قرص ملاتونین و تاثیر آن روی خواب؛ آیا این دارو ضرر دارد؟

قرص ملاتونین یک مکمل غذایی است که برای بهبود کیفیت خواب تجویز می‌شود. این دارو حاوی ملاتونین یعنی هورمونی است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و وظیفه تنظیم چرخه خواب در شب و روز (ساعت بیولوژیکی بدن) را دارد. مصرف قرص ملاتونین می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، کوتاه کردن زمان به خواب رفتن و کاهش بی‌خوابی کمک کند. اما نحوه عملکرد قرص ملاتونین به چه صورت است؟ در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر 10 دقیقه با ما همراه باشید تا با مزایا و کاربرد این دارو آشنا شوید.

قرص ملاتونین چیست؟

نحوه عملکرد قرص ملاتونین به این صورت است که با اتصال به گیرنده‌های ملاتونین در مغز، باعث تحریک تولید هورمون‌های خواب می‌شود. بنابراین مکمل ملاتونین برای درمان انواع اختلالات خواب مانند بی‌خوابی و جت‌­لگ استفاده می‌شود. همچنین این دارو برای کاهش عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی نیز کاربرد دارد. 

اشکال دارویی ملاتونین اسپری، قرص یا کپسول است و با نام‌های تجاری Circadin و Slenyto در بازار عرضه می‌شود. برای درمان بی‌خوابی می‌توانید از ملاتونین گیاهی یا شیمیایی استفاده کنید، البته فراموش نکنید که بهتر است مصرف این دارو با توصیه و تجویز پزشک باشد تا از اثرات جانبی آن در امان باشید. 

چه کسانی باید ملاتونین مصرف کنند؟

قرص ملاتونین برای درمان یا بهبود علائم بیماری‌ها و مشکلات زیر استفاده می‌شود. بنابراین اگر یکی از علائم و اختلالات زیر را دارید، می‌توانید (با تجویز پزشک) ملاتونین مصرف کنید:

• بی‌خوابی: مصرف قرص ملاتونین می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، کوتاه کردن زمان به خواب رفتن و کاهش بی‌خوابی کمک کند. این دارو همچنین برای کاهش اثرات جت لگ یا بی‌خوابی ناشی از شیفت کاری موثر است.
• فاز خواب تاخیری (اختلال خواب با تاخیر در فاز خواب و بیداری): در این اختلال، الگوی خواب افراد حدود 2 ساعت از الگوی خواب معمولی عقب افتاده و باعث به‌هم خوردن ریتم خواب می‌شود. قرص ملاتونین مدت زمان لازم برای به خواب رفتن را کاهش و شروع خواب را در بزرگسالان و کودکان مبتلا به این عارضه بهبود می‌­بخشد. 
• اختلال عاطفی فصلی (SAD): SAD یک اختلال خلقی است که معمولاً در فصل زمستان رخ می‌دهد. ملاتونین می‌تواند به کاهش علائم SAD مانند افسردگی، خستگی و میل به کربوهیدرات کمک کند.
• افزایش کیفیت خواب در افراد مسن: با افزایش سن، تولید ملاتونین در بدن کاهش می‌یابد. مصرف قرص ملاتونین می‌تواند به بهبود کیفیت خواب در افراد مسن کمک کند.
• کاهش عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند باعث اختلالات خواب شوند. ملاتونین می‌تواند به کاهش این عوارض جانبی کمک کند.

همچنین ملاتونین ممکن است سردرگمی و بی‌قراری عصرگاهی را در افراد مبتلا به آلزایمر کاهش دهد، اما به نظر نمی‌­رسد که تاثیری در بهبود شناختی این افراد داشته باشد. 

ملاتونین و افسردگی

مطالعات نشان داده که کمبود ملاتونین ممکن است با افسردگی مرتبط باشد، افراد مبتلا به افسردگی سطح ملاتونین پایینتری نسبت به افراد سالم دارند. همچنین، افرادی که با ملاتونین درمان می‌شوند، ممکن است بهبودی بیشتری در علائم افسردگی خود نشان دهند.

بااین‌حال، تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی ملاتونین در درمان افسردگی مورد نیاز است. همچنین، مشخص نیست که آیا ملاتونین می‌تواند به عنوان یک درمان مستقل برای افسردگی استفاده شود یا باید به عنوان یک درمان مکمل به سایر داروهای ضدافسردگی اضافه شود.

