عرق سوز شدن چیست و چگونه بروز می‌کند؟ نتیجه‌ی عرق سوز شدن در کودکان و نوزادان چیست و چگونه می‌تواناز آن جلوگیری کرد؟ دراین مقاله به سوالات پاسخ خواهیم داد.
عرق سوز شدن یکی از عوارض ناخوشایندی است که اغلب در کسانی که زیاد عرق می‌کنند یا در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. در این مقاله نخست به معرفی کامل این عارضه پرداخته و سپس درباره‌ی علل و درمان آن صحبت خواهیم کرد.
عرق سوز شدن چیست؟
عرق سوز شدن(Heat rash) که با نام میلیاریا روبرا (miliaria rubra) نیز شناخته می‌شود، معضل رایجی است که گاهی اوقات می‌تواند بسیار ناراحت کننده ظاهر شود. هنگامی که به علت مسدود شدن غدد عرق، قطرات عرق در لایه‌های زیرین پوست گیر می‌کنند، عرق سوز شدن اتفاق می‌افتد؛ در نتیجه این اتفاق، در ناحیه مورد نظر، التهاب؛ قرمز شدن پوست و ضایعات تاول مانند پدیدار خواهند شد.
افرادی که اضافه وزن دارند یا زیاد عرق می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عرق سوز شدن هستند؛ همچنین در نوزادان و کودکان نیز به دلیل اینکه هنوز غدد عرقشان به رشد کامل خود نرسیده‌اند، احتمال ایجاد عرق سوز شدن زیاد است.
در ادامه مطلب به بررسی علل و نحوه درمان این عارضه خواهیم پرداخت اما پیش از شروع، بد نیست چند نکته راجع به عرق سوز شدن بدانید:
- علت اصلی عرق سوز شدن، انسداد غدد عرق است.
- برجستگی‌های قرمز روی سطح پوست از نشانه‌های عرق سوز شدن است.
- استفاده از آنتی باکتریال‌های موضعی، روشی رایج برای درمان عرق سوز شدن است.
انواع عرق سوز شدن
اشکال مختلف عرق سوز شدن، به طور کلی به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
عرق سوز کریستالی: این شکل، رایج‌ترین شکل عرق سوز است. در عرق سوز کریستالی، برجستگی‌های کوچکی به صورت شفاف یا سفید رنگ روی سطح پوست ایجاد می‌شوند که از مایع (عرق) پر شده‌اند. این برجستگی‌ها هیچگونه درد یا خارشی نداشته و معمولا در نوزادان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شوند.
عرق سوز روبرا یا خاردار: این حالت که با نام گرمی دانه نیز شناخته می‌شود، با برجستگی‌های قرمز روی سطح پوست، التهاب و کمبود عرق در منطقه مورد نظر همراه است. این حالت معمولا در لایه‌های پایین‌تر پوست رخ می‌دهد و از این رو، سطح دشواری آن بالاتر است. در صورتی که این برجستگی‌های قرمز پیشرفت کرده و پر از چرک شوند، به آن عرق سوز یا میلیاریای چرکی گفته می‌شود.
عرق سوز پروفوندا یا عمیق: این حالت، نادرترین شکل عرق سوز است که در عمیق‌ترین لایه پوست (دِرمیس) اتفاق افتاده و در صورت عود کردن می‌تواند به شدت آزاردهنده شود. عرق سوز عمیق باعث ایجاد برجستگی‌های سخت و نسبتا بزرگ گوشتی رنگ در سطح پوست می‌شود.
علائم عرق سوز شدن
از جمله علائم عرق سوز شدن، برجستگی‌های قرمز روی پوست بوده که با نام پاپول یا سفت‌دانه نیز شناخته می‌شود که با احساس خارش یا سوزش شدید همراه است. این برجستگی‌ها می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن به صورت همزمان ایجاد شوند.
رایج ترین نقاطی که عرق سوز می‌شوند صورت، گردن، زیر پستان‌ها و زیر کیسه بیضه است؛ همچنین این عارضه ممکن است در چین و چروک‌های پوست و مناطقی که در آن‌ها پوست بدن به صورت مستقیم با لباس در تماس است، مانند پشت، سینه و شکم نیز دیده شود. موارد گفته شده، مناطقی هستند که معمولا بدن در آن نقاط بیشتر عرق می‌کند.
یکی دیگر از شرایط مشابهی که ممکن است به طور همزمان با عرق سوز شدن اتفاق بیفتد، فولیکولیت است. این معضل هنگامی اتفاق می‌افتد که فولیکول مو با مواد خارجی مانند سلول‌های مرده و چربی پوست تماس پیدا کند که در ادامه می‌تواند به عفونی شدن و همچنین التهاب پوست منجر شود.
