عفونت گوش نوزادان و کودکان؛ دلایل و درمان را بشناسید

یکی از عارضه‌هایی که باعث آزار و اذیت کودک شده و بی‌قراری او را به دنبال دارد، عفونت گوش است. این عارضه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که در صورت بی‌توجهی به آن ممکن است ناشنوایی نوزاد را به همراه داشته باشد. عفونت گوش در کودکان با علائم خاصی همراه است که شما با مشاهده هر کدام از این علائم، بهتر است به دکتر گوش، حلق و بینی مراجعه کنید تا با بررسی وضعیت کودک، درمان موثری را پیشنهاد دهد. اما با توجه به اهمیت زیاد این موضوع، قصد داریم در این مطلب از مجله دکتردکتر به بررسی کامل عفونت گوش نوزادان بپردازیم و شیوه‌های درمان آن را معرفی کنیم.

علائم عفونت گوش نوزادان و کودکان چیست؟

معمولا عفونت گوش نوزادان و کودکان با علائم خاصی مانند: تغییر خلق‌وخو، تب خفیف یا شدید، بی‌قراری و بی‌خوابی همراه است و کودک بیش از حد معمول گریه می‌کند. گاهی نیز چند ساعت آرام نشده و درد ناشی از عفونت باعث آزار و اذیت نوزاد می‌شود. علاوه بر این‌ها عفونت گوش نوزادان را نیز با علائم زیر می‌توان تشخیص داد:

1. خارج شدن مایع زرد، چرک و خون یا بوی بد از گوش

خارج شدن چرک یا خون به ندرت در نوزادان اتفاق می‌افتد اما نشانه آشکار و دقیقی از عفونت است و نشان می‌دهد که یک سوراخ کوچک در پرده گوش ایجاد شده است. البته در رابطه با این موضوع نیازی به نگرانی نیست؛ زیرا این سوراخ به مرور زمان با درمان عفونت بسته می‌شود. علاوه بر چرک، ممکن است از گوش کودک بوی بدی نیز بیاید.

به این نکته نیز توجه کنید که خارج شدن ترشح زرد رنگ از گوش نوزاد شیرخوار که سرحال است، نشانه عفونت گوش نوزادان نبوده و در این مواقع بهتر است این موضوع را با پزشک کودکان در میان بگذارید تا به شکل دقیق‌تر وضعیت نوزاد را بررسی کنید.

2. اسهال یا استفراغ

گاهی اوقات عاملی که باعث عفونت گوش می‌شود، دستگاه گوارش را نیز تحت تاثیر قرار داده و باعث اسهال یا استفراغ نوزاد شما می‌شود.

3. گرفتن یا کشیدن گوش

اگر کودک شما گوش‌های خود را می‌کشد یا می‌گیرد، این وضعیت می‌تواند نشانه درد کشیدن و عفونت گوش او باشد. هرچند کودکان به دلایل مختلفی ممکن است گوش خود را بکشند و گاهی هم بدون هیچ دلیلی این کار را انجام می‌دهند. با این حال اگر کودک شما از علائم دیگری ندارد و سالم به نظر می‌رسد، احتمالا عفونت گوش ندارد.

4. کاهش اشتها

عفونت گوش می‌تواند باعث ناراحتی معده و روده شود. علاوه‌براین گاهی عفونت گوش، بلعیدن و جویدن را برای کودک دردناک کرده و او را به‌ طور کلی بی‌اشتها می‌کند. شاید مشاهده کرده باشید که کودک پس از خوردن چند جرعه شیر، خود را از سینه یا شیشه‌ شیر عقب کشیده یا استفراغ کند. این علائم گاهی نشان دهنده عفونت گوش نوزادان است.

