راهنمای تغذیه نوزاد و دستور پخت از تولد تا یک سالگی

تغذیه نوزاد یکی از چالش‌های اصلی زندگی هر پدر و مادری که به تازگی صاحب فرزند شده اند، است.

بسیاری از پدرو مادرها فکر می کنند چون متخصص تغذیه نیستند پس نمی توانند به درستی از پس غذا دادن به نوزاد جدید خود برآیند.

با اینکه ظاهر مساله کمی سخت و پیچیده به نظر می رسد اما همه از پس آن بر می‌آیند پس نگران نباشید!

شیر مادر اصلی‌ترین و تنها غذای نوزاد تا 6 ماهگی است و فقط در موارد خاص از شیر خشک و مکمل‌های غذایی مخصوص نوزادان بنا بر تشخیص پزشک متخصص اطفال استفاده می‌شود.( برای دریافت نوبت از متخصص اطفال کلیک کنید)

اما چالش اصلی بعد از 4-6 ماهگی رخ می‌دهد که باید تغذیه نوزاد علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک با غذای کمکی شروع شود.

با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا به بررسی رژیم غذایی نوزادان از تولد تا یک سالگی بپردازیم.

تغذیه نوزاد از 0 تا 6 ماهگی

تمام پزشکان و متخصصین اطفال توصیه می کنند که برای تغذیه نوزاد تا 6 ماهگی فقط از شیر مادر بهره ببرید. شیر مادر حاوی تمام مواد غذایی مورد نیاز بدن نوزاد تا 6 ماهگی است و علاوه بر مواد غذایی، سرشار از آنتی اکسیدان و مواد معدنی است که بدن نوزاد را در برابر هرگونه عفونت بیمه می نماید.

علاوه بر متخصصین اطفال، متخصصین زنان و زایمان هم شیردهی را به عنوان یک راه خوب برای تنظیم هرمون‌های بدن پس از زایمان و گذراندن دوره بارداری و یکی از راه های خوب برای مقابله با اضافه وزن بارداری  می‌دانند.

تنها در مواردی که پستان‌های مادر برای شیردهی آمادگی نداشته باشند یا حتی با انجام درمان های پزشکی باز هم شیر مادر جاری نشود و نوزاد گرسنه بماند، پزشکان شیر خشک را برای تغذیه نوزاد تجویز می نمایند.

معمولا همه پزشکان توصیه می کنند در پایان 6 ماهگی تغذیه کمکی نوزاد با مواد غذایی دیگر شروع شود اما در مواردی که نوزاد دچار رفلاکس معده شدید یا دچار کمبود وزن شدید است که با شیر مادر جبران نمی شود، این فرایند در پایان 4 ماهگی شروع می شود و از غذای کمکی در کنار شیر مادر برای تغذیه نوزاد استفاده می‌گردد.تغدیه نوزاد با شیر مادر

غذای کمکی نوزاد: 6 تا 7 ماهگی

در ابتدا برای تغذیه نوزاد باید از غذاهای مایع و نرم شروع نمود. غذاهایی مانند فرنی، حریره بادام، آب سوپ کم چرب و بدون ادویه، برای شروع گزینه های بسیار مناسبی هستند.

آب سوپ مخصوصا سوپ بلدرچین که با گوشت بلدرچین، هویج و سیب زمینی پخته است، می تواند انتخاب بسیار مناسبی برای شروع باشد.

نوزاد به صورت طبیعی از بدو تولد با ذخایر آهن متولد می شود که در حدود سن 6 ماهگی این ذخایر آهن به اتمام می رسند بنابراین در آغاز تغذیه نوزاد با غذای کمکی، باید از مکمل های آهن نیز استفاده نمود.

در هنگام خوراندن مکمل های آهن باید مراقب تغییر رنگ دندان ها بر اثر تماس قطره آهن باشیم.

