سندروم سوء جذب چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود، این بیماری چه نشانه ها و علائمی را دارد؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
نشامه‌های بیماری سوء جذب و پیامدها و عوارض آن می‌تواند خطرناک باشند. در ادامه درباره‌ی این موضوعات صحبت خواهیم کرد.
سندروم سوء جذب چیست؟
با داشتن یک رژیم غذایی سالم، بدن از ویتامین‌ها و املاح موجود در آن استفاده می‌کند. اما به دلیل عارضه‌ای به نام سندروم سوء جذب(malabsorption syndrome)، بدن قادر به دریافت مقدار کافی از مواد مغذی از غذاها نخواهد بود.
مشکلات گوارشی باعث بروز علائمی همچون نفخ و اسهال خواهد شد. مهم‌تر از آن، سندروم سوء جذب باعث بروز مشکلات جدی‌تری همچون بالا رفتن خطر بروز عفونت و شکستگی استخوان می‌شود.
علت سندروم سوء جذب
به صورت طبیعی، بیشتر مواد مغذی از طریق دیواره‌ی روده‌ی کوچک و در جریان گوارش مواد غذایی در دستگاه گوارش وارد جریان خون می‌شود. باقی مواد مغذی از طریق روده بزرگ جذب می‌شود. سپس خون مواد مغذی مانند کلسیم و پروتئین را به استخوان‌ها، عضلات و اندام‌های بدن می‌رساند. علاوه بر این مواد اضافی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شود.
چندین بیماری مختلف بر فرایند جذب مواد مغذی اثر می‌گذارند.
عفونت ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به دیواره‌ی روده آسیب رسانده و به همین دلیل مواد غذایی قابلیت عبور از آن و وارد خون شدن را از دست می‌دهند، در این حالت مواد مغذی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شوند.
برخی دیگر از دلایل سوء جذب عبارتند از:
- فیبروز سیستیک و بیماری‌های دیگری که روی لوزالمعده اثر می‌گذارد
- عدم تحمل لاکتوز و دیگر مشکلات آنزیمی مرتبط
- اختلالات روده‌ای مانند بیماری سلیاک که در آن پروتئین گلوتن موجود در گندم، جو و چاودار سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث می‌شود که این دستگاه به بدن حمله کند.
درک برخی از علت‌های بروز سندروم سوء جذب زمانی آسان‌تر می‌شود که بدانیم این عوامل چگونه روی سیستم گوارشی انسان اثر می‌گذارند
برای مثال، عمل جراحی برداشتن بخشی از روده باعث می‌شود که مساحت کمتری از روده قادر به جذب مواد مغذی باشد. بیماری سلیاک گاهی منجر به ایجاد زخم‌هایی در دستگاه گوارش می‌شود و همین موضوع جذب مواد غذایی درون خون را دشوار می‌کند.
علائم سندروم سوء جذب
سوء جذب باعث بروز ناراحتی در قسمت شکم مانند گاز و نفخ می‌شود. دیگر علائم آن عبارتند از:
- اسهال
- مدفوع بد بو و شل
- مدفوع رنگ روشن یا حجیم
- مدفوعی که به علت چسبنده یا شناور بودن به راحتی با سیفون به چاه فاضلاب منتقل نمی‌شود
- از دست دادن وزن
- اگزما یا راش‌های پوستی فلس مانند
اسهال مزمن یکی از شایع‌ترین علائم سوء جذب است. در صورت مشاهده و تجربه‌ی هر کدام از این علائم به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی و مشکلات سندروم سوء جذب
اگر بدن به اندازه‌ی کافی ویتامین، املاح و دیگر مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکند با مشکلات بسیاری رو به رو خواهد شد.
- اگر سوء جذب درمان نشود، احتمال بروز مشکلات و عوارض جانبی زیر وجود دارد:
- بالاتر رفتن خطر بروز عفونت‌ها
- کم شدن تراکم استخوان که خطر بروز شکستگی استخوانی را بالا می‌برد
- رشد و وزن‌گیری آهسته‌تر کودکان
گروهی از مواد مغذی مانند ویتامین آ و روی برای سلامت دستگاه ایمنی بدن و رشد بسیار حیاتی هستند. اگر بدن مقدار کافی از این مواد و دیگر ویتامین‌ها و املاح مهم را جذب نکند، سلامتی انسان در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سندروم سوء جذب قرار دارند؟
کودکان مبتلا به گاستروانتریت معده (stomach flu) بیشتر از سایر کودکان در معرض خطر ابتلا به سندروم سوء جذب کوتاه مدت هستند. این نوع از بیماری معمولاً نیازی به درمان ندارد.
احتمال بروز نوع پیشرفته‌ی سندروم سوء جذب در صورت ابتلا به یکی از این بیماری‌های گوارشی بیشتر است:
- بیماری سلیاک
- فیبروز سیستیک (در این بیماری بدن موکوس یا مخاط غلیظی تولید می‌کند که روی سلامت ریه‌ها و دستگاه گوارش اثر می‌گذارد)
- بیماری کرون (التهاب ناشی از این بیماری، جذب مواد غذایی توسط روده را دشوارتر می‌کند.)
دیگر عواملی که احتمال بروز این سندروم را در افراد بالا می‌برد، عبارتند از:
- مصرف ملین‌‌ها و یا آنتی بیوتیک‌ها برای مدت طولانی
- جراحی روده
- سفر به مناطقی که انگل‌های روده‌ای زیادی در آن وجود دارد.
راه‌های تشخیص سندروم سوء جذب
زمانی که پزشک مشکوک به بروز سندروم سوء جذب باشد، از بیمار در مورد علائمی که تجربه می‌کند و غذاهایی که میخورد سوال‌هایی خواهد پرسید. بعد از آن پزشک برای پی بردن به علت بروز مشکل، چندین آزمایش انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش مدفوع: مقدار زیاد چربی موجود در مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده‌ی سوء جذب باشد.
تست هیدروژن – لاکتوز تنفسی: برای اندازه‌گیری مقدار جذب مواد مغذی، بعد از اینکه بیمار یک محلول حاوی قند شیر یا لاکتوز نوشید، مقدار هیدروژن موجود در تنفس او اندازه گیری می‌شود.
تست عرق: بررسی نمونه عرق و سنجش میزان کلر آن به تشخیص سیستیک فیبروز کمک می‌کند. یکی از اثرات این بیماری فقدان آنزیم‌ها برای گوارش صحیح غذا است.
- نمونه برداری از روده کوچک: یک نمونه کوچک بافتی از روده کوچک برداشته شده و بعد در آزمایشگاه از نظر وجود علائم عفونت یا دیگر مشکلات بررسی می‌شود.
- آندوسکوپی: در این روش تشخیصی به کمک لوله‌ی باریک، بلند و انعطاف پذیری که سر آن دوربین وصل شده است داخل روده به دقت بررسی می‌شود.
درمان سندروم سوء جذب
درمان سندروم سوء جذب به علت آن بستگی دارد. گاهی ممکن است یک رژیم غذایی خاص، با هضم و جذب راحت‌تر و سریع‌تر برای بیمار طراحی شود. گاهی هم برای جبران کمبود مواد مغذی که به خوبی جذب نشده‌اند، مکمل‌های غذایی تجویز می‌شوند.
گاهی علت بروز سندروم سوء جذب، فعال بودن بیش از حد لوله‌ی گوارشی است. در این شرایط داروهای خاصی برای فرد تجویز می‌شود تا دستگاه گوارش آرام‌تر شده و مواد مغذی زمان بیشتری برای ورود به جریان خون داشته باشند. اگر دلیل بروز این بیماری یک عفونت باشد، برای فرد آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد.
مراقبت در خانه و پیشگیری از سندروم سوء جذب
سندروم سوء جذب همیشه قابل پیشگیری نیست، خصوصاً زمانی که فرد به بیماری سلیاک، سیستیک فیبروز و یا دیگر بیماری‌های مزمن مبتلا باشد. بیماری مزمن نوعی از بیماری در حال پیشرفت و مدت دار است که فرد را برای چند ماه یا حتی تا پایان عمر درگیر می کند.
