درد سمت راست و پایین شکم؛ علت‌ چیست؟ (به‌همراه ویدیو)

درد سمت راست و پایین شکم یکی از عارضه‌های بسیار شایع است. وجود این درد، دلایل مختلفی دارد و گاهی منشا آن بین بانوان و آقایان متفاوت است. این درد با این که بیشتر اوقات مقطعی است اما گاهی به قدری شدید می‌شود که برای درمان آن باید در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام کرد. اما معمولا این سوال برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که درد سمت راست شکم نشانه چیست و دقیقا به چه علتی ایجاد می‌‌شود؟ با این که بهترین راه برای پاسخ به این سوال مراجعه به دکتر گوارش است اما اگر پاسخ این سوالات برایتان مهم است، در این مقاله از مجله دکتردکتر درباره دردهایی که در این بخش از شکم به وجود می‌آیند، برایتان گفته‌ایم؛ با ما همراه باشید. 

• چه مشکلاتی باعث درد سمت راست و پایین شکم می‌شوند؟
• یبوست و درد سمت راست شکم
• درد سمت راست شکم بعد از خوردن غذا
• التهاب آپاندیس (آپاندیسیت) و درد سمت راست شکم
• درد سنگ کلیه
• درد سمت راست و پایین شکم در بانوان؛ اختلال در رحم یا تخمدان
• درد در سمت راست و بالای شکم؛ یک نشانه و ده‌ها تشخیص
• مسمومیت‌های غذایی
• اختلالات کبدی
• اختلال عملکرد کیسه صفرا
• مشکل قلبی
• بیماری تنفسی
• چگونه با درد در سمت راست و بالای شکم برخورد کنم؟
• راهکارهای درمانی درد در سمت راست شکم

علت درد سمت راست شکم

به فضای بین قفسه سینه و لگن در بدن، شکم می‌گویند. در این نقطه از بدن ارگان‌های مختلفی قرار گرفته‌ که آسیب و اختلال عملکرد در هر کدام  از آن‌ها، باعث ایجاد علائم هشداردهنده می‌شود. درد سمت راست و پایین شکم (Pain in Lower Right Abdomen) اگرچه خود یک نشانه و علامت است اما وجودش می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در سمت راست و پایین شکم، بخشی از روده‌ بزرگ و کوچک، آپاندیس، قسمتی از کلیه و رحم و تخمدان (در بانوان) قرار گرفته‌‌ است. اگر در عملکرد هر یک از این اعضا اختلالی ایجاد شود، امکان دارد که خود را با درد در سمت راست و پایین شکم نشان دهد. این اتفاق تحت عنوان درد سمت چپ شکم هم اتفاق می‌افتد.

البته منشا درد شکم در این ناحیه همیشه هم در اندام‌هایی که از بالاتر از آن‌ها نام بردیم نیست و  امکان دارد به قسمت‌های دیگر بدن مرتبط باشد. بیشتر اوقات این دردها سطحی هستند و با مراجعه به دکتر معده و مصرف دارو، برطرف می‌شوند.

مثلا یک باور اشتباه درباره این درد بین مردم جای گرفته که متاسفانه دهان به دهان می‌چرخد. بر این اساس درد سمت راست و پایین شکم با درد کلیه و سنگ کلیه اشتباه گرفته می‌شود؛ اکثرا هم درمان این مشکل را نوشیدن آب زیاد می‌دانند. درد سمت راست و پایین شکم می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد و سنگ کلیه تنها یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. در ادامه مهم‌ترین دلایلی که باعث ایجاد این درد می‌شوند را در ویدیو علت درد سمت راست شکم برررسی خواهیم کرد:

یبوست و درد سمت راست و پایین شکم

گاهی ممکن است برای مدتی مثلا از چند روز تا یک هفته، قادر نباشید که به راحتی مدفوع خود را دفع کنید. در این وضعیت احتمالا از احساس فشار در کل شکم، درد راست و پایین شکم یا نفخ و ورم شکم رنج می‌برید. یبوست و خشکی مزاج تجربه‌ای مشترک بین همه است. این مشکل در بیشتر اوقات، درمان ساده‌ای دارد. گاهی می‌توان با رعایت کردن چند توصیه ساده مثل کم کردن مصرف گوشت قرمز، افزایش مصرف فیبر و سبزیجات، قرص‌های نرم کننده شکم (مسهل)، مشکل را برطرف کنید. 

