درمان خانگی زخم باز و بسته؛ روش پانسمان برای جلوگیری از عفونت (تایید شده توسط کلینیک زخم)
یکی از اتفاقات متداولی که ممکن است برای هر کسی بیفتد این است که سطح پوست او دچار زخم شود. زخم نوعی آسیب دیدگی پوستی است که بر اثر شکاف در بافت خارجی و داخلی آن اتفاق میافتد. این خلل پوستی ممکن است بر اثر جراحت، سوختگی، ساییدگی، بریدگی یا حتی بیماریهایی مثل دیابت یا مشکلات عروقی به وجود بیاید. البته لازم به ذکر است که درمان انواع زخم به شرطی که عمیق و عفونی نباشد در منزل راحت است.
هرچند که با توجه به نوع زخم و عمق آن، توصیه میکنیم تا برای بررسی و درمان به دکتر پوست مراجعه کنید. با این حال توصیه میکنیم تا در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، انواع زخم و درمان آن در خانه را مورد بررسی قرار دهیم.
اطلاعات پزشکی ارائه شده در این مطلب توسط کلینیک تخصصی دنیای زخم بررسی و تایید شده است.
زخم چیست؟
به پدیده از هم گسیختگی سطح پوست، زخم میگویند. زخم از آن دسته اتفاقاتی است که امکان دارد که بر اثر کوچکترین برخوردها هم به وجود بیاید. تقریبا همه انسانها در طول زندگی خود بارها به دلایل مختلفی که در مقدمه نام بردیم، دچار زخم شدهاند. رویکرد بیشتر افراد در برابر درمان زخم خود درمانی است اما گاهی تنها راه علاج، مراجعه به دکتر پوست است. زخم همیشه پدیده خطرناکی نیست و تنها زمانی تبدیل به یک مشکل میشود که یا بسیار عمیق و در آستانه عفونت باشد یا بر اثر بیماریهایی مثل پسوریازیس و اگزما به وجود آمده باشد. انواع زخم مختلف است و بر همین اساس، درمان زخم بسته با باز فرق میکند.
انواع زخم
با این که دستهبندیهای مختلفی برای تقسیمبندی انواع زخم ها وجود دارد اما بیشتر افراد، زخم باز و زخم بسته را میشناسند. با این حال زخمهای تروماتیک، زخم جراحی، زخم بستر، زخم دیابتی و زخمهای هموروئیدی از دیگر انواع زخم هستند. در ادامه دو مدل زخم متداول را مورد بررسی قرار داده و نحوه درمان و پانسمان هر کدام مخصوصا در منزل را برایتان خواهیم گفت.
زخم باز
زخم باز جراحتی است که منجر به آسیب بافتی از بدن که معمولاً سطح پوست است، میشود. معمولاً همهی افراد در زندگی زخم باز را تجربه خواهند کرد. بیشتر زخمهای باز خفیف بوده و در خانه قابل درمان اند. سقوط، برخورد تصادفی با اجسام برنده و نوک تیز و تصادفات رانندگی از جمله دلایل بروز زخم باز هستند. هر چند که اگر فرد در تصادفهای شدید دچار آسیبهای جدی شده باشد، باید هرچه سریعتر به مراکز درمانی و دکتر پوست مراجعه کند. این موضوع زمانی جدیتر میشود که بعد از گذشت 20 دقیقه هنوز خونریزی ادامه داشته باشد. چهار نوع زخم باز تحت عناوین ساییدگی، پارگی، سوراخ شدگی و جدا شدگی وجود دارند.
ساییدگی زمانی اتفاق می افتد که پوست در برخورد با یک سطح سخت و زبر خراشیده شود. آسیب ناشی از برخورد با آسفالت خیابان از جمله زخمهای ساییدگی است. معمولاً این نوع زخمها فاقد خونریزی هستند، اما برای جلوگیری از بروز عفونت باید مرتب سطح زخم تمیز شود.
پارگی اما شکافی عمیق است که منجر به پاره شدن پوست میشود. برخورد با اجسام نوک تیزی مانند چاقو، وسایل و ابزار صنعتی منجر به پارگی میشود. اگر پارگی عمیق باشد، خونریزی هم شدید و ادامه دار خواهد بود.
