سندروم آسپرگر چیست و چه علائمی دارد

سندرم آسپرگر چیست؟ اختلال آسپرگر در کودکان چه نشانه‌هایی دارد؟ در این مقاله به بررسی کامل نشانگان آسپرگر می‌پردازیم؛‌ با ما همراه باشید.

سندرم آسپرگر نوعی نشانگان خفیف از اوتیسم است و هنوز عامل اصلی بروز و هیچ راه درمان مشخصی برای آن کشف نشده است.

سندروم آسپرگر چیست

در مواجهه با کسانی که دارای نشانگان آسپرگر هستند دو مورد را به خوبی درک می‌کنید:

• یک اینکه این افراد به اندازه همه مردم یا شاید بیشتر باهوش باشند
• دوم اینکه آن‌ها در برقراری ارتباط عمومی با دنیای بیرون مشکل دارند.

این افراد همچنین تمایل زیادی به انجام وسواس‌گونه رفتارها و کارهای پشت سر هم دارند. پزشکان عادت داشتند آسپرگر را یک بیماری مجزا تصور کنند. اما در آخرین نسخه منتشر شده از کتاب استاندارد بهداشت روان که به عنوان «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» شناخته می‌شود، طبقه‌بندی آسپرگر تغییر کرده است.

امروزه سندرم آسپرگر از لحاظ علمی نشانه خاصی از خود ندارد. در حال حاضر سندرم آسپرگر نشانگانی از شاخه گسترده‌تری به نام طیف اختلال اوتیمسی (ASD) است. اغلب بیماری‌های زیرشاخه این دسته‌بندی دارای نشانه‌های مشابه هستند. با این وجود بیشتر مردم هنوز به جای استفاده از ASD از واژه آسپرگر استفاده می‌کنند.

نشانگانی که امروزه به عنوان سندروم آسپرگر شناخته می‌شود، نوعی «عملکرد بهتر یا بالاتر» در بیماران ASD است. به این معنی که افراد مبتلا به این نشانگان از اوتیسم دارای طیف اختلالات اوتیسمی کمتری هستند.

دی اس ام-5 نسخه پنجم برنامه‌ریزی شده از انجمن روان‌پزشکی آمریکا است که به‌ عنوان راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی استفاده می‌شود. این نسخه تشخیصی دارای هم‌پوشانی‌هایی با آسپرگر است. پزشکان از آن به عنوان توصیف افرادی که دارای هوش عادی اما دچار ناتوانی در نوشتن و صحبت کردن هستند، استفاده می‌کنند.

علائم آسپرگر

نشانگان آسپرگر از دوران کودکی خودش را نشان می‌دهد. اگر مادر یا پدر فرزندی باشید که دارای نشانگان آسپرگر باشد، متوجه خواهید شد که او در برقراری ارتباط چشمی دچار مشکل می‌شود. همچنین کودک شما در مواقعی که میان هم‌سن‌وسالان خود قرار می‌گیرد، دچار مشکلاتی از لحاظ برقراری ارتباط می‌شود. گاهی اوقات او نمی‌تواند یا نمی‌داند چه بگوید در حالی که هم‌سالانش به راحتی لب به سخن باز می‌کنند.

او همچنین به نشانه‌های اجتماعی که هم‌سالان خودش آن را درک می‌کنند، بی‌توجه است. از جمله این موارد می‌توان به زبان بدن و همچنین تشخیص عواطف از روی صورت اشاره کرد. برای مثال او از درک عصبانیت مخاطب که با تکان دادن دست یا پا آن را ابراز می‌کند، عاجز است.

علامت دیگر برای اینکه متوجه شوید کودک دارای نشانگان آسپرگر بوده، کاهش شیوه‌های بیان احساسات است. گاهی که باید بخندد، هیچ واکنشی ندارد و زمانی که باید با احساس سخن بگوید، همانند آدم‌آهنی فقط کلمات را بدون هیچ احساسی به زبان می‌آورد.

