خشکی چشم چیست و چه دلایلی دارد؟

خشکی چشم با سوزش، خارش، احساس وجود شن در چشم همراه است و زمانی رخ می‌دهد که اشک کافی در چشم نباشد. مشکلات غدد چشمی، آب‌وهوای خشک، حساسیت و برخی از بیماری‌های پوستی حاشیه چشم از دلایل وقوع خشکی در این بخش از صورت‌اند. مشکل خشکی می‌تواند عوارضی مانند تاری دید، التهاب، خارش و قرمزی به‌همراه بیاورد. برای درمان این وضعیت از قطره‌های چشمی، برخی داروها و تغییرات سبک زندگی مانند مرطوب‌ نگه‌داشتن محیط و ترک سیگار استفاده می‌شود.

در این مقاله، درباره خشک‌شدن چشم‌ها، علل، علائم، روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان می‌خوانید. برای مطالعه مطلب به حدود ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.

اگر درباره خشکی ناحیه چشم سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ بدهد.

خشکی چشم چیست؟

زمانی که چشم‌ها قادر به تولید مقدار کافی اشک نباشند، خشکی چشم رخ خواهد داد.  در این عارضه، اشک چشم به سرعت تبخیر و خشک می‌شود. علت آن هم احتمالا به وجود التهاب در چشم و اطراف آن بستگی دارد.

خوشبختانه، راه‌های زیادی برای درمان خشکی چشم وجود دارد. پزشک با تجویز دارو و ارائه‌ی راه‌کارهایی به کم‌شدن و بهبود علایم این بیماری کمک خواهد کرد. با روش‌های خانگی هم می‌توانید با این عارضه کنار بیایید و آن را درمان کنید.

خشکی چشم

علائم خشکی چشم

علائم و نشانه‌هایی که معمولا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:

  • قرمزی چشم
  • حساسیت به نور
  • احساس سوزش
  • مشکل در رانندگی در شب
  • تاری دید یا خستگی چشم
  • احساس وجود چیزی در چشم
  • مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
  • آبریزش چشم در پاسخ به خشکی زیاد
  • مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم

علت خشکی چشم

 از دلایل خشکی چشم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

  • آلرژی و انواع حساسیت
  • مشکلات غدد چشمی
  • بیماری‌های پوستی اطراف چشم
  • برخی بیماری‌ها مانند سندرم شوگرن
  • استفاده طولانی از لنزهای تماسی
  • قرارداشتن در معرض آب‌وهوای خشک

ارتباط روماتیسم با خشکی چشم و بروز خشکی چشم و تیروئید را هم نمی‌توان کتمان کرد. در برخی از مواقع، این بیماری‌ها با بروز عوارضی چون خشک‌شدن چشم‌ها همراه‌اند.

ریسک خطر خشکی چشم

عواملی که احتمال خشکی چشم را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:

  • سن بالای ۵۰ سال
  • رژیم غذایی حاوی ویتامین A اندک
  • استفاده از لنزهای تماسی یا داشتن سابقه جراحی انکساری

کمبود اشک در زنان بیشتر دیده می‌شود، به‌خصوص اگر تغییرات هورمونی را به دلیل بارداری، استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا یائسگی تجربه کنند.

پیشگیری از خشکی چشم

برای جلوگیری از بروز خشکی چشم به موارد زیر دقت کنید:

  • در معرض باد محیط، سشوار، بخاری و کولر قرار نگیرید.
  • محیط خانه را مرطوب کنید.
  • از عینک آفتابی استفاده کنید.
  • به چشم‌ها استراحت بدهید.
  • سیگار را ترک کنید و از دود سیگار دور بمانید.
  • به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید.

تشخیص خشکی چشم

متخصص چشم‌پزشک با بررسی سوابق سلامت و معاینه چشم، درباره خشکی آن به نتیجه‌گیری می‌رسد:

  • بررسی سوابق پزشکی
  • مرور علائم ظاهرشده در چشم
  • پرسش درباره عوامل محیطی

پزشکان برای معاینه از موارد زیر هم کمک می‌گیرند:

  • معاینه با لامپ شکاف؛ این آزمایش میزان اشک تولیدشده توسط چشم‌ها را بررسی می‌کند. پزشک نوری را به هریک از چشم‌ها می‌تاباند و از میکروسکوپ برای بررسی چشم‌ها و پلک‌ها استفاده می‌کند.
  • تست شیرمر(Schirmer)؛ این هم روش دیگری برای بررسی تولید اشک است. متخصص تکه کاغذ کوچکی را در امتداد لبه پلک قرار می‌دهد و آن را برای چند دقیقه در آنجا می‌گذارد. چشم در پاسخ اشک تولید می‌کند، و سپس مقدار اشک‌ها ارزیابی می‌شوند.
  • تست زمان شکست اشک (TBUT)؛ این تست سرعت تبخیر اشک‌ها را بررسی می‌کند. پزشک رنگی را در چشم قرار می‌دهد و از میکروسکوپ استفاده می‌کند تا ببیند تا چه مدت لایه اشکی در چشم ثابت می‌ماند (شکسته نمی‌شود).