در این راستا می توانید به جای قطره های آهن از انواع پودری آن که در آب حل می شوند استفاده کنید و یا حتما بعد از مصرف قطره های آهن، دندان های نوزاد را با مسواک انگشتی و یا دستمال کاغذی آغشته با آب تمیز نمایید.

با اینکه ممکن است گوشت در ابتدای شروع تغذیه نوزاد با غذای کمکی، برای برخی از والدین کمی عجیب به نظر برسد، اما انتخاب خوبی است زیرا آهن بالایی دارد که بدن نوزادان به راحتی آن را جذب می کند.

عصاره گوشت به صورت مایع می تواند یک ماده غذایی بسیار مفید برای شروع غذا دادن به نوزاد باشد.تغذیه نوزاد 6 ماهه با پوره گوشت

دستور پخت و رسپی چند غذای مناسب برای نوزادان 6 تا 7 ماهه

پوره گوشت: گوشت چرخ کرده را همراه با مقداری آب کاملا بپزید، سپس هویج و کره را به آن اضافه کنید و در انتها پوره کنید.

سوپ مرغ و کلم بروکلی: مرغ را بپزید و ریش ریش کنید. کلم بروکلی را هم بپزید و له کنید و سپس به مرغ اضافه نمایید. در انتها رشته سوپی را اضافه کنید تا کاملا بپزد.

سوپ گوشت و نخود فرنگی: گوشت چرخ کرده را با مقداری آب بپزید. هویج را نگینی خرد کنید و به همراه نخود فرنگی بپزید و در انتها به گوشت اضافه کنید تا جا بیفتد.

سوپ مرغ و عدس: یک تکه ران مرغ را بپزید و ریش ریش کنید. عدس، سیب زمینی و هویج را که قبلا پخته‌اید به آن اضافه نمایید تا جا بیفتد.

غذای کمکی نوزاد: 7 تا 9 ماهگی

مرحله بعدی برای تغذیه نوزاد جای دادن میوه ها در رژیم غذایی اوست. میوه های پوره شده یا صاف شده از قبیل موز، گلابی، سیب، زردآلو، به و آلو می توانند انتخاب های بسیار مناسبی برای افزودن فیبر به رژیم غذایی نوزاد باشند.

در کنار میوه ها، سبزیجات نیز باید به رژیم غذایی کودک افزوده شوند. سبزیجات پوره یا صاف شده مانند آووکادو، هویج، نخود فرنگی، سیب زمینی و کدوحلوایی سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان هستند که برای نوزاد بسیار مفید و مناسب هستند. از دادن میوه های آلرژی زا مانند توت فرنگی، خربزه و طالبی و همچنین مرکبات تا قبل از یک سالگی به کودک پرهیز نمایید.پوره میوه برای نوزاد 7 ماهه

دقت داشته باشید که در هرمرحله مواد غذایی مرحله قبلی هم باید در رژیم غذایی باقی بمانند و مواد جدید به آنها اضافه شوند.

غلات کامل، آب گوشت و سوپ بلدرچین را در کنار میوه ها ادامه دهید و از میوه ها به عنوان صبحانه یا میان وعده استفاده کنید.

برای اضافه کردن میوه ها به سبد غذایی کودک می توانید ابتدا آنها را در فر یا مایکروویو بپزید یا بخارپز کنید تا نرم شوند سپس آنها را در مخلوط کن یا غذاساز پوره کنید و یا از رنده استفاده نمایید.

در ابتدای روند تغذیه، کمی مایع مانند شیر مادر، شیر خشک یا آب به آنها اضافه کنید تا کودک بتواند از پس خوردن آنها بربیاید و سپس به تدریج با عادت کردن کودک به غذاهای جامد، آنها را به صورت تکه های کوچک ولی نرم به کودک بخورانید.

در این سن می توانید علاوه بر پروتئین های گوشتی از پروتئین‌های موجود در حبوبات نیز بهره ببرید.