دلایل عفونت گوش کودکان و نوزادان چیست؟

عوامل مختلفی در ایجاد عفونت گوش نوزادان نقش دارد؛ برخی از آن‌ها قابل پیشگیری و بعضی دیگر، غیرقابل اجتناب است.  در ادامه به بررسی چندمورد از آن‌ها می‌پردازیم:

عفونت گوش میانی در کودکان به علت سرماخوردگی

گاهی اوقات علت عفونت گوش میانی، سرماخوردگی نوزاد یا عفونت ثانویه در اثر ابتلا به آنفولانزا یا حساسیت است که باعث تورم گلو، شیپور استاش و معابر بینی می‌شود. در واقع مایعات از قسمت شیپوری گوش عبور می‌کند و اگر مسیر آن مسدود شود، باعث بروز عفونت می‌شود که درد گوش را به همراه دارد.

با توجه به‌اینکه لوله‌ شیپوری گوش کودکان از بزرگسالان کوچک‌تر است و عوامل بیماری‌‌زا راحت‌تر می‌توانند آن را مسدود کنند، عفونت گوش در کودکان شیوع بیشتری دارد.

عفونت گوش به علت سوراخ کردن گوش

یکی دیگر از دلایل عفونت گوش کودکان، سوراخ کردن آن است. از نشانه‌های عفونت گوش نوزاد پس از سوراخ کردن گوش، عفونت پوستی است. در واقع هنگام سوراخ کردن گوش باکتری‌ها وارد زخم شده و باعث عفونی شدن آن می‌شوند.

به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که این موضوع را حتما جدی بگیرند. اما از علت عفونت گوش در اثر سوراخ کردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

گوشواره‌های تنگ یکی از علت‌های شایع عفونت گوش است که باعث فشار به لاله‌ گوش می‌شود و محل سوراخ گوش را عفونی می‌کند. زیرا گوشواره‌های تنگ مانع ورود هوا از طریق لاله گوش به کانال می‌شود.

از اصلی‌ترین علت ابتلای نوزادان و کودکان به عفونت گوش بعد از سوراخ کردن می‌توان به استفاده از دستمال آلوده و غیر استریل اشاره کرد. همچنین اگر محل زخم روی لاله گوش کودک با دست‌های کثیف لمس شود، احتمال عفونی شدن زخم وجود دارد.

استفاده از گوشواره‌های بلند که کودک آن را با دست بکشد یا گوشواره‌ها در لباس کودک گیر کند، باعث ایجاد زخم و خراش در گوش او می‌شود.

راه‌های درمان عفونت گوش کودکان

برای درمان عفونت گوش در کودکان و نوزادان روش‌های مختلفی مانند استفاده از انواع قطره گوش وجود دارد که شما باید با توجه به سن کودک و شدت عفونت از روش‌ مناسبی استفاده کنید. در ادامه به بررسی هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم.

داروهای عفونت گوش نوزادان و کودکان

برای درمان عفونت گوش نوزادان پزشک می‌تواند از داروهای مختلفی استفاده کند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

استفاده از مسکن‌ها

در صورتی که فرزندتان بیشتر از شش ماه سن دارد، دز صحیح استامینوفن اطفال یا ایبوپروفن کودک طبق دستور پزشک می‌تواند درد عفونت گوش کودک را تسکین دهد. فقط قبل از دادن هر دارویی به نوزاد، حتما از پزشک اطفال سوال کنید.

قطره برای عفونت گوش نوزادان

گاهی اوقات پزشک برای تسکین درد گوش نوزاد قطره‌ای را تجویز می‌کند که در از بین بردن عفونت نقش به سزایی دارد.

البته باید به این نکته توجه کنید که مصرف هرگونه دارو برای کودکان باید زیرنظر پزشک متخصص انجام شود؛ زیرا بدن کودک حساس بوده و ممکن است مصرف هرگونه دارویی بدون نسخه ممکن است باعث ایجاد مشکلات زیادی شود.

درمان خانگی عفونت گوش کودکان

پزشکان همیشه به پدر و مادر‌ها توصیه می‌کنند که اگر گوش کودک دچار عفونت شد، ۲ تا ۳ روز از او مراقبت کنند تا سیستم ایمنی بدن بتواند بدون آنتی بیوتیک عفونت را از بین ببرد. اما از روش‌های خانگی درمان عفونت گوش نوزادان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

داروی بدون نسخه

در نوزادان ۶ ماه یا بالاتر، مادران می‌توانند برای کاهش درد یا تب کودک، به او استامینوفن بدهند. اما قبل از دادن هرگونه دارویی به نوزادان زیر ۳ ماه باید حتما با پزشک مشورت کنید.