اگر فرزند شما دارای نشانگان آسپرگر باشد معمولاً بیشتر مواقع در مورد خودش صحبت می‌کند و تأکید زیادی روی مطالب و موضوعات مورد علاقه خود دارد. ممکن است علاقه و تعریف از خودش را بارها و بارها تکرار کند. در مجموع می‌توان گفت که دارندگان نشانگان آسپرگر به تکرار کردن یک حرکت علاقه زیادی دارند. او همچنین از تغییر چنان خوشش نمی‌آید و ترجیح می‌دهد که هر روز یک غذای خاص به عنوان صبحانه بخورد. این کودکان در مدرسه با تغییر کلاس به کلاس یا محله به محله ممکن است دچار افت تحصیلی شوند.

تشخیص علائم آسپرگر

اگر علائم مشابه آنچه گفته شد در کودک خود مشاهده کردید، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید که حیطه کاری او در زمینه ASD باشد. از جمله مهم‌ترین تخصص‌ها که می‌توانند به شما کنند:

روانشناس: او مشکلات رفتاری و احساسی را تحت نظر و درمان قرار می‌دهد.
متخصص مغز و اعصاب: شرایط مغز را تحت بررسی و درمان می‌گیرد.
پزشک متخصص اطفال: قدرت تکلم و همچنین مشکلات گفتاری کودک را بررسی و میزان رشد او را ارزیابی می‌کند.
روان‌پزشک: متخصص در مشکلات سلامت روانی است و می‌تواند دارو برای درمان کودک تجویز کند.

این شرایط ممکن است در برخی موارد با همکاری چند متخصص درمان شود. به این معنی که بیش از یک پزشک مانند دکتر سندرم آسپرگر برای درمان و مراقبت از کودک نیاز است. دکتر یا متخصصی که به آن مراجعه کرده باشید از شما سؤالاتی در مورد رفتار کودکان می‌کند که بهتر است از قبل برای آن‌ها جواب‌های مشخصی داشته باشید. از جمله این که:

کودک شما چه علائمی دارد و چه موقع برای اولین بار متوجه تغییر رفتارش شدید؟
کودک شما چه زمانی حرف زدن را شروع کرد و ارتباطاتش چگونه است؟
آیا او روی یک موضوع یا شی‌ متمرکز می‌شود؟
آیا او دوستان زیادی دارد و در ارتباط برقرار کردن با آن‌ها مشکلی ندارد؟

سپس او فرزند شما را در موقعیت‌های تشخیصی و آماری خاصی از لحاظ ارتباطی و رفتاری قرار خواهد داد تا اطمینان پیدا کند که نشانگان ASD در او وجود دارد.

درمان نشانگان آسپرگر

هر کودکی متفاوت است، بنابراین نمی‌توان یک روش درمانی مخصوص همه کودکان که متناسب با همه باشد، تجویز کرد یا توسعه داد. متخصص یا متخصصانی که برای درمان کودک شما وارد عمل می‌شوند از روش‌های تشخیص مختلف، بهترین درمان را انتخاب می‌کنند. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تمرینات رفتارهای اجتماعی

ارتباط چهره به چهره یا گروهی، رفتاری است که درمانگر تلاش می‌کند آن را در کودکی که نشانگان آسپرگر خاص با مشکلات رفتارهای اجتماعی دارد، احیا کند. همچنین کودک بعد از درمان می‌تواند خودش را در جمع دیگر هم‌سالان خودش نشان دهد. رفتارهای اجتماعی زمانی می‌تواند بهتر آموخته شود که رفتارهای عمومی کودک اصلاح شده باشد.

درمان مشکلات گفتاری و زبانی

درمانگر در این مرحله به کودک شما کمک می‌کند که بتواند با استفاده از کلمات و گفتار با دیگران ارتباط برقرار کند. شاید کودک در ارتباط برقرار کردن کلامی مشکلی نداشته باشد، اما گاهی نیاز است که رفتارهایی مانند طرز بیان کلمات در او اصلاح شود. برای مثال تن صدای جملات تعجبی را از تن صدای جملات سؤالی تشخیص دهد و ادا کند. همچنین کودک بعد از درمان خواهد توانست زبان دوم که همان زبان بدن است را درک کند. عموماً کودکان دارای نشانگان آسپرگر توانایی درک مفهوم از حرکات بدن و صورت را ندارند.