انواع لوبیا و عدس می‌توانند به رژیم غذایی کودک اضافه شوند البته قبل از پخت باید به خوبی نفخ آنها گرفته شود تا باعث اذیت شدن معده نوزاد نشوند.

حبوبات را یک شب قبل از پخت در آب خیس کنید و سپس به خوبی بپزید تا نفخ آنها گرفته شود.

از سن 7 ماهگی می توانید گردو پودرشده را به غذاهای کودک اضافه کنید که برای افزایش روند وزن گیری بسیار مناسب است.

رسپی غذاهای مناسب برای نوزادان 7 تا 8 ماهه

پوره خرما: آرد را روی حرارت ملایم قراردهید تا سرخ شود سپس خرما را پوست کنده و همراه با کره به آن اضافه کنید تا کاملا سرخ شود. در انتها مواد را از روی حرارت بردارید و پس از مدتی شیر خشک آماده شده را به آن اضافه کنید و هم بزنید.

حلوای خرما: آرد برنج یا گندم را روی حرارت تفت بدهید تا سرخ شود سپس کره و خرمای پوست کنده و له شده را اضافه کنید و بعد از اینکه سرخ شد، بادام و گردوی پودر شده و آب را به آن اضافه کنید تا به حالت خمیری دربیاید. پس از دادن کمی حرارت شعله را خاموش کنید.

سوپ کرفس: جوپرک، مرغ، هویج و سیب زمینی را با آب بپزید و در آخر جعفری و کره را اضافه نمایید.

غذای کمکی نوزاد: 8 تا 10 ماهگی

از 8 ماهگی می توانید تخم پرندگان مانند تخم بلدرچین و تخم مرغ را به نوزاد بخورانید. اما فقط قسمت زرده برای کودکان زیر 1 سال مجاز است و از دادن سفیده تخم مرغ بشدت پرهیز کنید زیرا پروتئین های موجود در سفیده تخم مرغ برای معده کودک قابل هضم نیستند.

برای اضافه کردن زرده تخم بلدرچین یا تخم مرغ می توانید در ابتدا زرده را آبپز کنید و با چند قطره شیر خشک یا شیر مادر نرم کرده و برای صبحانه به کودک بدهید و کم کم شیر را از آن حذف کنید و زرده را به صورت خشک به او بدهید.

البته در سنین 9 ماهگی به بعد حتما باید غذاهای جامد به کودک خورانده شود زیرا اکنون او قطعا دو یا چند دندان در قسمت جلویی فک خود دارد و لثه های او سخت شده و برای له کردن غذاهای جامد و نرم آماده شده‌اند.تخم بلدرچین بهتر از تخم مرغ برای نوزاد

تخم بلدرچین سرشار از ویتامین‌های A، B1، B2، B6، B12 و ویتامین D، آهن، منیزیم، روی، مس و فسفر است و در کودکان مبتلا به کم خونی ها و کودکانی که دچار فقر آهن و کمبود ویتامین دی هستند به شدت توصیه می شود.

تخم بلدرچین واکنش‌های آلرژی‌زایی کمتری نسبت به تخم مرغ دارد لذا در کودکانی که به تخم مرغ حساسیت نشان می دهند ممکن است در مورد تخم بلدرچین با مشکلی مواجه نشوند.
میزان پروتین در تخم بلدرچین نسبت به تخم مرغ بیشتر بوده و میزان كلسترول خوب در تخم بلدرچین بیشتر از تخم مرغ است و تخم بلدرچین غنی تر از کلسیم و فسفر نسبت به تخم مرغ و میزان آهن در تخم بلدرچین بیش از 7 برابر تخم مرغ می باشد.

نکته مهم در مصرف زرده تخم پرندگان برای نوزادان زیر یک سال این است که حتما باید کاملا پخته و آب پز شوند و به صورت عسلی و نیم پز به هیچ عنوان به کودک خورانده نشوند زیرا ممکن است حاوی باکتری سالمونلا باشند که باعث بروز عفونت در بدن کودکان می گردد.

