شپش سر نوعی حشره ریز و بدون بال است که در میان موهای انسان زندگی و رشد و از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند. شپش سر مشکل رایج به خصوص در کودکان است. این حشرات به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و گاهی اوقات از بین بردن آنها دشوار است. نیش‌شان هم می‌تواند باعث خارش و تحریک پوست سر و خاراندن آن منجر به عفونت شود. برای درمان وضعیت شپش سر کودکان باید به متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا شما را بهتر راهنمایی کند. البته در این مقاله از مجله دکتردکتر هم اطلاعات مطلوبی در اختیارتان قرار داده‌ایم؛ با ما همراه باشید. مطالعه این مطلب، 4 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.
اگر سوالی در این رابطه دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
شپش سر کودکان چیست؟
شپش سر کودکان آزاردهنده است اما خطرناک نیست و باعث گسترش بیماری نمی‌شود. برخلاف تصور عموم، ظهور و پیدایش این حشرات لزوما به‌خاطر بر بهداشت ضعیف نیست. علت شپش سر کودکان چیست؟ شپش به خون نیاز دارد و برایش مهم نیست که این خون از فردی تمیز است یا کثیف. اگر در محیطی موجود باشد و به موها راه پیدا کند، کودک به آن مبتلا می‌شود.
لازم است که پیش از شیوع گسترده، شپش سر کودکان درمان شود تا باعث بروز احساس ناراحتی و بی‌قراری نشود. برای این کار می‌توانید از شامپو ضد شپش کودکان استفاده کنید. شپش سر در نوزادان هم وجود دارد. باید دقت کنید که درمان شپش سر نوزاد ۶ماهه یا کمتر کمی دشوارتر است چون امکان استفاده از هر دارو و ماده‌ای در سنین پایین وجود ندارد.
علائم شپش سر کودکان چیست؟
شپش سر کودک یک‌ساله یا بزرگ‌تر، هرچقدر کوچک باشد باز هم مشاهده می‌شود. نشانه شپش در سر کودکان به این ترتیب است:
- تخم شپش یا (نیت): نیت یا رشک و تخم شپش روی سر کودکان قبل از بیرون‌آمدن مانند نقاط ریز زرد، خرمایی یا قهوه‌ای به نظر می‌رسد. تخم شپش روی ساقه‌های مو نزدیک به پوست سر قرار می‌گیرد، جایی که دما برای گرم نگه داشتن این تخم‌ها و بیرون آمدنشان مناسب است. این نقطه‌ها و جوش ها کمی شبیه شوره سر هستند، اما با شانه‌کردن یا تکان‌دادن سر نمی‌ریزند و ازبین نمی‌روند. اگر کودکی شپش سر گسترده‌ای داشته باشد، شپش در میان موها و در حال خزیدن روی پوست دیده می‌شود. تخم‌های شپش ۱ تا ۲ هفته پس از تخم‌گذاری بیرون می‌آیند. پس از تخم‌گذاری، پوسته باقی‌مانده سفید یا شفاف به نظر می‌رسد و به ساقه مو می‌چسبد. در این موقعیت، تشخیص شپش سر کودکان راحت‌تر است.
- خارش: با گزیدن پوست سر از سوی شپش احساس خارش ایجاد می‌شود. دلیل خارش پوست هم واکنش به بزاق شپش است. اما خارش همیشه بلافاصله شروع نمی‌شود و بستگی به میزان حساسیت پوست سر کودک به شپش دارد. ممکن است، هفته‌ها طول بکشد تا کودکان مبتلا به شپش شروع به خاراندن سرشان کنند.
- برجستگی‌های قرمز کوچک یا زخم‌های ناشی از خاراندن: پوست سر برخی از کودکان در اثر خاراندن سر تحریک می‌شود. خاراندن زیاد می‌تواند منجر به عفونت باکتریایی شود.
تشخیص شپش سر کودکان چگونه است؟
انواع شپش سر کودکان را می‌توانید روی پوست سر، پشت گوش و اطراف گردن مشاهده کنید. به ندرت پیش می‌آید که شپش در مژه یا ابرو دیده شود.
پیداکردن شپش بالغ گاهی دشوار است. این حشره‌ها معمولا تعدادشان زیاد نیست و سریع حرکت می‌کنند. برای پیداکردن شپش سر کودکان به گره‌های مو دقت کنید. اگر چیزی شبیه به شوره دیدید، دقیق شوید.
شوره و کثیفی را می‌توان از بین برد، اما شپش‌ها روی مو و سر باقی می‌مانند. بهترین راه برای بررسی شپش سر کودکان چیست؟ استفاده از یک شانه با دندانه ظریف روی موهای خیس.
بهتر است کمی نرم‌کننده هم استفاده و سپس موها را در بخش‌بندی‌های بسیار کوچک شانه کنید. معمولا شپش‌ها روی دندانه شانه قابل مشاهده می‌شوند. اگر کودک خارش دارد و سر خود را می‌خاراند هم حتما با دکتر پوست و مو صحبت کنید.
درمان شپش سر در کودکان چگونه است؟
برای ریشه‌کن‌کردن شپش سر کودکان دو راه اصلی وجود دارد که عبارت‌اند از:
- روش پزشکی و دارویی
- حذف شپش با دست
درمان فوری شپش سر کودکان وجود ندارد و باید در این زمینه کمی صبور باشید و ممارست به‌خرج بدهید.
درمان شپش با دارو
در این روش معمولا با استفاده از شامپوهای دارویی، کرم و لوسیون‌های مخصوص درمان صورت می‌گیرد. ممکن است، این داروها بدون نسخه (OTC) یا تجویزی باشند. اگر نسخه OTC را تهیه کردید، با مشورت با پزشک مطمئن شوید که برای سن کودکتان مناسب است. زیرا بعضی از شامپوهای بدون نسخه برای کودکان ۲ماهه هم مناسب هستند، اما برخی دیگر فقط برای کودکان ۲ ساله و بالاتر بی‌خطر هستند.
در برخی مناطق، شپش نسبت به برخی داروها مقاومت نشان می‌دهد. در این شرایط باید از پزشک یا داروساز خود بخواهید که دارویی را توصیه کند که در منطقه شما موثر است. برای شپش‌های بسیار مقاوم از داروهای خوراکی هم استفاده می‌شود. استفاده از شامپو ضدشپش کودکان هم رایج است.
حذف شپش با دست
اگر دارو به طور کامل کودک شما را از دست شپش خلاص نکند، باید از دست‌هایتان کمک بگیرید. این بهترین گزینه و روش برای کودکان ۲ماهه یا کوچک‌تر است. چون که تا جای امکان نباید با استفاده از دارو درمان شوند.
برای انجام این کار، هر ۳ یا ۴ روز یک بار به مدت ۳ هفته، پس از مشاهده آخرین شپش زنده، از یک شانه دندانه ظریف روی موهای مرطوب و نرم‌شده استفاده کنید. خیس‌کردن موها به طور موقت از حرکت شپش جلوگیری می‌کند و نرم‌کننده باعث می‌شود که شانه‌زدن موها راحت‌تر شود.
نیازی به خرید شانه‌های الکترونیکی نیست که ادعا می‌کنند شپش را می‌کشند یا جداکردن آن را آسان‌تر می‌کنند. هیچ تحقیقی صحت این ادعاها را تایید نکرده و نیازی به خرید محلول‌های سرکه خاص برای استفاده روی پوست سر هم نیست. آب و نرم‌کننده به اندازه کافی تأثیر رضایت‌بخشی خواهند داشت. پس درمان شپش سر کودکان با سرکه آنچنان توصیه نمی‌شود.
اگرچه گاهی اوقات از وازلین، سس مایونز یا روغن زیتون برای خفه کردن شپش استفاده می شود، اما این درمان ها ممکن است کارساز نباشند. اگر دارو جواب نداد و می‌خواهید این روش ها را امتحان کنید، ابتدا نظر پزشکتان را جویا شوید.
توصیه‌هایی برای درمان شپش سر کودکان
بعد از استفاده داروها، به هیچ عنوان از سشوار استفاده نکنید. از اسپری‌های آفت‌کش و روغن‌های ضروری (مانند روغن یلانگ یلانگ یا روغن درخت چای) برای درمان شپش روی پوست سر استفاده نکنید.
این ترکیبات می‌توانند واکنش های پوستی آلرژیک ایجاد کنند. هرگز از مواد شیمیایی قابل‌اشتعال مانند بنزین یا نفت سفید هم برای از‌بین‌بردن شپش استفاده نکنید.
درمان خانگی شپش سر کودکان چگونه است؟
روش‌هایی برای درمان شپش سر کودک در خانه هم وجود دارد که آشنایی با آنها خالی از لطف نیست. در ادامه به این توصیه‌ها هم نگاهی خواهیم داشت. برای از بین‌بردن شپش سر کودکان در منزل:
- درمان شپش سر کودکان با مایونز یا سرکه و مواد مشابه معمولا توصیه می‌شود اما آنچنان کارساز نیست.
- شست‌وشوی موها با سرکه سفید قبل از شستن، ممکن است به رفع شپش کمی کمک کند. بعد از استفاده از سرکه باید موها را با آب گرم بشویید.
- روغن‌های مختلف مانند زیتون باید دست‌کم ۸ ساعت روی موها باشند تا باعث خفگی شپش شوند. موها هم باید به آنها کاملا آغشته شود. برای همین است که احتمال اثرگذاری‌شان زیاد نباشد.
- مقدار زیادی نرم‌کننده را به تمام موهای کودک بمالید تا باعث از بین‌رفتن شپش‌ها شود. بعد از ۱۵ دقیقه، موها را شانه کنید.
- درمان شپش سر کودکان با حنا هم مقدور است. باید حنا را در حدود ۳ ساعت روی پوست سر و مو بگذارید و بعد آن را بشویید و موها را شانه کنید.
آیا درمان شپش سر کودکان دائمی است؟
خلاص‌شدن از شپش دشوار است، اما غیرممکن نیست. داروهایی برای از بین‌بردن شپش وجود دارد. با‌این‌حال، اینها کمکی به از بین‌بردن تخم شپش نمی‌کنند. تا زمانی که در موهای شما تخم شپش وجود دارد، نمی‌توانید از این حشرات خلاص شوید. با از بین‌رفتن شپش‌ها و تخم‌هایشان هم امکان سرایت مجدد وجود دارد. پس باید اقدامات پیشگیرانه را حسابی رعایت کنید تا مجدداً اسیر شپش نشوید.
مدت زمان درمان شپش سر کودکان چقدر است؟
دستورالعمل‌های روی شامپو، لوسیون یا کرم دارویی خود را دنبال کنید تا به‌سرعت از شر شپش خلاص شوید. شپش در صورت درمان‌نشدن می‌تواند تا ۳۰ روز یا بیشتر روی سر شما زنده بماند.
آیا شپش سر در کودکان مسری است؟
شپش سر به سرعت از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، به خصوص در محیط‌های جمعی مانند مدارس، مراکز نگهداری از کودکان، مهمانی‌ها، باشگاه‌های ورزشی و اردوها.
شپش نمی‌تواند پرواز کند یا بپرد، اما پنجه‌هایی دارد که به آن اجازه خزیدن و چسبیدن به مو را می‌دهد. این حشرات از طریق لباس، ملحفه، شانه، برس، و کلاه مشترک منتقل می‌شوند. یادتان باشد که حیوانات خانگی عامل انتقال شپش سر به افراد دیگر نیستند.
عوارض شپش سر کودکان چیست؟
ابتلا به شپش سر در سنین پایین، عوارض جانبی مخصوص به‌خودش را دارد از جمله:
- در نتیجه خارش زیاد پوست، زخم روی پوست سر به‌وجود می‌آید.
- امکان شکل‌گیری عفونت‌های باکتریایی با وجود زخم در پوست سر قوت می‌گیرد.
منبع:
