تمام سلول‌های بدن برای عملکرد مطلوب به آب نیاز دارند. اما گاهی نوشیدن آب زیاد دردسرهایی ایجاد می‌کند که باید حواستان باشد. زمانی که بیش از حد آب می‌نوشید، امکان بروز مسمومیت پیش می‌آید. فرمول واحدی برای تعیین میزان آب مصرفی روزانه وجود ندارد اما نباید آن‌قدر این مایع را مصرف کنید که دچار مسمومیت آب شوید. توصیه رایج، نوشیدن هشت لیوان در روز است. شما باید میزان مصرف خود را بسته به محیط، رژیم غذایی، سلامت کلی و شرایطی مانند بارداری یا شیردهی تنظیم کنید.
مسمومیت با آب به چه معنا است؟
هنگامی که بیش از حد آب می‌نوشید، امکان دارد که دچار مسمومیت شوید. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که غلظت سدیم خون بسیار کم می‌شود. اگر بیشتر از توان کلیه‌هایتان آب بنوشید، آنها سدیم موجود در جریان خون را رقیق می‌کنند و سلول‌هایتان متورم می‌شوند.
مواردی از مسمومیت با آب که به خطرات بسیار جدی منجر می‌شود شامل فعالیت بدنی شدید، مانند آموزش نظامی یا دویدن ماراتن است. یعنی افرادی که درگیر چنین فعالیت‌هایی هستند با نوشیدن آب زیاد برای تأمین آب از دست‌رفته در طول فعالیت، آب زیادی می‌نوشند و دچار مسمومیت با این مایع می‌شوند.
برخی دیگر از موارد مصرف بیش از حد آب به دلیل ابتلای به بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای یا دچاربودن به مشکلات سلامت روان بازمی‌گردد. مسمومیت با آب با مصرف داروی MDMA به ویژه در جشنواره‌های موسیقی هم مرتبط است. چرا؟ به این دلیل که افراد در این مکان‌ها اغلب برای مدت طولانی در محیط‌های گرم حاضر هستند و شور و حرکاتی که دارند، باعث تعریق و نیاز به مصرف آب زیاد می‌شود.
اگرچه مصرف آب برای جبران مقدار از دست‌رفته‌اش مناسب است اما زیاده‌روی با مسمومیت همراه می‌شود. MDMA هم که نوعی داروی توهم‌زا به شمار می‌رود، باعث احتباس ادرار می‌شود، یعنی زمانی که به اندازه و مرتب ادرار نمی‌کنید و مایعات در بدنتان اسیر می‌شوند.
چرا مسمومیت با آب اتفاق می‌افتد؟
وقتی بیش از حد آب می نوشید، ممکن است دچار مسمومیت با آب یا اختلال در عملکرد مغز شوید. این زمانی اتفاق می‌افتد که آب بیش از حد در سلول‌ها (از جمله سلول‌های مغزی) وجود داشته باشد و باعث متورم شدن آنها شود.
متورم‌شدن سلول‌های مغزی باعث ایجاد فشار در مغز می‌شود. ممکن است در پی این وضعیت، عوارضی مانند گیجی، خواب‌آلودگی و سردرد را تجربه کنید. اگر این فشار افزایش پیدا کند، باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و برادی کاردی (ضربان قلب پایین) هم می‌شود.
سدیم الکترولیتی است که بیش از همه تحت تأثیر هیدراتاسیون بیش از حد یا همان مصرف آب زیاد قرار می‌گیرد و منجر به وضعیتی به نام هیپوناترمی می‌شود. سدیم عنصری حیاتی است که به حفظ تعادل مایعات در داخل و خارج سلول‌ها کمک می‌کند. هنگامی که سطح آن به دلیل مقدار زیاد آب در بدن کاهش می‌یابد، مایعات وارد سلول‌ها می‌شوند. سپس سلول‌ها حالت متورم پیدا می‌کنند و بدن در معرض خطر تشنج، کُما یا حتی مرگ قرار می‌گیرد.
علائم مسمومیت با آب چیست؟
علائم مسمومیت با آب پس از مصرف بیش از ۳ تا ۴ لیتر آب در چند ساعت ظاهر می‌شود. نشانه‌های بالقوه عبارت‌اند از:
- رنگ ادرار
- مراجعه زیاد به دست‌شویی
- حالت تهوع یا استفراغ
- سردردهای ضربان‌دار
- تغییر رنگ دست‌ها، پاها و لب‌ها
- گرفتگی عضلات
- خستگی
باید بدانید که گاهی مسمومیت با آب بسیار خطرناک است. خطرات نوشیدن بیش از حد آب چیست؟ در موارد شدیدتر، مسمومیت با آب می‌تواند باعث تشنج یا از دست دادن هوشیاری شود. اگر فردی تحت درمان قرار نگیرد، مسمومیت با آب می تواند کشنده هم باشد.
در ادامه توضیحات دکتر ایمان ایزدپناه درباره مسمومیت با آب را می‌شنویم:
رنگ ادرار
رنگ ادرار یکی از بهترین راه‌ها برای بررسی میزان آب مصرفی‌تان است. رنگدانه‌هایی که در ترکیب با آب، رنگ خروجی ادرار را می‌سازند از زرد کم‌رنگ تا رنگی شبیه چای هستند. اگر ادرار اغلب شفاف باشد، یعنی آب زیادی می‌نوشید.