سوراخ شدگی نیز بر اثر برخورد با اجسام طويل و تیز مانند ناخن، سوزن یا میخ، سوراخ کوچکی در پوست پدیدار شده و باعث ایجاد زخم سوراخ شدگی خواهد شد. برخی اوقات گلولههای تفنگ هم باعث ایجاد این نوع زخم خواهد شد. معمولاً سوراخ شدگی منجر به خونریزی نخواهد شد، ولی گاهی به قدری عمیق است که به بافتهای داخلی هم آسیب خواهد زد. حتی اگر زخم سوراخ شدگی کوچک باشد، فرد باید به مراکز درمانی مراجعه کرده و برای پیشگیری از عفونت واکسن کزاز دریافت کند.
در جداشدگی، تمام یا بخشی از پوست و بافت زیر آن جدا میشوند. جداشدگی در هنگام تصادفهای رانندگی شدید، انفجارها و تیراندازیها رخ میدهد. خونریزی ناشی از این زخم سنگین و سریع است.
پانسمان زخم باز
برای درمان زخمهای باز در خانه در صورتی که خونریزی زیادی نداشته باشد، باید در ابتدا محل زخم را شسته و ضد عفونی کنید تا همهی آلودگیها از سطح آن برداشته شود. با فشار دادن سطح زخم تورم و خونریزی را کنترل کنید. برای پانسمان زخم باز حتما از گاز استریل استفاده کنید. قبل از پانسمان زخم باید به صورت کامل آن را ضدعفونی و خشک کرد. پانسمان زخم قدیمی را باید درون یک کیسهی پلاستیکی قرار داد و جدا از دیگر زبالهها دور انداخت. اگر زخم خیلی کوچک باشد بدون نیاز به پانسمان بهبود پیدا میکند. پانسمان زخم باید همیشه تمیز نگه داشته شده و مرتب عوض شود. قبل از تعویض پانسمان باید دست را به خوبی و دقت با آب و صابون شستشو داد. زخم باید به مدت پنج روز تمیز و خشک باقی بماند. از طرفی دیگر فرد در این مدت باید به خوبی استراحت کند. میتوانید برای کنترل درد خود از داروی استامینوفن (acetaminophen ) استفاده کنید.
لطفا توجه داشته باشید که به هیچ عنوان از آسپرین برای کنترل درد زخم استفاده نکنید، این دارو مدت زمان خونریزی را طولانیتر خواهد کرد. همچنین اگر زخم ایجاد تاول و یا ورم کرد، از یخ استفاده کنید. سعی کنید زخم را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار ندهید و در غیر این صورت از کرم ضدآفتاب با حداقل فاکتور SPF سی استفاده کنید.
درمان های خانگی زخم باز
اگر دچار زخمهای کوچک و خفیف شدهاید، میتوانید از این روشها برای درمان زخم باز در خانه استفاده کنید:
- آلوئه ورا: آلوئه ورا گیاهی متعلق به خانوادهی کاکتوسها است. برگ این گیاه حاوی مادهای ژل مانند است که سرشار از مواد معدنی و ویتامینهاست و نقش بسیار موثری در بهبود زخمها دارد. از طرفی دیگر آلوئه ورا به کاهش التهاب بافتی و جلوگیری از ایجاد زخم کمک میکند. لایهی نازکی از ژل آلوئه ورا را روی زخم مالیده و بعد با یک گاز استریل مرطوب شده توسط ژل زخم را پانسمان کنید.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل به دلیل داشتن مقدار زیادی گلیسریل لورات به فرایند بهبود زخم سرعت میبخشد. گلیسریل لورات اسید چربی است که به دلیل داشتن خواص ضد میکروبی شناخته شده است. برای کم کردن احتمال بروز عفونت و تسریع بخشیدن به فرایند بهبود زخم از روغن نارگیل باکیفیت استفاده کنید.
چه زمانی برای درمان زخم باز باید به پزشک مراجعه کرد؟
- عمق زخم بیشتر از 2 سانتی متر باشد.
- با فشار مستقیم خونریزی متوقف نشود.
- خونریزی بیشتر از ۲۰ دقیقه ادامه داشته باشد.
- خونریزی ناشی از تصادف شدید باشد.
- زخم های ناشی از له شدگی و سوختگی شدید
- زخم ناشی از گازگرفتگی توسط انسان و حیوان
- زخمی که عمیق باشد و یا آلوده به خاک باشد و سابقه واکسیناسیون کزاز را به خاطر نیاورید.
