بیماری های قلبی، عملکرد یا ساختار قلب و عروق خونی را تحت تأثیر قرار میدهند. بیماریهای این دسته، عامل اصلی مرگ و میر در جهان هستند و طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود 18 میلیون نفر سالانه بهدلیل ابتلا به این نوع از بیماریها جان خود را از دست میدهند.
بیماری عروق کرونر و نارسایی قلبی، از شایعترین انواع بیماریهای مرتبط با قلب هستند. عوامل متعددی از جمله سبک زندگی، تغذیه نامناسب، استرس و عوامل ژنتیکی در ایجاد این مشکلات نقش دارند.
برای توضیح جامعتر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به معرفی انواع بیماری های قلبی و روشهای درمانی اختصاص میدهیم.
اگر سوالی داشتید، میتوانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
لیست شایعترین بیماری های قلبی
شیوه زندگی، تغذیه، سن، ژنتیک و شرایط بهداشتی و روانی جامعه، باعث میشوند تا برخی از انواع بیماریهای مختص به قلب، شایعتر از الباقی باشند. این بیماریها، اغلب با فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار کشیدن، دیابت و کمتحرکی، رابطهای مستقیم دارند.
در ادامه، مهمترین و شایعترین بیماری های قلبی عروقی را بررسی خواهیم کرد:
بیماری عروق کرونر قلب
بیماری عروق کرونر قلب (Coronary Artery Disease یا CAD)، یکی از شایعترین انواع بیماری های مرتبط با قلب است که به دلیل رسوب کلسترول، چربی و پلاکها در عروق کرونر بهوجود میآید. عروق کرونر، عروقی هستند که عضله قلب از آنها تغذیه میکند. در نتیجه رسوب این موارد، قلب نمیتواند خون و مواد مغذی را بهصورت کافی به اعضای بدن برساند.
این بیماری اگر پیشرفت کند، ممکن است به سکته قلبی منجر شود. بیماری عروق کرونر بهطور کامل درمان نمیشود اما اقدامات درمانی در مدیریت علائم و کاهش خطر آن موثر هستند.
حمله قلبی
حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction) زمان رخ میدهد که جریان خون به بخشی از قلب مسدود شده باشد. علت اصلی این اتفاق تجمع چربی (پلاکهای آتروماتوزی) یا پلاک در دیواره شریانها است. این انسداد به بافت قلب آسیب رسانده و در عملکرد آن اختلال ایجاد میکند. درمان این مشکل، تجویز داروهای ترومبولیتیک، آنژیوپلاستی، یا جراحی بایپس کرونری است.
سکته قلبی
سکته قلبی (Heart Attack) زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از عضله قلب به طور ناگهانی قطع شود. سکته قلبی، معمولاً به دلیل انسداد یکی از رگهای کرونری قلب، که مسئول تأمین خون و اکسیژن به عضله قلب هستند، اتفاق میافتد.
آریتمی قلبی
زمانی که ریتم تپش قلب نامنظم باشد، یا ریتم ضربان قلب دچار اختلال شده باشد، آریتمی قلبی (Arrhythmia) رخ میدهد. در این بیماری، ریتم ضربان قلب یا خیلی تند و سریع است، یا کند و نامنظم است. وجود مشکلات ساختاری در قلب، استرس، بیماریهای تیروئیدی و اختلالات الکترولیتی، از جمله دلایل بروز این بیماری هستند.
نارسایی قلبی
علت اصلی بیماری نارسایی قلبی (Heart Failure)، ضعف عضلات قلب یا سفتی بیشازاندازه آن است. در نتیجه این اتفاق، قلب نمیتواند خون کافی پمپاژ کند. این مشکل میتواند ناشی از بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، یا کاردیومیوپاتی باشد. بیماری نارسایی قلبی پیشرونده است؛ درنتیجه اگر نسبت به درمان آن اقدام نکنید، با عوارض جدی مواجه خواهید شد.