درد سمت راست شکم بعد از خوردن غذا

مصرف مواد غذایی آلوده به انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها منجر به مسمومیت غذایی می‌شود. مسمومیت غذایی علائم متعددی از قبیل تهوع و استفراغ، اسهال، درد در نواحی مختلف شکم، بی حالی و ضعف را به دنبال دارد. درد در سمت راست و پایین شکم معمولا در مسمومیت‌های غذایی به عنوان یک علامت در نظر گرفته می‌شود. معمولا هم زمانی که مسمومیت غذایی رفع شود، درد نیز فروکش می‌کند.

التهاب آپاندیس

آپاندیس یک زائده در دستگاه گوارش است که اگر ملتهب شود، در اطراف ناف باعث ایجاد درد می‌شود. اگر التهاب ادامه پیدا کند، درد کم کم به سمت راست و پایین شکم کشیده می‌شود. اگر  علت درد سمت راست و پایین شکم شما آپاندیسیت باشد؛ احتمالا علائم دیگری مثل تهوع و استفراغ، تب با درجه پایین، یبوست یا اسهال و از دست دادن میل به غذا را نیز دارید.

اگر مشکل از آپاندیستان بود، آرامش خود را حفظ کنید. خیلی راحت می‌توانید طی یک عمل جراحی آن را از بدن خود خارج کنید. تنها لازم است تا در اسرع وقت برای درمان به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

فتق

فتق یکی از اندام‌های بدن در ناحیه دستگاه گوارش است که امکان دارد در اثر فشار یا ضربه، پاره شود. افرادی که دچار پارگی فتق می‌شوند ممکن است که دچار درد در سمت راست ناحیه شکم یا سرگیجه شوند.

سندرم روده تحریک پذیر

یکی از بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش که باعث درد سمت راست و پایین شکم می‌شود، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. علت بروز این درد هنوز هم ناشناخته مانده اما درد در نواحی معده، اسهال، یبوست و احساس نفخ و گاز زیاد برخی از علائم آن هستند.

گرفتگی‌های قاعدگی

زنان قبل یا در طول دوران قاعدگی، درد سمت راست و پایین شکم را تجربه می کنند. این درد بیشتر در ناحیه کمر و پاها احساس می‌شود. گاهی اوقات، درد های قاعدگی با احساس تهوع و سردرد همراه است. اگر قبل یا در هنگام قاعدگی احساس درد دارید، پس از چند روز رفع خواهند شد. در غیر اینصورت توصیه می‌کنیم به پزشک معالج مراجعه کنید.

درد سنگ کلیه

اگر کلیه راست شما دارای سنگ باشد، ممکن است درد سمت راست و پایین شکم و کشاله ران داشته باشید. درد سنگ کلیه حالتی مثل تیر کشیدن دارد و ممکن است از سمت راست شکم تا ران وجود داشته باشد. در چنین شرایطی احتمال دارد هنگام ادرار کردن درد آزاردهنده‌ای داشته باشید؛ همچنین سنگ کلیه می‌تواند باعث مسدود شدن مسیر خروج ادرار شود. دیگر علائم سنگه کلیه عبارتند از:

• وجود خون در ادرار
• احساس ادرار کاذب
• استفراغ
• حالت تهوع

در چنین شرایطی وقتی در زمان مناسب تحت درمان پزشک متخصص قرار بگیرید، سنگ کلیه بر اساس نوع، اندازه و محل قرار گرفتن در کلیه درمان خواهد شد. پس نگرانت نباشید و آرامش خود را حفظ کنید. عمل کردن به دستورات درمانی پزشک، روند درمان شما را سریع‌تر خواهد کرد.