درمان رفتار شناختی

درمانگر به کودک کمک خواهد کرد تا شیوه تفکر خودش را عوض کند و بتواند احساسات و همچنین رفتارهای ناشی از آن را کنترل کند. او می‌تواند بعد از درمان روی احساس عصبانیت ناشی از سر و صدا، وسواس‌ها و همچنین نگرانی‌های ناگهانی پیروز شود.

آموزش رفتار صحیح به والدین

علاوه بر کودک، والدین هم نیاز به آموزش دارند. شما به عنوان والدین، بسیاری از رفتارها که به کودک کمک می‌کند را آموزش می‌بینید و می‌توانید با او در خانه تمرینات بیشتری برای اثربخشی درمان‌های تخصصی داشته باشید. همچنین برخی از خانواده‌ها که با وجود فرزندان دارای نشانگان آسپرگر دچار مشکل شده‌اند نیاز به مشورت و راهنمایی دارند تا بر چالش‌های پیش روی خود و فرزندانشان پیروز شوند.

بررسی رفتارهای تثبیت‌شده

تکنیکی است که در آن رفتارهای درست کودک تقویت شده و رفتارهای مخالف و هم‌سو با نشانگان آسپرگر حذف یا کاسته می‌شوند. بر اساس استعدادی که کودک شما دارد، درمانگر شروع به تقویت و افزایش استعدادهای ذاتی فرزند شما می‌کند.

دارودرمانی

هیچ دارویی که سازمان دارو و درمان آن را تائید کرده باشد برای درمان نشانگان آسپرگر وجود ندارد. با این حال داروهایی وجود دارند که می‌توانند نشانه‌های رفتاری همانند افسردگی، استرس و اضطراب را کاهش دهند. پزشک ممکن است به فرزند شما داروهایی با عناوین زیر را تجویز کند:

مهارکننده‌های باز جذب سروتونین انتخابی (SSRIs)
داروهای ضد روان‌پریشی
داروهای تحریک‌کننده

با استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌توان از چالش‌های رفتارهای اجتماعی و ارتباطی عبور کرد. کودک مبتلا به آسپرگر هیچ مشکلی در تحصیل و زندگی فردی اگر مورد درمان واقع شود نخواهد داشت.

عوامل موثر بر بروز آسپرگر از دریچه تحقیقات

دو مطالعه رابطه‌ای مستقیم میان آلودگی هوا و احتمال بروز ASD یا نشانگان آسپرگر در کودکان را نشان می‌دهد. یکی از این مطالعات که در مجله JAMA Pediatrics منتشر شده است حاصل مطالعه روی 132 هزار نوزاد تازه متولد در بازه سال‌های 2004 تا 2009 بوده است. نتایج مطالعه صورت گرفته نشان داد که قرار گرفتن در معرض اکسید نیتریک متصاعد شده از اگزوز ماشین‌ها در دوران بارداری، احتمال بروز ASD را در زمان رشد کودکان افزایش می‌دهد.

مطالعه بعدی که در مجله Environmental Epidemiology منتشر شده است، بیش از 15 هزار نوزاد که در سال‌های 1989 تا 2013 در دانمارک متولد شده بودند را مورد بررسی قرار داد. این مطالعات نشان داد که آلودگی هوا در ماه‌های اول تولد و بعد از آن می‌تواند بر روی بروز نشانگان آسپرگر تأثیرگذار باشد.

بر اساس گفته‌های محققان دست‌اندرکار در این دو مطالعه، افزایش اندکی در احتمال بروز ASD در کودکانی که قبل از تولد در معرض یک آلاینده مشخص یعنی اکسید نیتریک قرار گرفته بودند، مشاهده شده است. در حالی که این افزایش به نظر ناچیز است اما اگر جمعیت بررسی تعدادی همانند کودکان روی کره زمین باشد، همین تأثیر ناچیز می‌تواند بسیار خطرناک و هشداردهنده شود.

با این وجود هنوز نمی‌توان به طور قطع و یقین اعلام کرد که آلودگی هوا عامل اصلی بروز ASD است. دانشمندان فقط به این نتیجه رسیدند کودکانی که در معرض آلودگی هوا هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به نشانگان آسپرگر دارند.