مراجعه زیاد به دست‌شویی
مراجعه زیاد به سرویس بهداشتی نشانه دیگری است که خبر از نوشیدن آب زیاد و احتمال مسمومیت می‌دهد. به طور متوسط باید شش تا هشت بار در روز ادرار کنید. افزایش دفعات تا ۱۰ برابر برای افرادی که آب می‌نوشند یا افرادی که به طور منظم کافئین یا الکل مصرف می‌کنند هم طبیعی است.
نوشیدن آب در زمان تشنه‌نبودن
نوشیدن آب حتی زمانی که تشنه نیستید هم از نشانه‌های مسمومیت با آب است. باید میزان نیاز به آب را تحت کنترل خود دربیاورید. اگر در زمان‌هایی که احساس تشنگی ندارید هم به سراغ مصرف آب بروید، احتمال مسمومیت در شما قوت می‌گیرد.
تهوع و استفراغ
علائم هیدراتاسیون بیش از حد می‌تواند شبیه علائم کم‌آبی بدن باشد. وقتی آب زیادی در بدن دارید، کلیه‌ها نمی توانند مایع اضافی را خارج کنند. در نتیجه، آب شروع به جمع‌شدن در بدن می‌کند و منجر به حالت تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود.
سردردهای ضربان‌دار در تمام طول روز
سردرد می‌تواند هم نشان‌دهنده هیدراتاسیون و هم کم آبی بدن باشد. آب اضافی در بدن باعث می‌شود که سطح نمک پایین بیاید و سلول‌ها متورم شوند. این تورم سلول‌های مغزی به جمجمه فشار وارد می‌کند و موجب بروز سردرد ضربان‌دار می شود. بروز اختلالات مغزی و تنفسی هم در چنین شرایطی دور از ذهن نیست.
تغییر رنگ دست‌ها، پاها و لب‌ها
وقتی بیش از حد هیدراته هستید و آب نوشیده‌اید، متوجه تورم یا تغییر رنگ پاها، دست‌ها و لب‌های خود خواهید شد. هنگامی که سلول‌ها متورم می شوند، پوست هم ورم می‌کند.
گرفتگی عضلات
هنگامی که سطح الکترولیت به دلیل نوشیدن آب زیاد کاهش می‌یابد، تعادل بدن پایین می‌آید. سطوح پایین الکترولیت در بدن می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی و گرفتگی شود.
خستگی
نوشیدن بیش از حد آب باعث می‌شود، کلیه‌ها برای از بین‌بردن مقدار اضافی آن به سختی کار کنند. این روند واکنشی هورمونی ایجاد می‌کند که باعث احساس استرس و خستگی می‌شود. اگر بعد از نوشیدن آب زیاد نمی‌توانید از رختخواب بلند شوید، به این دلیل است که کلیه های شما بیش از حد کار می‌کنند.
هر نوع بدن تا چه اندازه آب نیاز دارد؟
چطور بدون زیاده‌روی آب مصرف کنیم؟ هیچ دستورالعمل تاییدشده‌ای برای مقدار آبی وجود ندارد که باید روزانه بنوشید. میزان نیاز بدن شما به موارد زیر بستگی دارد:
- سطوح فعالیت بدنی
- اقلیم
- وزن بدن
- جنسیت
زنان ۱۹ تا ۳۰ساله باید روزانه حدود ۲.۷ لیتر آب بنوشند. مردان در این رده سنی به ۳.۷ لیتر آب نیاز دارند. باز هم باید نیازهای جسمی خود به آب را بنا به شرایط شخصی‌تان بررسی کنید.
از آب که بگذریم، بدن هر کسی نیاز به ویتامین و مواد معدنی مختلفی دارد که می‌توان برای تامین آنها از قرص‌ها و مکمل‌ها استفاده کرد. برای خرید ویتامین‌ها و مکمل‌های معدنی روی عکس زیر بزنید:
درمان مسمومیت با آب چیست؟
اگر شما یا شخص دیگری علائم یا نشانه‌های مسمومیت با آب، به ویژه تشنج یا خواب آلودگی را نشان می‌دهید، بهتر است فورا به سراغ مراقبت‌های پزشکی بروید. با تجمع مایع در بدن، تمام سلول‌های آن، از جمله سلول‌های مغز، شروع به متورم‌شدن می‌کنند.
اگر پزشک به سرعت، این وضعیت را درمان نکند، تورم در مغز می‌تواند منجر به کما، تشنج و مرگ شود. خوردن یک میان‌وعده نمکی در زمان انتظار برای رسیدن کمک هم تسکین کوتاه‌مدتی ایجاد می‌کند.
آیا مسمومیت با آب باعث مرگ می‌شود؟
هیچ مقدار قاطعی در مورد میزان آب زیاد و خطرناکی وجود ندارد که باعث مرگ می‌شود اما نوشیدن بیش از یک لیتر یا بیشتر در هر ساعت به طور متوالی توصیه نمی‌شود. هرچند که مشخص نیست چه مقدار آب باعث مسمومیت و مرگ می‌شود اما احتمال وقوع چنین چیزی وجود دارد.
برای بررسی وضعیت سلامت از جمله رسیدگی به مسمومیت‌های مختلف می‌توانید از سیستم نوبت دکتر سامانه دکتردکتر استفاده کنید. این بستر، راهی ساده برای دریافت نوبت از بهترین متخصصان را پیش رویتان می‌گذارد.
درباره مسمومیت با آب سوال و نکته بی‌پاسخی در سر دارید؟ با طرح پرسش‌هایتان از ما به پاسخ خواهید رسید. منتظرتان هستیم.
منابع:
