بیماری هپاتیت خود ایمنی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

اگر پزشک تشخیص دهد که شما به بیماری هپاتیت خود ایمنی ( Autoimmune Hepatitis به اختصار AIH ) مبتلا هستید، به این معنی است که دستگاه ایمنی بدن شما به سلول‌های کبدی حمله کرده است. در نتیجه فرد به نوعی بیماری کبدی مبتلا خواهد شد که او را نیازمند درمان و مصرف دارو خواهد کرد. 

در مقاله «بیماری هپاتیت خود ایمنی چیست و چگونه درمان می‌شود؟» می‌خوانیم:

• چه افرادی به بیماری هپاتیت خود ایمنی مبتلا خواهند شد؟
• عامل بیماری هپاتیت خود ایمنی چیست؟
• علائم بیماری هپاتیت خود ایمنی
• چگونگی تشخیص بیماری هپاتیت خود ایمنی
• درمان‌ها

درمان‌های مراقبتی در هپاتیت اتوایمیون یا خود ایمنی به مدیریت کردن نشانه‌های بیماری و جلوگیری از آسیب به کبد منجر خواهد شد. 

چه افرادی به بیماری هپاتیت خود ایمنی مبتلا خواهند شد؟

بیماری هپاتیت خود ایمنی دو نوع دارد و هر دو نوع این بیماری بسیار کمیاب و نادر هستند. نوع یک بیماری بسیار شایع‌تر از نوع دو بیماری است.

شانس ابتلا به نوع یک بیماری هپاتیت خود ایمنی در زنان بین 15 الی 40 سال بیش‌تر است، با این همه افراد با سنین و جنسیت مختلف هم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. نوع دو بیماری هپاتیت خود ایمنی در دختران بین سنین 2 الی 14 سال دیده می‌شود. 

اگر فرد به بیماری هپاتیت خود ایمنی مبتلا باشد، شانس ابتلایش به دیگر بیماری‌های خود ایمنی هم‌چون کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis)،ارتریت روماتوئید(rheumatoid arthritis)، لوپوس (Lupus) و سندروم شوگرن (Sjogren’s syndrome) هم بیش‌تر خواهد بود. 

عامل بیماری هپاتیت خود ایمنی چیست؟

پزشکان به درستی نمی‌دانند که چه عاملی موجب می‌شود تا دستگاه ایمنی بدن به سلولهای کبدی حمله کند. از آن‌جایی که بیماری هپاتیت خود ایمنی در افرادی با سابقه‌ی خانوادگی دیده شده، شاید ژن‌ها در فرایند ابتلای افراد به این بیماری دخیل باشند. 

اما ژن‌ها تنها عامل نیستند، پژوهشگران معتقدند که تماس افراد با موادی خاص ژن‌ها را تحریک کرده و در نهایت باعث این نوع خاص از هپاتیت می‌شوند.

برخی عوامل تحریک کننده عبارتند از:

• داروهایی همچون استاتین‌ها (statins) و هیدرالازین (hydralazine) – که در درمان بیماری‌های قلبی از آن‌ها استفاده می‌شود – یا آنتی بیوتیک‌هایی مانند نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin) و مینو سایکلین(minocycline) 
• استرس 
• عفونت‌های ویروسی هم‌چون هپاتیت‌ها ، تبخال یا هرپس (herpes)، اپشتین–بار (Epstein-Barr) و سرخک (measles) 

علائم بیماری هپاتیت خود ایمنی

گاهی بیماری هپاتیت خود ایمنی هیچ علامت خاصی ندارد. گاهی اگر بیماری وخیم باشد، این بیماری علائمی خواهد داشت.  گاهی علائمی مانند تب، احساس درد در شکم، زردی پوست و چشم‌ها ناگهان ظاهر می‌شوند. اما، غالباً علائم این بیماری به تدریج طی هفته‌ها یا ماه‌ها خود را نشان خواهند داد. 

علامت اصلی هپاتیت خود ایمنی احساس خستگی است، فرد احتمالاً این مشکلات را هم تجربه خواهد کرد:

• درد مفاصل و ماهیچه‌ها 
• بی اشتهایی و احساس سیری 
• حالت تهوع، استفراغ و یا درد شکم 
• از دست دادن وزن 
• جوش یا دانه‌های قرمز رنگ بر روی پوست 
• ادرار تیره رنگ و یا زرد خیلی پررنگ 
• اسهال 
• دفع مدفوع رنگ روشن 
• توقف خونریزی ماهیانه در زنان 

گاهی اوقات هپاتیت خود ایمنی باعث آسیب‌های کبدی همچون سیروز کبدی (cirrhosis) خواهد شد. اگر فرد به سیروز کبدی مبتلا شود، این علائم را هم خواهد داشت:

• خارش 
• سوزش 
• عدم توقف خونریزی 
• مچ پای متورم
• رگ‌های خونی عنکبوتی (Spidery blood vessels) 
• احساس گیجی 
• زردی پوست و چشم‌ها (Jaundice)

چگونگی تشخیص بیماری هپاتیت خود ایمنی

پزشک از شما در مورد علائم و مدت زمانی که متوجه علائم شده اید سوال می‌پرسد. از طرفی پزشک باید در جریان داروهای مصرفی شما باشد و بداند که مشروبات الکلی مصرف می‌کنید یا خیر. هر دوی این‌ها عواملی هستند که به آسیب کبدی منجر خواهند شد. 

آزمایش خون به تشخیص هپاتیت‌های ویروسی کمک می‌کند و از طرفی اگر در خون فرد عواملی به نام اتو آنتی بادی (autoantibodies) دیده شود، بدون شک فرد به یک بیماری خود ایمنی مبتلا شده است. دیگر آزمایش‌های خون هم به تشخیص آسیب‌های احتمالی کبدی کمک می‌کند. پزشک همچنین با انجام نمونه برداری از کبد و بررسی دقیق آن‌ها در آزمایشگاه می‌تواند تشخیص درست‌تر و بهتری در مورد این بیماری داشته باشد. 

درمان‌های بیماری هپاتیت خود ایمنی

اگر فرد علائم بیماری را نداشته باشد، پزشک بلافاصله فرد را درمان نخواهد کرد. به جای آن، از فرد نمونه‌ی خون و نمونه برداری کبدی گرفته خواهد شد تا پزشک مطمئن شود که کبد فرد در سلامت قرار دارد. 

زمانی که علائم بیماری خود را نشان دهند یا نتایج حاصل از نمونه خون فرد بدتر شود، درمان آغاز خواهد شد. در ابتدا پزشک پردنیزون (prednisone) که نوعی داروی استروئیدی یا کورتونی است، تجویز میکند این دارو به بهبود التهاب کمک می‌کند. این دارو ابتدا در دوزهای بالا برای بیمار تجویز می‌شود و به مرور زمان دوز آن کاهش یافته و داروهایی هم‌چون آزاتيوپرين (Azathioprine) یا مرکاپتوپورین 6  (6-mercaptopurine) هم به فرایند درمان فرد اضافه می‌شوند. این داروها دستگاه ایمنی بدن را کنترل و مهار می‌کنند. 

هر دوی این داروها دارای عوارض جانبی هستند، استروئیدها ممکن است استخوان‌ها را ضعیف‌تر کرده، باعث افزایش وزن شده و یا مشکلات چشمی ایجاد کنند. داروهای آزاتيوپرين و مرکاپتوپورین به کاهش گلبول‌های سفید خون و افزایش شانس ابتلا به بیماری سرطان منجر خواهند شد. 

برخی اوقات پزشک به جای پردنیزون استروئید دیگری به نام بودزوناید (budesonide) تجویز خواهد کرد. داروی مایکوفنولات موفتیل (mycophenolate mofetil) هم نوع دیگری از داروهای مهارکننده‌ی سیستم ایمنی است که به جای آزاتيوپرين تجویز می‌شود.

بعد از گذشت سه سال از شروع روند درمان ، بیماری هشتاد درصد افراد مبتلا تحت کنترل خواهد بود. اگر فرد مرتب تحت نظر پزشک باشد، پزشک به سرعت و دقت تغییرات فرد را زیر نظر داشته و در صورت مشاهده‌ی علائم ، دوباره روند درمان را آغاز خواهد کرد. 

از طرفی تغییر شیوه‌ی زندگی هم به بهبود شرایط و حفظ سلامت فرد کمک می‌کند. به افراد توصیه می‌شود که ضمن خوردن غذاهای سالم و قرار دادن مقدار زیادی سبزی و میوه در رژیم غذایی خود، از نوشیدن مشروبات الکی هم خودداری کنند. فرد باید از مصرف هر گونه دارو یا مکمل بدون مشورت با پزشک خود نیز خودداری کند. 

زمانی که فرد به سیروز کبدی و یا نارسایی کبدی مبتلا شود، گزینه‌ی پیوند کبد در دستور کار درمان قرار می‌گیرد. در پیوند کبد، عضو بیمار از بدن فرد جدا شده و کبد سالم از فرد اهدا کننده جایگزین آن خواهد شد. 

منبع:

webmd