اسهال مزمن + روش تشخیص و درمان آن

همه ما در طول زندگی حداقل یک بار دچار اسهال شده‌ایم. در این مطلب از مجله اینترنتی دکتردکتر به معرفی کامل اسهال مزمن، علت اسهال مزمن، درمان و پیشگیری از آن پرداخته‌ایم.

بیشتر بخوانید: ویروس کرونا ؛ علائم، تشخیص، درمان، پیشگیری و توصیه‌های مهم

در نوشته اسهال مزمن می‌خوانید:


اسهال پایدار

اسهال پایدار (persistent diarrhea) به حالتی گفته می‌شود که اسهال ۲ تا ۴ هفته طول بکشد.

 علل عفونی اسهال پایدار عبارت است از:

  • ژیاردیا
  • کلستریدیوم دیفیسیل
  • کمپیلوباکتر
  • کریپتوسپوریدیوم
  • آنتاموبا هیستولیتیکا

برای تشخیص اسهال پایدار گاهی بررسی مدفوع به تنهایی کافی نیست و نیاز به بررسی‌هایی مانند سیگموئیدوسکوپی و بیوپسی (نمونه‌برداری)، آندوسکوپی فوقانی همراه با نمونه‌برداری از دوازدهه، کولونوسکوپی و سی‌تی‌اسکن شکم است.

اسهال مزمن

اگر اسهال بیشتر از ۴ هفته طول  بکشد، شما دچار اسهال مزمن شده‌اید. در این حالت مهم است که علت این نوع اسهال را کشف کنید و آن را درمان کنید، زیرا در صورت عدم درمان منجر به ایجاد مشکلات برای شما می‌شود. بر خلاف اسهال حاد در بیشتر موارد علت اسهال مزمن غیر عفونی است.

علت اسهال مزمن چیست؟

  • اسهال ترشحی (secretory diarrhea)
  • اسهال اسموتیک (diarrhea osmotic)
  • استئاتوره (steatorrheal)
  • اسهال التهابی  (diarrhea inflammatory)
  • اسهال ناشی از اختلال حرکت (diarrhea dysmotile)
  • اسهال ساختگی (factitious)

علائم اسهال مزمن چیست؟

علامت اصلی اسهال مزمن مدفوع شل و آبکی است که بیشتر از ۴ هفته طول کشیده است. ممکن است فرد همراه با اسهال احساس اورژانسی برای دفع مدفوع داشته باشد. همچنین ممکن است فرد علائم دیگری مثل: تهوع، نفخ و درد شکم نیز داشته باشد.

اسهال ترشحی چیست؟

اسهال ترشحی آبکی، حجیم و بدون درد است و در حالت ناشتا نیز ادامه پیدا می‌کند.

برخی علت‌های اسهال ترشحی عبارتند از:

  • استفاده از برخی ملین‌ها مانند Tsenna بیزاکودیل و روغن کرچک
  • مصرف همزمان الکل به دلیل آسیب رساندن به سلول‌های روده
  • مسمومیت مزمن با آرسنیک
  • بیماری مخاطی
  • برداشتن یک قسمت از روده (رزکسیون روده)
  • فیستول enrtocolic

اسهال اسموتیک چیست؟

اسهال اسموتیک ناشی از وجود مواد اسمولار در مدفوع است که جذب نمی‌شوند.

از علت‌های اسهال اسموتیک می‌توان به سوء جذب کربوهیدرات‌ها مانند: سوربیتول، لاکتولوز و پلی اتیلن گلیکول اشاره کرد.

کسانی که کمبود آنزیم لاکتاز را دارند هنگام خوردن شیر و فرآورده‌های آن دچار نفخ و اسهال اسموتیک می‌شوند.

این افراد به دلیل نداشتن آنزیم لاکتاز قادر به جذب قند شیر نیستند و باید از فرآورده‌‌های لبنی کم لاکتوز یا بدون لاکتوز استفاده کنند و یا این که همراه با فراورده‌های شیر از مکمل آنزیمی لاکتاز استفاده  کنند. مصرف هیدروکسید منیزیم نیز می‌تواند باعث اسهال اسموتیک شود.

استئاتوره چیست؟

وجود بیش از ۷ گرم چربی در مدفوع روزانه را استئاتوره می‌‌نامند. عدم جذب چربی در بدن  باعث می‌شود که چربی از طریق مدفوع  دفع شده و مدفوع چرب و بد بو شود.

علت‌های استئاتوره به چند گروه تقسیم می‌شوند:

۱. سوء هضم

شایع‌ترین علت سوء‌هضم نارسایی اگزوکرین پانکراس است و از علل نارسایی اگزوکرین پانکراس، پانکراتیت مزمن ناشی از مصرف زیاد الکل، سیستیک فیبروزیس، انسداد مجرای  پانکراسی، سیروز یا انسداد صفراوی نیز می‌توانند  سبب استئاتوره شوند.

