علل، علائم و نشانه‌های بیماری ایدز | آزمایش های تشخیص ایدز

با نشانه‌های بیماری ایدز آشنا هستید؟ در این مقاله از مجله به معرفی کامل علل و علائم بیماری ایدز و ویروس HIV می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

به صورت خلاصه باید بگوییم که:

• اچ‌آی‌وی (HIV) ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند.
• اگر اچ‌آی‌وی درمان نشود، سیستم دفاعی بدن شخص ضعیف و ضعیف‌تر شده تا جایی که دیگر قادر به دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های کشنده نیست.

در همین راستا، ویدیوی کوتاهی از خانم دکتر ثمیله نوربخش متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری آماده کرده‌ایم. خانم دکتر در طول ویدیو به سوالات و دغدغه‌های بیماران مبتلا به ایدز پاسخ ‌داده‌ و توضیحاتی در خصوص نشانه‌های بیماری ایدز، روش درمان، پیشگیری و کنترل ایدز ارائه کرده است.

سوالاتی که در این ویدیو به آن‌ها پاسخ داده شده است. عبارت‌اند از:

• نشانه های بیماری ایدز چه هستند؟
• آیا ایدز قابل درمان است؟
• روش های انتقال ایدز چه هستند؟
• راه‌های تشخیص بیماری ایدز چه هستند؟
• روش‌های پیشگیری از بیماری ایدز چه هستند؟
• کرونا روی افراد مبتلا به ایدز چه تاثیری دارد؟

علت بیماری HIV چیست؟

به عقیده­ دانشمندان منشا HIV کشور آفریقاست. در حدود سال 1920، ویروس HIV از شامپانزه به انسان منتقل شد که احتمالا ناشی از شکار و خوردن گوشت شمپانزه­‌هایی که حامل ویروس SIV که ویروس سیار نزدیک به HIV است، بوده است. این ویروس به مرور زمان بین مردم آفریقا منتقل شد و نهایتا به قاره‌های دیگر جهان نیز انتقال یافت.

علت ایدز چیست؟

علت ایدز مبتلا­ شدن به ویروس HIV و پیشرفت این ویروس است که به بیماری ایدز تبدیل می‌­شود.

بیشتر بخوانید: ایدز چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

آیا جوش (راش) جزء علائم HIV است؟

حدود ۹۰ درصد افرادی که مبتلا به ویروس HIV هستند، تغییراتی در پوستشان ایجاد می‌شود که به شکل دانه‌های قرمز و برجسته هستند. این جوش­‌ها در اثر خوردن داروهای مربوط به HIV نیز می‌تواند ایجاد شود.

افراد به دلیل حساسیت دارویی که معمولا با مشکلات تنفس، تورم و تب همراه است، نیز می‌­توانند با این مشکل مواجه شوند. در بسیاری از موارد این جوش­‌ها و ضایعات پوستی مربوط به ویروس HIV و داروهای آن هستند ولی باید به این نکته توجه داشت که این مدل جوش‌­ها می‌توانند دلایل دیگری نیز داشته باشند.

علائم ایدز در دوران نهفتگی

چند هفته اولیه‎ای که شخص مبتلا به ویروس می­‌شود، اولین مرحله این بیماری است که برای بعضی اشخاص علائم خاصی ندارد. همچنین برای برخی دیگر علائم مانند بیماری­‌های ویروسی فصلی مثل سرماخوردگی است. به همین دلیل ممکن است به ویروس HIV پی­ نبرند.

علائم اولیه HIV شامل:

• تب
• احساس سردی
• غده­‌های چرکی و ورم کرده
• دردهای عمومی و کلی
• جوش یا ضایعه‌­ پوستی (راش)
• گلودرد
• سردرد
• حالت تهوع
• دل‌­ درد

علائم ایدز چیست؟

اگر ویروس HIV کنترل نشود و پیشرفت کند، تبدیل به ایدز می­‌شود. علائم ایدز شامل:

• تب
• غدد تورمی و چرکی به خصوص در زیر بغل، گردن و کشاله ران
• خستگی
• عرق کردن
• جوش و ضایعات پوستی
• درد و لکه یا زخم در دهان، زبان، آلت­ تناسلی
• کاهش وزن شدید
• نگرانی و افسردگی

علائم بیماری ایدز در آقایان

علائم این ویروس بین خانم‌ها و آقایان مشترک است ولی دردهای مربوط به آلت تناسلی در مردان رایج‌تر از خانم‌هاست. اگر چه خانم‌ها مراقبت‌های دارویی را بیشتر جدی می‌گیرند.

علائم بیماری ایدز در خانم‌ها؛ آیا تفاوتی وجود دارد؟

احتمال مبتلا شدن خانم‌ها و آقایان به عفونت­‌های انتقالی­‌ جنسی (sexually transmitted infections) زیاد است ولی برعکس آقایان درد و ضایعات پوستی بر آلت­ تناسلی خانم‌ها کمتر است به­ علاوه خطر افزایش موارد زیر در زنان مبتلا به HIV بیشتر است:

• عفونت­‌های قارچی آلت­ تناسلی
• عفونت­‌های دیگر آلت­ تناسلی مانند رشد باکتری­‌ها
• بیماری التهابی لگن
• تغییرات چرخه قاعدگی
• ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) که می­‌تواند منجر به زگیل آلت تناسلی و سرطان رحم شود.

همچنین زنان در دوران بارداری امکان انتقال ویروس به جنین را دارند ولی از طریق درمان دارویی احتمال آن کاهش می­‌یابد. به علاوه در دوران شیردهی نیز این ویروس از طریق شیرمادر می­‌تواند به نوزاد منتقل شود که توصیه می­‌شود در این شرایط مادر به نوزاد شیر ندهد.

زمان بروز اولین علائم ایدز

پس از گذشت چند ماه از مبتلا شدن، فرد وارد مرحله دوم این بیماری می‌شود که باز هم برای بعضی افراد می‌تواند علائمی نداشته باشد یا علائمی که به نظر مربوط به HIV نیستند. در این دوران ویروس می‌­تواند به دیگران منتقل شود و مهم است که شخص آزمایش دهد. علائم HIV در این دوران می­‌تواند موقتی باشد یا حتی به قدرت پیشرفت کند. شخص مبتلا شده به ویروس باید درمان دارویی را آغاز کند تا بیماری را کنترل کند.

روش ها و آزمایش های تشخیص بیماری ایدز

آزمایش خون از رایج‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص ویروس نقص ایمنی انسانی یا همان اچ‌آی‌وی (HIV) است. در آزمایش‌های خون، آنتی‌بادی‌های خون بررسی می‌شود تا از حضور ویروس اچ‌آی‌وی در خون تشخیص داده شود.

افرادی که در مواجهه با بیماران مبتلا به ایدز قرار دارند، باید سریعا آزمایش شوند. آزمایش به‌موقع می‌تواند برای فرد حیاتی باشد. چنانچه بیماری ایدز به موقع تشخیص داده شود، پزشکان می‌توانند برنامه درمانی بهتری را برای مقابله با ویروس تهیه کنند.

علاوه بر این، آزمایش‌های به‌موقع حتی در صورتی که جواب آن منفی باشد، حکم زنگ خطر را دارد و باعث می‌شود فرد از رفتارهای پرخطری که موجب انتقال ویروس می‌شود خودداری کند. 

از آنجا که تولید آنتی‌بادی‌های بدن برای مقابله با ویروس بین ۶ هفته تا ۶ ماه طول می‌کشد، نیاز به تکرار آزمایش است. پزشک در زمان معاینه از علائم بیماری، سوابق پزشکی و همین‌طور عوامل پرخطر از بیمار سوال می‌کند. در ادامه رایج ترین آزمایش های تشخیص ایدز را معرفی می کنیم.

آزمایش اِلایزا

آزمایش اِلایزا (ELISA Test) از نوع آزمایش‌های آنتی‌بادی برای تشخیص عفونت ویروس اچ‌آی‌وی در بدن است. اگر جواب آزمایش الایزا مثبت باشد، نیاز به آزمایش تأییدی دیگری به نام آزمایش وسترن بلات (Western Blot) وجود خواهد داشت.

در صورتی هم که جواب آزمایش الایزا منفی باشد، اما فرد بازهم نسبت به ابتلا به اچ‌آی‌وی شک دارد، این آزمایش باید برای دوره‌ای بین ۱ تا ۳ ماه پس از آن دوباره تکرار شود.

آزمایش الایزا از حساسیت بالایی برخوردار است، اما از آنجایی که آنتی‌بادی‌های بدن بلافاصله پس از عفونت به ویروس اچ‌آی‌وی تولید نمی‌شود، ممکن است جواب آزمایش فرد برای چند هفته یا حتی چند ماه منفی باشد. به این جهت، حتی اگر جواب آزمایش فرد در این دوره‌ی زمانی منفی باشد، بازهم ممکن است سطح بالایی از ویروس در بدن حضور داشته باشد و امکان انتقال عفونت به سایرین وجود داشته باشد. 

آزمایش خانگی برای تشخیص بیماری ایدز

یکی دیگر از آزمایش ها برای تشخیص بیماری ایدز  استفاده از یک کیت خانگی است. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، به عنوان یکی از مهمترین سازمان‌های بهداشتی دارویی دنیا، تنها یک کیت خانگی موسوم به «آزمایش خانگی اکسپرس (Home Access Express Test)» را مورد تأیید قرار داده که در برخی داروخانه‌ها می‌توان تهیه کرد. 

آزمایش بزاق 

برای تشخیص بیماری ایدز روش دیگری نیز وجود دارد و آن آزمایش بزاق (Saliva Tests) است. در این نوع آزمایش، نمونه‌ای از بزاق فرد برداشته شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرد. نتیجه آزمایش بزاق معمولا تا ۳ روز به طول می‌انجامد و در صورتی که نتیجه آزمایش مثبت باشد نیاز به یک آزمایش خون تأییدی وجود دارد. 

تست میزان ویروسی

در آزمایش تست میزان ویروسی (Viral Load Test) میزان ویروس اچ‌آی‌وی در خون فرد اندازه‌گیری می‌شود. آزمایش بار ویروسی عموما برای نظارت بر نحوه‌ی پیشرفت درمان یا تشخیص زودهنگام آلودگی اچ‌آی‌وی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از ۳ فناوری برای تشخیص میزان ویروس اچ‌آی‌وی در خون فرد استفاده می‌شود که عبارتند از «واکنش زنجیره ای پلیمراز (RT-PCR)»، «روش bDNA» و سنجش تکثیر بر مبنای توالی اسید نوکلئیک. اصول کلی این نوع آزمایش‌ها یکسان است. در هر ۳ روش از توالی‌های دی‌ان‌ای برای تشخیص ویروس اچ‌آی‌وی در فرد استفاده می‌شود. موضوع دیگر اینکه، نتایج این آزمایش‌ها ممکن است تا حدی با هم تفاوت داشته باشد. 

منبع:

Healthline