با وجود پیشرفت‌های انجام شده در زمینه‌های علمی و پزشکی، هنوز رابطه مستقیم بین یک عامل و بروز حتمی ASD در کودکان به هنگام رشد شناسایی نشده است. بیشترین احتمال مربوط به مصرف استامینوفن با نام تجاری Tylenol است. بر اساس مطالعات منتشرشده در مجله American Journal of Epidemiology شواهدی دال بر این وجود دارد که مصرف استامینوفن به مدت 28 روز در دوران بارداری و بیشتر می‌تواند احتمال بروز نشانگان آسپرگر را در کودک متولد شده، 20 درصد بالا ببرد.

تکان‌دهنده است. اما آیا واقعاً این خطر می‌تواند عموم مردم را تحت تأثیر قرار دهد؟ خیر. زمانی این خبر واقعاً تکان‌دهنده بود که عده زیادی از مردم جامعه را ناخواسته درگیر خود کند. این خطر تقریباً می‌توان گفت که بر اثر تصمیمات فردی بروز می‌کند. در بروز ASD تقریباً خطاهای فردی تأثیر آنچنانی ندارند. همانند مطالعاتی که روی رابطه آلودگی هوا و ASD انجام شد، این مطالعه هم مشاهداتی و آماری بوده است.

آیا آزمایش مشخصی برای تشخیص آسپرگر وجود دارد

بر اساس گفته‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (Centers for Disease Control and Prevention) تشخیص دادن نشانگان آسپرگر بنا به دلایلی سخت و دشوار است. از جمله این دلایل عدم تشخیص بیماری توسط آزمایش‌های بالینی مختلف همانند آزمایش خون است.

دکترها اغلب با زیر نظر قرار دادن کودکان و همچنین رشد آن‌ها می‌توانند ASD را تشخیص دهند. بنابراین، پزشکان به دستورالعمل‌های پزشکی برای تشخیص ASD متکی هستند. خوشبختانه نسخه‌های جدید از دستورالعمل‌های منتشرشده از انجمن روان‌پزشکی و طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌های سازمان بهداشت جهانی، معیارهای جدید و کاربردی‌تری برای تشخیص نشانگان آسپرگر اعلام کردند.

دانشمندان در حال تلاش برای رسیدن به یک آزمایش و تست دقیق هستند که بتواند شانگان آسپرگر را تشخیص دهد. از جمله این آزمون‌ها، تشخیص سطح پایین هورمون وازوپرسین (vasopressin) در مایع نخاعی کودکان است. کاهش این هورمون در مایع نخاعی، می‌تواند نشانه‌ای از رشد ASD در سنین بالاتر باشد. این مطالعه در دانشگاه استنفورد انجام شده بود.

مطالعات انجام شده در دانشگاه وارویک انگلستان که با استفاده از نوعی آزمایش هم‌زمان خون و ادرار بود به میزان زیادی و نزدیک به 92 درصد می‌توانست بروز نشانگان آسپرگر را به درستی تشخیص دهد. اکثر کودکانی که دارای مشکلات رشد و معلولیت هستند، عامل ناشناخته‌ای دارند. به جز مواردی که اکنون شناسایی شده‌اند؛ همانند سندرم داون.

سخن آخر

در سال‌های اخیر ASD از اختلال شدید، به بیماری با طیف‌های خفیف، تغییر یافته است. به همین دلیل، تشخیص این نشانگان در بزرگ‌سالان نیز مانند کودکان بهبود پیدا کرد. اما هنوز این روش هم نمی‌تواند اصلی‌ترین عامل بروز ASD را مشخص کند.

افزایش مبتلایان به ASD باعث شده است که پزشکان روش‌های تشخیص و همچنین پیش‌بینی بیماری بهتری به کار بگیرند. هنوز هیچ تست مشخصی هم برای تشخیص ASD گزارش نشده است و دانشمندان به دنبال پیدا کردن راه درمان و تست قطعی بروز نشانگان آسپرگر هستند.

مطالعات انجام شده کنونی در مورد ASD همگی برای بیان همبستگی بوده‌اند. اگر دلیل ASD مشخص باشد به آزمایش‌های تصادفی بالینی نیاز دارد.

منابع:

webmd

Healthline