اگر در مورد استفاده از ملاتونین برای درمان افسردگی سوال یا نگرانی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.

ملاتونین برای کودکان

ملاتونین می‌تواند برای درمان بی‌خوابی در کودکان و نوجوانان مفید باشد. این مکمل همچنین می‌تواند برای تنظیم ساعت خواب در کودکان مبتلا به اختلال تاخیر در فاز خواب استفاده شود.

دوز مصرف ملاتونین برای کودکان معمولاً 1 تا 3 میلی‌گرم در شب است. مصرف ملاتونین برای کودکان معمولاً بی‌خطر است، اما برخی از افراد باید قبل از مصرف این مکمل با پزشک خود مشورت کنند. موارد احتیاط در مصرف ملاتونین برای کودکان عبارتند از:

• سن: ملاتونین برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شود.
• وزن: دوز مصرف ملاتونین برای کودکان بر اساس وزن آنها تعیین می‌شود.
• مشکلات پزشکی: اگر کودک شما مبتلا به بیماری خاصی مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت، اختلالات تیروئید یا بیماری‌های روانی است، قبل از مصرف ملاتونین با پزشک مشورت کنید.
• تداخلات دارویی: ملاتونین ممکن است با برخی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدتشنج و داروهای ضدانعقاد خون تداخل داشته باشد. اگر کودک شما داروی دیگری مصرف می‌کند، حتما قبل از مصرف ملاتونین با پزشک مشورت کنید.

دوز و نحوه مصرف ملاتونین

دوز مصرف قرص ملاتونین معمولاً 1 تا 10 میلی‌گرم در شب است. البته دوز مصرفی مناسب برای هر فرد با توجه به نوع و شدت اختلال متفاوت است و باید توسط پزشک تعیین شود. اگرچه این دارو بدون نسخه نیز در دسترس است، اما اگر دچار اختلال خواب هستید، در قدم اول به یک پزشک عمومی مراجعه کنید، درصورت بی‌خوابی شدید و مزمن پزشک شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع خواهد داد.

پزشک مغز و اعصاب بعد از معاینه و انجام آزمایشات لازم، دوز مناسب و داروهای مکمل را تجویز خواهد کرد. این دارو باید یک ساعت قبل از خواب مصرف می‌شود. طریقه مصرف قرص ملاتونین به نوع آن بستگی دارد، نوع خوراکی این دارو را با یک لیوان آب میل و از جویدن آن خودداری کنید. نوع ملاتونین زیرزبانی را نیز باید زیر زبان گذاشته و اجازه دهید تا کاملا حل شود.

در موارد نادر، اوردوز ملاتونین می‌تواند باعث عوارض جانبی جدی مانند تشنج، کاهش فشار خون و تپش قلب شود.

در ادامه به جدول دوز و موارد مصرفی این دارو توجه کنید:

نگهداری از قرص ملاتونین

قرص ملاتونین را باید در دمای اتاق ( 15 تا 30 درجه سانتیگراد) و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. قرص ملاتونین را نباید در معرض نور مستقیم خورشید، رطوبت یا گرمای شدید قرار دهید. نگهداری قرص ملاتونین در مکانی خشک و خنک به حفظ کیفیت و ماندگاری آن کمک می‌کند.

در اینجا چند نکته برای نگهداری صحیح از قرص ملاتونین آورده شده است:

• اگر قرص ملاتونین به هر دلیلی خیس شد، آن را دور بریزید.
• قرص ملاتونین را در ظرف اصلی آن نگهداری کنید.
• اگر ظرف اصلی قرص ملاتونین خراب شد، آن را در یک ظرف در بسته و خشک نگهداری کنید.
• قرص ملاتونین را در یخچال یا فریزر نگهداری نکنید.

بهترین زمان مصرف قرص ملاتونین

مدت زمان اثر در بدن توسط این دارو حدود 20 تا 40 دقیقه است، بنابراین بهترین زمان مصرف قرص ملاتونین 30 دقیقه تا 1 ساعت قبل از خواب است. اگر قرص ملاتونین را خیلی زود قبل از خواب مصرف کنید، ممکن است باعث خواب‌آلودگی در طول روز شود. همچنین اگر قرص ملاتونین را خیلی دیر قبل از خواب مصرف کنید، ممکن است تأثیری بر خواب نداشته باشد.