درمان خشکی چشم چیست؟

داروها و روش‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارند. بعضی اوقات، مشکلی نهفته یا عاملی خارجی باعث خشکی چشم می‌شود. بنابراین، مشورت با پزشک به شما کمک می‌کند تا دلیل بروز این عارضه را دریابید.

داروی خشکی چشم بدون نسخه

استفاده از اشک مصنوعی راحت‌ترین راه درمان خشکی چشم است. قطره‌های چشمی با وجود مواد نگهدارنده تا مدت‌های زیادی قابل استفاده هستند.

برخی از آنها هم یک‌بار مصرف‌اند و بعد از بازشدن نمی‌توانید از آنها در طولانی‌مدت و چندبار استفاده کنید. قطره‌های اشک مصنوعی به آسانی محیط چشم را مرطوب می‌کنند.

از پمادهای مخصوص چشم هم برای درمان استفاده خواهد شد. ولی این روش باعث تاری دید می‌شود. پمادهای چشم بهتر از قطره‌های چشمی، چشم را مرطوب نگه می‌دارند اما چون دید را تار می‌کنند، توصیه می‌شود که قبل از رفتن به تختخواب استفاده شوند.

دارو برای خشکی چشم با نسخه

پزشک برای درمان خشکی چشم مزمن، احتمالا دارو تجویز خواهد کرد. این داروها به صورت خوراکی  یا به شکل قطره‌ چشم هستند. بیشتر آنها در کم‌کردن التهاب پلک‌ها موثرند.

التهاب پلک‌ مانع از ترشح روغن از غدد چربی چشم به داخل اشک است. در نبود چربی، اشک چشم به سرعت تبخیر می‌شود‌. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به تحریک غدد چربی اطراف چشم می‌شوند و در نهایت به روغنی‌شدن اشک چشم کمک می‌کنند.

اگر پزشک مطمئن باشد که دلیل اصلی خشکی چشم فرد، التهاب پلک‌ها است، اقدام به تجویز آنتی‌بیوتیک‌های ضدالتهابی خواهد کرد. قطره‌های چشمی که با تجویز پزشک، امکان دسترسی به آنها وجود دارد از نوع ضد التهابی هستند. از انواعشان باید به موارد زیر اشاره کنیم:

سیکلوسپورین (cyclosporine) برای سرکوب سیستم ایمنی در بیماری‌های خود ایمنی از آن استفاده می‌شود. این دارو برای درمان افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی (rheumatoid arthritis) و پسوریازیس یا صدفک (psoriasis) کاربرد دارد.
لیفیت گرست (Lifitegrast)  این مورد هم از جمله دیگر داروهای تجویزی برای درمان خشکی چشم مزمن است.
لاکریست (Lacrisert) اگر قطره‌های چشمی معمول در درمان خشکی چشم عملکرد چندانی از خود نشان ندهند، از لاکریست استفاده می‌شود. لاکریست در واقع قرص کوچکی به اندازه‌ی یک دانه برنج است که به مانند لنز در زیر پلک پایین قرار داده می‌شود. در طول روز داروی موجود در این قرص، خارج شده و محیط چشم را مرطوب نگه می‌دارد.

دیگر روش‌های درمان خشکی چشم

در صورتی که روش‌های ذکر شده‌ فوق موثر نباشند از این روش‌ها استفاده می‌شود:

  • بستن مجرای اشکی
  • لنزهای تماسی چشمی مخصوص
  • تمیزکردن غدد چربی مسدودشده

بستن مجرای اشکی

 اگر روش‌های معمول و سنتی درمان خشکی چشم جواب ندهند، پزشک روش مسدود کردن مجاری اشکی را پیشنهاد خواهد داد‌. بخشی از مجاری اشکی یا تمام آن به‌صورت کامل بسته خواهند شد.

در این روش، اشک که راهی برای خروج از چشم ندارد، مدت زیادتری در چشم باقی خواهد ماند. برای این منظور از پلاک‌های خاصی از جنس سیلیکون استفاده می‌شود که به راحتی قابل جداشدن هستند.

لنزهای تماسی چشمی مخصوص 

لنزهای چشمی مخصوص یا لنزهای اسکلرال (scleral) سطح چشم را پوشانده و اجازه نمی‌دهند که رطوبت خود را از دست بدهد. اگر خشکی چشم مزمن ناشی از خشک‌شدن سریع اشک چشم باشد، این روش بسیار موثر خواهد بود. 

تمیز کردن غدد چربی  مسدود شده

 پزشک غدد چربی مسدودشده را تمیز می‌کند. در این روش که ۱۲ دقیقه طول می‌کشد، چیزی شبیه به یک لنز بزرگ روی چشم و پشت پلک‌ها قرار می‌گیرد. سپس صفحه‌ محافظ دیگری هم در خارج پلک فرد قرار می‌گیرد.

درمان‌های طبیعی برای درمان خشکی چشم

این درمان‌ها روش‌هایی موثر برای درمان خشکی چشم مزمن هستند:

استفاده از یک حوله یا پارچه‌ی مرطوب و گرم نگاه داشتن یک حوله یا پارچه‌ مرطوب و گرم به کاهش علایم بیماری کمک بسیار زیادی می‌کند.
ماساژدادن پلک‌ها با یک صابون ملایم یا شامپو بچه چشمان خود را بسته و با نوک انگشتان خود صابون را روی پلک‌ها بمالید و به آرامی ماساژ بدهید.
مصرف مکمل امگا ۳اضافه‌کردن مواد غذایی یا مکمل‌های سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ برای کاهش التهاب، به عنوان یکی از علایم بیماری بسیار موثر هستند. مصرف مکمل‌هایی مانند روغن ماهی هم بسیار کارآمد است. ماهی سالمون، ماهی ساردین و تخم کتان را در هم برنامه‌ی غذایی خود وارد کنید.
استفاده از قطره‌ چشمی روغن کرچک روغن کرچک به کاهش سرعت تبخیر اشک چشم کمک می‌کند. در حال حاضر، قطره‌های چشمی حاوی روغن کرچک به راحتی در دسترس هستند.

 پیش از امتحان هرکدام از این روش‌های درمان طبیعی با پزشک خود مشورت کنید.

نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد که استفاده از طب سوزنی به‌همراه قطره اشکی مصنوعی هم بسیار موثر خواهد بود. بااین‌حال، نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.بر اساس برخی از نظریه‌ها، طب سوزنی درد و التهاب را کاهش می‌دهد و در نهایت منجر به کم‌شدن خشکی و بهبود علائم بیماری می‌شود.

درمان خشکی چشم

تغییر شیوه‌ی زندگی

فرد مبتلا به خشکی چشم به راحتی و با اعمال تغییراتی جزئی در سبک زندگی خود، می‌تواند علایم بیماری را کاهش دهد:

  • پلک زدن مداوم در هنگام مطالعه یا نگاه‌کردن به لپتاپ 
  • مرطوب‌کردن محیط با دستگاه بخور
  • استفاده از عینک‌ آفتابی
  • نوشیدن مقدار کافی آب 
  • سیگارنکشیدن 

عوارض درمان‌نکردن خشکی چشم

اشک از سطح چشم در برابر عفونت محافظت می‌کند. بدون اشک کافی، عوارض خشکی چشم زیر رخ می‌دهند:

  • آسیب به سطح چشم
  • ساییدگی سطح قرنیه
  • از دست‌دادن بینایی
  • التهاب چشم
  • عفونت چشم
  • زخم قرنیه

سوالات متداول خشکی چشم

از پماد برای خشکی چشم استفاده کنید و قطره‌های چشمی را فراموش نکنید. با تجویز پزشک می‌توانید از داروهای تجویزی هم استفاده کنید. راه‌کارهای خانگی مانند مرطوب‌ نگه‌داشتن محیط و تغییر سبک زندگی مانند ترک سیگار هم در این زمینه مفیدند.

مواد غذایی حاوی ویتامین A می‌توانند به بهبود وضعیت خشکی چشم‌ها کمک کنند.

قطره‌های اشک مصنوعی یک‌بارمصرف یا چندبار مصرف می‌توانند به رفع خشکی چشم‌ها کمک کنند.

بنا به علت بروز خشکی در چشم، درمان و بهبودی می‌تواند از چند روز تا چند ماه  طول بکشد.

بله، در صورت درمان‌نشدن، خشکی شدید چشم  منجر به التهاب چشم، ساییدگی سطح قرنیه، زخم قرنیه و از دست‌دادن بینایی می‌شود.

منابع: 

mayoclinic.org

my.clevelandclinic.org

healthline

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
140 نظرات
  1. Hm می گوید

    سلام من رشتم کامپیوتره برا پروژه هام ۲۴ ساعتی پشت مانیتور میشینم چه تو کاراگاه چه خونه به شدت خشکی چشم اذیتم می‌کنه قابل تحمل نی جوری شده وقتی تو نور آفتاب یا بیرون میرم نمیتونم چشام و باز کنم خیلی اذیت میشم تاری دید ندارم

  2. فروغ السادات غضنفری می گوید

    سلام وقت بخیر
    پسر ۴ سالم چند روزه مدام پلک میزنه موقع کارتون دیدن و شب ک چراغ خاموش میشه بیشتر پلک میزنه
    دلیلش چی میتونه باشه

  3. می گوید

    سلام وقت شما بخیر .
    بیشتر از دو سال هست خشکی چشم دارم .
    ژل استریل چشمی و قطره و پماد اشک مصنوعی و قطره تیر_آی استفاده کردم اما فقط یه مدت کوتاه که استفاده میکنم یه کم بهتر میشه و تو طول روز دوباره چشمام سوزش داره و هر از گاهی چشم درد می‌گیرم .
    کتاب میخونم و از گوشی هم استفاده میکنم. و هوای شهرمون هم به شدت گرمه و هر از گاهی که بیرون میرم چشم دردم شدید تر میشه .
    ممکنه بخاطر اینا باشه که خوب نمیشه؟
    از عینک مطالعه و آفتابی استفاده کنم جواب میده؟

  4. رسولی می گوید

    سلام وقت بخیر …. من ۵۵ سالمه و خشکی چشم دارم – دکتر هم که رفتم برام قطره اشک مصنوعی تجویز کردند ولی بعد از حدودا ۲۰ – ۳۰ روز مصرف
    هیچ تاثیری نداشته
    هر صبح که از خواب پا میشم چشمام سرخ شدن و انگاری که یه چیزی داخل چشمم هست
    لطفا راهنمایی کنید🙏🙏

  5. NIMA می گوید

    سلام ایا خود ارضایی باعث خشکی چشم و تاری دید در مردان میشود؟؟؟

  6. مریم غنی زاده می گوید

    سلام خانم ۳۶ساله هستم بدون زمینه بیماری و جراحی
    یکساله خشکی چشم دارم انقدر شدید شده که وقتی از خواب بیدار می شم چشمم می سوزه تا موقع خواب هر نوع درمان و قطره و پمادی استفاده کردم فایده نداشت امروز رفتم چشم پزشک دیگه و پالس نوری شدید رو امتحان کرد الان چند ساعت گذشته بدتر شده ولی بهتر نشده راهنماییم کنید

  7. ملینا می گوید

    سلام من اصلا از چشمام اشک نمیاد تو عزا و ناراحتی و درد گریه میکنم ولی از چشام اشک نمیاد فقط ابریزش بینی شدید میگیرم چیکار کنم که مشکلم برطرف بشه

  8. گلی می گوید

    سلام وقتتون بخیر چشم راستم از دیشب انگار پلک که میزنم یه چیزی فرو رفته باشه تو سفیدی چشمم یه همچین حالتیه ولی هیچی نیست تو چشمم یه رگ چشممه که با اینکه خیلی ملتهب نشده اذیتم میکنه صبح که بیدار شدم خیلی قرمز بود و آب از چشمم شروع کرد اومدن وقتی رفتم سراغ گوشی حالا ظهر رفتم قطره ی اشک مصنوعی گرفتم یعنی همون خشکی چشمه یا رگ چشمم بهش فشار اومده بخاطر موبایل و اینا یا چیز دیگریه؟ پلک که میشم اذیت میشم پلک پایینم انگار مثلا بکشه به یه خار یا یه تیکه چوب تو چشمم یه همچین حالتی رو حدودی داره راستی بدلیل مشکل پی سی او اس داروهای ضد بارداری میخورم که نوشتن تو سایت‌ها یه سری داروها احتمال اینکه طرف خشکی چشم بگیره بیشتره یکیش داروهای ضدبارداریه

  9. کاظمی می گوید

    سلام وقت‌بخیر…۶روز پیش پیست اسکی رفتم ولی متاسفانه عینک آفتابی استفاده نکردم…بعد از پیست دید خوبی نداشتم انگار یه هاله‌ای جلوی چشمم بود الان خیلی بهتر شدم دکتر هم رفتم گفتن مشکلی نداره و فقط از قطره‌ی اشک مصنوعی استفاده کن ولی هنوز خوب نشدم بخصوص شب توی نور خیلی اذیت میشم و چشم و سرم درد میگیره…درمان دیگه‌ای هست که زودتر خوب بشم؟؟ و اینکه چندروز طول میکشه…؟

    1. مشاور سلامتی می گوید

      سلام
      اگر معاینه چشمتون خوب بوده موردی نیست
      فعلا ادامه اقدامات‌تجویز شده تا یک هفته

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.