اختلال در رحم یا تخمدان بانوان باردار

ممکن است که خانم‌های باردار، دردهای شدیدی را در سمت راست و پایین شکم خود احساس کنند. این درد گاهی نشانه حاملگی خارج از رحم است. البته این مورد گاهی نشانه التهاب یا کیست تخمدان راست در بانوان است. 

همانطور که اشاره کردیم، درد شکم در بانوان در دوران بارداری شایع است و قرار نیست هر دردی که ایجاد شد به حاملگی خارج از رحمی باشد. پس آرامش خود را حفظ کنید و اگر درد شکمی دوران بارداری شدید بود به پزشک مراجعه کنید و ادامه کار را بر عهده پزشکتان بسپارید.

مسمومیت‌ های غذایی

اگر شما مواد غذایی آلوده به باکتری‌ها و ویروس‌های مختلف را بخورید و دچار مسمومیت غذایی شوید؛ ممکن است علائم متعددی از قبیل تهوع و استفراغ، اسهال، درد در نواحی مختلف شکم، بی حالی و ضعف داشته باشید. درد در سمت راست و بالای شکم در مسمومیت‌های غذایی به عنوان یک نشانه تلقی می‌شود. با رفع مسمومیت غذایی درد نیز بهبود پیدا می‌کند.

اختلالات کبدی

کبد اگر آسیب ببیند علائم متعددی از خود نشان می‌دهد که یکی از آن‌ها درد در سمت راست و بالای شکم است. اگر شما به همراه درد شکم علائمی مثل ضعف، بی اشتهایی، تهوع، احساس ناخوشی در شکم، زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها داشته باشید؛ ممکن است دچار اختلالات کبدی باشید.

اختلال عملکرد کیسه صفرا

کیسه صفرا یکی از بخش‌های کوچک دستگاه گوارش است که در فرآیند هضم و گوارش غذا نقش مهمی دارد. اگر سنگ کیسه صفرا داشته باشید یا مسیر خروجی صفرایتان بسته باشد؛ علائم متعددی خواهید داشت که یکی از آن‌ها، درد در سمت راست و پایین شکم است.

مشکل قلبی

مشکل قلبی یکی از دیگر دلایل درد سمت راست و پایین شکم است؛ هرچند که ناحیه بروز این درد ممکن است از زیر فک تا بالای ناف باشد.

در صورتی که از قبل سابقه حمله قلبی داشته‌اید یا قبلا پزشک به شما درباره بیماری گرفتگی رگ‌های قلبی اخطار داده؛ هنگام درد در سمت راست و بالای شکم بیشتر احتیاط کنید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

بیماری تنفسی

شاید برایتان عجیب باشد اما بیماری تنفسی می‌تواند باعث ایجاد درد شکم شود. گاهی عفونت‌های ریه (ذات‌الریه) در قسمت‌های پایینی ریه‌ها ممکن است دردی در پایین قفسه سینه و بالای شکم ایجاد کند. 

بیماری‌های مخصوص بانوان با درد سمت راست شکم

بعضی از بیماری‌ها هستند که مهم‌ترین علامتشان گرفتگی در سمت راست و پایین شکم است و فقط در بانوان اتفاق می‌افتد. کیست تخمدان، اندومتریوز یا گسترش بافت رحم به تخمدان و معده (Endometriosis)، بیماری التهابی لگن و پیچ خوردگی تخمدان، بیماری‌هایی از این دست هستند.