کمپرس گرم

گاهی اوقات نگه ‌داشتن کمپرس گرم روی گوش کودک به کاهش درد کمک می‌کند.

مایعات

در حالت کلی عمل بلع می‌تواند به تخلیه گوش میانی و تسکین فشار دردناک گوش کمک کند. پس دادن مایعات فراوان به کودک برای نوشیدن و انجام بلع کمک می‌کند.

درمان عفونت گوش نوزادان و کودکان به وسیله آنتی‌بیوتیک و بدون آن

برای استفاده از دارو عفونت گوش، لازم است ابتدا علت ایجادکننده عفونت را شناسایی کرده و سپس از داروی مناسب استفاده کنید. در صورتی که عامل عفونت گوش باکتری باشد، آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت گوش استفاده می‌شود.

آموکسی کلاو هم برای عفونت گوش کودکان مناسب است. فقط در نظر داشته باشید که برای درمان عفونت گوش در کودکان زیر یک سال نباید بدون تجویز پزشک از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.

گاهی اوقات شدت عفونت چندان زیاد نبوده و شما با استفاده از روش‌های خانگی می‌توانید عفونت را در کودک درمان کنید و نیازی به استفاده از آنتی‌بیوتیک نیست.

اما گاهی منشا عفونت گوش نوزاد ویروسی بوده و نمی‌توان از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد. زیرا آنتی‌بیوتیک‌‌ها فقط در از بین بردن باکتری‌ها نقش دارند و مصرف آن روی عفونت تاثیر نمی‌گذارد.

درمان عفونت گوش با طب سنتی

برای درمان عفونت گوش کودکان می‌توان از روش‌های سنتی زیادی استفاده کرد که بسیار کارآمد بوده و تا حدود زیادی درد ناشی از عفونت را در کودک تسکین می‌دهد. از درمان‌های سنتی عفونت گوش می‌توان موارد زیر را نام برد:

• استفاده از روغن سیر
• استفاده از آب پیاز
• به کار بردن روغن نارگیل
• استفاده از روغن زیتون
• استفاده از روغن کرچک

عفونت گوش کودکان و نوزادان چقدر طول می‌کشد؟

یکی از سوالات پرتکرار والدین این است که عفونت گوش معمولا چقدر ادامه پیدا می‌کند؟ باید بگوییم هیچ بازه زمانی معینی را نمی‌توانیم برای درمان عفونت گوش کودکان تعیین کنیم. در واقع دوره درمان عفونت گوش در کودکان به عواملی همچون؛ شدت عفونت، علت ایجادکننده و سیستم ایمنی کودک بستگی دارد.

چه زمانی و به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی‌که هر کدام از علائم عفونت گوش کودکان را مشاهده کردید و این علائم تا چند روز ادامه داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

برای مثال اگر موارد زیر را در نوزاد مشاهده کردید، بهتر است با یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید. اگر امکان مراجعه حضوری را نداشتید، می‌توانید از ویزیت آنلاین نیز کمک بگیرید.

• اگر بعد از گذشت چند روز درد، التهاب و تب ادامه داشت.
• اگر با وجود استفاده از درمان‌های خانگی، علائم عفونت گوش نوزاد بهبود پیدا نکرد.
• با گذشت زمان میزان ترشح چرک گوش و بی‌ قراری‌های کودک بیشتر از قبل شد.

راه‌های پیشگیری از عفونت گوش نوزادان و کودکان

در حالت کلی هیچ ضمانتی برای جلوگیری از عفونت گوش کودکان وجود ندارد. اما با انجام اقداماتی تا حدودی می‌توان از ابتلای نوزاد به عفونت گوش جلوگیری کرد.

۱. به موارد آلرژی زا و حساسیت زا توجه کنید

گاهی دلیل ایجاد عفونت در کودک شما به خاطر آلرژی است. پس سعی کنید مواد حساسیت زا را از کودک دور کنید.

