یکی از رفتارهای طبیعی کودک برای مقابله با استرس، گرسنگی و احساسات منفی، مکیدن انگشت دست است. اختلال مکیدن انگشت معمولا از دوران نوزادی شروع می‌شود و تا سن 3 یا 4 سالگی طبیعی است. بعد از آن، در صورت ادامه‌دار شدن این عادت تا 6 یا 7 سالگی یا بروز نشانه‌هایی مثل تغییر شکل فک و دندان‌ها، مشورت با روانشناس یا پزشک متخصص برای درمان این اختلال ضروری است. درمان مکیدن انگشت شست با استفاده از راهکارهای شناسایی دلایل این رفتار، استفاده از مشوق‌ها، جایگزینی فعالیت‌های سرگرم‌کننده و آموزش غیرمستقیم امکان‌پذیر است.
برای آشنایی با مکیدن انگشت دست در کودکان و بزرگسالان، عوارض و روش‌های ترک آن، تا انتهای این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشید.
هم‌چنین، می‌توانید سوال خود را در بخش کامنت‌ها بپرسید، تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
اختلال مکیدن انگشت چیست؟
مکیدن انگشت شست در کودکان خردسال و نوزادان یک رفتار طبیعی و آرامش‌بخش است. این رفتار به آنها کمک می‌کند با احساسات منفی، گرسنگی و استرس مقابله کنند. اختلال مکیدن انگشت معمولا در سال‌های اولیه کودکی، معمولا بین 2 تا 4 سالگی، خودبه‌خود برطرف می‌شود. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است به یک عادت طولانی‌مدت تبدیل شود که در این صورت می‌تواند بر رشد دندان‌ها و تکلم کودک تاثیر بگذارد. دلایل اصلی مکیدن انگشت شست شامل نیاز به آرامش، مقابله با استرس و حتی دلایل روانی است. برای ترک این اختلال، شناخت علت اصلی آن و استفاده از روش‌های مناسب مانند جایگزینی رفتارهای مثبت، ایجاد محیط آرام و کمک گرفتن از دکتر مشاور کودک می‌تواند بسیار موثر باشد.
مکیدن انگشت شست نوزادان و کودکان چه علتی دارد؟
اختلال مکیدن انگشت در نوزادان و کودکان خردسال یک رفتار طبیعی و غریزی است که از دوران جنینی آغاز می‌شود. این رفتار به عنوان یک مکانیسم تسکین‌دهنده نیز عمل می‌کند. نوزادان و کودکان با مکیدن انگشت، آرام می‌شوند و خود را برای خواب آماده می‌کنند. دلایل اصلی این عادت، جستجوی آرامش، مقابله با استرس و احساس ناامنی است. مکیدن پستانک در کودکان نیز به همین دلیل انجام می شود.
به گزارش مجله Care،
هنگامی که سیستم عصبی کودک در حال رشد است، ورودی‌های حسی زیادی در ناحیه دهان و زبان دریافت می‌شود که می‌تواند با مکیدن انگشت در نوزادان آرام شود.
مکیدن انگشت شست نوزاد و کودک در سنین مختلف دلایل متفاوتی دارد که در جدول زیر به آنها می‌پردازیم.
علل مکیدن انگشت در سنین مختلف | |
| علت انگشت خوردن نوزاد سه‌ماهه | نیاز به آرامش کشف بدن خود مراحل رشد دندان |
| علت انگشت خوردن کودک سه‌ساله | رفع استرس عادت باقی مانده از نوزادی تقلید از سایرین ناهنجاری‌های دندانی یا فکی |
| علت انگشت خوردن کودک پنج‌ساله | نیاز به امنیت و راحتی از روی عادت عوامل محیطی مشکلات دندان و دهان |
| علت انگشت خوردن کودک هفت‌ساله | عدم توانایی در مقابله با احساسات عادات دهانی نادرست مشکلات دهان و دندان |
علت مکیدن انگشت دست در کودک و نوزاد می‌تواند دلایل روانی نیز باشد. دلایل روانی مکیدن انگشت شامل احساس ناامنی، استرس و اضطراب، کمبود توجه و مشکلات عاطفی می‌شود.
