تفاوت بین زوال عقل و بیماری آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر یکی از انواع زوال عقل است، اما زوال عقل انواع مختلفی دارد که هر یک به دلایل متفاوتی ایجاد میشوند. مردم گاهی اوقات این دو اصطلاح را به جای یکدیگر استفاده میکنند، اما این دو بیماری یکی نیستند. زوال عقل مجموعهای از علائم را توصیف میکند که به طور گستردهای عملکرد شناختی فرد را تحت تاثیر قرار میدهند. بسته به نوع و علت، زوال عقل میتواند بر موارد زیر تاثیر بگذارد:
- حافظه
- تفکر و تمرکز
- تواناییهای حل مسئله
- استفاده از زبان
- ادراک بصری
بیماری آلزایمر نوع خاصی از زوال عقل است. آلزایمر شامل آسیب تدریجی سلولهای مغز میشود که منجر به از دست دادن حافظه و کاهش سایر جنبههای فکری میشود. این مقاله به انواع زوال عقل، بیماری آلزایمر و علائم و گزینههای درمانی مرتبط با هر دو میپردازد.
زوال عقل چیست؟
زوال عقل مجموعهای از علائم و نشانهها را بدون هیچ دلیل خاصی توصیف میکند. زوال عقل میتواند طیف گستردهای از عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از شرایط پزشکی مختلف با زوال عقل در ارتباط هستند. بیماری آلزایمر شایعترین نوع زوال عقل است که حدود 70 درصد از موارد را شامل میشود. با این وجود، انواع و دلایل دیگری نیز وجود دارند که عبارتند از:
- زوال عقل عروقی، که در نتیجه سکته مغزی و سایر شرایطی که جریان خون به مغز را مسدود میکند، ایجاد میشود.
- زوال عقل با اجسان لویی که در نتیجه رسوب غیرمعمول پروتئین در مغز است.
- اختلالات فرونتومپورال، که به دلیل آسیب به لوبهای پیشانی و گیجگاهی مغز است.
- بیماری کروتزفلد جاکوب
- بیماری هانتینگتون
- انسفالوپاتی تروماتیک مزمن ناشی از صدمات تروماتیک مغزی مکرر
برخی از عوامل و شرایط میتوانند علائمی شبیه به زوال عقل ایجاد کنند. این شامل:
- استفاده از برخی داروها و تداخل دارویی بین آنها
- کمبود ویتامین B12 و احتمالاً ویتامین D
- مصرف زیاد الکل
- آسیب سر ضربهای
- مشکلات تیروئید، کلیه یا کبد
- افسردگی، اضطراب یا استرس
ممکن است انواع مختلفی از زوال عقل داشته باشید. اصطلاح بکار رفته در چنین شرایطی، دمانس مختلط یا زوال عقل مختلط است.
دلایل و فاکتورهای خطر
دلیل زوال عقل به نوع آن بستگی دارد، اما دلایل اصلی بسیاری از انواع زوال عقل هنوز نامشخص هستند. زوال عقل جزء اجتنابناپذیر پیری نیست، اما سن یکی از عوامل خطر اصلی است. در واقع، تا 50 درصد از افراد 85 ساله و بالاتر ممکن است نوعی زوال عقل داشته باشند. همچنین، طبق انجمن آلزایمر، در ایالات متحده، حدود 3/11 درصد از افراد بالای 65 سال در حال حاضر به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. این رقم در افراد 85 سال و بالاتر به 6/34 درصد می رسد. علائم با افزایش سن بدتر میشوند.
امکان ابتلا به زوال عقل در سنین پایینتر وجود دارد، اما این بیماری در میان افراد مسن شایعتر است.
علائم و نشانههای هشدار
انواع مختلف زوال عقل از نظر شدت علائم با هم متفاوت هستند و بسته به ناحیهای از مغز که تحت تاثیر قرار میگیرد نیز متغیر میباشند. رایجترین علائم زوال عقل عبارتند از:
- اضطراب و پریشانی
- احساس ناخوشی
- جدایی و بی علاقگی
- تکرار سوالات
- روان پریشی
- اختلالات خواب
- قدم زدن در اطراف بدون دلیل مشخص
- رفتارهای نامناسب، مانند بازداری اجتماعی و جنسی
این علائم ممکن است با گذشت زمان ظاهر شوند و مغز ممکن است قبل از مراجعه به پزشک آسیب جدی دیده باشد. همین امر روند درمان را چالشبرانگیز و مشکل میکند.
بیماری آلزایمر چیست؟
در بیماری آلزایمر محققان بر این باورند که تجمع غیرعادی پروتئینها موجب تشکیل پلاکها و گرههایی در مغز میشود که علائم را ایجاد میکنند. این پروتئینها سلولهای مغزی را احاطه میکنند و توانایی آنها در برقراری ارتباط را تحت تاثیر قرار میدهند. همین امر در نهایت موجب آسیب به سلولها میشود تا زمانی که دیگر عملکرد بهینه را نداشته باشند. برخی از دانشمندان به این نتیجه دست یافتهاند که تجمع پروتئینها در مناطق خاصی از مغز ازجمله هیپوکامپ رخ میدهد. این ناحیه نقش مهمی در یادآوری حافظه بلند مدت دارد.
علائم و نشانههای هشدار
بیماری آلزایمر به دلیل مناطقی از مغز که تحت تاثیر قرار میدهد، علائم خاصی را شامل میشود. علائم و نشانههای اولیه شامل مشکل در به خاطر سپردن چیزها و سردرگمی است.
با گذشت زمان، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
- سرگردانی
- تغییرات خلقی و رفتاری
- سردرگمی در مورد زمانها، مکانها و رویدادها
- سوء ظن بی اساس در مورد اطرافیان
- مشکل در استفاده و درک کلمات
- مشکلات جسمی، مانند مشکل در بلع و راه رفتن
درمان زوال عقل و بیماری آلزایمر
در حال حاضر هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد و درمانهای فعلی نمیتوانند آسیبهای وارد شده را جبران کنند. با این وجود، اگر علائم و نشانههای به دلیل کمبود ویتامین یا مصرف دارو ایجاد شوند، گزینههای درمانی به منظور پیشگیری از شرایط موجود وجود دارد. سایر گزینههای درمانی به نوع زوال عقل بستگی دارند. به عنوان مثال درمانها برای بیماری آلزایمر بر تسکین علائم تمرکز دارند و شامل موارد زیر میباشند:
- مصرف داروها
- اطمینان از راحتی و ایمنی شخصی
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید و ورزش منظم، که میتواند به خواب کمک کند
- آموزش شناختی یا درمان توانبخشی شناختی برای کمک به ایجاد عاداتی که به مدیریت زندگی روزمره کمک میکند
خدف برخی از داروها درمان بیماری آلزایمر است، در حالی که برخی دیگر تنها به مدیریت مشکلات مرتبط با آن مانند مشکلات خواب، اضطراب و سیر علائم کمک میکنند. فرد بیمار و مراقب او برای یافتن درمانهای مناسب در هر مرحله باید با پزشک همکاری کنند. استراتژیهای تغییر سبک زندگی مانند ورزش منظم و داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع به سلامت کلی کمک میکنند و در پیشگیری و کند کردن پیشرفت بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل موثر هستند.
چشم انداز
چشم انداز افراد مبتلا به زوال عقل به دلیل ابتلا به این بیماری بستگی دارد. یک مطالعه در سال 2015 به این نتیجه رسید که به طور کلی، احتمال مرگ با زوال عقل بیشتر از احتمال مرگ بر اثر بیماری قلبی عروقی است. برای بیماری آلزایمر، فردی که بیماری برای او در سن 65 سالگی تشخیص داده میشود به طور متوسط 4 الی 8 سال زندگی میکند. با این وجود، برخی از افراد تا 20 سال بعد از ظهور اولین علائم و نشانهها نیز به زندگی خود ادامه میدهند.
بسیاری از انواع زوال عقل ازجمله بیماری آلزایمر، بیماریهای پیشروندهای هستند که با گذشت زمان بدتر میشوند. با این وجود، نرخ این پیشروی و پیشرفت بیماری طیف گستردهای را شامل میشود. در حال حاضر هیچ درمان قطعی وجود ندارد، اما گزینههای درمانی میتوانند به مدیریت علائم کمک کنند.
کلام آخر
زوال عقل وضعیتی است که بر توانایی فرد برای تفکر تأثیر میگذارد. به طور خاص، میتواند بر حافظه، استدلال، خلق و خو و سایر ویژگیهای آنها تأثیرگذار باشد. بیماری آلزایمر شایعترین نوع زوال عقل است، اما چندین نوع و علت دیگر نیز وجود دارد. درمان به علت آن بستگی دارد، اما ممکن است شامل داروها و استراتژیهای خاص تغییر سبک زندگی باشد.
منبع: medicalnewstoday