تزریق عضلانی چیست؛ کاربرد، محل های تزریق و نکات

تزریق عضلانی تکنیکی است که برای رساندن دارو به عمق ماهیچه ها استفاده می شود. تزریق عضلانی باعث می شود که دارو به سرعت در جریان خون جذب شود. ممکن است آخرین باری که واکسن زدید، مانند واکسن آنفولانزا، یک تزریق عضلانی دریافت کرده باشید. در برخی موارد، ممکن است خود فرد تزریق عضلانی را انجام دهد. به عنوان مثال، داروهای خاصی که مولتیپل اسکلروزیس یا آرتریت روماتوئید را درمان می کنند ممکن است نیاز به تزریق توسط خود فرد داشته باشند.

تزریق عضلانی در چه مواردی کاربرد دارد؟

تزریق عضلانی یک عمل رایج در پزشکی مدرن است و برای اعمال داروها و واکسن ها استفاده می شود. چندین دارو و تقریباً همه واکسن های تزریقی از این طریق به بیمار انتقال داده می شوند.

تزریق عضلانی زمانی استفاده می شود که انواع روش های دیگر انتقال دارو به بیمارتوصیه نمی شود. این روش ها شامل موارد زیر است:

• خوراکی (بلعیده می شود)
• داخل وریدی (تزریق داخل ورید)
• زیر جلدی (تزریق شده به بافت چربی درست زیر لایه پوست)

به این دلیل که ممکن است برخی از داروها باعث تحریک وریدها شوند یا رگ مناسب پیدا نشود، به جای تزریق داخل وریدی از تزریق عضلانی استفاده شود. همچنین ممکن است به دلیل این که برخی از داروها در هنگام بلع توسط دستگاه گوارش از بین می روند، به جای خوردن دارو از تزریق عضلانی استفاده شود. تزریق عضلانی سریعتر از تزریق زیر جلدی جذب می شود. این امر به این دلیل است که بافت ماهیچه ای خون بیشتری نسبت به بافت زیر پوست دارد. همچنین بافت عضلانی می تواند حجم بیشتری از دارو را نسبت به بافت زیر جلدی نگه دارد.

محل های تزریق عضلانی

تزریق عضلانی اغلب در مناطق زیر انجام می شود:

عضله دلتوئید بازو

عضله دلتوئید محلی است که معمولاً برای واکسن استفاده می شود. با این حال، این محل برای خود تزریقی رایج نیست، زیرا توده عضلانی کوچک آن، حجم داروهای قابل تزریق را محدود می کند (معمولاً بیش از 1 میلی لیتر نیست). همچنین استفاده از این قسمت برای خود تزریقی مشکل است. یک مراقب، دوست یا یکی از اعضای خانواده می تواند در تزریق به این عضله کمک کند. برای پیدا کردن این محل، استخوان (برجستگی آکرومیون) را که در بالای بازوی شما قرار دارد احساس کنید. ناحیه مناسب برای تزریق، عرض دو انگشت زیر برجستگی آکرومیون است. در پایین دو انگشت یک مثلث وارونه تشکیل خواهد شد. تزریق را در مرکز مثلث انجام دهید.

عضله واستوس جانبی ران

ران زمانی برای تزریق استفاده می شود که سایر نقاط در دسترس نباشند یا نیاز به تزریق دارو به تنهایی توسط خودتان دارید. قسمت بالای ران را به سه قسمت مساوی تقسیم کنید. وسط این سه بخش را پیدا کنید. تزریق باید در قسمت بالای بیرونی این بخش انجام شود.

عضله ونتروگلوتئال لگن

عضله ونتروگلوتئال امن ترین محل برای بزرگسالان و کودکان بالای 7 ماه است. عمیق است و به هیچ رگ خونی یا اعصاب اصلی نزدیک نیست. این محل برای خود تزریقی دشوار است و ممکن است برای این کار به کمک یکی از دوستان، اعضای خانواده یا مراقب نیاز داشته باشید. کف دست خود را روی باسن فردی که تزریق می‌کند قرار دهید، در حالی که انگشتانتان به سمت سر او باشد. انگشتان خود را طوری قرار دهید که انگشت شست به سمت کشاله ران باشد و لگن را زیر انگشت کوچک خود احساس کنید. انگشت اشاره و وسط خود را به شکل V کمی باز کنید و سوزن را به وسط آن V تزریق کنید.