۲. سوء جذب مخاطی

بیماری‌هایی نظیر سیلیاک، ویپل و آبتالیپوپروتئینمی و اسپروی تروپیکال می‌توانند از طریق سوء جذب مخاطی سبب استئاتوره شوند.

۳. انسداد لنفاتیک

لنفاژکتازی روده‌ای مادرزادی به دلیل انسداد مادرزادی مجاری لنفاتیک روده موجب سوء جذب چربی می‌شود .

اسهال التهابی چیست؟

وجود گلبول قرمز و سفید در آزمایش مدفوع نشان دهنده اسهال التهابی است. برخی از علت‌های اسهال التهابی، بیماری‌های التهابی روده مثل کرون و کولیت اولسراتیو است. از دیگر علت‌ها می‌توان به تومورهای کولورکتال اشاره کرد. اگر فرد مسنی دچار اسهال التهابی شد نیاز است که از نظر تومورهای کولورکتال بررسی شود.

اسهال ناشی از اختلال حرکت چیست؟

علت اسهال ناشی از اختلال حرکت، عبور سریع مواد داخل روده است. مثل سندروم روده تحریک‌پذیر که در آن دفعات دفع مدفوع افزایش می‌یابد و این افزایش در طی خواب برطرف می‌شود. ضمن اینکه درد شکم با دفع برطرف می‌شود و فرد به طور دوره‌‌ای دچار یبوست نیز می‌شود. در سندروم روده تحریک‌پذیر فرد دچار کاهش وزن نمی‌شود. در پرکاری تیروئید و در دیابتی‌ها نیز ممکن است اسهال ناشی از اختلال حرکت به دلیل عبور سریع مواد داخل روده ایجاد شود.

اسهال ساختگی چیست؟

اسهال ساختگی به حالتی گفته می‌شود که فرد از عمد، با استفاده زیاد از ملین‌ها کاری می‌کند تا دچار اسهال شود. این نوع از اسهال معمولاً در افرادی ایجاد می‌شود که سابقه‌ای از خود آزاری و زمینه‌ای از بیماری‌های روانی را دارند.

درمان اسهال مزمن

در تمام موارد اسهال، جایگزینی آب و الکترولیت قسمت مهمی از درمان است. درمان اسهال مزمن بستگی به علت اصلی دارد. پزشک شما با انجام شرح‌حال‌گیری کامل از شما و معاینه فیزیکی و در صورت نیاز انجام یک سری آزمایشات تکمیلی علت اسهال شما را یافته و سپس بنا بر تشخیص، توصیه‌های لازم را ذکر کرده و درمان مورد نیاز را برای شما انجام می‌دهد.

پزشک برای درمان علامتی می‌تواند برای اسهال خفیف تا متوسط از لوپرامید یا دیفنوکسیلات استفاده کند و در موارد شدیدتر کدئین یا تنتور تریاک تجویز کند. اما استفاده طولانی مدت را توصیه نمی‌کند، چون سبب وابستگی فرد می‌شود.

در موارد شدید بیماری‌های التهابی روده نباید از داروهای کاهنده‌ی حرکتی روده مانند لوپرامید و دیفنوکسیلات استفاده شود، زیرا این داروها احتمال بروز مگاکولون توکسیک را افزایش می‌دهند. بنابراین هنگام دچار شدن به اسهال مزمن مراجعه به پزشک ضروری است.

نقش رژیم غذایی و سبک زندگی در اسهال مزمن

برای اینکه ببینید آیا رژیم غذایی خاصی در ایجاد اسهال مزمن شما نقش دارد یا خیر؟ لازم است لیستی از غذاها و مواد مصرفی خود را در کاغذ یادداشت کنید و توجه داشته باشید که با خوردن چه غذاهایی علائم شما بدتر می‌شود. بعد از چند هفته احتمالاً می‌توانید دریابید آیا رژیم غذایی شما در ایجاد اسهال شما نقش داشته است یا خیر. پس از آن این غذاها را از لیست غذای روزانه خود حذف کنید و سپس توجه کنید که آیا علائم شما بهبود یافته است یا خیر.

به عنوان مثال در کسانی که علت اسهال آنها سیلیاک است با حذف مصرف گلوتن به طور قابل توجهی علائمشان بهبود می‌یابد یا ممکن است فردی به علت نداشتن آنزیم لاکتاز، با خوردن لبنیات دچار اسهال شده است. در این حالت حذف محصولات لبنی به وی کمک زیادی می‌کند.

در برخی دیگر از افراد، حذف برخی از سبزیجات، میوه‌ها، لوبیا، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و … می‌تواند علائم آنها را بهبود ببخشد. علاوه بر آن اجتناب از کافئین و نوشیدنی‌های الکلی، خوردن غذاهای کم فیبر و حذف غذاهای چرب و سرخ شده نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند.