ولی فرد در صورت ابتلا به این بیماری‌ها و برای کنترل شدن بیماری باید نهایت همکاری با پزشک معالج خود را داشته باشد. بیمار با دقت و تنها در صورت نیاز باید داروهای ملین و آنتی بیوتیک مصرف کند.
در صورتی که برای بیمار یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی تجویز شده باشد، در صورت داشتن هر گونه سوالی می‌تواند با پزشک فوق تخصص گوارش، کارشناس تغذیه یا پرستار در میان گذارد.
منبع:
سلام 32ساله،قد182،وزن76،مشکل معده درد داشتم چندبار به دکترمراجعه کردم که سری اخرچندتاازمایش سونوگرافی وغیره انجام دادم،بعدازنشان دادن جواب آزمایش دکترگفتندپوکی استخوان شدید دارم به دلیل سوجذب غذاست بایدازروده ومعده نمونه برداری کنیم بدونیم قابل درمان هست یانه،خواهشمندم راهنماییم کنیدایابایداندوسکوپی ونمونه برداری روانجام بدم،یاکه درمان دیگری داردیانه،ممنون والتماس دعا
سلام عزیز
بدون بررسی ازمایش ها و سونو نمیتوان نظری داد
اما در برخی علل سوجذب بله نیاز به آندوسکوپی و بررسی می باشد
جهت بررسی دقیق به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید
سلام من قدم 177سنم 22 وزنم 68هست ولی یزره افسرده گی دارم زود خسته میشم غذا هم خوب میخورم ولی چاق نمیشم یزره عرق کنم صورتم زرد میشه فک کنم آب بدنم کمی میشه یی راهنمایی کنید ممنون
سلام خانم دکتر اگه بدن ویتامین ها رو جذب نکنه ممکنه روی باروری آقایان تاثیر بذاره ؟
سلام خانم دکتر من آقا 32 ساله قد 185 وزن 100 خوشبختانه هیچ مشکلی ندارم از همه لحاظ اوکی . فقط چند روز پیش که چکاپ کامل دادم منیزیم و ویتامین دی و زینک پایین بود . دکتر متخصص داخلی گفت بدنت ویتامین جذب نمیکنه و باید تست تنفسی انجام بدی .( این رو هم اضافه کنم که سنگ صفرا دارم ) . خواستم نظر شما رو بدونم ؟
سلام من شیاف حجم دهنده سینه مقعدی استفاده می کنم مشاور خرید گفت علت نتیجه نگرفتن، جذب بدنت پایین هست. چکار کنم جذب روده بالابره و نتیجه بگیرم؟ با پاکسازی پرز روده جذب بالا میره؟
سلام
نام شیاف چیست؟
ایا دچار علایمی مثل اسهال، نفخ، تکرر در مدفوع هستین؟
بله دوست عزیز
سلام
من 185 تا قدمه 60 کیلو وزنمه هرچی میخورم وزنم بالا نمی ره ویبوست شدیدی دارم همه فکر میکنند من مواد مخدر مصرف می کنم اما اینطور نیست از شرایط خسته شدم ، لطفا کمکم کنید
اشتهام خیلی خوبه ولی هرچی می خورم انگار جذب بدنم نمی شه،مشکل تیروئید ندارم، مدفوعم خیلی بدبو هستش و خیلی چسبنده،دستشویی میرم حداقل یه ربع طول می کشه با این حال که روزی 8 لیوان آب میخورم
دکترهای زیادی رفتم از طب سنتی تا مدرن از هیچ کدوم نتیجه نگرفتم واقعا نمی دونم چی کار کنم
سلام ۳۵ ساله اقا من
من چندین سال هست که با خوردن شیر ، بستنی یا کشک
مکمل های پروتئینی مثل وی پروتیین حتی ایزوله
مکمل های آمینو اسیدی
یا آبجو و شراب
دچار این مشکلات میشن
نفخ شدید طولانی ، اسهال ، مدفوع چرب و بلغمی و سوزناک و بسیار بسیار فاجعه بد بو
