماری، فرد احساس خستگی و ناراحتی دارد و این احساس برای مدت طولانی با او همراه خواهد بود. این دسته از افراد معمولا نیازی به مصرف دارو ندارند و با مراجعه به روانشناس و صحبت کردن با او، حالشان بهتر میشود. البته در برخی موارد، ممکن است روانشناس تشخیص بدهد بیمار با استفاده از دارو در کنار صحبت‌های روانشناسی، بهتر می‌تواند علائمش را مدیریت کند و به زندگی عادی بازگردد.
علائم افسردگی مداوم
علائم این بیماری شبیه به افسردگی ماژور است، اما در سطح محدودتر نمود پیدا می‌کند. متداول‌ترین علائم این مسئله عبارتند از:
- احساس اندوه و ناراحتی برای مدت طولانی
- خستگی و نداشتن انرژی
- ناتوانی در تمرکز روی کار و امور روزمره
- اختلالات خواب
- تغییرات اشتها
انواع افسردگی و اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی نیز به عنوان یکی از انواع افسردگی شناخته میشود. افراد مبتلا به این بیماری در برخی مواقع علائم غیر طبیعی خلقی شامل افسردگی یا شیدایی بالینی (سرخوشی شدید و انرژی زیاد) را از خود نشان می‌دهد و در برخی مواقع هم خلق و خوی طبیعی دارند. شدت دوره‌های خلقی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد؛ دوره‌های اختلال دو قطبی ممکن است به تدریج یا ناگهانی در بازه زمانی چند روزه تا چند هفته‌ای بروز کند.
علائم اختلال دوقطبی
- کاهش اشتها و کاهش وزن شدید یا پرخوری عصبی و افزایش وزن
- مشکل در تمرکز، به خاطر سپردن و تصمیم گیری
- خستگی، کاهش انرژی و کند شدن در انجام کارها
- احساس گناه، بی ارزشی و درماندگی
- احساس ناامیدی،
- بدبینی
- بی خوابی، بیداری صبح زود یا پرخوابی
- سردرد، اختلالات گوارشی و درد مزمنی که سابقه قبلی نداشته‌اند و با داروهای معمول درمان هم نمی‌شوند
- بی‌قراری و تحریک‌پذیری
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی
- اقدام به خودکشی
افسردگی فصلی (SAD)
اختلال عاطفی فصلی یکی از انواع افسردگی است که اغلب در پاییز و زمستان، زمانی که روزها کوتاه می‌شوند و نور خورشید کمتر است، خود را نشان می‌دهد. علائم این نوع از افسردگی معمولا در بهار و تابستان کمرنگ می شوند و از بین می‌روند. البته گروه محدودی از افراد هم هستند که در فصل‌های گرم سال با علائم افسردگی فصلی دست و پنجه نرم می‌کنند.
نظریه‌های بسیاری در مورد علل بروز افسردگی فصلی در افراد وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها اشاره می‌کند که نور کمتر خورشید در پاییز و زمستان باعث کاهش ترشح سروتونین میشود. سروتونین مسئول تنظیم مسیرهای مغزی و تنظیم خلق و خوی افراد است. با کاهش سروتونین در مغز، انرژی روزانه کاهش می‌یابد و به دنبال آن، بیمار احساس خستگی و افسردگی می‌کند.
علائم افسردگی فصلی
- احساس اندوه در اکثر روزهای ماه
- از دست دادن علاقه به انجام کارهای لذتبخش
- پایین بودن سطح انرژی
- مشکل در خواب (کم‌خوابی یا پرخوابی شدید)
- تغییر در اشتها و وزن
- احساس رخوت، تنبلی و نداشتن تمایل برای انجام کارهای روزمره
- بی‌قراری
- اختلال تمرکز
- احساس ناامیدی، بی‌مصرفی یا گناه
- تصمیم به خودکشی
اختلال روان‌پریشی و انواع افسردگی
افسردگی روان‌پریشی یا سایکوتیک بدان معناست که مغز فرد توانایی تشخیص واقعیت از توهم را از دست داده است. این افراد یا توهم دارند و چیزهایی را می‌بینند و می‌شنوند که در واقعیت وجود ندارد، یا دچار پارانویا می‌شوند. در پارانویا بیمار تصور می‌کند دیگران می‌خواهند به او آسیب برسانند، در حالی که این تصور هم غیرواقعی است و بیمار در امنیت کامل قرار دارد.
گاهی اوقات بیماران روان‌پریش، در کنار علائم پارانویا و توهم، نشانه‌هایی از افسردگی ماژول را نیز نشان می‌دهند. این موضوع متداول است و بیمار به عنوان یک فرد مبتلا به افسردگی روان‌ریشی شناخته میشود. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که روان‌پریشی به تنهایی یک اختلال روانی پیچیده است و انواع مختلفی هم دارد. در این مقاله مجالی برای پرداختن به این موضوع نیست، در سایر مقالات دکتردکتر می‌توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورید.
افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی ، احساسی و رفتاری است که در برخی از زنان پس از زایمان اتفاق می افتد. افسردگی پس از زایمان با تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانی پس از مادر شدن مرتبط است. علائم این نوع افسردگی حتی ممکن است پیش از زایمان هم نمود پیدا کند؛ همچنین مادرانی که سقط جنین را تجربه می‌کنند و نمی‌توانند فرزندشان را به دنیا بیاورند نیز دچار افسردگی می‌شوند و اگر در سریع‌ترین حالت ممکن به کمک روانشناس یا روانپزشک بیماریشان را درمان نکنند، با مشکل افسردگی ماژور مواجه خواهند شد.
تغییرات شیمیایی به دلیل کاهش سریع هورمون‌ها پس از تولد فرزند و ترشح هورمون‌های مربوط به شیردهی رخ می‌دهد. میزان استروژن و پروژسترون در دوران بارداری ده برابر افزایش می‌یابد و پس از زایمان به شدت کاهش پیدا می‌کند. 3 روز پس از زایمان، سطح این هورمون‌ها، به سطح قبل از بارداری برمی‌گردد. افت شدید سطح هورمون‌ها در بدن باعث بروز علائم افسردگی میشود. علاوه بر این تغییرات هورمونی، تغییرات اجتماعی و روانی بچه‌دار شدن، خستگی ناشی از نگهداری نوزاد در ماه‌های اول و دردهای جسمی زایمان و دوران نقاهت بعد از آن، عواملی است که خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش می‌دهند.
جالب است بدانید که در آقایان هم احتمال ابتلا به این نوع افسردگی وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد از هر ۱۰ مرد، یک نفر بخاطر احساس افسردگی همسرش و مسائل تازه‌ای که به واسطه تولد نوزاد ایجاد شده است، دچار افسردگی میشود و به تراپی نیاز پیدا می‌کند.
علائم افسردگی پس از زایمان
- مشکلات خواب
- تغییر اشتها
- خستگی شدید
- میل جنسی پایین
- تغییرات مکرر خلق و خو
- بی علاقگی به فرزند خود
- گریه بی دلیل و مداوم
- عصبانیت شدید
- احساس بی ارزشی، ناامیدی و درماندگی
- افکار مرگ یا خودکشی
- تمایل به آسیب رساندن به اشخاص دیگر
- مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
افسردگی موقعیتی
افسردگی موقعیتی یک اصطلاح فنی در علم روانپزشکی نیست ولی وقتی یک فرد در مدیریت یک رویداد استرس‌زا در زندگی خود مانند مرگ در خانواده، طلاق یا از دست دادن شغل خود با مشکل روبرو میشود، علائم افسردگی را تجربه می‌کند. روانپزشکان ممکن است افسردگی موقعیتی را به عنوان سندروم پاسخ به استرس نیز بشناسند.
علائم انواع افسردگی موقعیتی
فرد وابسته به نوع موقعیتی که در آن قرار دارد، ممکن است علائم مختلفی از خود بروز بدهد. اما متداول‌ترین علائم افسردگی موقعیتی عبارتند از:
- گریه شدید و مکرر
- احساس ناراحتی و ناامیدی
- هجوم افکار منفی
- استرس و اضطراب
- تغییر در روند خواب
- احساس درد در اعضای مختلف بدن به خصوص سر و قفسه سینه
- خستگی و کمبود انرژی
- از دست دادن قدرت تصمیم‌گیری و تمرکز
- دوری از جمع و انزوای اجتماعی
افسردگی پیش از قاعدگی (PMDD)
سطح هورمون‌های بدن خانم‌ها در دوران قاعدگی هم نوسان‌های شدیدی پیدا می‌کند. از طرف دیگر علائمی چون درد، نفخ، گرفتگی عضلات و خستگی مزمن، باعث میشود نتوانند کارهای روزمره‌شان را به درستی انجام بدهند. این موضوع نیز ممکن است روی خلق و خوی آنها تأثیر داشته باشد. افسردگی پیش از قاعدگی یکی از علائم پریود محسوب میشود که در سطح معمول طبیعی است و نیازی به درمان ندارد. اما در بعضی از افراد، این نوع افسردگی هم نشانه‌های جدی ایجاد می‌کند و حتی ممکن است فرد را به فکر خودکشی بیندازد. در این صورت بیمار باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به روانشناس مراجعه کند و تحت تراپی قرار بگیرد.