عضلات دورسوگلوتئال باسن

عضله دورسوگلوتئال باسن برای سالیان متمادی محلی بود که معمولاً توسط متخصصان مراقبت های بهداشتی انتخاب می شد. با این حال، به دلیل احتمال آسیب به عصب سیاتیک، اغلب عضله بطن گلوتئال به جای آن استفاده می شود. استفاده از عضله دورسوگلوتئال برای خود تزریقی مشکل است و توصیه نمی شود. همچنین شما نباید از محل تزریقی که عفونت یا آسیب دارد، استفاده کنید. اگر بیش از یک بار تزریق انجام می دهید، مطمئن شوید که محل های تزریق را جا به جا کنید تا از آسیب یا ناراحتی عضلات جلوگیری کنید.

نحوه انجام تزریق عضلانی

هر فردی که تزریق عضلانی انجام می دهد باید تکنیک های صحیح تزریق را آموزش ببیند. اندازه سوزن و محل تزریق به عوامل زیادی بستگی دارد. این موارد شامل سن و جثه فرد دریافت کننده دارو و حجم و نوع دارو می شود. پزشک یا داروساز دستورالعمل های خاصی را در مورد اینکه کدام سوزن و سرنگ برای تجویز دارو مناسب است به شما ارائه می دهد. سوزن باید به اندازه ای بلند باشد که بدون نفوذ به اعصاب و رگ های خونی زیر آن به عضله برسد. به طور کلی، سوزن ها برای بزرگسالان باید 1 اینچ تا 1.5 اینچ باشند و برای کودکان کوچکتر خواهند بود. ضخامت آنها 22 تا 25 گیج است که روی بسته بندی 22 گیج ذکر شده است.

برای یک تزریق عضلانی ایمن مراحل زیر را دنبال کنید:

دستان خود را بشویید

برای جلوگیری از عفونت احتمالی دست های خود را با آب گرم و صابون بشویید. حتماً بین انگشتان، پشت دست ها و زیر ناخن ها را کاملاً تمیز کنید. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کند 20 ثانیه شستشو را ادامه دهید، این یعنی زمانی که برای دو بار خواندن آهنگ «تولدت مبارک» طول می‌کشد.

تمام لوازم مورد نیاز را جمع آوری کنید

لوازم زیر را جمع آوری کنید:

• سوزن و سرنگ با دارو
• پدهای الکلی
• گاز پانسمان
• ظرف مقاوم در برابر سوراخ کردن برای دور انداختن سوزن ها و سرنگ های استفاده شده.
• بانداژ

محل تزریق را پیدا کنید

برای جداسازی عضله و هدف قرار دادن محل تزریق، پوست محل تزریق را بین دو انگشت قرار دهید. فردی که تزریق را دریافت می کند باید در موقعیتی قرار بگیرد که راحت باشد، دسترسی آسان به محل تزریق را فراهم کند و ماهیچه ها را آرام نگه دارد.

محل تزریق را تمیز کنید

محل انتخاب شده برای تزریق را با سواب الکلی تمیز کنید و اجازه دهید پوست در هوا خشک شود.

سرنگ را با دارو آماده کنید

 درپوش را بردارید. اگر ویال یا قلم دارای چند دوز است، این که ویال اولین بار چه زمانی باز شده است را یادداشت کنید. درپوش لاستیکی باید با یک سواب الکلی تمیز شود.

هوا را به داخل سرنگ بکشید. پیستون را به سمت عقب بکشید تا سرنگ تا میزان دوزی که تزریق می کنید پر از هوا شود. این کار به این دلیل انجام می شود که ویال دارای خلاء است و برای تنظیم فشار باید به مقدار مساوی هوا اضافه کنید. این کار کشیدن دارو به داخل سرنگ را نیز آسان می کند. اگر این مرحله را فراموش کردید، همچنان می توانید دارو را از ویال خارج کنید.