آزمایش خون و مدفوع دادم همه چیز درست بوده از جمله IGA و fecal calprotectin
انواع پروبیوتیک ها رو امتحان کردم تاثیری نداشته ، مرتب انواع ویتامین ها رو میخورم
مرتب ورزش میکنم اما همیشه با لاغری در جنگ هستم
مفاصل و تاندون های بسیار خشک دارم و کمی ریزش مو و خستگی ممتد
واقعا دیگه خسته شدم
به نظرم مشکل جذب پروتئین و لاکتوز دارم
کاری میشه کرد یا باید بریم بمیریم؟
سلام
خسته نباشید من دختر ۱۸ ساله ای هستم که ۳ سال درگیر بیماری معده ام بودم و دو بار هلیکو باکتری گرفتم و اخرین بار جواب ازمایشم منفی بود یک بار اندوسکوپی انجام دادم که همون هلیکو باکتری داشتم
قدم ۱۷۵ و وزنم ۵۰ کیلو به خاطر هلیکو باکتری خیلی کاهش وزن داشتم ولی با این که خوب شدم افزایش وزن نداشتم گاهی یبوست میگیرم و گاهی اضحال دلدرد و نفخ شدید هم دارم همه ی اینا جدایی از مشکل معده ام هست
درد و ضعف شدید پا هم دارم گاهی اوقات احساس میکنم دارم فلج میشم و توان راه رفتن ندارم خیلی بدنم نحیف شده و همه متوجه این تغییر شدن
ایا ممکنه سندروم سو جذب داشته باشم ؟
سلام خانم دکتر وقت بخیر
پدر من 64 ساله هستن و دو سه ماهه که در اثر زمین خوردن فهمیدیم که تا حدودی پوکی استخوان دارن. پارسال توی تابستان کاهش وزن 5 کیلویی داشتن با قد 170 وزنشون 55 کیلو بود که شدن 50 کیلو. (البته وسط تابستان یک ماه تعریق شدید و احساس گرما هم خیلی داشتن البته کارشون بیرون بود بدون کولر)
امسال از بعد از ماه رمضان و روزه گرفتن هم دوباره کاهش وزن دارن الان شدن 45 کیلو و نفخ هم داشتن و در مرحله پیش دیابت هم بودن
رژیم غذایی گرفتیم و دارو مصرف کردن قند در حال کنترل هست و تا حدودی پایین اومده اما دکتر گفتن کلونوسکوپی و آندوسکپی بدن برای تشخیص علت پوکی استخوان و کاهش وزن. هیچ علائم گوارشی دیگه ای ندارن. موقع آزمایش خون فشارشون افتاد و خوردن زمین گردنشون آسیب دیده و الان نمی تونن کلونوسکپی و آندوسکپی انجام بدن. پیشنهادتون چیه ؟ قراره پیش فوق تخصص گوارش هم برن. نظر شما چیه؟ آزمایش خون که جدید دادن همه چیزش نرماله البته به دکتر نشون ندادیم هنوز ولی خودمون بررسی کردیم همه نرمال هستن بجز قند ناشتا که در کف مرز پیش دیابت هست و MCHC که خیلی کم پایین تر از رنج نرمال بود. نظر شما در مورد علائم پدرم چیه؟
ممنونم که وقت میذارید
سلام
من بر اثر گلوله قسمتی از روده باریک و روده بزرگم رو بریدن و پیوند زدن الان حدودا ۸ ماه از اون عمل میگذره و من هم نفخ زیاد دارم و مدفوعم ازون موقع تا الان همش کف آلود می باشد میشه دلیلش رو بهم بگید