علائم افسردگی قاعدگی
افسردگی قاعدگی با نشانه‌های بروز پیدا می‌کند:
- نوسانات خلقی
- تحریک پذیری
- اضطراب
- مشکل در تمرکز
- خستگی
- نغییر در اشتها
- تغییر عادات خواب
- از دست دادن توانایی تصمیم‌گیری و سختی در انتخاب
افسردگی پس از ابتلا به بیماری‌هایی مانند کرونا
درگیر شدن با بیماری‌های مختلف می‌تواند باعث بروز برخی از علائم افسردگی شود زیرا ابتلا به بیماری‌های شدید با تجربه‌هایی مثل ترس از مرگ، ترس از تنهایی و انزوای ناشی از مسری بودن بیماری همراه است. جالب است بدانید که طبق آخرین تحقیقات در مورد بیماری کرونا، حدود نیمی از بهبود یافتگان این بیماری پس از گذراندن دوره نقاهت احساس افسردگی می‌کنند و دچار علائم افسردگی بالینی می‌شوند. این موضوع می‌تواند حاصل از تغییراتی باشد که به واسطه وجود این ویروس در بدن ایجاد شده است.
علائم افسردگی بعد از بیماری
- مشکل در تمرکز حتی در کارهای ساده مثل تلویزیون تماشا کردن
- ناتوانایی در به خاطر سپردن جزئیات
- احساس خستگی مزمن
- احساس گناه، بی ارزشی و درماندگی
- بدبینی و ناامیدی
- اختلالات خواب
- کج خلقی یا تحریک پذیری
- از دست دادن علاقه نسبت به کارهای لذتبخش
- پرخوری یا کاهش اشتها
- سردرد و گرفتگی عضلاتی برای مدت طولانی که با دارو هم درمان نمی‌شوند یا دوباره برمی‌گردند
- مشکلات گوارشی
- احساس اضطراب و غم بدون دلیل
- افکار یا اقدام برای خودکشی
- تغییر ناگهانی از غم به آرامش شدید یا شادی ظاهری
انواع افسردگی غیرعادی
افسردگی آتیپیک یکی از انواع افسردگی است که علائم آن با سایر انواع این بیماری تاحدودی متفاوت است؛ به همین دلیل افراد کمتر تصور می‌کنند که علائمشان بخاطر اختلالات روانی است و بیشتر به دنبال سایر مشکلات جسمانی می‌گردند. این نوع بیماری برخلاف نامش، متداول نیست و افراد زیادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اما به دلیل ناشناخته ماندن، کمتر کسی به روانشناس مراجعه می‌کند. اختلال افسردگی غیرعادی در زنان سه برابر بیشتر از مردان دیده میشود.
علائم افسردگی آتیپیک
- احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
- احساس ناراحتی هنگام نشست و برخاست یا حرکت کردن
- تغییرات اشتها
- نوسانات خلقی
- اختلالات شخصیت از جمله شخصیت مرزی یا دوقطبی
- حساسیت بالا نسبت به طرد شدن
- اضطراب شدید
- احساس افسردگی در زمان‌های خاصی از روز مانند غروب خورشید
چطور تشخیص بدهیم به کدام یک از انواع افسردگی مبتلا هستیم؟
اینکه چه نشانه‌هایی دارید و چه زمانی این نشانه‌ها بروز می‌کند، بهترین راهکار برای تشخیص نوع افسردگی است. اگر رویداد خاصی در زندگیتان رخ داده، مثلا به تازگی عزیزی را از دست داده‌اید یا فرزندتان متولد شده، احتمال اینکه بروز علائمتان به این واقعه برگردد، بسیار زیاد است. اما در برخی موارد، افراد بدون هیچ دلیل خاصی احساس افسردگی دارند، در این موارد نیاز است روانشناس جنبه‌های مختلف را مورد بررسی قرار بدهد تا علت بروز علائم را پیدا کند، نوع افسردگی را تشخیص بدهد و روش مناسب برای درمان را در پیش بگیرد.
انواع افسردگی متفاوت هستند اما ویژگی‌های مشابه بسیاری دارند
همانطور که خواندید، نشانه‌های انواع مختلف افسردگی شباهت‌های بسیاری به یکدیگر داشت؛ اما بین انواع این بیماری، تفاوت‌هایی هم وجود دارد. مهم‌ترین تفاوت به علت ایجاد انواع این بیماری برمی‌گردد. پزشک با تشخیص علت بیماری و حل آن، می‌تواند بخش زیادی از مسیر درمان را پیش ببرد و بعد از آن تنها در جهت بهبود عوارض درگیری با افسردگی تلاش می‌کند. بنابراین بهتر است به جای اینکه خودتان نوع بیماریتان را تشخیص بدهید، برای رزرو نوبت اینترنتی دکتر روانشناس اقدام کنید و به کمک او برای بهتر شدن حالتان تلاش کنید.
منبع: www.webmd.com
