بیماری پارکینسون و علت و علائم آن را بهتر بشناسیم

پارکینسون چه علائمی دارد؟ آیا پارکینسون قابل درمان است؟ در این مقاله به بررسی کامل بیماری پارکینسون می‌پردازیم. برای یافتن پاسخ تمام سوالات خود در مورد بیماری پارکینسون در ادامه با ما همراه باشید.

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یا به صورت مخفف (PD) یک بیماری عصبی پیش‌رونده است. پارکینسون معمولاً با ایجاد مشکلات حرکتی بروز کرده و به مرور پیشرفت می‌کند.

منظور از پیش‌رونده بودن پارکینسون این است که به مرور زمان علائم این بیماری بیشتر و بدتر می‌شود. بیماری پارکینسون یک اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است که بر جنبش و حرکت بدن تأثیر می‌گذارد.

در بیماری پارکینسون پیام‌هایی که در ارتباط با شیوه و زمان حرکت بدن هستند، از مغز آهسته‌تر فرستاده می‌شوند که سبب می‌شود، شخص مبتلا قادر به شروع و کنترل حرکاتش به صورت طبیعی نباشد.

پارکینسون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب محسوب می‌شود.

پیشرفت بیماری پارکینسون

بعد از بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون شایع‌ترین بیماری مخرب اعصاب به حساب می‌آید. این بیماری، یک بیماری مزمن و همیشه در حال پیشرفت است.

علائم و نشانه‌های پارکینسون

علائم پارکینسون از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. لرزش‌های بدن از رایج‌ترین علائم پارکینسون هستند؛ اما این بیماری معمولاً سبب سفتی یا کاهش حرکت می‌شود.

علائم پارکینسون در مراحل اولیه بیماری ملایم و بیشتر اوقات در یک سمت بدن دیده می‌شود و گاه حتی احتیاج به درمان پزشکی ندارد. گاهی اوقات علائم پارکینسون با یک لرزش ناگهانی قابل توجه تنها در یک دست شروع می‌شود.

گفتنی است ریزش آب دهان یکی از علائم شایع بیماری پارکینسون است که به دلیل کاهش کنترل عضلات دهان و بلع رخ می‌دهد.

با مرور زمان علائم اولیه بدتر و وخیم‌تر می‌شوند. یک رعشه ملایم تبدیل به یک ارتعاش مزاحم و ملموس می‌شود.

شایع‌ترین علائم پارکینسون عبارت‌اند از:

• لرزش به خصوص در حالتی که اندام‌ها حرکتی ندارند
•  سفتی عضلانی و كندی حركت در كل بدن
•  راه رفتن نامتناسب به حالتی كه پاها به زمین كشیده می‌شوند و فاصله پاها از هم بیشتر از حالت طبیعی است.
• قامت خمیده
• از بین رفتن حالت چهره
•  تغییرات صدا و ضعیف و بم شدن آن
•  اختلال بلع، آب‌ریزش دهان

اگر خود یا نزدیکانتان این علائم را دارند به دکتر پارکینسون مراجعه کنید.

توانایی ذهنی تا مراحل پیشرفته پارکینسون بدون تغییر می‌ماند. در مراحل پیشرفته بیماری توانایی ذهنی فرد به آهستگی كاهش می‌یابد و بیمار دچار افسردگی و خشم می‌شود.

علت ابتلا به بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون ناشناخته است؛ اما این بیماری نتیجه از بین رفتن یا ضعیف شدن و لطمه خوردن سلول‌های عصبی در مغز میانی است.

سلول‌های عصبی ماده‌ای به نام دوپامین، ترشح می‌کنند. دوپامین پیام‌های عصبی را از مغز میانی به بخش دیگری از مغر به نام کارپوس استراتوم می‌برد. این پیام‌ها به حرکت بدن تعادل می‌بخشند.

وقتی سلول‌های ترشح کننده دوپامین در مغز میانی می‌میرند، مراکز دیگر کنترل کننده حرکات بدن نامنظم کار می‌کنند. اختلالات مراکز کنترل بدن در مغز باعث به وجود آمدن علائم پارکینسون می‌شود.

اگر ۸۰ درصد سلول‌های ترشح کننده دوپامین از بین بروند، نشانه‌های پارکینسون پدیدار می‌شود.