سلام دکترجان من مرد46ساله قد170 وزن 44مدت 25ساله مشکل گوارشی مثل نفخ وبادمعده وروده ورفلکس واسید معده ودردوسوزش معده دارم وزیاد آروغ میزنم اغلب روزها یبوست دارم ومدفوعم سفت وتیکه تیکه هست اعلب روزی یکبار دفع دارم بعضی مواقع 2روز هم طول میکشه بعضی روزها هم مدفوعم شله وحالت اسهال دارم وچربه وچسپندگی داره وخیلی بدبو هست دفع مدفوم یکنواخت ونرمال نیست بعضی مواقع همراه با ماده لزج مانند وبلغم هست همراه با خون وبعضی مواقع هم کف خالی همراه ماده لزج وخون هست بیشتر مواقع همه چیزدورسرم میچرخه مخصوصا موقع خوابیدن بعضی مواقع هم هنگامی برا نمازمی ایستم سرم حالت سنگینی داره انگارکه میخوام بیوفتم ودراین موقع به شددت عرق میکنم وتپش قلب میگیرم وپاهام قدرت ایستادن نداره وتعادلم به هم میریزه اشتهام خوبه ولی اصلا وزنم اضاف نمیشه حتی کم هم میشه اگه بیشراز6ساعت غذا نخورم ضعف میکنم ودست پاهام جون نداره آزمایش تیروییدم خوبه فقط ویتامین ب12 پایینه اندوسکوپی وکلونوسکوپی هم انجام دادم چندین بار دکترا میگن مشکلی نداری حدود 6ساله که به شدت موهام میرزه ونازک وسفید شده وصورتم خیلی چروک افتاده وداره بیشترمیشه فکرمیکنم هضم وجذب خوبی ندارم چون خیلی ضعیف ولاغرم وانرژیم کمه بایدچکارکنم که خوب بشم
سلام پسرم دوماهش انسداد روده داشت عمل کرد ۱۵ سانت ازروده برداشته شده تحت نظر پزشک هستن از هفته دوم عمل اسهال شد و هنوز هم هست البته کمی بهتره ۴ روزه بود عمل کرد تازگی مدفوعش خیلی بو میده با شیر مادر تغذیه میشه و وزن هم میگیره وزن تولد ۲۲۵۰ بود الان که دوماهشه ۴۳۵۰ هست نگران هستم آیا روده برداشته شده خودش تشکیل میشه یا مدفوعش خیلی بو میده طبیعیه
سلام من ۱۷ سالم هست قدم ۱۸۸ و وزنم ۶۰ کیلو
۱۵ کیلو کمبود وزن دارم
هرچی میخورم هم چاق نمیشم و در روز ۱ بار بیشتر مدفوع نمیکنم بعضی وقتا همونم نمیکنم و خیلی چربه
سلام خسته نباشید من۱۷ سالمه با قد ۱۸۳ و وزن ۵۵ با اینکه خوب غذا میخورم اما اصلا وزنم زیاد نمیشه. قند و چربی و اوره و تیروئید هم آزمایش دادم و نرمال بود اما همیشه مواد دفعیم خیلی زیاده با اینکه نفخ و اسهال ندارم. ممکنه سو جذب باشه؟
سلام
من چند ماهیه ملین هایی مثل دمنوش برگ سنا و گل محمدی مصرف میکنم و ریزش موهم گرفتم کلی هم قرص ویتامین مصرف کردم ولی خوب نشد. میخوام بدونم ممکنه این ملین ها باعث از اسیب به بافت دستگاه گوارش و عدم جذب مواد مغذی باشه؟
سلام من ۲۰ سالمه تغذیه غاییم خوبه ۱۸۰ قدمه وزنم ۶۱ کیلو ه چند ساله وزنم صابته دستام خشک میشه یعنی اگر یک شب وازلین نزنم فرداش دستام زخم میشه احساس میکنم ویتامین جذب بنم نمیشه لطفا راهنماییم کنید
سلام دکتر من ۳۳سالمه چند ماه پیش یک دفعه اشتهامو از دست دادم مسکن مصرف میکنم و در حال کاهش دوز و ترک اون قرص مسکن هستم ولی یکدفعه اشتهای غذارو از دست دادم بعد از خوردن آب و غذا معده و روده کوچک قور قور می‌کنه و مدفوع من حالت حجیم چرب و زرد رنگ شده احساس هیچگونه درد ندارم فقط در بالای شکم در وسط احساس سفتی که وقتی فشار میدی احساس پری به معده دست میده وزنم خیلی اومده پایین ولی به هیچ‌وجه اشتها ندارم و هیچ سوزش معده یا حالت تهوع چیزی الان ندارم رنگ ادرارم طبیعیه ولی هضم و جذب و اشتها دارم میترسم مشکل از پانکراس یا لوزالمعده باشه لطفاً راهنمایی کنید.
