انواع مختلف سردرد، نشانه ها و درمان

انواع مختلف سردرد، نشانه ها و درمان

انواع مختلفی از سردردها با علل و علائم متفاوت وجود دارد. بیشتر آنها کوتاه مدت هستند و به ندرت باعث نگرانی می شوند. با این حال، توانایی تشخیص نوع سردردی که فرد تجربه می‌کند، می‌تواند به او اطلاع دهد که چگونه آن را به بهترین شکل درمان کند و چه زمانی باید با پزشک صحبت کند.

سردرد یک اختلال شایع و آزاردهنده است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) منبع معتبر تخمین می‌زند که تقریباً نیمی از بزرگسالان حداقل یک سردرد را در سال گذشته تجربه کرده‌اند.

در حالی که سردرد گاهی اوقات می تواند دردناک و ناتوان کننده باشد،  فرد می تواند اکثر انواع آن را با مسکن های ساده درمان کند و ظرف چند ساعت از بین می روند. با این حال، حملات مکرر یا انواع خاصی از سردرد می تواند نشان دهنده یک وضعیت سلامت جدی تر باشد.

طبقه بندی بین المللی اختلالات سردرد بیش از 150 نوع سردرد مختلف را تعریف می کند که آنها را به دو دسته اصلی اولیه و ثانویه تقسیم می نماید.

سردرد اولیه به دلیل شرایط دیگر نیست  بلکه خود بیماری است. به عنوان مثال می توان به سردردهای میگرنی و تنشی اشاره کرد. در مقابل، سردرد ثانویه علت اصلی جداگانه ای دارد، مانند ضربه به سر یا قطع ناگهانی کافئین.

میگرن

سردرد همراه با میگرن اغلب شامل درد شدید ضربان دار در یک طرف سر است. در این حالت فرد ممکن است حساسیت شدید به نور، صدا و بو را تجربه کند. حالت تهوع و استفراغ نیز شایع است.

حدود 25 درصد از افراد مبتلا به میگرن، قبل از شروع سردرد، هاله ای را تجربه می کنند. این هاله ها اختلالات بینایی و حسی هستند که معمولاً 5 تا 60 دقیقه طول می کشند و عبارتند از:

• دیدن خطوط زیگ زاگ، نورهای سوسوزن یا نقاط
• از دست دادن جزئی بینایی
• بی حسی
• مور مور
• ضعف عضلانی
• مشکل در صحبت کردن یا یافتن کلمات

توجه داشته باشید که علائم هاله همچنین می تواند نشان دهنده سکته مغزی یا مننژیت باشد. هر کسی که برای اولین بار این موارد را تجربه می کند باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشد.

سردردهای میگرنی معمولاً مکرر هستند و هر حمله می تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. برای بسیاری، این یک وضعیت مادام العمر است.

کارشناسان بهداشت دلایل میگرن را به طور کامل درک نمی کنند. با این حال، اغلب در خانواده‌ها دیده می‌شود و در افراد مبتلا به برخی بیماری‌های قبلی مانند افسردگی و صرع شایع‌تر است.

محرک های میگرن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• استرس و اضطراب
• اختلال خواب
• تغییرات هورمونی
• حذف وعده های غذایی
• کم آبی بدن
• برخی غذاها و داروها
• نورهای روشن و صدای بلند

درمان میگرن

درمان میگرن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت علائم، تعداد دفعات بروز آنها و اینکه آیا فرد حالت تهوع و استفراغ را تجربه می کند یا خیر. گزینه های درمانی در این وضعیت شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین، یا استامینوفن
• تریپتان ها مانند سوماتریپتان که نیاز به نسخه دارند
• داروهای ضد استفراغ، مانند متوکلوپرامید، برای کنترل حالت تهوع و استفراغ
• تکنیک‌های تحریک عصبی، مانند تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال نیز ممکن است کمک کنند.

یک فرد همچنین می تواند حملات را با استفاده از این روش ها کاهش دهد:

• استراحت در مکانی تاریک و ساکت
• قرار دادن کیسه یخ یا پارچه سرد روی پیشانی
• نوشیدن آب

افراد مبتلا به میگرن مزمن باید در مورد درمان پیشگیرانه با پزشک صحبت کنند. گزینه های دارویی برای پیشگیری از میگرن عبارتند از:

• توپیرامات (Topamax)
• پروپرانولول
• آمی تریپتیلین

سایر گزینه های مدیریتی که باید در نظر گرفته شود، تغییرات رژیم غذایی، مدیریت استرس و طب سوزنی است.

