استخوان‌ها همانند سایر اعضای بدن نقش مهمی را در سلامت بدن ایفا می‌کنند، پس با انجام سنجش تراکم استخوان سلامتشان را تضمین کنید. با گذشت سن و تغییرات طبیعی هورمونی حتی در سلامت معمول بدن، استخوان‌ها مستعد شكستگي می‌شوند. از هر سه نفر خانم بالای پنجاه سال، یک نفر و از هر پنج آقا بعد از سن پنجاه سالگی، یک نفر در طول زندگی دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان خواهد شد. در صورت بروز یکبار شکستگی، شانس شکستگی بعدی در ناحیه کمر، پنج برابر و درناحیه لگن، سه برابر میشود.
در ادامه برای درک اهمیت این موضوع، مقاله‌ی دکتر سید عادل جاهد فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز و متابولیسم و متخصص داخلی را بررسی می‌کنیم.
نکات مهم در مورد سنجش تراکم استخوان
همه‌ی ما باید از دوران کودكی با تغذیه مناسب، تحرک کافی و درمان به موقع بیماری‌های موثر بر سلامت استخوان، به استخوان‌های خود توجه کنیم، همه خانم‌ها بعد از سن یائسگی و آقایان بعد از 50 سالگی باید توجه ویژه ای به این مقوله داشته باشند.
لازم است که همه افراد بعد از سن 65 سالگی از لحاظ پوکی استخوان مورد بررسی غربالگری قرار گیرند. در سنین پائین‌تر نیز در صورت ابتلا به بیماری‌های خاص از جمله بیماری‌های روماتیسمی یا مصرف طولانی مدت داروهایی چون کورتیکواستروئیدها (یا اصطالحا” کورتون)، داروهای ضد تشنج یا وارفارین، لازم است این غربالگری صورت گیرد.
بهترین روش برای غربالگری پوکی استخوان، انجام تست تراکم استخوان به روش DXA است. این سنجش تراکم استخوان اشعه بسیار کمی دارد. مقدار تشعشع دریافتی در یک بار سنجش تراکم، از میزان اشعه‌ای که هر کس در خلل یک سفر هوایی داخلی دریافت می‌کند، به مراتب کمتر است.
اگر تراکم استخوان کاهش داشته باشد ولی هنوز در مرحله پوکی نباشید، تصمیم گیری براساس مواردی چون سن، وزن، مصرف سیگار، الکل، مصرف داروها، وجود بیماری‌های روماتیسمی یا دیابت و نیز سابقه شکستگی در خودتان و والدین خواهد بود. در واقع پزشک معالج شما باید با توجه به همه موارد مذکور، احتمال و خطر شکستگی در 10 سال آینده را برای شما محاسبه نماید و در مورد درمان دارویی یا فقط پیگیری تصمیم گیری نماید.
اگر در سنجش تراکم استخوان شما پوکی استخوان مشهود باشد، علاوه بر روش‌های غیر دارویی و مصرف مکمل، حتما نیازمند درمان‌های خاص و تخصصی پوکی استخوان نیز خواهید بود. تداوم در مصرف داروهای تجویز شده اهمیت بسیار زیادی دارد. از آنجا که در اغلب موارد پوکی استخوان تا قبل از بروز شکستگی بدون علامت است، شاید شما نیاز به ادامه درمان را در خود احساس نکنید ولی باید توجه نمایید که دریافت فقط یک نسخه کوتاه مدت در درمان این بیماری تاثیر مناسبی در بهبودی شما نخواهد داشت و جلوگیری از شکستگی فقط در صورت ادامه درمان در طول مدت مناسب مقدور خواهد بود.
اگر پوکی استخوان منجر به شکستگی در بدن شود، شاید در برخی موارد درمان جراحی نیز لازم باشد ولی باید بدانیم که این پایان کار نیست و برای پیشگیری از شکستگی‌های بعدی، قطعا شروع و تداوم درمان دارویی پوکی استخوان بسیار ضروری است.
به یاد داشته باشید که نیمی از موارد شکستگی مهره‌ها بدون علامت است و تنها با انجام رادیولوژی کمر یا بررسی‌های تکمیلی در حین یا پس از انجام تراکم استخوان مشخص می‌شوند.
تفسیر اعداد حاصل از سنجش تراکم استخوان امری بسیار دقیق است که نیاز به پزشک متبحر در این زمینه دارد. در واقع و برخالف ظاهر امر، سنجش تراکم کاری نیست که توسط دستگاه مربوطه با استفاده از تکنولوژی به صورت اتوماتیک انجام شود.
به روزبودن، دقت و حتی برند دستگاه دانسیتومتر در کنار استفاده از تکنیسین تخصصی دقیق و ماهر تحت نظارت مستقیم و مستمر پزشک مسئول، عواملی هستند که مستقیما بر گزارش حاصل از تست شما موثر می‌باشند. خطا و اشکال در هر یک از موارد مذکور یا عدم ارائه اطلاعات لازم به دستگاه، به راحتی و متاسفانه به صورتی فراوان موجب میشود که اعداد خروجی یا گزارش نهایی تست همراه با خطای زیادی باشد.
نحوه مصرف کلسیم و ویتامین د به چه صورت است؟
کلیسم و ویتامین د، هم مکمل‌های ضروری برای پیشگیری از پوکی استخوان هستند و هم در درمان پوکی و پیشگیری از بروز شکستگی موثر هستند، اما به تنهایی برای درمان کافی نمی‌باشند.
بهترین روش برای تامین کلسیم مورد نیاز، مصرف فراوان لبنیات کم چرب است، سعی کنید مصرف مکمل دارویی كلسیم را به حداقل برسانید به خصوص اگر مبتلا به سنگ کلیه یا بیماری قلبی-عروقی هستید.