سلام من ۲۵ سالمه قدم ۱۸۸ با وزن 68 خیلی لاغرم و مشکلی در آزمایش مدفوع و ادرار… نداشتم تغذیه هم خوبه اما وزنی نمی‌گیرم حتی با باشگاه رفتن یعنی ممکنه جذب غذای درست نداشته باشم
سلام ۴۲سالمه از پارسال یکدفعه حدود ۱۳ کیلو کم کردم الان۵۴ کیلو وزنمه قدم ۱۷۰ تمام آزمایش ها را دادم چیزی نبود اشتهام خیلی خوبه ولی بامطالبی که بالا خوندم بنظرم مشکل سوءجذب دارم، چکار کنم
ممنون
سلام
اگر علایمی به نفع سوجذب مثل نفخ و دلپیچه، دفع اسهال و یا اسهال چرب دارین جهت بررسی باید به فوق” تخصص گوارش مراجعه کنید
سلام خانم دکتر من وزنم روز به روز کم داره میشه مدفوع شل یا اسهال هستش چرب خیلی هست وقتی دستشویی میرم غذای که دیشب خوردم تو مدفوع هستش مثلا دیشب ساندویچ خوردم خیارشورش یه تیکه بزرگ تو مدفون بود
سلام خانم دکتر وقتتون بخیر من ۲۱ سالمه و قدم ۱۶۳ و وزنم ۴۵ کیلو هست هر چقدر سعی میکنم کمی وزنم رو افزایش بدم با وجود تغذیه سالم و ورزش اما چیزی تغییر نمیکنه . ازمایش دادم و تری گلسیرید بدنم پایین بود اما مشکل دیگه ای مول تیروئید نداشتم این میتونه نشونه ی سؤجذب باشه ؟
سلام
اگر اسهال ، دفع چربی همراه با مدفوع، دلپیچه و شکم درد ندارین خیر بعیده موردی باشه
سلام خسته نباشین ،من وزنم به شدت اومده پایین وقتی نهار میخورم یک ساعت بعد آب میخورم کمی دل پیچه میگیرم باید زود برم دستشویی قبلا اسهال داشتم ولی الان نه مدفوع نرم اشتهام خوبه ولی وزنم نمیره بالا
سلام
ابتدا باید چکاپ و بررسی کم خونی، تیرویید، قند ، ازمایش ادرار و مدفوع و….انجام شه
بهتره جهت بررسی به متخصص” داخلی یا به فوق” تخصص گوارش مراجعه کنید
سلام من۴۵ سالمه وزنم هرروز کمتر میشه وقتی غذا میخورم بلافاصله باید به دستشویی برم واین امر باعث شده که لاغر بشم وهمه به من مشکوک شده اند خواهشمندم راهنمایی فرمایید با تشکر
سلام عزیز
لازمه حتما ازمایش و چکاپ کامل بدین
بهتره جهت بررسی به متخصص” داخلی یا به فوق” تخصص گوارش مراجعه کنید
سلام خسته نباشید
من۲۹ سالمه قد ۱۷۸وزنم۶۲ اصلا هم سر کار نمیرم بیکار اما هر چی ب خودم میرسم وزنم بالا نمیره
باد شکم هم دارم خیلی زیاد
سلام
وزنتون خوبه
برای بررسی چکاپ و ازمایش تیرویید و مدفوع بدین
سلام خسته نباشید من دختر هستم 16سالمه حدود چهل یا چهلو خورده ایی وزنمه نه زیاد چاغم نه لاغر ولی هر چی قرص تقویتی میخورم اصلا روی من تاثیر نمیکنند نمیخوام چاغ بشم ولی بدنم ویتامین و اهن نداره کلسیم نداره بدنم قدرت نداره کاری انجام بدم قرصا اثری نمیکنه روم چیکار کنم