سردرد تنشی

سردردهای تنشی اغلب افراد را در برخی مواقع تحت تاثیر قرار می دهد. آنها به صورت درد مبهم و دائمی در دو طرف سر ظاهر می شوند. علائم دیگر این وضعیت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حساس شدن صورت، سر، گردن و شانه ها
• احساس فشار در پشت چشم
• حساسیت به نور و صدا

این سردردها می تواند از 30 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

علت سردردهای تنشی مشخص نیست، اما استرس، اضطراب و افسردگی محرک های رایج این اختلال هستند. سایر محرک های بالقوه عبارتند از:

• کم آبی بدن
• صدای بلند
• عدم ورزش
• خواب ناکافی
• وضعیت بدن
• گرسنگی یا حذف بعضی وعده های غذایی
• خستگی چشم

درمان سردرد تنشی

مسکن های بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن، استامینوفن و آسپرین معمولاً در متوقف کردن یا کاهش درد بسیار موثر هستند.

تغییرات سبک زندگی و برخی درمان ها ممکن است به جلوگیری از سردرد تنشی کمک کند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد :

• خواب کافی
• ورزش و کشش منظم
• بهبود وضعیت نشستن و ایستادن
• انجام آزمایش چشم
• مدیریت استرس، اضطراب یا افسردگی
• طب سوزنی

سردرد خوشه ای

سردردهای خوشه ای سردردهای شدید و عود کننده هستند. آنها شش برابر بیشتر احتمال دارد که منبع مورد اعتماد مردان را تحت تأثیر قرار دهند تا زنان. افراد سوزش یا درد شدید در پشت یا اطراف یک چشم را توصیف می کنند.

علائم دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اشک چشم
• پلک متورم
• مسدود شدن یا آبریزش بینی
• حساسیت به نور و صدا
• بی قراری یا آشفتگی

سردردهای خوشه ای معمولاً به طور ناگهانی و بدون هشدار ظاهر می شوند و بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشند. افراد ممکن است تا هشت حمله را در روز تجربه کنند.

این حملات معمولا به صورت خوشه های روزانه رخ می دهند و می توانند برای هفته ها یا ماه ها ادامه داشته باشند. آنها همچنین تمایل دارند در زمان های ثابت شروع شوند، اغلب چند ساعت پس از به خواب رفتن در شب.

علت سردردهای خوشه ای نامشخص است، اما احتمال بروز این سردردها در افراد سیگاری بیشتر است. افراد باید در طول دوره حمله از مصرف الکل اجتناب کنند.

درمان سردرد خوشه ای

هدف درمان کاهش شدت و دفعات حملات است. گزینه های درمانی عبارتند از:

• اکسیژن درمانی
• سوماتریپتان
• وراپامیل
• استروئیدها
• ملاتونین
• لیتیوم

تحریک عمقی مغز و تحریک عصب واگ نیز در درمان سردردهای خوشه‌ای که به دارو پاسخ نمی‌دهند، نویدبخش است.

سردرد ناشی از فعالیت

سردردهای ناشی از فعالیت بدنی ناشی از تحرک شدید بدنی نظیر موارد زیر است:

• پریدن
• وزنه برداری
• رابطه جنسی
• حملات سرفه یا عطسه

این سردردها معمولاً بسیار کوتاه مدت هستند، اما گاهی هم تا 2 روز طول می کشند. آنها به صورت درد ضربان دار در سرتاسر سر ظاهر می شوند و در کسانی که سابقه خانوادگی میگرن دارند شایع تر است.

افرادی که برای اولین بار سردردهای خوشه ای را تجربه می کنند باید با پزشک مشورت کنند، زیرا ممکن است نشانه ای از یک مورد جدی باشد.

درمان سردرد ناشی از فعالیت شامل موارد زیر است:

• تسکین درد OTC
• بتا بلوکرها مانند پروپانولول
• ایندومتاسین

گاهی اوقات سردردهای ناشی از فعالیت ممکن است ناشی از مشکلات قلبی عروقی باشد. در این صورت، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی سلامت قلب و عروق و عروق مغزی فرد توصیه کند.

سردردهای هیپنیک

سردرد هیپنیک یک بیماری نادر است که معمولاً در سن 50 سالگی شروع می شود. مردم همچنین از آنها به عنوان سردرد “ساعت زنگ دار” یاد می کنند زیرا این نوع سردرد افراد را در طول شب از خواب بیدار می کند.