نقص مادرزادی قلب
نقص مادرزادی قلب (Congenital Heart Defect)، به مشکلات ساختاری در قلب اطلاق میشود که از بدو تولد وجود دارند. این مشکلات ممکن است در دیوارههای قلب، دریچهها یا رگهای خونی اطراف قلب به وجود آیند و باعث اختلال در عملکرد قلب شوند. در جدول زیر، انواع بیماریهای قلبی ایجاد شده در نتیجه نقص در دوران جنینی را آوردهایم:
| نوع نقص قلبی | علائم | زمان وقوع در دوران جنینی |
|---|---|---|
| دریچههای قلبی معیوب | – تنگی نفس – خستگی – تورم اندامها – ضربان قلب غیرطبیعی | معمولاً در دوران جنینی دیرتر (سه ماهه دوم و سوم) |
| سوراخ دیواره دهلیزی (ASD) | – تنگی نفس – کبودی پوست – خستگی – رشد غیرطبیعی | معمولاً در سه ماهه دوم |
| سوراخ دیواره بطنی (VSD) | – تنگی نفس – کبودی پوست – خستگی – مشکلات تغذیه | معمولاً در سه ماهه اول و دوم |
| تنگی رگهای خونی (Coarctation of the Aorta) | – فشار خون بالا – تنگی نفس – ضعف در اندامهای تحتانی | معمولاً در سه ماهه دوم و سوم |
| کانال شریانی باز (Patent Ductus Arteriosus) | – تنگی نفس – کبودی پوست – ضربان قلب غیرطبیعی – عرق سرد | معمولاً پس از تولد یا در سه ماهه سوم |
| سندروم تتراولوژی فالوت (Tetralogy of Fallot) | – کبودی پوست – تنگی نفس – مشکلات تنفسی – ضعف عمومی | معمولاً در سه ماهه دوم و سوم |
| اختلالات در شریان ریوی (Pulmonary Atresia) | – تنگی نفس – کبودی پوست – ضعف عمومی – مشکلات تغذیه | معمولاً در سه ماهه اول |
بر اساس گزارش پزشکان، شیوع این بیماریها در نوزادان دختر بیشتر از نوزادن پسر است.
کاردیومیوپاتی
کاردیومیوپاتی یا بیماری ماهیچه قلب (Cardiomyopathy)، گروهی از بیماریهای ایجاد شده در عضله قلب هستند. در اثر این بیماریها، قلب نمیتواند به اندازه کافی به اعضای بدن خونرسانی کند و در نتیجه، فرد دچار نارسایی قلبی میشود. این بیماری اغلب با آریتمی قلبی بروز میکند. دیلاته، هایپرتروفیک و محدودکننده، انواع کاردیومیوپاتی هستند.
نکته! اگر کاردیومیوپاتی پیشرفت کند، امکان پیوند قلب نیز وجود دارد.
آنژین صدری
آنژین صدری (Angina Pectoris)، به احساس ناراحتی در قفسه سینه گفته میشود که ناشی از کمبود خون و اکسیژن در عضله قلب است. این بیماری با احساس قلب درد، یا ناراحتی در قفسه سینه بروز میکند و دارای ۳ نوع است (پایدار، ناپایدار و واریانت). آنژین صدری، معمولاً هنگام فعالیت بدنی شدید، یا زمانی که فرد استرس دارد، بروز میکند.
روماتیسم قلبی
روماتیسم قلبی (Rheumatic Heart Disease) معمولاً در نتیجه عفونت درمان نشده بروز کرده و به دریچههای قلب آسیب میرساند.
با توجه به یکی از مقالات منتشر شده در نشریه اینترنتی frontiersin،
این بیماری اصلیترین علت مرگ و میر قلبی در کودکان و بزرگسالان جوان است، به ویژه در زنان کشورهای کم درآمد و متوسط.
روماتیسم قلبی اگر پیشرفت کند، جراحی ترمیم یا تعویض دریچه ضروری خواهد بود.
نارسایی دریچه میترال
نارسایی دریچه میترال (Mitral Valve Insufficiency or Mitral Regurgitation) که بهعنوان بیکفایتی میترال نیز شناخته میشود، در نتیجه بسته نشدن دریچه میترال و بازگشت خون به قلب بروز میکند. افرادی که با این مشکل درگیر هستند، احساس خستگی شدید دارند زیرا جریان خون در بدن آنها بهخوبی پخش نمیشود. در این بیماری، سمت چپ قلب به اجبار خون بیشتری پمپاژ میکند. در نهایت، بهدلیل فعالیت زیاد قلب، ممکن است فرد به نارسایی قلبی مزمن نیز مبتلا شود.
بیماری عفونت قلب
عفونت قلب (Endocarditis) به التهاب بافت درونی قلب در دریچهها و لایه داخلی قلب (اندوکارد) گفته میشود. این بیماری به دلیل عفونتهای باکتریایی ایجاد میشود اما ویروسها، قارچها یا سایر میکروارگانیسمها نیز میتوانند دلیل ایجاد آن باشند. عفونت قلبی ممکن است به تدریج یا به طور ناگهانی رخ دهد.
ایست قلبی
زمانی که قلب بهطور ناگهانی نمیتپد، ایست قلبی (Cardiac Arrest) رخ میدهد. این اتفاق، معمولاً به دلیل آریتمی قلبی شدید بروز میکند. ایست قلبی نیازمند مداخله لحظهای است وگرنه به مرگ بیمار منجر میشود. در سالهای اخیر، ایست قلبی متاسفانه یکی از شایعترین عوامل مرگومیر در بین جوانان است.