برخی از عواملی که به نظر می‌رسد در ابتلا به بیماری پارکینسون نقش داشته باشند:

عوامل ژنتیکی: محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را کشف کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. تغییرات ژن خاص به نظر می‌رسد افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد.

عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد؛ اما درصد احتمال آن پایین است.

از دیگر مواردی که می‌تواند علت بیماری پارکینسون باشد؛ می‌توان به افزایش سن، مصرف برخی داروهای خاص، آسیب مغزی، تومورهای مغزی، آنسفالیت پس از آنفلوانزا، عفونت با ویروس‌های دارای رشد آهسته یا مسمومیت با مونواکسیدکربن را نام برد.

مراحل پیشرفت بیماری پارکینسون

با توجه به بررسی‌های بالینی بیماران مبتلا به پارکینسون، پیشرفت این بیماری در 5 مرحله صورت می‌گیرد. این طبقه‌بندی و آشنایی با این مراحل، به پزشکان کمک می‌کند تا متوجه شوند که بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد تا درمان‌های لازم را تجویز کنند. مراحل بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:

مرحله اول

مراحل اولیه بیماری پارکینسون به‌صورت عمده شامل بروز و شناسایی اولیه علائم بیماری است. در مرحله اول اغلب نشانه‌های کمی از بیماری مشاهده می‌شود که معمولا در بین بیماران، لرزش یکی از دست‌ها یا پاها بسیار رایج است. 

در این مرحله، ممکن است عدم تعادل خفیف در راه رفتن یا ایستادن بیمار وجود داشته باشد یا در برخی مواقع حالات چهره و صورت او تغییر کند. این نشانه‌ها معمولا موجب اختلال در زندگی روزانه فرد نمی‌شوند. اما بهتر است که سریعا توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب تشخیص داده و درمان آغاز شود.

مرحله دوم

در مرحله دوم رشد پارکینسون، علائم بیماری شدت بیشتری پیدا می‌کند. ورود به این مرحله متناسب با شرایط جسمی و روحی بیمار ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد. بنابراین، توجه به وضعیت بیمار و دارودرمانی در مرحله نخست و این مرحله بسیار لازم و حیاتی است.

افزایش شدت نشانه‌ها به‌صورت سفت شدن عضلات دو طرف بدن در قسمت دست‌ها یا پاها، ایجاد مشکل در تکلم و حفظ تعادل بدن هنگام ایستادن، بعضی از علائم مرحله دوم پارکینسون به شمار می‌روند. در این مرحله نیز با کنترل بیماری، فرد می‌تواند به انجام کارهای روزانه خود ادامه دهد.

مرحله سوم

مرحله سوم پیشرفت بیماری، مرحله میانی رشد پارکینسون به شمار می‌رود. در این مرحله شدت علائم مرحله دوم بیشتر می‌شود. همچنین نشانه‌های دیگری مثل عدم تعادل هنگام انجام کارهای روزانه، واکنش‌های کند و آرام نسبت به اتفاقات محیطی نیز دیده شده و به‌طورکلی حرکات بیمار بسیار کند می‌شود. 

بهتر است علاوه بر دارودرمانی از فیزیوتراپی نیز در این مرحله استفاده شود. در مرحله سوم پارکینسون، بیمار نیاز به کمک و توجه بیشتری برای انجام کارهای شخصی مثل لباس پوشیدن، راه رفتن و غذا پختن دارد.

مرحله چهارم

مرحله چهارم و پنجم از مراحل آخر بیماری پارکینسون محسوب می‌شوند. در مرحله چهارم، خشکی عضلات و کند شدن حرکات بدنی افزایش می‌یابد و در مواردی ممکن است شدت لرزش بدن کاهش یابد. اما با این وجود راه رفتن و حفظ تعادل بدن بسیار سخت است. 

