یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین کودکان، عفونت مجاری ادراری است. به همین دلیل آگاهی والدین درباره ماهیت این بیماری و راهکارهایی درمانی برای آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. والدین باید از نحوه ادرار کردن فرزندان خود و همچنین تمامی علائم آنها مطلع باشند زیرا معمولا کودکان در مورد مشکلات جسمانی خود تا زمانی که اذیتشان نکند؛ صحبت نمی‌کنند. از این رو تشخیص به موقع عفونت ادراری کودکان توسط متخصص اطفال در درمان کامل و مدت زمان درمان او تاثیر می‌گذارد. اگر کودک به عفونت مجاری ادراری مبتلا شود، ممکن است که بقیه اندام‌ها مثل کلیه و مثانه نیز درگیر شوند. به همین دلیل در این مقاله درباره عفونت ادراری در کودکان برایتان خواهیم گفت و روش‌های درمان و پیشگیری از آن را توضیح می‌دهیم؛ همراه ما باشید.
منظور از عفونت ادراری کودکان چیست؟
قبل از این که به عفونت ادراری در کودکان بپردازیم، بیایید تا با هم کمی درباره سازوکار بدن در این زمینه، اطلاعات کسب کنیم. سازوکار بدن همه ما انسان‌ها در هر سن و سالی به این صورت است که بخشی از مواد زائد و سمی بدن از طریق ادرار و بخشی دیگر از طریق مدفوع خارج می‌شوند. کبد و کلیه‌ها در بدن به‌عنوان تصفیه‌کننده‌هایی قدرتمند، وظیفه جداسازی مواد زائد و مفید را برعهده دارند. با تولید ادرار در کلیه‌ها، این مواد مضر از طریق میزنای (لوله‌هایی برای حمل ادرار) وارد مثانه می‌شوند. مثانه ادرار را تا زمانی که تخلیه شود، در بدن نگه می‌دارد. هنگامی‌که احساس کردید باید به دستشویی بروید، ادرار از طریق لوله‌های میزراه یا پیشاب‌راه از بدن شما خارج می‌شود. به این مسیری که ادرار طی می‌کند تا از بدن خارج شود، مجاری ادراری گفته می‌شود که ممکن است تحت شرایطی خاص دچار عفونت ادراری شود.
عفونت ادراری کودکان (UTI) زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری از طریق جریان خون، پوست اطراف ناحیه تناسلی، بخش خارجی مجرای ادرار یا مقعد وارد مجاری ادراری شده و موجب بروز عفونت در یکی از این اندام‌ها شود. در حالت طبیعی نباید در ادرار هیچگونه باکتری وجود داشته باشد.
دلایل ابتلا کودکان به عفونت های ادراری
ابتلا به عفونت مجاری ادراری در کودکان امری بسیار شایع است. تا جایی که از هر 100 دختر 8 نفر و از هر 100 پسر خردسال 2 نفر حداقل یک بار به این بیماری مبتلا می‌شوند. دختران در مقایسه با پسران بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
دلایل ابتلا کودکان به عفونت های ادراری با دلایل ابتلا به عفونت ادراری زنان قطعا متفاوت است اما در بعضی شرایط می‌تواند یکسان باشد. در حالت کلی عفونت ادراری کودکان دختر و پسر می‌تواند به‌علت نواقص مادرزادی، عدم رعایت بهداشت و ابتلا به برخی بیماری‌ها باشد. اگر کودک از بدو تولد به مشکلاتی مثل تنگی لگن، باریک بودن مجرای ادراری یا انسداد راه خروج ادرار از مثانه مبتلا باشد، احتمال بروز عفونت های ادراری در او افزایش پیدا می‌کند. تا جایی که نزدیک به 40 درصد دلایل عفونت ادراری در کودکان، مربوط به همین مشکلات ژنتیکی است که البته تا حدالامکان باید برطرف شوند.