علت عرق سوز شدن چیست؟
همانطور که گفتیم، عرق سوز شدن، یا میلیاریا زمانی اتفاق می‌افتد که مجاری غدد عرق بسته می‌شوند و دلیل این امر نیز سلول‌های مرده پوست یا باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک اپیدرمیس (باکتری که به صورت رایج روی پوست دیده شده و در ایجاد آکنه نیز نقش دارد) است.
در این حالت در صورتی که باکتری وارد مجاری غدد عرق شوند، باعث ایجاد التهاب و سوزش یا خارش در آن منطقه می‌شود.
هر عاملی که باعث افزایش تعریق در بدن شود، می‌تواند باعث عرق سوز شدن شود؛ این امر در نواحی گرم و مرطوب، یکی از عوامل رایج ابتلا به این عارضه محسوب می‌شود. همچنین استراحت طولانی مدت در تخت خواب، به دلیل کم تحرکی یا بیماری نیز می‌تواند باعث عرق کردن بیمار شود، مخصوصا در صورتی که فرد از پتوهای برقی یا لوازم گرمایش تخت خواب استفاده کند.
علاوه بر این موارد، پوشیدن لباس زیاد در زمستان یا نشستن در فاصله بسیار کم با آتش یا بخاری می‌تواند باعث تحریک و عرق سوز شدن شود.
دقت داشته باشید که استفاده از بعضی مواد دارویی نیز می‌تواند احتمال ابتلا به این معضل را زیاد کنند؛ به عنوان مثال مصرف مواد روانگردان، که بر عملکرد ذهنی و رفتاری تاثیر می‌گذارند و می‌توانند دمای بدن را افزایش دهند، یکی از این موارد است.
داروهایی که برای بیماری پارکینسون استفاده می‌شود، تعریق بدن را متوقف می‌کنند، بنابراین ریسک عرق سوز شدن را افزایش خواهند داد. داروهایی که تعادل مایعات بدن را تغییر می‌دهند می‌توانند علائم گرمی‌دانه را در بدن تشدید کنند؛ از جمله این دارو‌ها می‌توان به آرام بخش‌ها، داروهای ادرار آور و قرص آب اشاره نمود.
نحوه تشخیص عرق سوختگی
غالبا عرق سوز شدن بدن خطر خاصی برای فرد به همراه ندارد، اما در صورتی که پس از گذشت چند روز در بدنتان از بین نرفت، بهتر است برای معاینه به پزشک مراجعه نمایید.
موارد مختلفی وجود دارند که باعث ایجاد راش پوستی (هرگونه عارضه پوستی که موجب تغییر رنگ، ظاهر یا بافت پوست می‌شود) می‌شوند؛ بنابراین راش پوستی ناشی از عرق سوز شدن، ممکن است با بیماری‌های دیگری مانند عفونت‌های ویروسی، از جمله آبله مرغان و سرخک یا عفونت‌های باکتریایی از جمله زردزخم اشتباه گرفته شود.
همچنین راش‌های پوستی می‌توانند به دلیل حساسیت بدن به غذا یا دارویی خاص نیز پدیدار شوند.
نکته مهمی که برای تشخیص نوع راش باید در نظر داشته باشید، این است که به سایر علائمی که همراه با راش پوستی در بدن شما ایجاد شده است توجه کنید؛ علائمی از جمله تب، سرفه، آبریزش بینی، کوفتگی بدن، بزرگ شدن غدد لنفاوی یا درد‌های عضلانی.
در صورتی که هرکدام از این علائم با راش پوستی شما همراه شد می‌تواند نشانه وجود عفونت‌های جدی در بدنتان باشد، بنابراین در این شرایط باید فورا، جهت معاینه به پزشک مراجعه کنید.
درمان عرق سوز شدن
راش‌های ناشی از عرق سوختگی، مانند گرمی‌دانه، غالبا بدون انجام کار خاصی از بین خواهند رفت. روش‌های درمانی نیز وجود دارند که به کمک آن‌ها می‌توان خشکی و خارش پوست را طی چند روز برطرف نمود:
آنتی باکتریال‌های موضعی: به عنوان مثال، استفاده از صابون‌های آنتی باکتریال می‌تواند روند از بین رفتن علائم را کوتاه‌تر کند، حتی در صورتی که این علائم مربوط به عفونت باشند.
خنک نگه داشتن پوست: در صورت ابتلا به راش‌های پوستی، افراد باید پوست بدن خود را خنک نگه داشتن و از عرق کردن در آن ناحیه جلوگیری کنند. در این زمینه، تهویه مطبوع فضا، خودداری از انجام فعالیت‌هایی که موجب عرق کردن بدن می‌شوند، پوشیدن لباس‌های گشاد و دوش گرفتن مرتب با آب سرد می‌تواند مفید واقع شوند.
استفاده از داروهای ضد خارش: داروهایی مانند کالامین، منتول (جوهر نعناع) یا داروهای حاوی کافور می‌توانند برای رفع خارش پوست مفید باشند؛ همچنین کرم‌های استروئیدی موضعی نیز در این زمینه کاربردی هستند. نکته مهمی که وجود دارد این است که باید از فرآورده‌های حاوی روغن با دقت استفاده کنید، زیرا این فرآورده‌ها می‌توانند انسداد مجاری غدد عرق را تشدید کرده و در نتیجه وضعیت راش‌ها را بدتر کند.
مخلوط پودر تالک: پودر تالک شامل موادی همچون لابیلین و تریکلوزان بوده و آنتی باکتریالی است که می‌توان از آن برای جلوگیری از عفونت استفاده کرد. این پودر روی پوست شما قرار گرفته و باکتری‌هایی که در سطح روتختی پخش شده‌اند را از بین برده و محیطی خشک را برای بهبود عفونت‌های پوستی فراهم می‌کند. نکته مهمی که در مورد استفاده از تمامی مواد دارویی، بدون تجویز پزشک باید بدانید این است که پیش از مصرف، از یک شخص متخصص در مورد نحوه مصرف آن مشورت بگیرید.
منتول‌های خنک کننده: مصرف آن‌ها برای راش‌های پوستی، به دلیل خاصیت خنک کنندگی باعث می‌شود تا خواب راحت تری داشته باشید.
راش‌های شدیدتر پوستی می‌توانند تا چند هفته در بدن مانده و ناتوانی‌های قابل توجهی را برای فرد ایجاد کند؛ این عارضه‌ها می‌تواند به جلوگیری از عرق کردن فرد در برابر گرما نیز منجر شود، همچنین عفونت‌های ثانویه ناشی از آن‌ها می‌تواند به ایجاد آبسه‌های پوستی ختم شود.
در صورتی که راش‌های پوستی شما به تاول‌های باز یا ضایعات چرکی تبدیل شد، پزشک متخصص باید وارد عمل شود، زیرا درمان این موارد نیاز به درمان تحت نظر پزشک دارد.
پیشگیری از عرق سوز شدن چگونه است؟
راه‌های کاهش احتمال ابتلا به عرق سوختگی یا گرمی‌دانه شامل موارد زیر است:
- خودداری از انجام فعالیت‌هایی که موجب عرق کردن بدن می‌شوند
- استفاده از تهویه مناسب برای خنک نگه داشتن هوا
- استفاده از لباس‌های سبکی که تنفس پوست در آن را به راحتی صورت می‌گیرد، مانند لباس‌های نخی
- خودداری از قرار گرفتن زیاد در معرض هوای گرم و مرطوب
- استفاده از کرم‌های لایه بردار پوست، جهت از بین بردن سلول‌های مرده و غدد چربی پوست که موجب انسداد مجاری غدد عرق می‌شوند.
نکته دیگری که باید به آن اشاره نمود این است که هنگامی که دمای هوا بیش از حد و در مدت زمان طولانی افزایش می‌یابد، دوش گرفتن مرتب، یا وان آب سرد به همراه مقدار کمی صابون می‌تواند از عرق سوز شدن جلوگیری کند.
عرق سوز شدن نوزادان
عارضه عرق سوز شدن، یک معضل رایج در نوزادان است که می‌تواند برای نوزاد بسیار آزاردهنده باشد. اگرچه بدن افراد در همه سنین ممکن است عرق سوز شود، اما احتمال ابتلای نوزادان به این معضل بیشتر بوده و دلیل آن‌هم این است که غدد عرق در نوزادان هنوز به صورت کامل رشد نکرده و نسبت به سایر افراد، کامل نشده است.
خوشبختانه، در بیشتر موارد، عرق سوز شدن نوزادان نیاز به مراقبت پزشکی نداشته و به صورت خودکار با مقداری کمک شما حل خواهد شد. در ادامه مطلب به بررسی علل و مراقبت‌های لازم در زمینه عرق سوز شدن نوزادان خواهیم پرداخت.
علل عرق سوز شدن نوزادان
عرق سوز که با نام گرمی‌دانه یا میلیاریا نیز شناخته می‌شود، در نوزادان نیز مانند بزرگسالان به دلیل تعرق زیاد و مسدود شدن مجاری غدد عرق ایجاد شده که در نتیجه آن، عرق بدن زیر پوست گیر کرده و باعث ایجاد برجستگی‌های قرمز رنگ و تاول زدن پوست خواهد شد.
این عارضه، بیشتر در فصل تابستان که هوا گرم و مرطوب است اتفاق می‌افتد؛ همچنین پوشیدن لباس تنگ یا بسیار گرم نیز می‌تواند شرایط را برای فرد مبتلا بدتر کند.
علائم عرق سوختگی در نوزادان
عرق سوز شدن در کودکان به شکل دانه‌های ریز ظاهر می‌شود که اغلب دانه‌های آبدار قرمزی بوده که شبیه جوش یا تاول پوستی است.
این عارضه معمولا در صورت و قسمت‌های چین دار پوست گردن، بازو‌ها، پاها، قسمت بالایی قفسه سینه و منطقه بسته شدن پوشک دیده می‌شود.
از جمله سایر علائم عرق سوختگی در کودکان، خارش و مور مور شدن ناحیه مورد نظر است، که البته از آنجایی که نوزاد نمی‌تواند مشکل پوستی خود را به شما بگوید، دائما بداخلاق بوده و بی‌قراری می‌کند؛ همچنین نوزاد شما ممکن است بیش از حد معمول بی خواب شود.
درمان عرق سوختگی نوزادان
نوزاد مبتلا به عرق سوختگی، به معنای واقعی نیاز به خنک شدن دارد. در ادامه به روش‌هایی اشاره خواهیم کرد که به کمک آن‌ها می‌توانید ناحیه عرق سوز شده را خنک نگه دارید:
- استفاده از صابون‌های ملایم و آب ولرم هنگام استحمام نوزاد، می‌تواند سوزش و خارش پوست بدن اورا تسکین دهد. پس از استحمام بدن اورا به آرامی خشک کنید.
- ناحیه عرق سوز شده را خشک نگه دارید؛ در صورتی که ناحیه موردنظر داغ است، می‌توانید از پنکه برای جلوگیری از عرق کردن منطقه کمک بگیرید.
- از استفاده از پودر، روغن و لوسیون خودداری کنید، زیرا این موارد، وضعیت را بدتر کرده و باعث بسته شدن بیشتر منافذ پوست خواهند شد.
- لباس‌های نوزاد را درآورید و اجازه دهید، مدتی برهنه باشد.
روش‌های پیشگیری از عرق سوز شدن نوزادان
در صورتی که می‌خواهید از عرق سوز شدن پوست بدن نوزاد خود پیشگیری کنید می‌توانید از ترفند‌های زیر استفاده نمایید:
- از پوشاندن لباس زیاد بر تن نوزاد و نگهداری طولانی مدت از آن در گهواره و کریر خودداری کنید، زیرا در این محیط‌ها به دلیل گرما و تهویه ضعیف، نوزاد عرق کرده و در معرض عرق سوز شدن قرار می‌گیرد.
- در صورت گرم بودن هوا، نوزاد خود را در ساعات طولانی بیرون از خانه نگه ندارید.
- برای نوزاد خود، مخصوصا در هوای گرم، لباس‌های گشاد و سبک انتخاب کنید.
- هرگز نوزاد خود را تنها در ماشین رها نکنید (بنا به دلایلی بسیار جدی‌تر از پیشگیری از عرق سوز شدن) و هنگام رانندگی در روز‌های گرم از سیستم تهویه مطبوع، برای خنک نگه داشتن دمای ماشین استفاده نمایید.
- سعی کنید نوزاد در فضاهایی با تهویه مناسب باشد. در صورتی که سیستم تهویه مطبوع در دسترس نیست، می‌توانید از پنکه و هواکش برای گردش هوا استفاده کنید. اگر بیرون از خانه هستید سعی کنید بیشتر در سایه حرکت کنید.
- محل خواب نوزاد خود را خنک نگه داشته و سیستم تهویه مناسبی برای آن در نظر بگیرید. این کار خطر SIDS (سندروم مرگ ناگهانی نوزاد) را نیز کاهش می‌دهد.
چه زمان برای عرق سوز شدن نوزاد خود به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که عرق سوختگی نوزاد شما بیش از سه روز طول کشید یا علائم آن شدیدتر شد، برای معاینه به پزشک اطفال مراجعه کنید. همچنین به تورم و چرکی شدن ضایعات پوستی نیز دقت داشته باشید، زیرا این موارد می‌توانند نشانه عفونت‌های باکتریایی یا قارچی باشند که در این صورت باید جهت درمان به پزشک اطفال مراجعه کنید. نکته دیگری که باید به آن دقت کنید این است که تب کردن نوزاد ممکن است باعث تحریک و ایجاد عرق سوختگی شود اما نمی‌تواند ناشی از آن باشد؛ بنابراین در صورتی که نوزاد تب دارد، برای بررسی دلیل آن باید از پزشک اطفال کمک بگیرید.
منبع:
