اشخاصی که به دنبال درمانهای تخصصی برای سالخوردگان هستند، معمولا می‌پرسند که تخصص سالمندان چیست و دکتر سالمندان کیست؟ متخصص سالمندان پزشکی است که مراقبت‌های اولیه برای درمان افراد مسن را برعهده دارد.تخصص طب سالمندان، راهی برای بالابردن کیفیت زندگی افراد مسن پیدا می‌کند. دکتر سالمندان، متخصصی داخلی است که دانش ویژه‌ای درباره روند پیری دارد. این پزشک مهارت‌هایی اختصاصی جهت تشخیص، درمان، پیشگیری و توانبخشی بیماران سالمند کسب کرده است. از بیماری‌های رایج سالمندان باید به پوکی استخوان، آلزایمر، فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی اشاره کنیم.
در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، به شما می‌گوییم که دکتر سالمندان چطور به رفع بیماری‌های سالمندان کمک می‌کند. عارضه‌هایی مانند مشکلات تنفسی در افراد مسن، سرطان، مشکلات حرکتی یا وضعیتی همچون افسردگی.
پزشکان این حیطه، با انجام آزمایش‌های تشخیصی مخصوص، مشکل بیماران سالخورده را تشخیص می‌دهند. بعد از آن هم با کمک‌گرفتن از روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، به درمان و پیشگیری از بیماری‌ها کمک می‌کنند. برای مطالعه این مقاله، به حدود ۳ دقیقه نیاز دارید.
در پایان اگر پرسشی داشتید، در بخش نظرات بنویسید تا مشاور سلامتی، پاسخ دهد.
تخصص سالمندان چیست؟
با افزایش سن، بدن تغییر می‌کند. شیوه تعامل بدن با محیط و بیماری‌های احتمالی هم دچار تغییراتی می‌شود. متخصصان سالمندی نقش مهمی در پیش‌برد درمان بیماری‌های کهنسالان دارند. آن‌ها به‌عنوان هماهنگ‌کننده و واسطه در تیم پزشکی حضور دارند. همین امر باعث می‌شود که مسیر برای تشخیص، انتخاب درمان و رسیدگی به بیمار مسن باز شود. حضور چنین متخصصی برای کهنسالانی مفید است که دچار مشکلات جسمانی مختلف هستند. بسیاری از این افراد، فقط با یک وضعیت یا بیماری درگیر نیستند و مشکلات دیگری هم دارند. افت عملکرد اندام‌ها و ضعف جسمانی نیاز به رسیدگی متخصص سالمندان دارد. مشکلاتی نظیر زوال عقل یا پوکی استخوان از چالش‌های دیگری است که سالمندان با آن روبرو هستند.
براساس تعریف سازمان ملی سلامت انگلستان (NHS)،
تخصص سالمندان به ارزیابی جامع سلامت افراد مسن می‌پردازد. این رشته، امکان افزایش عمر کهنسالان و کاهش عوارض کهولت بر جسم و روان را افزایش می‌دهد.
متخصص سالمندان می‌تواند وضعیت عمومی بیماران مسن را تحت کنترل بگیرد. او با شناسایی اثرات درمانهای مختلف، به مدیریت احوال بیمار سالمند کمک می‌کند.
دکتر سالمندان کیست؟
متخصص طب سالمندان، برای درمان افراد مسن (بالای ۶۵ سال) تخصص کسب می‌کند و آموزش‌های متنوعی می‌‌گذراند. در واقع، چنین متخصصی سعی دارد که کیفیت زندگی افراد دچار کهولت سن را بالا ببرد. از همین رو، با ارائه روش‌های مراقبتی به فرد و اطرافیانش به تسهیل زندگی او کمک می‌کند.
با مراجعه به دکتر سالمندان، اطرافیان کهنسالان هم می‌توانند با روش‌هایی مؤثرتر از آن‌ها مراقبت کنند. متخصص طب کهنسالی، بیماری‌های این دوران از زندگی را تشخیص داده و درمان می‌کند. کنترل اوضاع بیمارانی که به چند بیماری دچارند، کار ساده‌ای نیست.
فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های تخصص سالمندان چیست؟
رشته طب سالمندی بسیار گسترده است. شاید در نگاه اول، فکر کنید که این حیطه از پزشکی، تخصص‌های متنوعی ندارد. باید بگوییم که پزشکان این رشته می‌توانند در حوزه‌های مختلف فوق‌تخصص و فلوشیپ‌های حرفه‌ای بگیرند.