۲. نوزاد را با شیر مادر تغذیه کنید

طبق مطالعات انجام شده، نتایج نشان می‌دهد که تغذیه کودک از شیر مادر می‌تواند از او در برابر بیماری‌های مختلف محافظت کند.

۳. سیگار کشیدن را ترک کنید

خوب است بدانید که سیگار می‌تواند گوش کودک شما را دچار مشکل کند. در این شرایط مخاط نمی‌تواند از فضای گوش میانی عبور کند و باعث ایجاد عفونت می‌شود.

۴. کودک را واکسینه کنید

طبق مطالعه انجام شده در سال ۲۰۰۷ واکسینه کردن نوزادان می‌تواند در برابر باکتری‌های پنوموکوکی از کودکان محافظت کند. در واقع این باکتری باعث ایجاد عفونت، مننژیت و سایر بیماری‌ها در نوزاد می‌شود. واکسینه کردن کودکان تا حدودی می‌تواند از بروز عفونت گوش نوزادان جلوگیری کند.

۵. تا حدامکان کودک خود را به مهد کودک نفرستید

گاهی اوقات حضور طولانی مدت کودک در مهد کودک باعث بروز عفونت در گوش می‌شود. اگر مجبور هستید کودک خود را به مهد کودک بفرستید، تا حد امکان مهد کودکی را انتخاب کنید که افراد کمتری در آن حضور دارند.

۶. زمانی که کودک در حالت دراز کشیده قرار دارد، اجازه ندهید از بطری آب بنوشد

هنگام نوشیدن مایعات، سر کودک باید بالاتر از شکم او قرار داشته باشد. در این شرایط است که مایع از لوله استاش به داخل گوش میانی عبور نمی‌کند و عفونت ایجاد نمی‌شود.

عفونت مکرر گوش در نوزادان و کودکان

برخی از کودکان به طور مکرر دچار عفونت گوش می‌شوند. در این مواقع پزشک از روش جراحی استفاده می‌کند و لوله‌هایی را در پرده گوشی قرار می‌دهد تا هوا به راحتی جریان پیدا کند و از عفونت و تجمع مایع در آن جلوگیری شود.

اما باید به این نکته نیز اشاره کنیم که لوله‌ها از همه عفونت‌های گوش جلوگیری نمی‌کنند، اما مدیریت آن‌ها را به‌ طور قابل توجهی آسان‌تر می‌کنند.

انواع عفونت گوش نوزادان و کودکان

خوب است به این نکته اشاره کنیم که عفونت گوش کودکان انواع مختلفی دارد و منشا ایجادکننده آن نیز با هم متفاوت است. به همین دلیل لازم دانستیم ۳ نوع از عفونت گوش نوزادان را مورد بررسی قرار دهیم که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

عفونت گوش میانی

شایع‌ترین نوع عفونت گوش نوزادان و کودکان، عفونت گوش میانی است که پزشکان منشا آن را ویروس یا باکتری می‌دانند. این عوامل عفونت‌زا از طریق گلو و شیپور استاش که از پشت گلو تا گوش میانی امتداد دارد، وارد گوش می‌شود.

با توجه به این‌که کودکان شیپور استاش کوتاه و باریکی دارند، مستعد عفونت گوش میانی هستند. در واقع عفونت باعث جمع شدن مایع در گوش شده و فشار و درد زیادی را ایجاد می‌کند. این مایع طی چند روز بدون هیچ درمانی تخلیه می‌شود اما اگر تخلیه آن بیشتر زمان ببرد، ممکن است پرده گوش بترکد و ترشحات خونی و زرد رنگ از گوش خارج شود.

با رخ دادن این اتفاق درد و فشار کاهش پیدا می‌کند. معمولا پاره شدن پرده گوش بدون درمان بهبود پیدا می‌کند اما باید از عفونت بیشتر جلوگیری کنید.

عفونت گوش خارجی

هنگامی که رطوبت زیادی در کانال گوش کودک وجود داشته باشد، گوش خارجی دچار عفونت می‌شود. این اتفاق حتی با شنا کردن در آب کثیف نیز به وجود می‌آید.