مکیدن انگشت دست در بزرگسالان چه علتی دارد؟
مکیدن انگشت دست تنها یک اختلال مختص کودکان و نوزادان نیست. علت مکیدن انگشت دست در بزرگسالان، ترس، اضطراب یا استرسی است که به دلیل مشکلات و آسیب‌های روانی در کودکی به آنها وارد شده است. اصلی‌ترین دلایل مکیدن انگشت شست در بزرگسالان، شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش استرس و اضطراب؛ بسیاری از بزرگسالان به این رفتار به عنوان یک مکانیزم تسکین‌دهنده برای کاهش اضطراب و استرس روی می‌آورند.
- آسیب‌های روانی دوران کودکی؛ برخی افراد ممکن است در دوران کودکی دچار آسیب‌های روانی شده باشند. مکیدن انگشت در آنها به عنوان یک روش برای مقابله با این تجربیات منفی باقی مانده است.
- عادت غیرارادی؛ مکیدن انگشت دست ممکن است به یک عادت غیرارادی تبدیل شود که فرد حتی بدون فکر کردن به آن، به‌طورمکرر آن را انجام می‌دهد. این عدت ممکن است در مواقع خستگی یا فشار روانی بیش‌تر شود.
مکیدن انگشت در بزرگسالان در اغلب موارد به مسائل روانی و عاطفی مرتبط است.
مکیدن انگشت نوزادان و کودکان تا چه سنی عادی است؟
اکثر کودکان به‌طورطبیعی و بدون نیاز به مداخله، بین ۶ تا ۷ ماهگی یا ۲ تا ۴ سالگی عادت مکیدن انگشت را کنار می‌گذارند. البته ممکن است در شرایط استرس‌زا این عادت مجددا ظاهر شود. بسیاری از متخصصان معتقدند تا قبل از ۵ سالگی فشار آوردن به کودک برای ترک این عادت ضروری نیست. علت این است که کودک معمولا این رفتار را بعد از 5 سالگی به‌طور خودکار متوقف می‌کند.
خوردن دست در نوزادان و کودکان چه عوارضی دارد؟
تاثیر مکیدن انگشت بر رشد دهان شامل تغییر شکل دندان‌ها، تغییر شکل فک، مشکلات گفتاری و تنفسی است. مکیدن انگشت در نوزادان و کودکان باعث بروز عوارضی شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییر شکل دندان یکی از مهم‌ترین عوارض مکیدن انگشت دست است. در واقع مکیدن انگشت شست در طولانی مدت باعث می‌شود، دندان‌های جلو به سمت بیرون فک حرکت کنند و باعث تغییر صورت شوند.
- ایجاد فاصله بین دندان‌های فک بالا و پایین، به‌طوری‌که زبان می‌تواند از بین آنها عبور کند.
- اگر کودک تا سنین پیش دبستانی هنوز عادت مکیدن انگشت را داشته باشد، دندان‌ها از حالت طبیعی خارج می‌شوند. این مسئله باعث ایجاد اختلال در ادای صحیح کلمات و مشکلات گفتاری می‌شود.
- مکیدن انگشت دست می‌تواند باعث وضعیت غیرطبیعی زبان در حال استراحت شود.
- قدرت زبان به مرور زمان و در اثر مکیدن طولانی مدت دست، ضعیف می‌شود.
علاوه‌بر موارد بالا، مکیدن انگشت دست می‌تواند باعث انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها به دهان و بدن نیز شود. در صورت تداوم این عادت تا 4 سالگی، بروز مشکل در دندان‌ها یا فک و مشکلات گفتاری، می‌توانید برای بررسی بیش‌تر به دکتر کودکان مراجعه کنید. پزشک متخصص بعد از بررسی‌های لازم، درصورت‌نیاز شما را به مشاور ارجاع می‌دهد. هنگام مراجعه به متخصص اطفال می‌توانید برای یافتن پاسخ سوال تخصص اطفال چیست نیز از او مشاوره بگیرید.
روش‌های موثر در ترک مکیدن انگشت دست کودکان شامل چه مواردی است؟
بیش‌تر کودکان، عادت مکیدن انگشت شست را قبل از ورود به پیش‌دبستانی یا مدرسه کنار می‌گذراند. اما دربرخی‌موارد، ترک این عادت نیاز به مداخله و کمک والدین دارد. مهم‌ترین راهکارهای ترک اختلال مکیدن انگشت، شامل موارد زیر می‌شود:
گفت‌وگوی صمیمانه با کودک برای ترک مکیدن انگشت دست
به جای سرزنش، با کودک درباره دلیل مکیدن انگشتش صحبت کنید. شاید روی آوردن به این مشکل از ترس یا اضطراب باشد. دراین‌صورت، با آرامش او را در آغوش بگیرید و با او بازی کنید. با هم تمرین تنفس عمیق انجام دهید تا کودک آرام شود.