تخصص‌ها و گرایش‌های مختلف حوزه طب سالمندان عبارتند از:
گرایش‌های پزشکی
ضعف عملکرد اعضایی مانند سیستم قلب و عروق، باعث بروز بیماری‌هایی مخصوص به سنین کهنسالی می‌شود. از گرایش‌های پزشکی و تخصص‌های متخصصان طب سالمندی در این زمینه باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- قلب و عروق سالمندان
- دندانپزشکی
- پوست
- تصویربرداری
- اورژانس
- نفرولوژی
- انکولوژی
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، تخصص طب سالمندان گرایش‌های متنوعی دارد و علمی بسیار وسیع است.
جراحی سالمندان
متخصصان طب سالمندان می‌توانند جراحی‌های متنوع برای درمان مشکلات گوناگون را هم پیش ببرند. برای مثال:
- همکاری با متخصصان ارتوپدی برای مشکلات حرکتی
- گوش و حلق و بینی
- جراحی عمومی
- ترومای سالمندان
- چشم پزشکی
- اورولوژی
دکتر سالمندان با تجویز داروهای مناسب برای بعد از عمل هم به رفع علائم جراحی، کمک می‌کند.
بیهوشی سالمندان
بیهوشی سالمندان در جریان جراحی‌های مختلف و مراقبت از آن‌ها (پس از بیهوشی و بی‌حسی)، از گرایش‌های مهم تخصص در رشته طب سالمندان است.
روانشناسی سالمندی
آسیب‌شناسی گفتار-زبان سالمندان از جمله تخصص‌های پزشکان سالمندان است. رسیدگی به اختلالاتی مانند دیسفاژی، سکته مغزی، آفازی و آسیب مغزی تروماتیک، از جمله این مشکلات هستند. در چنین مواردی، پزشک به بررسی اوضاع مغز و اثرات آن روی گفتار می‌پردازد.
دکتر سالمندان چه بیماری‌ها و مشکلاتی را درمان می‌کند؟
دکتر سالمندان در زمینه‌های متنوعی به درمان بیماران می‌پردازد. دوران کهنسالی با احتمال وقوع مشکلات متنوعی همراه است. در این مسیر، نیاز به پزشکی است که بتواند با درمان مناسب و تجویز داروهای لازم، به بهبود شخص کمک کند.
افتادن از سطوح
با افزایش سن، احتمال وقوع مشکلات تعادلی و حرکتی افزایش پیدا می‌کند. زمین‌خوردن کهنسالان، باعث مشکلاتی مانند شکستگی استخوان یا آسیب به سر می‌شود. پزشکان سالمندان می‌توانند به کاهش امکان زمین‌خوردن کمک کنند.
متخصصان با در نظرگرفتن دلایل احتمالی افتادن و از دست‌دادن تعادل، اوضاع را تحت کنترل درمی‌آورند. برای مثال، بیماری‌های زیر می‌توانند موجب افتادن کهنسالان شوند:
- بیماری‌های طولانی‌مدت مانند مشکلات قلبی، آرتریت یا زوال عقل
- مشکلات عصبی و مفصلی
- پوکی استخوان
- سرگیجه
- ضعف
پزشک سالمندان با ارائه ورزش و برنامه‌های تمرینی به افراد مسن کمک می‌کنند که در راه‌رفتن تعادل داشته باشند. همچنین ممکن است این پزشکان، استفاده از ابزارهای کمکی مانند واکر را تجویز کنند.
زوال عقل
زوال عقل اصطلاحی است که چند بیماری مغزی را توصیف می‌کند. به‌عبارت دقیق‌تر، منظور از آن، بیماری‌هایی است که با از دست‌دادن حافظه همراه‌اند و زندگی عادی را مختل می‌کنند.
پزشکان سالمندان در تشخیص علل زوال عقل، متخصص هستند. آن‌ها با ترکیبی از آزمایش‌های حافظه، توانایی و خلق و خو، اقدام به ارائه برنامه درمانی می‌کنند. در این راه، از آزمایش خون و اسکن مغز هم استفاده می‌شود.
بی‌اختیاری ادراری
بی‌اختیاری ادرار، مشکل رایجی میان سالمندان است. از آنجا که این وضعیت کمی دشوار و همراه با احساس شرم است، درمان آن ضروری به‌نظر می‌رسد.
پزشکان سالمندان در ابتدا آزمایش یورودینامیک را پیشنهاد می‌کنند. این آزمایش ظرفیت نگه‌داشتن ادرار در مثانه را نشان می‌دهد. بعد از آن، روش‌های مختلفی برای کنترل مشکل پیشنهاد می‌شود:
- داروها
- وسایل کمکی مانند پوشک بزرگسالان
- تمریناتی مانند بیوفیدبک برای تقویت و کنترل عضلات کف لگن.
در برخی موارد هم نیاز به انجام عمل جراحی وجود دارد.