سردرد هیپنیک شامل درد ضربانی خفیف تا متوسط ​​است که معمولاً در هر دو طرف سر است. این وضعیت می تواند تا 3 ساعت طول بکشد، در حالی که سایر علائم ممکن است شامل حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا باشد.

افراد می توانند هر هفته چندین حمله را تجربه کنند. علت سردرد هیپنیک مشخص نیست و هیچ محرک شناخته شده ای وجود ندارد.

اگرچه سردردهای هیپنیک بی ضرر هستند، اما یک فرد مسن که برای اولین بار سردرد غیرعادی را تجربه می کند باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد.

درمان سردردهای هیپنیک

گزینه های درمانی برای سردردهای هیپنیک عبارتند از:

• کافئین
• ایندومتاسین
• لیتیوم

سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو

سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (MOH) – که گاهی اوقات به عنوان سردرد برگشتی شناخته می شود – شایع ترین نوع سردرد ثانویه است. MOH شامل سردردهای مکرر یا روزانه با علائمی مشابه سردردهای تنشی یا میگرن است.

این سردردها ابتدا به مسکن ها پاسخ می دهند اما بعداً دوباره عود می کنند.

اگر فردی مبتلا به اختلال سردرد باشد و همچنین حداقل 15 روز در ماه از داروهای مسکن استفاده کرده باشد، پزشک ممکن است MOH را تشخیص دهد.

داروهایی که می توانند باعث MOH شوند عبارتند از:

• مواد افیونی
• استامینوفن
• تریپتان ها مانند سوماتریپتان
• NSAID ها مانند آسپرین و ایبوپروفن

با وجود مصرف این داروها، MOH همچنان ممکن است مجدداً رخ دهد. با این حال، به نظر می رسد MOH عمدتاً در افرادی ایجاد می شود که به طور خاص برای درمان سردرد از مسکن استفاده می کنند.

تنها راه درمان MOH قطع مصرف داروهایی است که باعث سردرد می شوند. با این حال، هر کسی که دارو را قطع می کند باید فقط تحت نظر پزشک این کار را انجام دهد. پزشک می تواند به طرح ریزی این برنامه کمک کند و ممکن است داروهای جایگزین را برای تسهیل روند ترک تجویز کند.

پس از قطع دارو، فرد احتمالاً علائم زیر را تجربه کند :

• تشدید سردرد
• تهوع و استفراغ
• افزایش ضربان قلب
• فشار خون پایین
• اختلال خواب
• بی قراری و اضطراب

پزشک ممکن است داروهایی مانند داروهای ضد استفراغ را برای کمک به تسکین این علائم برای کنترل حالت تهوع و استفراغ تجویز کند. علائم معمولا 2 تا 10 روز طول می کشد اما می تواند تا 4 هفته هم ادامه یابد.

مراحل زیر می تواند به جلوگیری از MOH کمک کند:

• اجتناب از استفاده از کدئین و مواد افیونی
• محدود کردن استفاده از داروهای مسکن برای سردرد
• استفاده از داروهای پیشگیرانه برای میگرن مزمن

سردردهای سینوسی

سردرد سینوسی با سینوزیت – التهاب سینوس ها – رخ می دهد که معمولاً ناشی از عفونت یا آلرژی است.

علائم شامل درد مبهم و ضربان دار در اطراف چشم ها، گونه ها و پیشانی است. درد ممکن است با حرکت بدتر شود و گاهی به دندان ها و فک نیز سرایت کند.

سایر علائم احتمالی عبارتند از:

• فشار یا درد صورت
• کاهش حس بویایی
• ترشحات بینی
• بینی مسدود شده
• تب
• خستگی
• گوش درد
• بوی بد دهان
• سرفه
• درد دندان

سردردهای سینوسی بسیار نادر هستند. گزینه های درمانی برای این نوع سردرد عبارتند از:

• نوشیدن مایعات
• تسکین درد OTC
• آنتی هیستامین ها
• استفاده از اسپری های بینی استروئیدی که با نسخه در دسترس هستند
• آنتی بیوتیک ها ( در صورتی که پزشک متوجه شود عفونت باکتریایی وجود دارد)

اگر علائم در عرض یک هفته بهبود نیافت یا شدیدتر شد، با پزشک خود مشورت نمایید.

برای تشخیص علت اصلی سینوزیت، پزشک ممکن است فرد را به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد. در برخی موارد، ممکن است یک جراحی جزئی برای تخلیه سینوس ها لازم باشد. روش دیگر برای پیشگیری از سینوزیت شامل اجتناب از سیگار و سایر محرک های شناخته شده است.