توصیه می‌شود در این مرحله از رشد بیماری، همواره فردی در کنار بیمار باشد تا در انجام کارهای روزانه به او کمک کند. همچنین ادامه جلسات فیزیوتراپی و استفاده از واکر هنگام راه رفتن می‌تواند مفید باشد.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنم؟

 چهار مورد از علائم پارکینسون که در مراحل اولیه بیماری رایج است عبارتند از:

• ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت)
• آرام شدن حرکت (برادیکینسیا Bradykinesia)
• سختی حرکت و خشک شدن دست و پا یا بدن
• تعادل ضعیف

در حالتی که دو یا تعداد بیشتری از این علائم را در خود یا اطرافیانتان می‌بینید؛ به خصوص وقتی که نشانه‌ها در یک سمت بدن بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود، حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

اگر شما یا یکی از اطرافیانتان به این بیماری مبتلا شده‌اید، نگران نباشید، با مصرف دارو و انجام روش‌های درمانی جدید می‌توان علائم پارکینسون را کاهش داد و روند طبیعی زندگی را در پیش گرفت.

تشخیص و ارزیابی بیماری پارکینسون

بیمار ممکن است در اوایل، بیماری را با لرزش دست و پا یا با ضعیف شدن حرکت احساس کند و دریابد که انجام هر کاری بیشتر از حد معمول طول می‌کشد.

گاهی سختی و خشک شدن حرکت دست و ضعف تعادل را تجربه می‌کند. اولین علائم پارکینسون مجموعه‌ای متفاوت از ارتعاش، برادیکینسیا، سفت شدن عضلات و تعادل ضعیف هستند.

حدود ۱۵ درصد مبتلایان به پارکینسون پیش از ۵۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند. شیوع این بیماری با افزایش سن، زیاد می‌شود.

چه افرادی در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار دارند؟

ابتلا به بیماری پارکینسون در بعضی افراد یا تحت بعضی شرایط خاص با احتمال بیشتری مواجه است.

برخی از عوامل خطر ابتلا به پارکینسون عبارتند از:

• سن: بـا افزایش سن میزان دوپامین و تعداد گیرنده‌های آن در مغز کاهش می‌یابد. معمولاً این بیماری در حدود سن ۶۰ سالگی یا بیشتر ایجاد می‌شود.

• وراثت: داشتن یک فرد نزدیک با بیماری پارکینسون، شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

• جنسیت: مردان بیشتر از زنان به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند.

• عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم مانند: علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها ممکن است خطر بیماری پارکینسون را کمی افزایش دهد.

برخی بیماری‌ها مانند پسوریازیس نیز احتمال مبتلا شدن به پارکینسون را بالا می‌برند.

عوارض جانبی بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون اغلب با مشکلاتی همراه است که ممکن است قابل درمان باشند.

تعدادی از مهم‌ترین عوارض جانبی پارکینسون عبارتند از:

•  زوال عقل و مشکلات فکر کردن:

مشکلات شناختی (دمانس) و مشکلات تفکر معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون رخ می‌دهد. چنین مشکلات شناختی به داروها پاسخ نمی‌دهد.

• افسردگی و تغییرات عاطفی:

ممکن است گاهی اوقات در مراحل اولیه پارکینسون بیمار افسردگی را تجربه کند. همچنین تجربه تغییرات احساسی دیگر مانند ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه نیز ممکن است.

• مشکلات بلع:

با پیشرفت بیماری ممکن است بیمار مبتلا به پارکینسون دچار مشکلاتی در بلع شود.

• مشکلات جویدن و خوردن:

بیماری پارکینسون در مرحلۀ بعدی بر ماهیچه‌های دهان تأثیر می‌گذارد و باعث سختی جویدن می‌شود. این عارضه می‌تواند منجر به خفگی و سو تغذیه شود.

• مشکلات و اختلالات خواب:

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب مشکلات خواب دارند، از جمله بیدار شدن از خواب در طول شب، بیدار شدن از خواب یا خوابیدن در طول روز.

• مشکلات مثانه:

بیماری پارکینسون ممکن است باعث مشکلات مثانه، از جمله عدم توانایی کنترل ادرار و یا مشکل تکرر ادرار شود.

• یبوست:

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، عمدتاً به علت مصرف دارو و مشکلات در بلع و جویدن غذا، درگیر یبوست می‌شوند.

• تغییرات فشار خون:

بیمار ممکن است به علت کاهش ناگهانی فشار خون (هیپوتانسیون ارتواسپتیک) احساس سرگیجه یا سرگیجه داشته باشد.

• اختلالات بویایی که مقاله اختلال بویایی بیشتر در مورد آن توضیح داده‌ایم.
• خستگی
• درد
• افتادن و بروز شكستگی استخوان‌ها

پیشگیری از بیماری پارکینسون

از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است، راه‌های جلوگیری از این بیماری نیز یک رمز و راز باقی مانده است.

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که تمرین هوازی منظم می‌تواند خطر بیماری پارکینسون را کاهش دهد.

برخی تحقیقات دیگر نشان داده است افرادی که کافئین مصرف می‌کنند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون در آنها کمتر از کسانی است که نوشیدنی‌های کافئین‌دار نمی‌نوشند. با این حال، هنوز معلوم نیست که آیا کافئین در مقابل پارکینسون محافظت می‌کند یا به روش دیگری مرتبط است.

در حال حاضر شواهد کافی برای پیشنهاد نوشیدن نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای محافظت در برابر پارکینسون وجود ندارد.

انواع روش‌های درمان بیماری پارکینسون

در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد اما تعدادی از روش‌های دارویی، درمانی و جراحی برای بهبود علائم پارکینسون وجود دارد.

اگرچه بیماری پارکینسون نمی‌تواند درمان شود، داروها ممکن است علائم پارکینسون را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. گاهی اوقات پزشک ممکن است عمل جراحی را انجام دهد تا برخی از مناطق مغز را تنظیم کرده و علائم این بیماری را کاهش دهد و آن‌ها را بهبود ببخشد.

عاقبت بیماری پارکینسون چیست؟

باتوجه‌به مراحل بیماری پارکینسون، این بیماری به‌تنهایی موجب مرگ افراد مبتلا نمی‌شود. بلکه علائم ناشی از آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگر مثل آسپیراسیون ریوی و زوال عقل شود. آسپیراسیون ریوی یا آسپیراسیون، زمانی رخ می‌دهد که ترشحات گلو یا سیستم گوارشی و اجسام صلب مانند یک دانه عدس، وارد مجاری تنفسی شده و موجب خفگی یا عفونت‌های سیستم تنفسی شود. 

این مشکلات به همراه خطر سقوط، زخم و شکستگی‌های ایجاد شده، می‌توانند باعث مرگ بیمار شوند. زیرا عموما در بیماران مبتلا به پارکینسون مشکلات حرکتی و بلع شایع است. به همین دلیل مراقبت‌های شبانه‌روزی و دقیق از بیماران پارکینسون که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، حیاتی است.

سخن آخر:

پارکینسون یکی از رایج‌ترین بیماری‌های عصبی است. این بیماری در ابتدا با علائم بسیار خفیف نمایان می‌شود و به تدریج با گذشت زمان پیشرفت می‌کند.

علت اصلی ابتلا به پارکینسون تاکنون کشف نشده است؛ اما بر اثر نابودی و مرگ سلول‌های عصبی در مغز میانی ما دچار پارکینسون می‌شویم.

لرزش بدن به ویژه در حالت استراحت از بارزترین علائم پارکینسون است.

بیماری پارکینسون درمان قطعی پزشکی ندارد، اما با دارو، کاردرمانی و فیزیوتراپی و در بعضی موارد جراحی روند رشد آن کاهش پیدا می‌کند و بعضی از علائم و نشانه‌های آن بهبود می‌یابند.

با توجه به اینکه بیماری پارکینسون در طول زمان پیشرفت می‌کند و علائم آن به مرور بدتر می‌شوند در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های اولیه پارکینسون که در متن مقاله به طور کامل به آن پرداختیم؛ در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

اگر شما یا یکی از اطرافیانتان به این بیماری مبتلا شده‌اید، تجربیات خود در مورد بیماری پارکینسون و نشانه‌ها و علائم آن را با ما و سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید.

در صورتی که بعد از خواندن این مقاله در مورد بیماری پارکینسون، علت، علائم و روش‌های تشخیص آن سوالی در ذهن شما باقی مانده؛ در قسمت نظرهای همین مطلب برای ما بنویسید.

پزشکان و کارشناسان دکتردکتر آماده پاسخ‌گویی به شما عزیزان هستند.

منابع:

healthline

mayoclinic