مواد غذایی و آفتاب معمول برای تامین ویتامین د شما کافی نیستند. پزشک آشنا به بیماری‌های متابولیک استخوان براساس آزمایش مقدار ویتامین د خون باید مقدار و نوع مصرف ویتامین د شما را تنظیم نماید. به خاطر داشته باشید که مصرف بی رویه ویتامین د نیز برای سلامتی شما مضر خواهد بود.
ورزش مناسب برای استخوان‌ها
در سال‌های اخیر نقش مهم ضعیف بودن عضالت و کاهش توده عضالنی (که در اصطلاح علمی سارکوپنی نامیده میشود) در زمین خوردن و افزایش خطر شکستگی مورد توجه خاصی قرار گرفته است. توجه به تغذیه مناسب و مصرف پروتئین کافی، همراه با فعالیت فیزیکی مناسب شامل پیاده روی، ورزشهای هوازی و ورزشهای قدرتی که منجر به تقویت قدرت عضالت می‌شوند، در کاهش خطر شکستگی نقش به سزایی دارند.
برای آشنایی با ورزشهای مناسب جهت افرایش قدرت عضلات و حفظ بهتر تعادل و در نتیجه کاهش خطر شکستگی، پیشنهاد می‌کنیم که از سایت uk. www.laterlifetraining.Co بازدید کرده، تمرینات ورزشی آن را انجام دهید.
درمان‌های پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان به دو صورت انجام می‌پذیرد:
داروهای خوراکی
این داروها توسط پزشک متخصص و معمولا هم به صورت هفته‌ای یکبار تجویز میشود.
داروهای تزریقی
- زولدرونیک اسید 5 میلی گرمی که بصورت تزریق وریدی ساالنه تجویز میشود.
- دنوزوماب(پرولیا) که به صورت تزریق زیر جلدی و هر 6 ماه یکبار استفاده میشود.
- داروی تری پاراتاید که هر روز به میزان 8 واحد زیر جلدی تزریق میشود.
- توجه: در صورت وجود سابقه سنگ کلیه یا اگر تصمیم به انجام ایمپلنت دندانی در ماه‌های آتی دارید، حتما پزشک خود را قبل از تجویز دارو آگاه سازید.
چه زمانی لازم است تراکم استخوان تکرار شود؟
این زمان بسته به نظر پزشک و با توجه به علت پوکی استخوان شما و نوع دارویی که برای درمان آن مصرف می‌کنید، متفاوت است. بدانیم که انجام تراکم استخوان مقایسه‌ایی صحیح، نیازمند استفاده از تکنیسینی دقیق با آموزش تخصصی مربوطه است. شما می‌توانید تمام خدمات مرتبط به سنجش تراکم استخوان را با مراجعه به مرکز سنجش تراکم استخوان والا دریافت کنید.
خدمات مرکز سنجش تراکم استخوان والا
در این مرکز با استفاده از دستگاه Horizon Hologic که به روزترین نوع دستگاه سنجش تراکم استخوان است، خدمات زیر به مراجعین عزیز ارائه میشود:
سنجش تراکم سه منطقه ستون فقرات، لگن، ساعد
در روش Densitometric Vertebral Fracture Assessment)VFA) در حین انجام تراکم استخوان، بیمار به پهلو می‌خوابد و در عرض چند ثانیه، بدون دریافت اشعه اضافی، می‌توان از وضعیت مهره‌های پشتی و کمری (L4-T4) وی مطلع شد. این روش بخصوص در افراد مسن یا افرادی که کورتون مصرف می‌کنند و احتمال شکستگی بدون علامت درآنها بالاست، کاربرد دارد. وجود شکستگی بدون علامت حتی در حضور تراکم استخوان نرمال می‌تواند نشانه نیاز به درمان پوکی استخوان باشد. این روش در برخی موارد می‌تواند نیاز به گرافی کمر که مستلزم صرف وقت و دریافت اشعه اضافی است را برای تشخیص شکستگی‌های ستون فقرات مرتفع کند.
تعیین میزان چربی احشایی و درصد چربی و عضله
سنجش (Whole body densitometry (Body composition در بزرگسالان به عنوان دقیق‌ترین روش برای تعیین میزان چربی احشایی و بررسی و تفکیک درصد عضله و چربی به کار می‌رود. عدد ایده‌آل برای حفظ بهتر سلامت، داشتن چربی‌های احشایی به میزانی کمتر از 100 سانتی متر مربع است. در حالی که اگر این میزان بیشتر از 160 سانتی متر مربع باشد، شخص در معرض تمام عوارض ناشی از چاقی خواهد بود. همچنین از طریق این سنجش می‌توان از چگونگی توده عضله هر کس در تناسب با قد و وزن وی مطلع شد و در صورت وجود sarcopenia که فرد را مستعد شکستگی می‌کند، با تشخیص به موقع، درمان لازم با تغذیه صحیح و ورزشهای مقاومتی ویژه را به کار گرفت.
سنجش تراکم استخوان اطفال
روش (Pediatric (DXA با استفاده از نرم افزار تخصصی این گروه سنی، برای ارزیابی تراکم استخوان در اطفال و نوجوانان (سن پنج تا بیست سال) کاربرد دارد که به روش head less body Total انجام میشود و در ضمن می‌تواند وضعیت رشد کودک و نوجوان نسبت به همسالان را نیز نشان دهد.
این مقاله توسط دکتر سید عادل جاهد فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز و متابولیسم و متخصص داخلی تدوین شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت نوبت از دکتر سید عادل جاهد روی لینک یا بنر بالا کلیک کنید.