علامت مشترک تمام این بیماری‌ها علاوه بر درد سمت راست و پایین شکم، احساس درد در هنگام برقراری رابطه جنسی، حالت تهوع، عادت ماهیانه غیرعادی، ونریزی از واژن یا ترشح مواد قهوه‌ای رنگ و گاهی احساس درد در هنگام ادرار کردن یا اجابت مزاج در طول دوران قاعدگی است.

بیماری‌های مردان با نشانه درد سمت راست شکم

در میان مردان نیز بیماری‌هایی مثل فتق اینگوینال (inguinal hernia) و پیچ خوردگی بیضه نیز همراه با درد سمت راست و پایین شکم است. فتق اینگوینال بافت چربی بیرون زده از زیر پوست شکم مردان است. پیچ خوردگی بیضه هم از فرم خارج شدن طناب های اسپرماتیک است. این مشکل خودش را با علائمی مثل احساس درد در هنگام ادرار کردن، حالت تهوع، استفراغ و تورم کیسه بیضه خودش را نشان می‌دهد.

برای درمان درد سمت راست شکم چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

پیش از هر چیز باید بدانید که درد شکم در تمام سنین در میان مردان و زنان شایع است. اندام‌های متعددی در شکم قرار دارند که باعث ایجاد درد در سمت راست و بالای شکم می‌شوند. بنابراین به عنوان اولین توصیه پیشنهاد می‌کنیم تا در مورد درد شکم هیچ نگرانی به خود راه ندهید. اما اگر درد شکم شما بیش از چند روز طول کشید، آرامش خود را حفظ کرده و به دکتر معده مراجعه کنید. 

راه های درمان درد در سمت راست شکم

اگر علت بروز احساس درد در سمت راست شکم مشخص شود، به راحتی می‌توان این مشکل را با دریافت کمک‌های پزشکی برطرف کرد. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم تا حتما به موارد زیر درباره این درد توجه کنید:

• اگر دچار یبوست و نفخ هستید و قبلا هم سابقه چنین مشکلاتی داشته‌اید و در این حین دچار درد شکم نیز شده‌اید؛ توصیه می‌کنیم تا رژیم غذایی خود را عوض کنید. در چنین حالتی بهتر است که از سبزیجات و رژیم پرفیبر در رژیم خود استفاده کنید و آب بیشتری بنوشید.
•  اگر درد شکمتان به حدی رسیده که شما را بی‌قرار و ناآرام کرده و علائمی مثل تب و لرز یا اسهال و استفراغ دارید، به پزشک مراجعه کنید. در چنین شرایطی، توسط پزشک معاینه می‌شوید و دستورات دارویی خاصی برای شما نوشته می‌شود.

• راهکارهای تغذیه‌ای مناسب و فعالیت‌های ورزشی و اصول بهداشتی در بهبود درد شکم شما موثر است. هرچند که باید از قبل، توسط یک پزشک  معاینه شوید.

• اگر سابقه بیماری قلبی دارید یا احتمال بروز آن در شما وجود دارد، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. گاهی ممکن است که منشا درد در وجود شما، مشکل قلبی باشد.

درد سمت راست شکم به راحتی درمان می‌شود اگر…

گاهی مشاوره گرفتن از افراد غیر پزشک و گوش کردن به توصیه‌های بی‌‌اساس باعث می‌شود که یک بیماری ساده تبدیل به یک وضعیت پیچیده شود. درباره درد در سمت راست شکم لازم است به این نکته توجه کنید که ممکن است علامتی از وجود احتمالی یک بیماری باشد. بیماری که اگر به موقع درمان شود، خیلی زود از بین می‌رود.

درد سمت راست و پایین شکم قابل درمان است و ما اینجا هستیم تا به شما برای دستیبابی به بهترین مخصص‌ها برای رسیدن به بهبودی کمک کنیم. اگر دچار این عارضه شده‌اید با نیاز به یک بررسی کامل توسط پزشک متخصص دارید، با استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش و کبد از طریق دکتردکتر دیدار کنید.

منابع:

Patient

Healthline