افسردگی
افسردگی در افراد مسن شبیه افسردگی در جوانان نیست. علائم آن بیشتر ناشی از مشکلات جسمانی و شرایط زندگی در کهنسالی است. برای مثال، سرگیجه یا تنگی نفس می‌تواند نشانه افسردگی در یک بیمار مسن باشد.
نباید این نشانه‌ها با علائم بیماری‌های دیگر مانند مشکلات قلبی و عروقی اشتباه گرفته شوند.
درمان افسردگی در افراد مسن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان شناختی رفتاری گروهی
- تجویز داروهای ضدافسردگی
- روان‌درمانی بین فردی
- درمان گروهی
همراهی اطرافیان بیمار، در سریع‌تر شدن روند بهبودی افسردگی اهمیت زیادی دارد.
بیماری‌های قلب و عروقی
بیماری‌های قلبی، علت اصلی مرگ و میر و یکی از علل عمده عوارض ناخوشایند در افراد مسن است. پزشک سالمندان با تجویز داروهای مناسب و به‌کارگیری روش‌های صحیح، از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌کنند.
روش‌های تشخیص در تخصص سالمندان چیست؟
متخصصان سالمندان از روش‌های متنوعی برای تشخیص وضعیت بیماران کمک می‌گیرند.
این پزشکان باید اطلاعات کاملی از وضعیت سلامت فرد را مرور و ارزیابی کنند. در چنین شرایطی، پزشک روش‌های تشخیص گوناگونی را به‌کار می‌گیرد:
آزمایش خون، مدفوع و ادرار
برای ارزیابی وضعیت سالمندان، پزشکان از آزمایش‌های خون، ادرار و مدفوع استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها می‌توانند به کشف دلیل بسیاری بیماری‌ها مانند افزایش فشار خون، کمک کنند.
بررسی مدفوع و ادرار از نظر ارزیابی عفونت‌های احتمالی یا سنجش وضع کلیه و کبد، اهمیت دارد.
بینایی‌سنجی
با اقدامات بینایی‌سنجی، مواردی مانند آب مروارید، آب سیاه و بیماری‌های دیگر ناشی از افزایش سن تشخیص داده می‌شوند.
بررسی تعادل و حرکت
تغییر عملکرد مغز و دستگاه حرکتی در سالمندان، مستلزم انجام تست‌های تشخیصی بررسی تعادل است. این آزمایش‌ها هم وضعیت فیزیکی بیمار را بررسی می‌کنند و هم از نقطه‌نظر سنجش اوضاع مغز اهمیت دارند.
روش‌های درمان در تخصص سالمندان چیست؟
متخصصان طب سالمندی از روش‌های گوناگونی برای درمان بیماران خود کمک می‌گیرند. آن‌ها باید درباره طیف گسترده‌ای از مشکلات و بیماری‌ها، اطلاعات داشته باشند.
درمانهای تشخیصی
پزشکان با در نظرگرفتن علائم و سوابق بیمار، اقدام به استفاده از درمانهای مختلف می‌کنند. با شناسایی علت یا دلایل یک وضعیت، تجویز دارو یا روش درمانی و کنترل تداخلات داروها و درمانهای گوناگون، مقدور می‌شود.
درمانهای مراقبتی
درمانهای مراقبتی، مانع از گسترش بیماری و باعث کنترل آن می‌شود. برای مثال، استفاده از ابزارهایی خاص برای بهبود عملکرد حرکتی، در دسته درمانهای مراقبتی قرار می‌گیرد.
درمانهای پیشگیرانه
منظور از درمانهای پیشگیرانه، درمان‌هایی است که با تجویز دارو یا راه‌کارهای عملی مانع از ایجاد وضعیتی جدی می‌شوند. برای نمونه، روش‌های پیشگیری از گسترش آلزایمر، از این دست درمان‌ها به‌شمار می‌رود.
درمانهای توانبخشی
برخی از درمان‌ها در طب سالمندی، مخصوص بیمارانی است که وضعیتی سخت را از سر گذرانده‌‌اند. برای مثال، کسانی که سکته مغزی یا قلبی کرده‌اند، نیاز به درمان‌هایی برای کنترل عوارض بعد از عمل دارند.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشکی با تخصص سالمندان چیست؟
زمانی که کهولت سن فرامی‌رسد، گاهی نیاز به پیش‌برد چند درمان یا مصرف چند دارو با هم پیش می‌آید. در چنین موقعیتی، باید به متخصص سالمندان مراجعه شود. او با دید وسیعی که دارد، چشم‌انداز درستی از مسیر درمان طراحی می‌کند.
متخصصان سالمندی در مورد عوارض جانبی داروها و اثرات منفی مصرف آن‌ها، اطلاعات کافی دارند. آن‌ها می‌توانند شکل و شیوه مصرف دارو و انجام درمانهای گوناگون را اولویت‌بندی کنند.