در برخی موارد، ممکن است پزشک مصرف قرص ملاتونین را در زمان دیگری از روز تجویز کند. به‌عنوان مثال، اگر دچار اختلال جت لگ هستید، ممکن است پزشک توصیه کند که این دارو را در طول روز مصرف کنید تا به تنظیم ساعت خواب شما کمک کند.

موارد احتیاط در مصرف ملاتونین

اگرچه این دارو بدون نسخه نیز در دسترس است، اما نباید عوارض جانی و موارد احتیاط مصرف آن را نادیده بگیرید. برخی از مواد احتیاط در مصرف قرص ملاتونین عبارتنداز:

• مشکلات پزشکی: اگر مبتلا به بیماری خاصی مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت یا اختلالات تیروئید هستید، قبل از مصرف ملاتونین با پزشک مشورت کنید.
• تداخلات دارویی: ملاتونین ممکن است با برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد انعقاد خون تداخل داشته باشد. اگر داروی دیگری مصرف می‌کنید، قبل از مصرف ملاتونین با پزشک خود مشورت کنید.

ملاتونین در بارداری و شیردهی

بیشتر مکمل‌های غذایی مانند ملاتونین در زنان باردار، در دوران شیردهی یا در کودکان مورد مطالعه قرار نگرفته است. اگر باردار هستید، شیر می‌دهید، یا در نظر دارید از این دارو در کودکان زیر 18 سال استفاده کنید، قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید. 

اگر سوالی درخصوص استفاده از این دارو دارید، می‌توانید با استفاده از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر نسبت به گرفتن وقت پزشک متخصص اقدام کنید.

عوارض جانبی داروی ملاتونین

ملاتونین به صورت خوراکی در مقادیر مناسب به‌طورکلی بی­‌خطر است؛ اما عوارض جانبی احتمالی داروی ملاتونین عبارتنداز: 

• سردرد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خواب‌آلودگی 

عوارض جانبی ملاتونین کمتر رایج ممکن است شامل احساس کوتاه مدت افسردگی، لرزش خفیف، اضطراب خفیف، گرفتگی عضلات شکم، تحریک‌پذیری، کاهش هوشیاری، گیجی یا سرگردانی باشد.

از آنجایی که ملاتونین می‌تواند باعث خواب‌آلودگی در طول روز شود، به مدت پنج ساعت پس از مصرف مکمل، از رانندگی خودداری کرده و با ماشین­‌آلاتی که نیاز به هوشیاری کامل دارند کار نکنید. 

نکته مهم دیگر این است که اگر بیماری خود‌ایمنی دارید نباید از داروی ملاتونین استفاده کنید. 

اثر نکردن قرص ملاتونین در اثر مصرف زیادازحد نیز یکی از عوارض جانبی مصرف ملاتونین و عادت کردن بدن به آن است. 

تداخلات دارویی ملاتونین

داروی ملاتونین ممکن است با داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت، گیاهان و مکمل‌­ها تداخل داشته باشد. این نوع داروها باعث کاهش لخته‌ شدن خون می‌­شوند؛ درنتیجه استفاده ترکیبی با ملاتونین ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.

همچنین داروی ملاتونین ممکن است اثرات داروهای ضدتشنج را مهار کند و دفعات تشنج را به‌ویژه در کودکان مبتلا به ناتوانی­‌های عصبی افزایش دهد. از دیگر تداخلات دارویی ملاتونین باید به موارد زیر اشاره کرد:

• ملاتونین ممکن است فشار خون را در افرادی که داروهای فشار خون مصرف می­‌کنند بدتر کند.
• استفاده از ملاتونین با داروهای تضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS) ممکن است یک اثر آرام‌بخش افزایشی ایجاد کند.
• داروی ملاتونین ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد. بنابراین اگر از داروهای دیابت استفاده می‌‌کنید، قبل از استفاده از ملاتونین با پزشک خود صحبت کنید.
• استفاده از داروهای ضدبارداری همراه با ملاتونین ممکن است باعث ایجاد اثر آرام‌بخش و افزایش عوارض جانبی احتمالی شود. درصورت مصرف داروهایی مانند دیازپام (والیوم، والتوکو و سایرین) ملاتونین را با احتیاط مصرف کنید.
• فلووکسامین یا لووکس (برای درمان اختلال وسواس فکری استفاده می­‌شود) می‌­تواند سطح ملاتونین را افزایش داده و باعث خواب‌آلودگی بیش‌ازحد شود.
• ملاتونین می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را تحریک کرده و با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تداخل ایجاد کند.