حتی تمیز کردن گوش با پنبه موجب آسیب زدن به مجرای گوش شده و منجر به عفونت می‌شود. برخی از کودکان پس از فرو کردن مهره، حشرات یا اشیاء دیگر در گوش خود به عفونت گوش بیرونی دچار می‌شوند.

چسب گوش

گاهی اوقات چسب گوش را یک عفونت گوش می‌دانند. در حالی که چسب گوش یک بیماری شایع است که در پی عفونت گوش میانی به وجود می‌آید. این بیماری طی جمع شدن و عدم تخلیه مایع در گوش میانی ایجاد می‌شود.

چسب گوش ممکن است باعث درد نشود، اما شنیدن را برای کودکان سخت می‌کند. در صورتی که این بیماری درمان نشود، بر توانایی یادگیری کودکان در رابطه با صحبت کردن نیز تاثیر می‌گذارد، پس درمان آن بسیار مهم است.

تشخیص عفونت گوش نوزادان و کودکان

پزشکان برای تشخیص عفونت گوش با نور خاصی به نام اتوسکوپ (گوش‌بین) به پرده گوش (پرده صماخ) نگاه می‌کنند. آن‌ها دنبال مایعات در گوش میانی هستند و به رنگ و موقعیت پرده گوش توجه می‌کنند و به بررسی فشار در گوش میانی می‌پردازند.

معمولا عفونت‌های ویروسی شایع باعث قرمز شدن پرده گوش شده اما برای درمان آن به آنتی بیوتیک نیازی نیست.

عفونت گوش نوزادان در سنین مختلف

معمولا روش‌های درمانی عفونت گوش در کودکان با هم متفاوت است و پزشک با توجه به سن کودک از روش خاصی برای درمان استفاده می‌کند. در ادامه به بررسی عفونت گوش کودک در سنین مختلف می‌پردازیم:

عفونت گوش نوزادان زیر ۶ ماه

در نوزادان زیر شش ماه چون به طور کامل واکسن‌های لازم را دریافت نکرده‌اند، عفونت گوش ممکن است عوارض زیادی داشته باشد.

به همین‌دلیل پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی را برای نوزاد تجویز می‌کند که در درمان عفونت گوش موثر است‌. اما این نکته را در نظر داشته باشید که به طور خودسرانه نباید از آنتی بیوتیک استفاده کنید‌.

عفونت گوش در کودک ۶ ماه تا ۲ سال

اگر کودک شما بین ۶ تا ۲ سال سن دارد، بهتر است شرایط او را طی چند روز به خوبی مشاهده کرده از درمان‌های خانگی استفاده کنید. اما در صورت تشدید درد ناشی از عفونت گوش، کودک را نزد پزشک برده تا شرایط او را بررسی کند.

عفونت گوش در کودک بالای ۲ سال

معمولا عفونت گوش در کودکان بالای ۲ سال چندان شدید نبوده و با گذشت زمان و بدون استفاده از داروی خاصی برطرف می‌شود. در این مواقع درد ناشی از عفونت گوش را می‌توان با استامینوفن یا ایبوپروفن درمان کرد. اگر پس از چند روز درد ناشی از عفونت گوش برطرف نشد، پزشک آنتی بیوتیک‌هایی را برای کودک تجویز می‌کند.

عفونت گوش نوزادان و کودکان، قابل کنترل و درمان!

عفونت گوش در کودکان بسیار شایع بوده و اغلب نوزادان به این عارضه مبتلا می‌شوند. اما این موضوع اصلا جای نگرانی ندارد و شما به وسیله روش‌های خاصی می‌توانید به درمان آن‌ها بپردازید. فقط کافیست با پزشک متخصص مشورت کنید تا با بررسی شرایط گوش نوزاد، روش درمانی خاصی را به شما معرفی کنید. برای این کار از سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید.

آیا تا به حال نوزاد شما دچار عفونت گوش شده است؟ از چه روش‌هایی برای درمان آن استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات خود را با ما و خوانندگان این مطلب در میان بگذارید تا به کامل شدن مقاله به کمک کرده باشید.