کدام یک از این مشکلات در دسته بیماریهای قلبی خطرناک قرار میگیرند؟
بیماریهایی مانند سکته قلبی، آریتمی قلبی و نارسایی قلبی در صورت عدم درمان، خطرناک هستند.
کدام یک از این مشکلات در دسته بیماریهای قلبی در جوانان هستند؟
بیماریهایی همچون روماتیسم قلبی و التهاب مزمن، از جمله بیماریهایی هستند که در میان جوانان بیشتر بروز میکنند.
گروههای پرخطر و مستعد ابتلا به انواع بیماری های قلبی
افرادی که در گروههای زیر قرار دارند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی هستند:
| گروه پرخطر | عوامل خطر | بیماریهای قلبی مرتبط |
|---|---|---|
| افراد مبتلا به فشار خون بالا | فشار خون بالا میتواند به دیواره عروق آسیب بزند. | نارسایی قلبی، بیماری عروق کرونر |
| افراد مبتلا به دیابت یا پیشدیابت | افزایش قند خون باعث آسیب به عروق و قلب میشود. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| افراد سیگاری | سیگار باعث تنگی عروق و کاهش جریان خون به قلب میشود. | بیماری عروق کرونر، آترواسکلروز |
| افراد با سابقه خانوادگی بیماری قلبی | سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی احتمال ابتلا را افزایش میدهد. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| افراد مبتلا به کلسترول بالا | کلسترول بالا باعث تجمع چربی در دیواره رگها میشود. | آترواسکلروز، سکته قلبی |
| افراد دارای اضافه وزن یا چاقی | چاقی فشار بیشتری به قلب وارد کرده و باعث افزایش کلسترول و فشار خون میشود. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| افراد مبتلا به استرس مزمن یا اضطراب | استرس مزمن موجب افزایش فشار خون و التهاب میشود. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| افراد کمتحرک | عدم فعالیت بدنی میتواند به چاقی و افزایش فشار خون منجر شود. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| مردان و زنان در سنین خاص | مردان در سنین پایینتر در معرض خطر بیشتری هستند، زنان پس از یائسگی. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
| افراد مبتلا به بیماریهای مزمن کبدی یا کلیوی | بیماریهای مزمن کبدی یا کلیوی میتوانند تأثیر منفی بر سیستم قلبی عروقی بگذارند. | بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی |
مهمترین علائم بیماری های قلبی
علائم کلی این بیماریها بسته به نوع و شدت بیماری عبارتند از:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- تنگی نفس
- تپش قلب
- تعرق غیرعادی
- خسخس سینه همراه با سرفه
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس ضعف و خستگی مفرط
- ورم شکم، مچپاها و پاها
- سرگیجه و غش
نکته! مشاهده هرکدام از موارد فوق، بهتنهایی برای تشخیص بیماری قلبی کافی نیست؛ اما اگر مجموعهای از علائم بهصورت مکرر بروز کنند، حتماً به پزشک متحصص قلب مراجعه کنید.
بیماریهای مرتبط با قلب و عروق چگونه تشخیص داده میشوند؟
روشهای تشخیصی این بیماریها عبارتند از:
- الکتروکاردیوگرام (ECG)
- اکوکاردیوگرافی
- تست ورزش
- آنژیوگرافی
- MRI
هرکدام از روشهای تشخیصی، اطلاعاتی دقیق در مورد عملکرد و ساختار قلب در اختیار پزشک قرار میدهند. همچنین، پزشک متخصص قلب و عروق، عوامل پر خطر را بررسی میکند.
بیماریهای قلبی چگونه درمان میشوند؟
درمان بیماری قلبی، به نوع و شدت بیماری بستگی دارد؛ اما در حالت کلی، روشهای درمانی عبارتند از:
- دارو درمانی ( بتابلاکرها، استاتینها، و داروهای ضدانعقاد)
- درمانهای تهاجمی (شامل آنژیوپلاستی، جراحی بایپس و پیوند قلب)
همچنین، تغییرات سبک زندگی از جمله تغذیه سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و مدیریت استرس نیز در روند پیشگیری و درمان بسیار مهماند.
برای درمان بیماری های قلبی باید به پزشکان کدام تخصص مراجعه کرذ؟
بدیهی است که برای درمان بیماری های قلبی باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. این پزشکان ابتدا در مورد شرایط جسمانی و علائم از شما سوال میپرسند. بعد از تشخیص بیماری، روشهای درمانی مناسب را ارائه خواهند داد.
اگر نیاز به مشاوره پزشکی دارید، میتوانید برای ثبت نوبت مطب یا مشاوره پزشکی غیرحضوری، از پلتفرم نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
mayoclinic.org
webmd.com