مقدار مجاز برای مصرف تخم مرغ روزانه یک عدد و برای تخم بلدچین تا 2 عدد در روز است. توجه داشته باشید که 2 عدد تخم بلدرچین نسبت به یک تخم مرغ تقریبا دو برابر پروتیئن را برای بدن نوزاد تامین می کند و از نیاز بدن نوزاد به کولین و ویتامین B12 را به صورت کامل برطرف می نماید.

دستور پخت چند غذای مناسب برای نوزاد 8 تا 10 ماهه

سوپ کدو سبز: هویج، کدوسبز، رشته سوپ، نخود فرنگی، ذرت تازه، کره و گوشت مرغ را باهم بپزید و در انتها جعفری را اضافه کنید.

پوره لوبیاسبز: لوبیا سبز، سیب زمینی، فلفل دلمه ای را همراه با روغن زیتون و مقداری آب بپزید و پوره کنید.

پنکیک سیب زمینی: سیب زمینی را رنده کنید و با زرده تخم مرغ و آرد مخلوط کنید و سپس به صورت تکه های کوچک مانند کتلت درون روغن سرخ کنید.

آش لوبیا چشم بلبلی: مرغ را به همراه پیاز و لوبیا و برنج و آب بپزید. سپس روغن زیتون و شوید را اضافه کنید تا جا بیفتد.

بورانی کاهو: کاهو را در مخلوط کن بریزید تا ریزریز شود سپس با ماست کم چرب مخلوط کنید و به عنوان میان وعده به کودک بدهید.

تغذیه نوزاد از 10 تا 12 ماهگی

اکنون کودک می تواند اکثر غذاهای درون سفره خانواده را بخورد اما هنوز هم باید غذاها را در تکه های کوچک برای او آماده کنید تا بتواند به راحتی آنها را بجود و قورت دهد و همچنین ممنوعیت های غذایی تا یک سالگی را به دقت مورد توجه قرار دهید.نوزاد یک ساله غذای خانواده را می خورد

غذاهای ممنوعه برای نوزاد تا یک سالگی

از دادن شیر کامل و پاستوریزه، عسل و مرکبات مانند پرتقال و نارنگی و لیموشیرین به کودک خود تا یک سالگی خودداری کنید. عسل می تواند باعث بیماری خطرناکی به نام بوتولیسم در نوزاد شود.

اکثر متخصصان اطفال توصیه می کنند که از دادن ماست به کودک زیر 9 ماهه خودداری کنید. با اینکه پروتیئن ماست نسبت به پروتئین موجود در شیر، فرآوری شده و قابل هضم‌تر است اما باز هم پزشکان توصیه می‌کنند که تا 9 ماهگی صبر کنید سپس ماست را به رژیم غذایی کودک بیفزایید.

با اینکه بسیاری از غذاهایی که برای شروع غذا دادن به نوزاد توصیه می شوند مانند فرنی، حریره بادام و … شیرین هستند باید توجه داشته باشید که از دادن شیرینی جات زیاد به نوزاد پرهیز کنید زیرا ذائقه نوزاد علاوه بر عوامل وراثتی، به تغذیه او از بدو تولد تا 2 سالگی نیز کاملا مرتبط است .

اگر در این سنین، غذاهای شیرین و انواع شیرینی جات در اختیار او قرار بگیرند ذائقه او به سمت مواد قندی جهت گیری کرده و این به معنای انواع بیماری ها در آینده است از چاقی گرفته تا دیابت و بیماری های قلبی.

متخصصین می گویند پس از یک سال نیازی به اجتناب از خوراکی هایی مانند بادام زمینی، گلوتن گندم و ماهی نیست مگر اینکه کودک دارای سابقه خانوادگی آلرژی شدید نسبت به این مواد غذایی باشد.

این مقاله را بخوانید: شناخت حساسیت غذایی و خطرناک ترین آلرژی ها به مواد غذایی

قوانین تغذیه نوزاد با غذای کمکی

اولین و آخرین قانونی که برای غذا دادن به نوزاد باید رعایت کنید، نظم است.

نوزاد از همین ابتدا باید نظم در ساعت غذا خوردن و مکان غذا خوردن را بیاموزد.

او باید یاد بگیرد که از ابتدای پروسه غذا خوردن تا انتها روی صندلی یا سر سفره بنشیند و مادر موظف نیست تا پا به پای کودک دور تا دور خانه بچرخد تا او غذای خود را به صورت کامل بخورد.

بدترین کاری که می توانید انجام دهید تا کودک خود را در آینده به کودکی اصطلاحا بدغذا تبدیل کنید این است که در حین بازی و فرار به او غذا بدهید و یا با اصرار سعی کنید او را قانع کنید تا غذای خود را به اتمام برساند.

این اقدامات باعث می شود تا او در آینده از لحاظ غذایی کاملا به شما وابسته باشد و یاد بگیرد که غذا خوردن یک عمل اجباری و سخت است نه یک عمل لذتبخش و دوست داشتنی.

از میکس کردن غذاها بعد از سن 8-9 ماهگی پرهیز کنید.

معمولا بسیاری از مادران در سنین نوزادی و کمتر از یک سالگی با تصور اینکه چون کودک دندان ندارد یا تعداد کمی دارد و نمی تواند غذاهای جامد را بخورد، تمام غذاهای او را میکس می کنند و به صورت پوره درمی‌آوردند اما نمی دانند که با این کار در فرآیند رشد کودک خود اخلال ایجاد می نمایند و باعث می شوند که او در خوردن غذاهای خشک و جامد و در زمینه بلعیدن و جویدن آنها مشکلاتی داشته باشد و یا نسبت به غذاهای جامد و خشک بی میل باشد و حتی در 2 تا 3 سالگی هم فقط میل به خوردن غذاهای مایع و انواع سوپ داشته باشد و از خوردن غذاهای خشک مثل انواع برنج ها امتناع ورزد.

آخرین نکته بسیار مهم برای شروع غذا دادن به نوزادان این است که همیشه در حالت آماده باش آلرژی باشید. تا دو روز بعد از امتحان یک ماده غذایی جدید علائم آلرژی را در نوزاد خود رصد کنید تا بتوانید به درستی مواد آلرژی زا برای فرزند خود را شناسایی کنید.

سخن آخر:

شیر مادر علاوه بر تغذیه جسمی نوزاد یکی از راه های تغذیه روحی و تزریق محبت و آرامش مادرانه به وجود او نیز هست. همه متخصصین اطفال و روانشناسان توصیه می کنند تا والدین مخصوصا مادرها در ماه های اولیه تولد نوزاد را زیاد در آغوش بگیرند و اجازه دهند که نوزاد با صدای قلب آنها آرام گیرد.

توصیه دکتردکتر نیز به مخاطبین خود در درجه اول تغذیه نوزادان با شیر مادر است. اما مادرانی که شیر ندارند هم نباید از این مساله ناراحت باشند زیرا شیر خشک هایی که امروزه توسط پزشکان توصیه می شوند تمامی مواد معدنی و ویتامین های موجود در شیر مادر و مورد نیاز یک نوزاد را دارا هستند و از لحاظ تغذیه ای مشکلی برای نوزاد به وجود نمی آورند اما برای تغذیه نوزادان با شیر خشک باید تغذیه روحی آنها نیز در نظر گرفته شود و اگر قصد دادن شیر خشک به فرزند خود را دارید همیشه در هنگام شیر خوردن اورا در آغوش بگیرید.

برای دریافت نوبت از متخصص تغذیه کلیک کنید.

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.