سردردهای مرتبط با کافئین

مصرف زیاد کافئین – بیش از 400 میلی گرم (میلی گرم) یا حدود 4 فنجان قهوه در روز – گاهی اوقات می تواند منجر به سردرد شود.

در افرادی که روزانه بیش از 200 میلی گرم کافئین به مدت بیش از 2 هفته مصرف می کنند، ترک ممکن است منجر به سردردهای میگرنی شود. این سردردها معمولاً 12 تا 24 ساعت پس از توقف ناگهانی ایجاد می شوند.  زمان شدت این سردردها بین 20 تا 51 ساعت است و می تواند 2 تا 9 روز هم ادامه داشته باشد.

سایر علائم احتمالی عبارتند از:

• خستگی
• مشکل در تمرکز
• تغییر خلق و خو یا تحریک پذیری
• حالت تهوع

اثرات کافئین از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما کاهش مصرف آن می تواند خطر ابتلا به سردرد را کاهش دهد. محدود کردن مصرف کافئین ممکن است به افرادی که میگرن مزمن دارند کمک کند.

سردرد ناشی از آسیب سر

گاهی اوقات، فرد بلافاصله پس از ضربه به سر دچار سردرد می شود.

تسکین درد OTC اغلب این مشکل را برطرف می کند. با این حال، اگر علائم شدید باشند یا در طول زمان بدتر شوند، فرد باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشد.

همیشه در صورت آسیب جدی به سر یا مشاهده علائم زیر، با اورژانس تماس بگیرید:

• بی هوشی
• تشنج
• استفراغ
• از دست دادن حافظه
• گیجی
• مشکلات بینایی یا شنوایی

سردردهای پس از سانحه نیز می توانند ماه ها پس از آسیب اصلی سر ایجاد شوند.

سردردهای قاعدگی

وقوع سردرد اغلب به دلیل تغییرات در سطح هورمون است. میگرن ممکن است در حوالی قاعدگی به دلیل تغییرات در سطح استروژن رخ دهد.

سردردهای مرتبط با هورمون اغلب 2 روز قبل یا 3 روز پس از پریود یا در طول تخمک گذاری ایجاد می شوند.

سردردهای مرتبط با هورمون می توانند ناشی از موارد زیر باشند:

• داروهای ضد بارداری خوراکی
• یائسگی
• بارداری

روش درمان سردرد قاعدگی مانند الگوی درمان میگرن است. درمان هایی نظیر:

• هورمون درمانی
• مصرف تریپتان یا NSAID در حول و حوش پریود
• برنامه های جایگزین خوراکی پیشگیری از بارداری
• درمان جایگزینی هورمون برای افرادی که در دوره یائسگی قرار دارند

سردرد خماری

مصرف بیش از حد الکل می تواند منجر به سردرد ضربان دار در روز بعد یا حتی بعد از آن روز شود. این سردردهای شبیه میگرن معمولاً در هر دو طرف سر ایجاد می شوند و می توانند در اثر حرکت بدتر شوند.

فرد مبتلا به سردرد خماری ممکن است حالت تهوع و حساسیت به نور را نیز تجربه کند.

هیچ درمانی برای سردرد خماری وجود ندارد، اما می توان با نوشیدن آب فراوان و خوردن غذاهای شیرین علائم را تسکین داد. داروهای مسکن OTC ممکن است به کاهش یا توقف سردرد کمک کنند.

علائم خماری در عرض 72 ساعت از بین می رود.

راه های کاهش درد در این وضعیت عبارتند از:

• عدم نوشیدن الکل با معده خالی
• نوشیدن آب بین نوشیدنی های الکلی و قبل از رفتن به رختخواب
• محدود کردن مصرف الکل

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

سردرد یک مشکل رایج است، اما بیشتر افراد می توانند آن را با دارو و روش های طبیعی کنترل کنند. با این حال، هرکسی که سردردهای شدید، مداوم، مکرر یا بدتر را تجربه می کند باید با پزشک مشورت کند. اگر فردی علائم زیر را مشاهده کند نیاز به مراقبت پزشکی اورژانسی دارد:

• تجربه سردردی که به طور ناگهانی شروع می شود و غیر قابل تحمل است
• وقوع سردرد به دنبال ضربه به سر
• گیجی یا اختلال بینایی، تعادل یا گفتار
• بی حسی یا ضعف
• تب، تشنج، یا بیهوشی
• سفت شدن گردن یا راش
• استفراغ مداوم

کودکانی که سردردهای مکرر دارند نیز باید در اسرع وقت با پزشک مشورت کنند.

منبع : Medicalnewstoday