عوارض و مشکلات زخم های باز
خطر بروز عفونت یکی از مشکلات شایع زخمهای باز است. در صورت بروز زخم سوراخ شدگی، پاره شدگیهای عمیق و تصادفهای شدید و اگر فرد دچار خونریزی شدید شود یا امکان بروز عفونت وجود داشته باشد باید هر چه سریعتر برای درمان زخم باز عفونی
به دکتر مراجعه کنید. اگر خونریزی با فشار مستقیم دست قطع نشود نشانهی خطرناکی است که باید فوراً به آن رسیدگی کرد. اگر زخم این علایم را داشته باشد خطر بروز عفونت وجود دارد:
- افزایش ترشحات
- چرک سبز، زرد یا قهوهای رنگ
- چرک بد بو
- تب بالای 38 درجه برای بیشتر از 4 ساعت
- تودهی تحریک پذیر در کشالهی ران یا زیر بغل
- زخمی که بهبود پیدا نمیکند.
- تریسموس یا گرفتگی عضلات فک
- بیماری گوشتخوار
- سلولیت یا عفونت بافت
پزشک مایعات درون زخم را خالی خواهد کرد و در صورت بروز عفونت باکتریایی آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. در موارد شدیدتر برای اینکه بافت عفونی و بافتهای اطراف از بدن خارج شوند نیاز به عمل جراحی وجود دارد.
یادتان باشد که چه زخم کوچک باشد یا شدت آن زیاد باشد، باید به سرعت وارد عمل شد. برخی از زخمهای باز در خانه درمان میشوند، میتوان از پمادهای حاوی آنتی بیوتیک برای تمیز کردن زخم استفاده کرد. علاوه بر این زردچوبه، سیر، روغن نارگیل و آلوئه ورا درمانهای طبیعی هستند که میتوان در خانه از آنها استفاده کرد. ولی همیشه امکان درمان در خانه وجود ندارد. اگر زخم عمیق باشد و یا خونریزی زیاد باشد باید به دکتر پوست یا مراکز درمانی مراجعه کرد.
زخم بسته
زخمهای بسته بر اثر ضربه غیر نافذ ایجاد میشوند. این نوع آسیب،به وارد شدن فشار فیزیکی و صدمه فیزیکی غیر نافذ مثلا در اثر تصادفات اشاره دارد. در این نوع زخمها با وجود سالم ماندن پوست، ممکن است ماهیچهها، استحوانها و اندامهای داخلی بدن آسیب ببینند. این نوع زخمها معمولاً بعد از سقوط یک جسم سنگین، مانند تصادف رانندگی یا ریزش یک ساختمان ایجاد میشوند. در زخم بسته برخلاف زخم باز، پوست سالم و دست نخورده باقی مانده و بافت زیرین به صورت مستقیم در معرض فضای خارجی قرار ندارد. این نوع زخمها پس از جراحی توسط بخیه یا منگنه پزشکی بسته میشوند. انواع زخم بسته معمولا شامل کوفتگیها، هماتوم (Hematomas) و آسیب ناشی از ضربه ایجاد میشود.
خونریزی شدید، تاولهای بزرگ، آسیب عصبی، شکستگی استخوانی و آسیب به اندامهای داخلی از مشکلات و عوارض جانبی زخمهای بسته به شمار میروند. با این همه یکی از مهمترین و اصلیترین مشکلات زخمهای بسته سندرم کمپارتمان است. این سندروم اندامهای تحتانی و فوقانی به خصوص پاها و بازوها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. آسیب وارد شده منجر به تورم شده و در نهایت فشار وارده روی نیام یا فاسیا اطراف ماهیچهها، اعصاب و رگهای خونی آن منطقه از بدن افزایش پیدا میکند. افزایش فشار، جریان خون اندامها را مسدود کرده و در نهایت منجر به آسیبی جدی به ماهیچهها و اعصاب میشود. این آسیب میتواند دائمی بوده و به از دست رفتن عملکرد اندام منجر شد و در نهایت چارهای جز قطع عضو وجود نداشته باشد.
درمان زخم بسته
در زخمهای بسته هدف اصلی کنترل و مدیریت درد و به حداقل رساندن شدت خونریزی و التهاب است. به همین منظور باید از بستههای کمپرس یخ استفاده شده و اندام و محل آسیب دیده را بالاتر از سطح زمین قرار داده و تا آن جایی که امکان دارد آن را بی حرکت نگه داشت. در صورت ابتلای فرد به سندرم کمپارتمان پزشک برشی طولی در نیام اندام ایجاد میکند تا از فشار ایجاد شده بکاهد. در این حالت زخم معمولا برای دو یا سه روز باز خواهد بود و در این مدت با یک گاز پانسمان خواهد شد. در این مدت ورم اندام کم شده و از افزایش فشار داخلی احتمالی هم جلوگیری خواهد شد.
اگر احتمال شکستگی استخوانی وجود داشته باشد، رادیولوژی اشعه ایکس انجام میشود. اندام شکسته شده معمولا گچ گرفته میشود. اگر شدت آسیب زیاد باشد از دیگر روشهای تشخیصی عکسبرداری استفاده خواهد شد. سونوگرافی، سیتی اسکن و امآرآی آسیب اندام را تشخیص داده و به صورت دقیق محل خونریزی داخلی را نشان خواهند داد. اگر پوست دچار پارگی یا ساییدگی شده باشد از پمادهای آنتی بیوتیک موضعی روی زخم استفاده خواهد شد. برای بی حرکت نگاه داشتن عضو آسیب دیده گاهی استفاده از عصای زیر بغل و دیگر وسایل کمکی راه رفتن تجویز میشود. این کار همچنین از آسیب بیشتر اندام جلوگیری کرده و منجر به کاهش درد و افزایش سرعت بهبود خواهد شد. واکسن کزاز، مسکنها و داروهای ضد التهابی هم در درمان زخمهای بسته موثر هستند. پیشنهاد میکنیم تا برای درمان زخم بسته حتما به دکتر پوست یا نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
درمان انواع زخم را جدی بگیرید
اگر همین الان به بدن خود نگاهی بیاندازید، قطعا زخمی خواهید دید. زخم به قدری پدیده شایعی است که گاهی حتی متوجه وجودش هم نمیشویم اما تمامی زخمها اینگونه نیستند. برای همین پیشنهاد میکنیم تا برای کنترل اوضاع، اگر زخم بدی روی بدن شما از هر دو نوع باز یا بسته ایجاد شده، ضمن انجام اعمال پیشگیرانهای که در متن گفتیم؛ به دکتر پوست یا مرکزی درمانی مراجعه کنید. همچنبن میتوانید برای دریافت مشاوره و درمان تحت نظر بهترین دکترهای پوست از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
در انتها از شما میخواهیم تا اگر در زمینه انواع زخم و درمان آن نظر یا تجربهای دارید، با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منبع:
سلام ی بی شعوری چاقو سمتم پرت کرد از شانس بد من چرا مستقیم رفت تو پام رفتم بخیش زدم میترسم عفونت کنه چیکار کنم که عفونت نکنه
سلام
علاوه بر شستشو و پانسمان اصولی، باید آنتی بیوتیکمناسب توسط پزشک براتونتجویز شه
سلام خسته نباشید ببخشید پاه من با آتش کمی سوخته دکتر رفتم پاسمان کرد شستشو داد و با دو نوع پماد چرب کرد و با گاز پت بسته کرد تا الا ن خود در خانه دو بار پاسمان کردم و کارا های ک دکتر انجام داد راه من انجام دادم اما زخم مثل اول است خوب نشده زخم تازه مانده چون پماد چرب کرده دوباره بسته میکنم بنظر شما باز بزارم شاید بهتر باشد یا خیر
سلام خسته نباشید کف با اره دستم نزدیک انگشت شصتم امروز بریده شد بعد از چن دقیقه خونریزی بند اومد الان یکم ورم کرده چیکار باید بکنم ک عفونت نکنه ممنون از راهنماییتون
سلام وقت بخیر دست پسرم لای در اومده سر انگشتش به پوست اویزون بود بردیم دکتر بخیه زده الان تا ۴۸ ساعت شستشو ندم و پانسمانشو عوض نکنم ؟ و بعد از اون بازم هر ۴۸ ساعت شستشو بدم
سلام من دوروز پیش باموتور افتادم وروی آسفالت کشیده شدم پوست دستهام وپام رفته قرمزی داخلش معلومه باپماد تتراسایکلین وسرم شستشو مرتب پانسمان کردم ولی بهتر که نشده درد بسار شدیدی دارم
سلام من دستم با چاقو برید ولی یه ذره بریده همون لحظه سرد شد و باد کرد و سیاه مشکل خاصیههه برم دکتر؟