آیا امکان دارد که اسهال باعث بواسیر شود؟

بله. این امکان وجود دارد که اسهال در صورت عدم درمان به هموروئید تبدیل شود. وقتی کسی اسهال دارد، بیش از حد معمول به راست روده خود فشار می‌آورد. همچنین نشستن طولانی‌مدت و فشار ناشی از اسهال نیز باعث هموروئید می‌شود.

پیشگیری از اسهال مزمن

اسهال مزمن همیشه قابل پیشگیری نیست، زیرا برخلاف اسهال حاد، علت اسهال مزمن را عوامل عفونی تشکیل نمی‌دهند. با این حال رعایت نکات بهداشتی، تمیز و سالم بودن آب و مواد غذایی می‌تواند تا حدودی بروز اسهال مزمن را کاهش دهد.

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
392 نظرات
  1. ناشناس می گوید

    سلام من بعد از خوردن قرص گلوکوفاژ ، به مدت ۸ ماه مبتلا ب اسهال شدم ، کلونسکپی و ازمایشاتم سالم بود ، دارویی هست بشه درمانش کرد

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      اگر همه بررسی ها نرمال بوده
      بسته به شدت و تکرار دفع بله درمان دارویی دارد

  2. حسین عبدالهی می گوید

    سلام من ماهی دو دفعه اسهال میگیرم و کلا هر بیماری بگیرم اول اسهال میگیرم و آش و شیر و …. هم باعث اسهال میشه در من میخواستم بدونم واسه چیه امکان عفونت روده میتونه باشه؟

  3. سجاد قسمی می گوید

    سلام خسته نباشید من سه ساله اسهال ودردشکم دارم آندوسکوپی کولونوسکوپی هم رفتم نتیجش شد روده تحریک پذیر وزنم هم ده کیلوکم کردم زندگیم شده جهنم وبی کیفیت روزی سه چهاربار بیرون روی دارم ایابه نظرتون راهی وجود داره…

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام عزیز، براتون درمان دارویی تجویز نشده؟

  4. حمید چراغی می گوید

    سلام چند هفته ای هست گاهی دچار اسهال آبکی یا شل یا تغییر رنگ مدفوع همراه با اسهال آبکی میشم گاهی چند بار پشت سر هم گاهی هم روزی دو سه بار اینجوری میشه قبل از دفع هم دلپیچه میگیرم تا وقتی که مدفوع میکنم همراه دلپیچه که بعدش رفع میشه دلیلش چیه لطفا راهنمایی کنین

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام عزیز
      اسهال که بیش از ۳ هفته طول بکشه اسهال مزمن هست و ازمایش لازمه
      میتونه التهاب روده باشه
      بهتره یک ازمایش مدفوع و کشت مدفوع بدین جهت بررسی عفونت و باکتری

  5. سمانه می گوید

    باسلام و سپاس از اینکه دلسوزانه راهنمایی میفرمایید. بنده حدود 3سال پیش روزانه به مدت یک ماه آب انار طبیعی مصرف کردم و از آن زمان اکثر اوقات اسهالم و به خیلی از مواد غذایی نیز حساس شده ام و فوراً اسهال میشم. با داروهای معده و پرزساز روده یا دواهای عطاری هم خوب نشدم. من تا پایان عمر اسهالم و راهی وجود ندارد؟

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      قطعا که وجود داره
      چه داروهایی مصرف کردین؟ چند سالتونه؟ ازمایش مدفوع و خون دادین؟

  6. ندا شهابی می گوید

    سلام. من 45 سالمه. حدود 3 ماه پیش دچار استرس و اضطراب شدیدی شدم همراه با حالت تهوع و اسهال. بعد از یک ماه که اون اضطراب درمان شد و خوردن قرص فلوکستین رو شروع کردم به مرور حالت تهوع هم از بین رفت. ولی صبح ها که از خواب بلند می شم اسهال نسبتا شل دارم مگر اینکه شبش یه فاموتیدین بخورم که کمی بهتر می شه. . در طول روز دیگه دفع مدفوع ندارم. ولی با قطع فاموتیدینن و گذشت 3 ماه همچنان اسهال ادامه داره. چه راه حلی پیشنهاد می کنید؟ با تشکر

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      بنظر میاد اسهال مطرح نیست و فقط قوام مدفوع تغییر پیدا کرده
      میتونید روزانه یک قرص فمی لاکت بخورید و ازمایش مدفوع انجام شه
      اما با توجه به طولانی شدن زمان علایم میتونین به متخصص داخلی مراجعه کنید

