هر آن‌چه باید در مورد عفونت بیماران دیابتی بدانید

عفونت در بیماران دیابتی یک امر شایع است چرا که این بیماری ارگان‌های متعدد ایمنی بدن را نیز درگیر می‌کند.

در افراد دیابتی به دلیل اختلالاتی که در سیستم عصبی ایجاد می‌شود (نوروپاتی) همچنین کاهش تعداد و عملکرد گلبول‌های سفید که سلول‌های دفاعی بدن هستند و مخصوصا نوتروفیل‌ها که نوعی گلبول سفید هستند و در عفونت‌ها نقش اصلی را در دفاع از بدن دارند، بروز عفونت ‌ها بسیار بیشتر از سایر افراد است.

علاوه‌بر موارد ذکر شده اختلالات عروقی که در افراد دیابتی به مرور زمان ایجاد می‌شوند نیز مزید بر علت شده و ریسک عفونت را بالا می‌برند. ولی در بین عوامل ذکر شده تخریب سیستم عصبی مهم‌ترین نقش را در ایجاد عفونت ایفا می‌کنند زیرا در این شرایط فرد، آسیب‌های وارد شده به بدن خود را متوجه نمی شود و همین موضوع ریسک بروز عفونت را افزایش می‌دهد. آسیب عروقی (واسکولوپاتی) نه تنها موجب عفونت می‌شود بلکه به دلیل این‌که خونرسانی به محل را کاهش می‌دهد، سرعت ترمیم به شدت پایین می‌آید.

همچنین هایپرگلایسمی (بالا بودن قندخون) به خودی خود سبب تکثیر و رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌گردد. بسیاری عفونت‌های بسیار معمولی در افراد سالم ممکن است در افراد دیابتی تبدیل به یک معضل شوند زیرا عفونت‌ها، در افراد دیابتی شدیدتر و شایع‌تر از سایرین است به طوری که عفونت‌هایی که به طور کلی چندان شایع نیستند در افراد دیابتی شیوع نسبتا بالایی دارند و حتی برخی از عفونت‌های نادر فقط در افراد دیابتی دیده می‌شوند؛ بنابراین بیماران دیابتی باید شدیدا قند خون خود را تحت کنترل داشته باشند چرا که عفونت در کمین آن‌هاست.

عفونت‌های کلیوی (پیلونفریت) ، ریوی (پنومونی) ، عفونت‌های پوستی، دهانی، واژینال، عفونت‌های مثانه‌ای و عفونت زخم‌های ایجاد شده طی عمل‌های جراحی از جمله شایع ترین عفونت‌ها هستند.

چرا عفونت در افراد دیابتی اهمیت بالایی دارد؟

مهم‌ترین دلیل این موضوع این است که عفونت در افراد دیابتی ممکن است منجر به کتواسیدوز دیابتی شود که بسیار خطرناک است علاوه‌بر این همان طور که در بالا اشاره شد خونرسانی به بافت‌ها در افراد دیابتی به مرور زمان به دلیل آسیب‌های عروقی کاهش میابد و همین موضوع سبب می‌شود که ترمیم عفونت‌ مدت زمان زیادی به تعویق افتاده و عفونت به قسمت های دیگر بدن نیز انتقال یابد.

زمانی که پزشک متوجه عفونت مخصوصا در ناحیه پا در بیمار دیابتی می‌شود باید تصویربرداری با اشعه ایکس انجام داده تا وجود یا عدم وجود استيومیلیت، وجود گاز در بافت عمقی، وجود اجسام خارجی در زخم به طور قطعی تایید شود.

زنگ خطری در افراد دیابتی!

افراد دیابتی باید دقت کنند که به دلیل مشکلات عصبی ممکن است متوجه درد ناشی از عفونت نشوند بنابراین در صورتی که علائمی همچون تهوع، استفراغ، تب، لرز، بثورات پوستی، افزایش درددر محل بریدگی، تورم، گرمی، قرمزی، گرمی، تیره رنگ شدن ادرار، بد بو شدن ادرار، خارش شدید و قرمزی در ناحیه واژن، ضایعات سفید رنگ در اطراف دهان و روی زبان و سرفه به سراغشان آمد باید فورا به پزشک مراجعه کرده و درصدد درمان برآیند.

عفونت‌های نادر

برخی از عفونت‌ها به طور کلی بسیار نادر هستند ولی در افراد دیابتی نسبتا شایع هستند این عفونت‌ها عبارت‌اند از:

موکورمیکوز بینی مغزی، عفونت‌های آمفیزمی کیسه صفرا، عفونت‌های آمفیزمی دستگاه ادراری، اوتیت خارجی بدخیم و خوش خیم که در بافت‌های نرم اطراف کانال شنوایی خارجی رخ می‌دهند.

پزشکان باید حتما این عفونت‌ها را در بیماران دیابتی مد نظر داشته باشند و زمانی که فرد با هایپرگلایسمی شدید به آن‌ها مراجعه می‌کنند؛ وجود این عفونت‌ها را مورد بررسی قرار دهند.

عفونت پوستی در افراد دیابتی

پوست افراد دیابتی مخصوصا در افرادی که حداقل ده سال است که مبتلا به بیماری دیابت هستند ضخیم‌تر و خشن‌تر از افراد دیگر است و همین طور این افراد در محل‌هایی از بدن که دارای چین است، مانند زیر بغل، آرنج، زیر سینه ها در افراد چاق و… دچار آکانتوزیس نیگریکانس می‌شوند که بخش‌هایی از پوست نسبت به قسمت‌های مجاور تیره تر می شوند علاوه بر این موارد، پوست افراد دیابتی بسیار بیشتر از سایرین در معرض عفونت ها قرار دارند.

یکی از عفونت‌های پوستی شایع و بسیار خطرناک در افراد دیابتی necrotizing fasciitis  است. این عفونت در صورتی که یک زخم باز پوستی در سطح بدن بیمار دیابتی وجود داشته باشد، ایجاد شده و نه تنها پوست فرد را تخریب می‌کند بلکه در صورت پیشروی علاوه‌بر پوست به بافت‌های زیرین مانند ماهیچه‌ها نفوذ کرده و حتی موجب تخریب ماهیچه‌ها می‌شوند. این عفونت ابتدا یک سری نواحی برجسته‌ی قرمز رنگ در پوست فرد ایجاد می‌کنند و سپس همین برجستگی‌ها درصورت عدم درمان سیاه رنگ می‌شوند و سپس بافت‌های زیرین را تخریب می‌کنند.

عفونت ادراری در افراد دیاتی

متاسفانه شیوع عفونت‌های ادراری بدون علامت در افراد دیابتی بسیار بالاست به طوری که از بین زنانی که مبتلا به دیابت نیستند حدودا ۶ درصد به عفونت ادراری بدون علامت دچار می‌شوند در صورتی که این عدد در زنان دیابتی به ۱۸ درصد می‌رسد. عفونت ادراری بدون علامت به این معنی است که فرد اصلا تب، احساس تکرر ادرار، سوزش ادرار و درد در ناحیه پایین شکم ندارد ولی در کشت ادراری متوجه وجود عفونت ادراری می‌شویم.

همین موضوع اغلب عفونت‌ها از جمله عفونت ادراری را در افراد دیابتی نسبت به سایرین خطرناک‌تر می‌کند زیرا ممکن است بیمار دیر متوجه وجود عفونت شود و همین موضوع آسیب شدیدی به دستگاه ادراری تناسلی فرد و همین‌طور کلیه‌ها وارد کند. لازم به ذکر است که اگر بیماران دیابتی قند خون خود را به درستی کنترل نکنند؛ با احتمال بیشتری به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند و یا اگر به این عفونت مبتلا هستند، شدت عفونت در آن‌ها بیشتر می‌گردد.

علاوه بر موارد ذکر شده به دلیل آسیبی که طی دیابت به سیستم عصبی فرد وارد می‌شود ممکن است اعصابی که به مثانه و مجاری ادراری عصب رسانی می‌کنند نیز دچار اختلال شوند. این اعصاب مهمترین نقش را در احساس پر شدن مثانه و تخلیه‌ی آن برعهده دارند. به این صورت که زمانی که حجم ادرار موجود در مثانه به میزان مشخصی می‌رسد فرد احساس دفع ادرار می‌کند.

بنابراین در صورتی که این اعصاب دچار مشکل شوند فرد متوجه نمی‌شود که چه زمانی مثانه پر شده و باید آن را تخلیه کند. این حالت سبب به وجود آمدن دو مشکل مهم در فرد می‌شود؛ اول این که موجب بروز عفونت ادراری در فرد می‌گردد و دوم این که فرد متوجه نمی‌شود که چه زمانی باید دغع ادرار کند بنابراین بی اختیاری ادرار به دلیل پر شدن مثانه و سرریز شدن آن به بیرون بروز می‌کند.

بهترین روش برای پیشگیری از عفونت ادراری و به طور کلی همه‌ی عوارض دیابت، کنترل دقیق قند خون است.

درمان عفونت‌ها در بیماران دیابتی چگونه است؟

عفونت در بیماران دیابتی نیز مانند همه‌ی عفونت‌های دیگر توسط گروه‌های مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود. البته در این شرایط به افراد دیابتی در کنار آنتی‌بیوتیک داروهای ضدپلاکت یا ضدانعقاد داده می‌شود تا از لخته شدن خون جلوگیری شود. البته استفاده از آنتی بیوتیک‌ها ممکن است مشکلاتی را با خود به همراه داشته باشد؛ مثلا این داروها ممکن است به باکتری مفید بدن که در قسمت‌های مختلف بدن مانند روده‌ها ساکن هستند حمله کرده، آن‌ها را از بین برده و مشکلاتی را ایجاد کنند بنابراین افراد دیابتی نباید خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنند و درصورت تجویز توسط پزشک نیز باید مرتبا تحت نظر باشند تا پزشک از روند بهبودی آن‌ها به طور دقیق مطلع باشد.

درمان‌های سنتی زخم پای دیابتی

ژل آلوئه ورا، روغن نارگیل، عسل کاملا ارگانیک، وازلین، بابونه

همه‌ی موارد ذکر شده باید به صورت موضعی روی زخم استفاده شوند حدودا ۲ تا ۳ بار در روز باید این عمل را تکرار کرد در هر بار ماده‌ی موردنظر باید ۱۵ تا۲۰ دقیقه در محل بوده و سپس به خوبی و به طور کامل شست و شو داده شود.

منابع:

emedicine.medscape

ncbi.nlm.nih.gov

ncbi.nlm.nih.gov