آموزش غیرمستقیم برای کمک به ترک مکیدن انگشت شست
با استفاده از فیلم‌های کارتونی و کتاب‌های کودک، می‌توانید به طور غیرمستقیم به کودک‌تان کمک کنید عواقب بد عادتش را بفهمد. هنگام تماشای این برنامه‌ها، با کودک صحبت کنید و به او بگویید که این عادت می‌تواند باعث ایجاد چه مشکلاتی در سلامتی او شود.
توجه به الگوی مکیدن انگشت دست برای ترک اختلال مکیدن انگشت
اگر کودک قبل از خواب انگشتش را می‌مکد، به دنبال راه‌های آرامش‌بخش دیگری مانند در آغوش گرفتن او باشید. اگر در مواقع اضطراب این کار را می‌کند، تکنیک‌های آرامش‌بخشی مثل موسیقی آرام، مدیتیشن کودکانه یا یوگا را امتحان کنید. با پیدا کردن جایگزین‌های مناسب، می‌توانید به کودک کمک کنید تا به روش‌های سالم‌تری به آرامش برسد.
تشویق کودک یکی از روش های کمک به ترک مکیدن انگشت شست
با کشیدن یک جدول، هر بار که کودک از مکیدن انگشت دست خود صرف‌نظر کرد، به او ستاره بدهید. وقتی تعداد ستاره‌ها زیاد شد، با دادن جایزه‌ای بزرگ‌تر، او را تشویق کنید که این عادت را برای همیشه ترک کند.
ترک مکیدن انگشت شست با استفاده از دستکش یا گارد محافظ انگشت
استفاده از دستکش مخصوص یا گارد محافظ انگشت نیز یکی از روش‌های ترک خوردن دست در کودک است. هم‌چنین، ابزار ارتودنسی مخصوصی نیز وجود دارد که با قرار گرفتن در دهان، از مکیدن انگشت توسط کودکان جلوگیری می‌کند.
ترک اختلال مکیدن انگشت با وضع قوانین و مقررات
برای کودکان بزرگ‌تر، یک گفتگوی صمیمانه و صریح درباره عواقب مکیدن انگشت و راه‌های جایگزین بسیار موثر است. تعیین قوانین مشخص، مانند محدود کردن مکیدن انگشت به زمان‌های خاصی از روز، می‌تواند به کودک کمک کند تا این عادت را مدیریت کند. با گذشت زمان، می‌توانید با همکاری کودک، برنامه‌ای برای کاهش تدریجی و نهایی حذف این عادت تنظیم کنید.
شبیه‌سازی موقعیت هنگام بازی برای ترک مکیدن انگشت دست
شرایط کودک و اختلال مکیدن انگشت را با استفاده از اسباب بازی‌های مورد علاقه او و در حین بازی، شبیه‌سازی کنید. در این مدت، می‌توانید عوارض مکیدن انگشت را برای او به زبان کودکانه توضیح دهید.
مشاوره با پزشک برای ترک اختلال مکیدن انگشت
درصورت‌نیاز، می‌توانید برای مقابله با اختلال مکیدن انگشت دست در کودک خود، به دکتر کودکان یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علت‌های بروز این عادت، می‌تواند بهترین راهکار درمانی را پیشنهاد دهد.
روش‌های اشتباه ترک انگشت مکیدن کودک شامل چه مواردی می‌شود؟
استفاده از لاک تلخ یکی از روش‌های مقابله با اختلال مکیدن انگشت دست است. اگرچه ممکن است این روش به‌عنوان یک یادآور برای ترک مکیدن انگشت موثر باشد، اما اغلب پزشکان آن را توصیه نمی‌کنند. علاوه‌براین، فشار و تنبیه، استفاده از مواد غذایی بدبو، تند یا تلخ و توجه بیش‌ازحد به ترک این عادت می‌تواند تاثیر عکس داشته باشد. استفاده از روش‌های حمایتی و تشویقی برای ترک عادت مکیدن انگشت شست، بهترین نتیجه را خواهد داشت.