هوا را داخل ویال وارد کنید. درپوش را از سوزن بردارید و سوزن را از درپوش لاستیکی در بالای ویال فشار دهید. تمام هوا را به داخل ویال وارد کنید. مراقب باشید برای تمیز نگه داشتن سوزن به آن دست نزنید.

دارو را کنار بگذارید. ویال و سرنگ را وارونه بچرخانید تا سوزن به سمت بالا باشد و پیستون را به عقب بکشید تا مقدار صحیح دارو خارج شود.

حباب های هوا را خارج کنید. روی سرنگ ضربه بزنید تا حباب‌ها بالا بیایند و به آرامی پیستون را فشار دهید تا حباب‌های هوا بیرون بروند.

خود تزریقی با سرنگ

سرنگ را مانند دارت نگه دارید و با زاویه 90 درجه وارد ماهیچه کنید. شما باید سوزن را سریع اما کنترل شده وارد کنید. پیستون را به داخل فشار ندهید.

دارو را تزریق کنید

پیستون را به آرامی فشار دهید تا دارو به عضله تزریق شود.

سوزن سرنگ را بیرون بیاورید

سرنگ را به سرعت بیرون بیاورید و آن را در ظرف ضد سوراخ شدن بیندازید. درپوش را دوباره روی سوزن قرار ندهید. این ظرف یک ظرف قرمز رنگ است که برای جمع آوری زباله های پزشکی مانند سوزن و سرنگ استفاده می شود و می توانید آن را از هر داروخانه ای خریداری کنید. شما نباید هیچ یک از این مواد را در زباله های معمولی قرار دهید، زیرا سوزن می تواند برای هر کسی که زباله ها را کنترل می کند، خطرناک باشد.

به محل تزریق فشار وارد کنید

از یک تکه گاز برای اعمال فشار کم به محل تزریق استفاده کنید. حتی می توانید ناحیه مورد نظر را ماساژ دهید تا به جذب دارو در عضله کمک کنید. دیدن خونریزی خفیف طبیعی است. در صورت لزوم از بانداژ استفاده کنید.

نکاتی برای تزریق راحت تر

برای به حداقل رساندن ناراحتی احتمالی قبل از تزریق:

• قبل از اینکه محل تزریق را با پد الکلی تمیز کنید، یخ یا کرم بی‌حس‌کننده موضعی بدون نسخه را روی محل تزریق بمالید.
•  قبل از تزریق اجازه دهید الکل کاملا خشک شود. در غیر این صورت ممکن است باعث سوزش شود.
• قبل از کشیدن دارو به داخل سرنگ، ویال دارو را با مالش بین دستان خود گرم کنید.
• از شخصی که به او اعتماد دارید بخواهید این تزریق را برای شما انجام دهد. برخی افراد در تزریق توسط خودشان مشکل دارند.

عوارض تزریق عضلانی چیست؟

احساس ناراحتی بعد از تزریق عضلانی معمول است. اما برخی علائم ممکن است نشانه یک عارضه جدی تر باشد. اگر علائم زیر را تجربه کردید فوراً با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی تماس بگیرید:

• درد شدید در محل تزریق
• سوزن سوزن شدن یا بی حسی
• قرمزی، تورم یا گرما در محل تزریق
• ترشح در محل تزریق
• خونریزی طولانی مدت
• علائم یک واکنش آلرژیک، مانند مشکل در تنفس یا تورم صورت

ممکن است در مورد انجام یا دریافت تزریق، به خصوص تزریق عضلانی، به دلیل سوزن بلند آن، اضطراب داشته باشید. تا زمانی که با این روش احساس راحتی کنید، چندین بار مراحل را بخوانید و وقت خود را صرف یادگیری درباره تزریق کنید. می توانید از پزشک یا داروساز بخواهید که این روش را از قبل با شما تمرین کند. آنها مایل هستند که به شما کمک کنند تا نحوه انجام یک تزریق ایمن و مناسب را یاد بگیرید.

منبع : healthline