در مراجعه به دکتر سالمندان باید انتظار چه معاینه‌ها و کارهایی را داشته باشیم؟
در زمان مراجعه به متخصص طب سالمندی، باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:
- مروری بر تاریخچه پزشکی و سوابق درمان
- معاینه جسمانی و بررسی عملکرد بدنی
- ارزیابی ذهنی و بررسی وضعیت روحی
باید حتماً فهرست دقیقی از داروهای مصرفی خود را هم به دکتر ارائه بدهید تا نسبت به مدیریت تداخلات دارو و درمان، آگاه باشد.
موارد مهم در انتخاب پزشک با تخصص سالمندان چیست؟
عوامل مؤثر و مهم برای انتخاب پزشکی با تخصص سالمندان چیست و باید به چه نکاتی در مسیر مراجعه به این پزشکان توجه کنید؟
- برخورد و رفتار؛
- تخصص و تجربه؛
- محیط ارائه خدمات؛
- پوشش‌دهی بیمه.
در ادامه شرح داده‌ایم که منظور از هریک از معیارهای بالا برای انتخاب پزشکی با تخصص سالمندان چیست.
| برخورد و رفتار | شیوه تعامل پزشک با بیماران کهنسال بسیار مهم است و باید بتواند اعتمادشان را جلب کند. |
| تخصص و تجربه | میزان تحصیلات و تخصص پزشک برای درمان صحیح و به‌موقع بیماری‌های کهنسالی اهمیت زیادی دارد. پزشک خبره با توصیه‌های صحیح درباره مراقبت‌های منزل و بیمارستان به اطرافیان به بهبود وضعیت کهنسالان کمک می‌کند. |
| محیط ارائه خدمات | محیط و فضایی که خدمات پزشکی به کهنسالان ارائه می‌شود هم اهمیت زیادی دارد. فضا باید مجهز و البته مأنوس و آرامش‌بخش باشد. |
| پوشش‌دهی بیمه | پیش از مراجعه، درباره پوشش‌دادن هزینه خدمات پزشک از سوی بیمه خود مطمئن شوید. |
با پاسخ به اینکه دکتر سالمندان کیست و چه می‌کند، راه درمان و کنترل بسیاری از وضعیت‌های افراد مسن مانند فشار خون بالا هموارتر پیش می‌رود.
آیا دکتر سالمندان، می‌تواند بیماری سالخوردگان را قطعی درمان کند؟
بله. متخصص طب سالمندان، با ارائه برنامه درمانی (فیزیوتراپی یا کاردرمانی) مناسب، روند بهبود کهنسالان را در مسیری درست قرار می‌دهد. در پاسخ به سوال تخصص سالمندان چیست و دکتر سالمندان کیست، این روند را کامل توضیح دادیم. تخصص طب سالمندان، آموزش‌های تخصصی در زمینه بیماری‌های رایج سالمندان و مراقبت‌های پرستاری لازم برای آن‌ها را به پزشکان می‌دهد. این پزشکان، حتی درباره رابطه جنسی در میانسالی هم مشاوره پزشکی می‌دهند.
برای شناسایی بهترین متخصصان می‌توانید به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید. در آنجا، نظرات بیماران قبلی پزشکان را مطالعه کنید و به‌طور اینترنتی نوبت بگیرید. با شناسایی و مراجعه به بهترین پزشکان، بهبودی و افزایش طول عمر سالمندان ساده‌تر می‌شود.
منابع:
mountsinai
hopkinsmedicine
سؤالات متداول تخصص سالمندان
زوال عقل، هذیان، عوارض زمین‌خوردن، پلی‌داروسازی (استفاده از چند دارو برای درمان یک بیماری)، هماهنگی تیم درمان کهنسالان، گیجی و بی‌قراری، و بیماری عروق کرونر قلب از شایع‌ترین موارد هستند.
اگر شرایط پزشکی باعث اختلال و ضعف قابل توجهی شده، باید به متخصص سالمندان مراجعه کنید. برای مثال، زمانی که فهرست مورد نیاز داروهای تجویزی افزایش پیدا کند یا مشخص نباشد که چه دارویی مناسب‌تر است. پزشک متخصص به کاهش استرس اطرافیان در مراقبت از بیمار مسن کمک می‌کند.
با افزایش سن، فیزیولوژی بدن تغییر می‌کند و ما واکنش‌های متفاوتی نسبت به داروها نشان می‌دهیم. اغلب بیماری‌های مزمن یا اختلالاتی را تجربه می‌کنیم که استقلالمان را تهدید می‌کنند. متخصص سالمندان برای تشخیص و درمان این اوضاع آموزش دیده است.
سن خاصی برای مراجعه وجود ندارد، اما بیشتر، بیمارانی بالای ۷۵ سال به این پزشکان مراجعه می‌کنند.