چگونه می‌توان از خوردن دست در نوزاد و کودک جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از مکیدن انگشت دست در نوزاد و کودک خود می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
عوامل زمینه‌ای مکیدن انگشت دست را شناسایی کنید
گاهی کودک در پاسخ به استرس و برای رسیدن به آرامش انگشت خود را می‌مکد. بنابراین، بهتر راه درمان این است که ابتدا علت آن را بشناسید. در‌این‌شرایط، می‌توانید برای درمان این اختلال، کودک خود را بغل کنید و یا از کلماتی برای ایجاد آرامش و اطمینان‌خاطر استفاده کنید. فشار دادن بالش یا اسباب‌بازی‌های کودک نیز می‌تواند به او در رها شدن از استرس کمک کند. اگر دلیل مکیدن انگشت، گرسنگی یا خستگی است، باید کودک را بخوابانید و یک برنامه غذایی منظم برای او در نظر بگیرید.
از عوامل سرگرم کردن و حواس‌پرتی مختلف استفاده کنید
گاهی نیز با سرگرم کردن کودک می‌توانید برای درمان اختلال مکیدن انگشت کودکان استفاده کنید. بازی با اسباب بازی‌ها یا در آغوش کشیدن او می‌تواند حواسش را از مکیدن انگشت پرت کند.
سعی کنید صبور باشید
اگر کودک احساس کند که برای ترک مکیدن انگشت شست دارید به او فشار می‌آوردید، عصبانی می‌شود. این شرایط می‌تواند باعث این شود که کودک عادت مکیدن را ادامه دهد.
چه زمانی برای پیشگیری از مکیدن انگشت باید به دکتر مراجعه کرد؟
درصورتی‌که کودک بعد از 3 یا 4 سالگی به طور شدید و مکرر انگشت خود را می‌مکد باید به پزشک مراجعه کنید. هم‌چنین، ادامه‌دار بودن عادت مکیدن انگشت شست تا 5 یا 6 سالگی نیز نشانه‌ای از نیاز به مراجعه به دکتر کودکان است. روش‌های درمان مکیدن انگشت دست، بسته به علت ایجاد آن و مدت زمانی که کودک با آن درگیر است، می‌تواند متفاوت باشد. مراجعه به دکتر مشاور کودک یا روانپزشک نیز برای درمان علل روانی اختلال مکیدن انگشت، یکی از روش‌های درمان است. درصورتی‌که نگران تاثیر این عادت بر روی دندان‌های کودک هستید، می‌توانید به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید.
برای ثبت نوبت بهترین دکتر با تخصص‌های مرتبط با درمان مکیدن انگشت دست کودک، به پلتفرم آنلاین و سلامتی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
hopkinsmedicine.org
mayoclinic.org
healthline.com
webmd.com
سوالات متداول مکیدن انگشت دست
مکیدن انگشت نوزاد نشانه‌ای طبیعی و غریزی است که معمولا به عنوان ابراز گرسنگی، نیاز به آرامش یا خواب‌آلودگی تفسیر می‌شود. این رفتار در نوزادان به تسکین اضطراب و شناسایی اندام‌ها کمک می‌کند و معمولا تا سن ۲ تا ۴ سالگی کاهش پیدا می‌کند.
یکی از روش‌های جلوگیری از خوردن دست کودکان استفاده از لاک تلخ است. اما برخی از کارشناسان این روش را توصیه نمی‌کنند. می‌توان گفت این روش بهترین راه برای ترک خوردن انگشت نیست. استفاده از روش‌های حمایتی معمولا نتیجه بهتری برای ترک مکیدن انگشت دارد.
این روش نیز به دلیل داشتن جنبه تنبیهی برای ترک انگشت خوردن مناسب نیست. به‌جای آن، حواس کودک را با بازی کردن و تشویق کردن از انجام این عادت پرت کنید.
مکیدن انگشت در کودکان معمولا از نوزادی آغاز می‌شود و تا سن 2 تا 4 سالگی طبیعی است. این عادت ممکن است تا 6 یا 7 سالگی ادامه پیدا کند، اما بعد از این سن باید به مرور کمتر شود.
بله، اگر این عادت بعد از سنین پیش‌دبستانی ادامه پیدا کند، ممکن است باعث مشکلات دندانی مانند تغییر شکل فک و دندان‌ها شود.