مصرف ملاتونین با مشروب و مواد مخدر خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.

برای خرید انواع مکمل‌های دارویی و ملاتونین، روی عکس زیر بزنید:

مکمل دارویی

افزایش سلامت عمومی و ایمنی بدن با مکمل‌های دارویی

مشاهده محصولات

قیمت ملاتونین

قیمت این دارو بسته به دوز، نوع محصول، برند سازنده و ملاتونین ایرانی یا خارجی متفاوت است. به‌طورکلی، قیمت ملاتونین در ایران در حدود 20 هزار تومان برای هر 30 عدد قرص 3 میلی گرمی است.

اختلال خواب چیست؟

زمانی که پایین بودن کیفیت خواب منجر به اختلال در عملکرد یا خواب‌آلودگی مفرط شود، اصطلاحا اختلال خواب پیش آمده است. بی‌خوابی که به معنای واقعی کلمه “ناتوانی در خواب” است، می‌تواند علل مختلفی داشته باشد.

شایع‌­ترین اختلال خواب همین نوع از بی‌خوابی است که بین 6 تا 12 درصد از جمعیت بزرگسال از آن رنج می‌­برند. علاوه‌بر جمعیت بزرگسال، مشکلات در شروع و حفظ خواب در کودکان نیز بسیار شایع است که حدود 15 تا 25 درصد از این جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌­دهد.

از تاثیر قرص ملاتونین بر خواب بهترین بهره را ببرید

به‌طور طبیعی بدن ملاتونین کافی برای نیازهای عمومی خود تولید می‌­کند. بااین‌حال، شواهد نشان می‌دهد که مکمل‌­های ملاتونین کیفیت خواب را تقویت می­‌کنند و برای استفاده کوتاه‌مدت بی­‌خطر هستند.

ملاتونین را می­‌توان برای درمان تاخیر در فاز خواب و اختلالات ریتم شبانه‌­روزی خواب در نابینایان استفاده و تا حدودی بی‌خوابی را تسکین داد. با ملاتونین مانند هر قرص خواب­‌ دیگری رفتار کنید و تحت نظر پزشک از آن استفاده کنید.

اگر در مورد مصرف داروی ملاتونین و تاثیر آن بر بدن سوالات بیشتری دارید با پزشک خود صحبت کنید. در انتها اگر سوالی دارید، می‌توانید از ما بپرسید.

سوالات متداول

ملاتونین برای درمان چه بیماری‌ها و مشکلاتی مصرف می‌شود؟

این دارو برای درمان و بهبود اختلالات حفیف و شدید خواب مثل بی‌خوابی، پرخوابی، جت لگ، اختلال تاخیر در فاز خواب و موارد دیگر کاربرد دارد.

قرص ملاتونین 3 برای چیست؟

ملاتونین 3 میلی‌گرم معمولا برای افراد مسن، زنان باردار یا شیرده و افرادی که دارای مشکلات پزشکی خاصی هستند تجویز می‌شود.

آیا ملاتونین اعتیاد آور است؟

ملاتونین اعتیاد آور نیست، اثر روانگردانی نداشته و به ایجاد وابستگی نمی‌انجامد. بااین‌حال، برخی از افراد ممکن است درصورت قطع مصرف ملاتونین، دچار علائم ترک مانند بی‌خوابی، سرگیجه و سردرد شوند.

آیا ملاتونین در بارداری و شیردهی هم تجویز می‌شود؟

خیر. این دارو برای زنان باردار و شیرده تجویز نمی‌شود. اگرچه مطالعات نشان داده که ملاتونین در بارداری و شیردهی بی‌خطر است، اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ملاتونین را برای استفاده در بارداری و شیردهی تأیید نکرده است.