از طرفی شستشوی نامناسب بعد از ادرار و مدفوع هم در شکل‌گیری این عفونت‌ها در بدن کودکان نقش دارند. بالاتر توضیح دادیم که باکتری که عامل شکل گیری عفونت ادراری است، در بدن به وجود نمی‌آید. حال با توجه به باکتری‌های زیادی که در اطراف مقعد هستند، امکان انتقال آنها به‌سمت مجرای ادراری و مثانه در صورت شستشوی نامناساب وجود دارد. رعایت موارد ساده‌ای مانند بهداشت لباس زیر می‌تواند از بروز این عفونت در کودکان جلوگیری کند.
ابتلا به بیماری‌هایی مثل ریفلاکس ادراری (VUR) و سنگ کلیه در کودکان در ایجاد عفونت‌های ادراری کودکان پسر و دختر بسیار موثر هستند. سنگ کلیه مانع جریان ادرار شده و ریفلاکس هم موجب برگشت ادرار از مثانه به‌سمت لوله میزنای و کلیه می‌شود. همین مسئله در درازمدت باعث عفونت کلیه و از کار افتادن آن می‌شود.
علائم عفونت ادراری کودکان
به‌طورکلی نشانه‌های ابتلا به عفونت ادراری کودکان شامل موارد زیر است:
- تب
- احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن (این نشانه در نوزادان نیز وجود دارد که معمولا نوزاد هنگام ادرار کردن گریه می‌کند)
- حالت تهوع
- اسهال
- اختلال در رشد و افزایش وزن کودک
- بی‌اشتهایی
- تغییر رنگ و بوی ادرار (رنگ ادرار قهوه‌ای می‌شود و بوی تندی دارد)
- وجود خون در ادرار
- بی‌اختیاری در کنترل و نگه داشتن ادرار
علائم عفونت های ادراری در کودکان دختر و پسر مشابه است. اما دختران به دلیل آناتومی و ساختار ناحیه تناسلی‌شان بیشتر به این عفونت دچار می‌شوند. زیرا باکتری آسان‌تر وارد واژن و مثانه می‌شود.اما اگر برایتان سوال شده که عفونت ادراری نوزاد چه علائمی دارد باید بگوییم که تقریبا بیشتر نشانه‌های کودکان را نوباوگان نیز دارند.
پیشگیری از عفونت ادراری کودکان
کودکان در بیشتر مواقع به خوبی مثانه خود را خالی نمی‌کنند یا ادرار خود را نگه می‌دارند، همین عوامل موجب شیوع عفونت ادراری در آنها می‌شود. برای جلوگیری از ابتلای کودکان به این بیماری بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
- یبوست یکی از دلایل ایجاد عفونت ادراری است. به این مسئله توجه کنید که کودکتان در طول روز به مقدار کافی آب و مایعات بنوشد و به موقع عمل دفع را انجام دهد.
- ختنه پسران تا قبل از یک سالگی احتمال به ابتلا به عفونت ادراری کودکان پسر را کاهش می‌دهد.
- به نوزادتان شیر مادر بدهید و کمتر از شیر خشک استفاده کنید. با این کار احتمال ابتلا به عفونت ادراری نوزادان را کاهش خواهید داد.
- بهتر است هنگام بازی کردن از لباس‌های زیر نخی و گشاد برای فرزندتان استفاده کنید.
- برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ادراری نوزاد دختر و عفونت ادراری نوزاد پسر، به موقع پوشک فرزند خود را تعویض کنید.
- وزن فرزندتان را در محدوده طبیعی نگه دارید و از چاقی و اضافه وزن پیشگیری کنید.
- اگر کودکتان را در وان استحمام می‌کنید، مطمئن شوید که وان به خوبی تمیز باشد تا احتمال انتقال باکتری به بدن اون کاهش پیدا کند.
درمان عفونت ادراری کودکان
بیماری عفونت ادراری مردان و زنان در بهترین حالت در مدت زمانی کوتاه و تنها در عرض چند هفته درمان می‌شود. دارودرمانی و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بهترین روش درمانی محسوب می‌شود. اگر شدت بیماری زیاد باشد، دارو باید به‌صورت وریدی و از طریق سرم تزریق شود. برای درمان عفونت ادراری کودکان نیز همین روش جواب می‌دهد.
برای درمان عفونت ادرار نوزادان باید با تشخیص متخصص اطفال، فرزندتان را در بیمارستان بستری کنید تا به‌موقع درمان شود. اگر علت عفونت ریفلاکس ادرار یا انسداد در مجاری ادراری باشد، احتمالا عمل جراحی نیز در کنار دارودرمانی تجویز می‌شود. معمولا ریفلاکس ادراری تا ۶ سالگی برطرف می‌شود؛ اما بهترین روش درمانی باید توسط پزشک متخصص کودکان مشخص شود.
تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها اولین قدم برای درمان عفونت های ادراری در تمامی سنین هستند. البته مقدار تجویز آنها وابسته به شدت بیماری، سن کودک و دیگر علائم مثل اسهال، تب و استفراغ است. برای درمان عفونت ادراری کودکان، سفیکسیم (cefixime) یکی از درمان‌های متداول است. با مصرف سفیکسیم معمولا بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد، علائم ادراری و گوارشی را بهبود می‌بخشد. این دارو باید به صورت منظم تا دو هفته و بر اساس تجویز پزشک مصرف شود.
درمان عفونت ادراری کودکان در طب سنتی
استفاده از روش‌های طب سنتی برای درمان عفونت ادراری باید تحت نظر و تایید پزشک کودکتان انجام شود. توصیه‌های طب سنتی، به‌عنوان درمانی مکمل شناخته می‌شوند و برای درمان اصلی بیماری قابل‌استفاده نیستند. از این روش به عنوان درمان عفونت ادراری کودکان درمان خانگی نیز شناخته می‌شود. در ادامه به برخی از مواردی که در درمان عفونت اداری کودکان موثر هستند اشاره می‌کنیم:
- از مصرف غذاهایی که ادویه در آن استفاده شده، پرهیز کنید.
- از مواد غذایی با طبع خنک مثل آش آلو استفاده کنید.
- ترکیب آب ولرم و عسل به‌عنوان آنتی‌بیوتیکی طبیعی موثر است.
- لیموشیرین، برنج، آویشن، گشنیز از مواد غذایی هستند که علائم عفونت ادراری را کاهش می‌دهند.
آیا عفونت ادراری در کودکان خطرناک است؟
در حالت کلی عفونت ادراری بیماری خطرناکی برای کودکان به شمار نمی‌رود. اما تشخیص به‌موقع آن بسیار ضروری است. چراکه عدم‌درمان این بیماری در طولانی‌مدت، موجب عفونت مثانه و عفونت کلیه می‌شود. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است باعث نارسایی کلیوی و درنتیجه دیالیز یا پیوند کلیه در کودکان شود.
با دیدن اولین علائم، برای درمان عفونت ادراری کودکان اقدام کنید
در این مقاله درمورد عفونت‌های ادراری کودکان توضیح دادیم. توجه به علائم بیماری و شروع به‌موقع درمان، از بروز بیماری‌های جدی‌تر مثل نارسایی کلیوی، عفونت کلیه‌ها و عفونت مثانه جلوگیری می‌کند. معمولا برای درمان عفونت ادراری کودکان از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. اما مقدار مصرف آن باید متناسب با سن و شدت بیماری مشخص شود. در این زمینه می‌توانید برای دریافت وقت و مشاوره با متخصص اطفال از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
در انتها از شما می‌خواهیم تا نظر و تجربه خود را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منابع:
نکات بسیار خوبی و بهش اشاره کردبن ممنون 🌹