  7. ناشناس می گوید

    سلام وقتتون‌بخیر،
    من حدود ۴۰ روز پیش به مدت یک هفته هرشب ماهی خوردم
    و از اون موقع اسهال شدم
    عادت ب دکتر رفتن ندارم و فقط اسهال بودم دل درد و تب نداشتم گفتم خودش خوب میشه
    یه بار دیفنوکسیلات خوردم خوب شدم ولی بعد استفاده نکردن دوباره برگشت ب حالت قبل!
    خیلی هم ابکی نیس و اذیتم نمیکنه ولی خواستم بدونم مشکل ساز میتونه باشه یا داروی خاصی باید مصرف کنم؟

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      ممکنه نیاز به انتی بیوتیک باشه
      داروهای پروببوتیک مثل فمی لاکت هم روزی یکی موثرند
      به متخصص داخلی مراجعه کنید

  8. سلمان می گوید

    سلام فردی ۳۹ساله هستم حدود ۲ماه پیش دچار تب و لرز شدید و اسهال شدم البته از قبل ۱هفته ای بود اسهال بودم به دکتر عمومی مراجعه کردم برام سرم و چند عدد آمپول نوشت +کپسول نوافن.قرص موتیوین . لوپرامید . کوتریموکسازول بعد از مصرف این داروها تب و لرزم خوب شدولی اسهالم بیشتر شد و خوب نشد بعد از دو هفته به متخصص مراجعه کردم داروهای قبلی را که نشان دادم گفت راه را اشتباه رفتم بعد یه سریع معاینات گفت مشکل خاصی نداری و نیاز به آزمایش هم نداری برام دارو تجویز کرد گفت ای دارو ها را بخوری کاملا خوب میشی . از زمان شروع داروها ی . رزاپرازول۲۰.مترو نیدازول۲۵۰ و افلوکساسین۲۰۰تا پایان این داروها کاملا خوب شدم ولی بعد از پایان داروها دوباره اسهال شدید شدم این بار بد تر از قبل روح و روانم و خراب کرده شما بگید چکار کنم دیگه خسته شدم

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      بهتره ازمایش مدفوع و کشت مدفوع انجام شه
      توصیه من اینه به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید

  9. محمدجعفرنظری می گوید

    سلام. امیدوارم حالتون خوب و سلامت باشین. من ازسال۹۸ اسهال دارم. اززنجانم و پیش دونفر دکتر رفتم ولی مقطعی خوب شدم و دوباره شروع شده. بیحال و کسل میشم، اشتهام به غذا خیلی کم میشه. دارو هم حتی گاهی اوقات افاقه‌ای نمیکنه. تقریبا پنج ساله که اینطوری زندگی میکنم. آندوسکوپی و کولونوسکوپی شدم. نمونه برداری و آزمایش شدم ولی دکترها به نتیجه‌ای درخور نرسیدن. حالت تهوع، بیحالی، سروصدا از ناحیه‌ی معده مثل جوشیدن، احساس خالی بودن معده میکنم بااینکه وعده‌های غذاییمو درحد امکان انجام میدم، بی‌اشتهایی شدید هم دارم. قدم۱۸۰سانت و وزنم قدری کمتر شده و الآن ۷۰ کیلو هستم. نمیدونم چیکارکنم

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام دوست عزیز
      متشکرم
      چه داروهایی مصرف کردین و به چه مدت؟
      تشخیص احتمالی پزشکان چه بوده؟

  10. سید مجتبی طالبیان می گوید

    سلام به دکتر عزیز
    من چند سال پیش جگر گوسفند خوردم به اسهال شدم
    الان چند سالی هست که بعضی وقت ها اسهال میشم باز چند وقت خوبم
    معدن هم بعضی وقت ها سوزش داره نمی دونم مال چیه لطفا راهنمایی کنید ممنون

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      سوزش معده به علت ریفلاکس و بازگشت اسید از معده به مری هست
      اما در مورد اسهال با توجه به مزمن شدن اون لازمه ازمایش بدین
      به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید

  11. شقایق می گوید

    سلام من مدتیه دچار اسهال شدم روزی دوبار ولی هضم نشده و شل خیلی میترسم دکتر بدون ازمایش گفته امکان داره برلی استرس باشه بشدت اضطراب و استرسی هستم افکار منفی خیلی ادیتم میکنه و گاها دچار حملات عصبی هم میشم ولی وقتی شکمم کار میکنه تمام بدنم خیس عرق میشه تا شب از ترس حالت تهوع میگیرم میترسم توده لی باشه برا همین دکتر نمیرم هر چی میخورم هضم نشده دفع میشه

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      با توجه به علایم نیاز به بررسی بیشتر هست
      نگران نباشید اسهال علل زیادی داره که توده جز علل نادرش،هست
      بیشتر علل عفونی و التهابی مطرح هستن
      جهت بررسی به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.